Мектеп жасына дейінгі балалардың таным белсенділігін арттыруда көрнекі құралдарды қолданудың тиімділігі

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

Педагогика, психология және

жеке пәндер әдістемесі кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ТАНЫМ БЕЛСЕНДІЛІГІН АРТТЫРУДА КӨРНЕКІ ҚҰРАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Мамандық атауы: 0101000 «Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту»

Пәні Мектеп жасына дейінгі қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру негізі

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

Негізгі бөлім:

І Танымдық белсенділікті арттыруда және математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдаланудың теориялық негіздері

Таным процестерінің педагогика-психологиялық негіздерінің дамуы және қалыптасу жолдары мен баланың дамуындағы танымдық компаненттер . . . 5

1. 2 Математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдалану ерекшеліктері . . . 7

1. 3 Көрнекілікті пайдалану арқылы мектепке дейінгі балалардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсеңдіру . . . 13

ІІ Математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдалану жолдары мен ережелері және танымдық белсенділікті арттырудағы әдістер

2. 1 Математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдаланудың қазіргі жолдары . . . 19

2. 2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық түсініктерін дамытуда жаңа технологияны қолдану жолдары . . . 20

2. 3 Мектепке дейінгі балалардың танымдық белсенділіктерін арттыру және танымдық белсенділікті арттырудағы әдістер жүйесі . . .

IІI Математикалық түсініктерді қалыптастыруда қолданылатын көрнекілік әдістердің әдістемелік негізі

3. 1 Ұйымдастырылған іс -әрекет барысында математикалық түсініктерді қалыптастыру . . . 27

3. 2 Тәжірибелік - эксперимент жұмысының мазмұны . . . 31

Қорытынды . . . 33

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 34

Қосымшалар . . .

Кіріспе

Зерттеудің өзектілігі. Біздің қоғамдағы нарықтық қатынастарды игеру, алдыңғы қатарлы дамыған елу елдің қатарына қосылу, үдемелі ақпараттар ағыны, ғаламдық компьютерлік жүйеге өту қазіргі заманда өмір сүріп отырған адамның өз білімін үнемі жетілдіруіне, жаңарып тұруына икемділігін тәрбиелеп отыруына көзін жеткізіп отыр. Осы күні балабақшада әлеуметті жағынан белсенді, еркін ойлай алатын, өз бетінше жаңа ақпаратты меңгере білетін, саналы адамдар тәрбиелеуге талап қойылуда. Осыған байланысты қазіргі жағдайда балабақша баласының төменгі н бастап оқуға деген қызығушылығын, танымдық әрекет белсенділігін қалыптастыру үшін тәрбиеші өскелең оқытуға негізделген қолайлы әдістермен оқыту қажет.

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында білім берудің мемлекеттік стандартына сәйкес балабақшадагі оқыту мен тәрбиелеу маңызы түбегейлі өзгеріп, бірінші кезекке бұрынғыдай баланы пәндік білім, білік және дағдылардың белгілі бір жиынтығымен қаруландыру емес, баланың оқу-танымдық іс-әрекетін дұрыс және тиімді ұйымдастыру негізінде жеке бас тұлғасын қалыптастыру мақсаты «Білім беру туралы» ҚР заңында алға қойылып отыр.

Білім беру және оқыту теориясының балаларды оқыту мәселесіндегі талаптарының бастылары - танымдық белсенділік, саналылық пен қызығушылық. Бұл талаптардың орындалуы балалардың оқу материалын түсінуге, өткенді жаңамен байланыстыруға, негізгісі мен қосымшасын анықтауға, алған білімдерін тәжірибеде пайдалануға, өз пікірлерінде оларға сүйенуге ұмтылысынан көрінеді. Білімді саналы меңгеру өз бетімен жаңа білім алуға мүмкіндік беретін ақыл-ой еңбегінің өзіндік тәсілдерін игермейінше іске аспайды. Балалардың белсенді танымдық іс-әрекетінің көздейтін мүддесі - білімнің қоғамдық мәнін ұғыну, қоғамға қызмет ету қарқынын үдету негізінде дамыту. Белсенділіктің ең жоғарғы көрінісі балалардың алған «білімдерін өмірде, тәжірибеде нәтижелі пайдалана білуі болып табылады».

Бүгінгі таңда балалардың пәнге қызығушылығы мен оқу белсенділігін қалыптастырудың маңызы зор. Қызығу - танымдық іс-әрекеттің қoзғаушы күші. Баланың қызығу жәрдемімен oқып-үйрену барысында қабілеті ашылып, дарыны ұшталады, өз күшіне, мүмкіндігіне сенімі артады, кісілігі қалыптасып дара тұлғалық сипаттарға ие бoла бастайды. Танымды қызығу oқыту мен тәрбиелеу нәтижесінде қалыптасады. Педагогикалық әдебиеттерде oны қалыптастырудың үш жағдайы туралы жиі айтылады.

Біріншісі - oқытудың мазмұны мұндағы балаларды қызықтыратын мазмұнның берілу түрі, жаңалығы, ғылым мен техниканың соңғы табыстары, таңдандыратын тарихи деректер, ғылыми білімнің іс жүзінде қoлданылуы, бұрыннан білетін мағлуматтың жаңа қырының ашылуы.

Екіншісі - балалардың таным әрекетін ұйымдастыру формалары, құралдарын және әдістерін жетілдіру. Бұған жататындар: сабақтың дәстүрлі емес түрлерін өткізу, оларда қолданылатын техникалық және көрнекі құралдардың тиімділігін арттыру; танымдық oйындар ұйымдастыру; проблемалық және интегративті ұстанымдарды жүзеге асыру; пәнаралық және пәнішілік байланыстарды тудыру; ғылымның өмірмен, өндіріспен, техника және экологиямен байланысын ашып көрсету; балалардың өздігінен істейтін жұмыстарын және өздігінен білім алуды тиімді ұйымдастыру; шығармашылық және зерттеу жұмыстарын белсенді қалыптастыру; білім тексеру мен бағалаудың алуан түрлерін ұтымды пайдалану арқылы оқытудағы кері байланысты жетілдіру.

Үшіншісі - тәрбиеші мен бала, бала мен бала арасындағы қарым-қатынаста сыйластық, ізеттілік орнатып, жүрек жылуының болуын қамтамасыз ету. Бала өзі ұнатпайтын тәрбиешінің пәніне ешқашан қызықпайды. Балалар өзара сыйласа алмайтын, тәртіп жиі бұзылатын сабақтардан тезірек құтылуға тырысады.

Оқу сапасын, балалардың танымдық-шығармашылық белсенділігін, логикалық және абстрактылы ойлауын дамыту мақсаттарында сабақта көрнекі әдістерді пайдалану оның уақыта талабына сай түрлерінің жаңаруымен баса назар аудартады.

Педагогикалық ғылым мен практикада танымдық қызығушылықты арттыру бойынша мәнді тәжірибелер жинақталған. Біздің зерттеу мәселеміз XVII-XIX ғасырдың педагогтары Я. А. Коменский, И. Г. Песталоцци, Ж. Ж. Руссо, А. Дистервег, К. Д. Ушинский және т. б. еңбектерінде көрініс тапты.

Қазақтын ағартушылары Абай Құнанбаев, Ы. Алтынсарин қоғам қайраткерлері және педагогтар А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов өздерінің еңбектері мен тәжірибелік іс-әрекетінде балаларды шығармашылықты дамытуға, өз бетінше ойлай білуге шақырған.

Профессор Ж. А. Қараев және көптеген ғалымдар М. Б. Есбoсынов, С. В. Рах, К. З. Халикова, Ж. С. Сардарoва, С. Т. Мұхамбетжанова, Б. К. Төлбасова, Б. Абыканова, О. К. Ахметoва және т. б ақпараттық-қатынастық технoлогияны жалпы орта білім беретін балабақшаның оқу үрдісінде, кәсіби дайындықта және жоғары оқу орындарында оқу құралдарды қолданудың әдістемесін жасау мәселелерін зерттейді.

Ғылыми зерттеулерді, психологиялық-педагогикалық, әдiстемелiк әдебиеттердi және балабақша жұмысының тәжiрибесiн талдау нәтижелерi қазiргi кезде көрнекіліктерді пайдалану әдістемесін балабақшада бiлiм беру мiндеттерiн шешу мүмкiндiктерiнің ғылыми жетiстiктерге негiзделмей қолданылып отырғаны және оның iске асырылуының ойдағыдай емес екенiн көрсеттi. балабақшада математика сабағында көрнекілікті пайдалануға болатыны анықталмаған және оны тиiмдi ұйымдастыруда сәйкес келетiн керi байланыс құралы ретінде қажеттiлiгi қарасырылмаған. Жоғарыда жасалған талдаулар зерттеу тақырыбының көкейкестiлiгiн көрсетедi.

Қазіргі кезеңде көрнекілікті пайдалану үшін кіші балабақша жасындағы балалардың жас ерекшеліктері мен балабақшаның оқу үрдісінің ерекшеліктері туралы білім жүйесі ретіндегі педагогикалық инструментарияны талап ететіні байқалып oтыр. Жoғарыда аталған мәселелерге орай балабақшада көрнекілікті пайдалану әдістемесін жузеге асыру қажеттiлiгi мен математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдалану әдiстемесiнiң жасалмағандығы арасында қарама-қайшылық бар екендігі анықталды.

Осы қайшылық негiзiнде математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдалану әдiстемесiн жузеге асыру қажеттілігі, оны тәрбиешідердің қолдана білу, мәселелері туындайды.

Зерттеу мақсаты : математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдалану әдістемесін теориялық тұрғыда негіздеу, тәжірибе жүзінде сынақтан өткізу және оның тиімділігін дәлелдеу. Мектепке дейінгі балалардың танымдық белсенділігін арттыруды теориялық тұрғыда негіздеу және әдістемесін жасау.

Зерттеу нысаны : балабақшадағы оқу-тәрбие үдерісі

Зерттеу пәні : математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдалану жолдары

Болжамы: егер балабақша тәрбиешісі математикалық түсініктерді қалыптастыру оқытуда көрнекілікті жүйелі түрде қолданылса, онда балалардың математика есептерін шығару біліктіліктері, математика пәніне қызығушылығы, білім деңгейі, логикалық ойлау арта түседі және танымдық белсенділігін арттыру ғылыми-педагогикалық, жан-жақты тұлғалық-бағдарлық негізде талдау жасалып, оқу-тәлімдік мәні айқындалса және ол әдістемелік тұрғыда қамтамасыз етілсе, онда иектепке дейіңгі балалардың танымдық белсенділігі артуы негізінде білім деңгейі көтеріліп, дербестігі мен шығармашылығы қалыптасады.

Зерттеу объектісіне, пәніне, болжам мен мақсатына сәйкес келесі міндеттер анықталды:

Балабақша балаларының математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдалану мәселесінің теориялық аспектілерін зерттеу;
Есеп шығаруда көрнекілікті пайдалануға тәрбиешілеріне қойылатын талаптарын айқындау;
Математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдаланудың әдістемесін негіздеп, оның тиімділігін анықтау.

4 Оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру проблемасын теориялық тұрғыда қарастыру және оны қазіргі кезеңде дамытудың перспективалық бағыттарын айқындау.

Зерттеу әдістері:

Зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау, модельдеу. Балабақша ішілік құжаттарды талдау (жоспарлар, оқулықтары, есеп берулер, конспекттер) . Педагогикалық эксперимент (тест, сауалнама, бақылау, әңгіме) . зерттеу мәселесі бойынша педагогикалық, психологиялық және әдістемелік әдебиеттерге теориялық талдау жасау; белгіленген міндеттерді шешу және ғылыми болжамды тексеру үшін зерттеу әдістерін қолдану; тәжірибелік - эксперимент жұмысының мәліметтерін сандық жағынан сараптап қорытындылау.

Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері:

Тұлғаны дамытудағы іс-әрекеттің жетекші ролі туралы философиялық концепция, құндылық бағдарлар теориясы, білім беру дидактикасының жетістіктері, балабақшада оқыту және тәрбиелеу теориясы мен әдістемесі, білім беруді ақпараттандыру концепциясы. Мектепке дейіңгі балалардың танымдық белсенділігін арттыру теориялық негіздері айқындалып, оларға берілген сауалнамалар бір жүйеге келтірілді және негізгі ұғымдардың анықтамасы нақтыланды.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы : балабақша балаларының құзығушылықтарының арту деңгейін анықтау әдістемесін құрастыру. Қазіргі жағдайда мектепке дейіңгі балалардың танымдық белсенділігін арттырудың әдістемесі жасалынды. Мектепке дейінгі балалардың танымдық белсенділігін арттырудың теориялық әдістемесі, қорытындылары, зерттеу нәтижелері мектеп мұғалімдер қызметінде, педагог кадрлардың біліктілігін жетілдіру институттарында, осы саладан білім, іскерлік, дағдыларын жетілдіру мақсатында пайдалануға болады.

Зерттеу базасы:

Курстық жұмыстың құрылымы мен көлемі : зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, әдебиет тізімінен және қосымшалардан құралады.

І Танымдық белсенділікті арттырудың және математикалық түсініктерді қалыптастыруда көрнекілікті пайдаланудың теориялық негіздері

1. 1 ТАНЫМ ПРОЦЕССТЕРІНІҢ ПЕДАГОГИКА-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІНІҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ҚАЛЫПТАСУ ЖОЛДАРЫ

Түйсік және қабылдаудың дамуы, оны қалыптастыру жолдары

Балаларда түйсіктер дүниеге келген күннен бастап дамиды. Мәселен, туғаннан кейін бернеше күннен соң бала қант қосқан судан сүтті айыра алады. Оның аузына хинин ерінтіндісін тамызса, ерітінді ыңғайсыз реакция білдіреді. Осы айтылғандар балада дәм түйсігінің ерте көрінетіндігін байқатады. Баланың есту түйсігі біртіндеп дамиды. Алғашқы күндері құлақ түтігі суға толы болады да, ештеңені есітпейді. Бірер аптадан кейін ғана бала дыбысқа біртіндеп реакция көрсетеді. Егер бала үш аптадан кейін дыбысқа елеңдемесе, оның саңырау болып қалуы ықтимал. Мұндайда анасы баласын дәрігерге апарып көрсеткені дұрыс. Үш айлық бала анасының еркелеткен дауысын естіп, көңілденеді, қатты жекіре сөйлесе, кемсеңдеп жылайтын болады. 2-3 айдан былай қарай бала көзін жарық түсіріп тұрған затқа бұра бастайды, қозғалмалы заттарға көзін тұрақтатуға тырысады. Жарықты түйсіну тіпті жаңа туған нәрестелерден де байқалады. Мәселен, шала туған баланың өзі де бірнеше күннен кейін жарық пен қараңғыға түрліше реакция білдіреді. Заттың түсін айыру кейінірек дамиды. Мәселен, 5 айлық бала алдымен заттың түріне, біртіндеп оның көлеміне, одан соң барып, бояуына көңіл аударатын болады. Бала тілінің шығуы, оның жүре бастауы- түйсіктердің дамуына қолайлы әсер етеді. Мектепке түскенге дейін түйсіктердің негізгі түрлері (көру, есту, сипай сезу, қозғалыс т. б. ) біршама қалыптасып үлгереді. Мектепке дейінгі балалардың түйсіктерін де жан-жақтылы дамытуға мүмкіндік мол. Бұл үшін балалардың оқу әрекеті белсенді де творчествалы, қызғылықты да сан қилы болып ұйымдастырылуы тиіс. Түйсік дамытуды баланың өзі қажетсінсе, тіптен жақсы. Егер бала мектепке дейін сурет салумен әуестенсе, және оның салғандары сәтті шықса, мектепте де сурет салуға ынталанып, бояу біткеннің қасиетін білуге ықыластанып тұрады. Осындай баланың түсті айыру қабілеті өз құрбыларынан әлдеқайда жоғары болады. Түйсікті дамытуға нұқсан келтіретін факторлардың бар екенін ұмытпау қажет. Мәселен, бала партада дұрыс отыра алмайтын болса, оқыған немесе, жазған кезде қисайып жатып алса, кітапқа, дәптерге көзін өте жақын дағдыланса, оның көру қабілеті нашарлайды. Тәрбиеші осы айтылғандардың, сондай-ақ жатып оқудың да зияндылығын балаға ескертуі тиіс. Тәрбиеші көзі нашар көретін оқушыны жеке бақылауға алып, қадағалап отырмаса болмайды. Көзі нашар көретін баланы қадағаламаса, оның сабақты нашар үлгеруі де мүмкін. Мектепке дейінгі балалардың есту түйсіктерін жетілдірудің де маңызы зор.

Балалар жоғары дыбыстарды да сезе алатын болуы тиіс. Мұндай қабілет арнаулы жаттығулар арқылы тәрбиеленеді.

Мәселен, мектепке дейіңгі балалардың көпке дейін дыбыстарды бір-бірінен ажырата алмауы, оқу жазу дағдаларының қалыптасуына кедергі эксперименттік зерттеулерде анықталып отыр. Сөйтіп балалардың түйсіктері тәжірибе жүзінде дамитындығы атап айтқанда, ән айту - есту түйсігін, сурет салу - көру түйсігін, еңбек сабақтары - қозғалыс, сипай сезу түйсіктерін кемеліне келітіріп отыратындығы байқалды.

Қабылдау. Балаларда қабылдаудың дамуы түйсік, ойлау процестерінің дамуымен бірге жүріп, отырады. Қабылдаудың дамуында тілдің шығуының маңызы зор. Өйткені қабылдаған нәрсенің аты-жөнін атап отыру - оның мағынасын ұғынуға жәрдем етеді, мағынасын ұғыну арқылы ғана затты жақсы қабылдауға болады.

Мектепке дейіңгі дейінгі балалардың өмір тәжірибесі аз. Сондықтан олар заттарды көбінесе үстірт қабылдамайды. Мәселен, 4-5 жастағы бөбектер кеңістік пен уақытты, алыстық пен қашықтықты, нашар ажыратады

Уақытты дұрыс қабылдау да балаларға қиын. Бөбектер күн мен түнді, жылдың төрт маусымын бір сыдырғы ажыратқанымен, бүгін мен ертеңді кешегі мен бүрсігүнді бір-бірімен шатастырып отырады.

Мектепке дейінгі балалардың қабылдауы олардың қимыл әрекетіне байланысты және эмоциялық бояуларға бай болып келеді. Мәселен, олардың қозғалмалы, бояулы заттарға тез зер салғыш келетіні, қанық бояулы нәрселерге ерекше құмартатыны да осыдан мектепке дейінгі оқитын балалардың қабылдауында мына төмендегідей ерекшеліктер болады. Олар әлде болса құбылыстарды тұтас зат күйінде жөндеп қабылдай алмайды. Бала заттың көлденеңнен кезіккен жеке қасиеттері мен белгілерн ғана көреді, заттарды талдай қабылдау жағы да жетпей жатады. Мәселен, ол заттың өзіне ұнағанын, олардың көзге бірден көрінетін сыртқы белгілерін қабылдауға ұмтылады. Мұндай қабылдауда белсенділік жағы да аз болады. Егер объектіні қабылдау қиынға соқса, бала оған қынжылмайды, екіншісіне ауысады, қабылданған затының жеке бөліктерін тізбектей алғанмен, бірақ онда жүйе болмайды.

Үшінші сыныптан бастап балалардың қабылдау саласындағы осындай қателері азая бастайды. Оқушы заттың негізгі белгілерін байқай алатын болады. Қабылдауда анализ бен синтез қатар жүреді. Бала әр заттың өзіндік белгісін ұққысы келеді, оның мәніне, ішкі, сыртқы құрылысына, жасалу принципіне зер сала бастайды, Енді затты жан-жағынан байқап көргісі келеді. Заттарды дұрыс қабылдай алу мәніне түсіну барлық пәндер бойынша бірдей болмайды. Мәселен, күнбе-күн өтілетін ана тілі сабақтарына қарағанда сирек болатын ән-күй, сурет сабақтарынан бала қабылдауының даму дәрежесі баяу болады.

Қабылдау процесінің күрделене түсуі балаларда байқай алу қабілетінің көрінуімен ұштасады. Байқаудың қарапайым элементі бірінші сынып оқушыларында да бар. Мәселен, «қоңыздың мұртшасы, көзі, табаны, аяғы бар» деп баланың тізбектеуі - оның байқай алатындығының белгісі. Үшінші, төртінші сынып оқушылары объектінің түсіне, түріне, үлкен-кішілігіне де назар аудара алады, байқаудың мақсатын түсінеді, нәтижесін сөз арқылы тұжырымдап, бірнеше объектілерді қатарынан байқай алуға шамасы келеді.

Байқаудың белсенді жүріп отыруына сезім мен қызығу жақсы әсер етеді. Сондықтан да мұғалім байқау кезінде оқушылардың әрқайсысының белсенділігін қадағалап отырғаны абзал. Өйткені бала объектілерді қарауға селсоқ кірісетін болса, байқау дәрежесі өте төмен болады.

Бала қабылдауын дамытудағы ерекше ролін ескере келіп, тәрбиеші мына төмендегі шарттарды орындап отыруы тиіс:

1) Көрнекті құралдарды

2) Балалар байқаудың, қабылдаудың мақсатын айқын ұғынып, қабылданатын заттар мен құбылыстардың мәнін түсінген болу шарты

3) Қабылданатын заттар мен құбылыстарды бір-бірімен салыстыруға, жаңа материалды оқушылардың бұрынға білімдерімен үнемі байланыстырып отыруға зер салу қажет.

4) Балалардың сабаққа белсенділігін арттыруда оқу материалының түрі, көлемі, қиындығын мұғалім еске алу шарты

5) Балалардың байқағыштық қасиетін тәрбиелеу, дұрыс қабылдап үйренуге әдеттендіру шарты.

Естің дамуындағы елес және оны тәрбиелеу. Қайта жаңғырту процесі елеспен тығыз байланысты. Өйткені өткендегіні қайта жаңғырту түрлі елестермен негізделе жарыққа шығып отырады.

Елесті түйсікпен қабылдаудан ойлауға өтердегі көпір деуге болады. Елес арқылы адам заттар мен құбылыстарды аз да болса, жалпылай бейнелей алуға мүмкіндік алады.

Мәселен, баланы оқуға, жазуға үйрету анық, дәл елестерсіз мүмкін емес. Егер бала да әріптердің жазылуы жөнінде анық елес болмаса, ол дұрыстап жаза алмайды. Көру елестері сурет сабағында аса қажет. Баланың зат жөніндегі елестері анық болса ғана ол суреттерді соған сәйкес етіп сала алады. Елестер қабылдаудың негізінде қалыптасып отырады. Сондықтан баланың қабылдауы толық болса ғана елестері де толық болады. Бала өзі байқап отырған нәрсені кейін қажет блатындығын сезінетін болса, оның елесі де тиянақты қалыптасады. Мәселен, бала табиғаттану сабағында үй қояндары туралы мәлімет алғанда, кейін мұны жатқа саладыны ескертілсе, баланың байқауы тереңірек болып, елесіне жақсы тірек болады. Баланың елестерін дамытуда арнаулы жаттығулар жасап отыру қажет. Мәселен, сурет сабағында алдымен салынатын затқа баланың зейінін аударып, кейін одан жатқа сол затты салуды талап етсе және осындай әдісті бірнеше рет қайталаса баланың көру елесі дами түседі. Мектепке дейінгі балалардың өмір тәжірибесі аз, ой-өрісі әлі жетілмегендіктен, затты жалпылай алу қабілеті нашар болады. Тәрбиеші осы жағдайды ескере отырып, балада нақтылы елестердің мол болуын ойластыруы тиіс. Мектеп жасына дейінгі балалардың елестерін дамытып отыру, оларды оқу әрекетіне дайындаудың негізгі бір элементі екендігі ата-аналардың естерінде болуы тиіс.

Зейінннің дамуы және оны тәрбиелеу. Балаларда тілдің шығуына байланысты ырықты зейіннің саңылауы байқала бастайды. Ырықты зейін үлкендердің ықпалымен балаларға түрлі талаптарды орындатып үйретуіне орай дамытып отырады (тазалық сақтау, ойыншықтарын, киім-кешектерін жинастыру, үлкендердің айтқанын тыңдай білуге баулу т. б) Мектеп жасына дейінгі балалардың зейінінің қалыптасуында ойын әрекеті ерекше орын алады. Ойын арқылы бала түрлі обьектілерді көреді, естиді, байқай алады, фактілер мен құбылыстарды бір-бірінен ажыратып, оларға назар аудара бастайды. Балаларды зейіннің түрлі қасиеттері (көлемі, бөлінуі, тұрақтылығы т. б) жақсы байқалады. Бұлардың бәрі үлкендердің басшылығымен жетіледі. Мектепке дейінгі балалардың зейінін оқу-тәрбие процессінің талаптарына байланысты жүйелі түрде қалыптастырып дамытатын негізгі орын болса, тәрбиеші - балалардың зейінін тәрбиелейтін негізгі тұлға. Бұрын ойлағаннан басқаға көңіл бөлмей келген бала оқуға бірден беріліп кетпейді, сабақтың басынан аяғына дейін отыруға оның шыдамы жетпейді. Олардың алғашқы кезде сабақтың аяқталуын асыға күтіп отыратындары да осыдан. Балада ырықсыз зейіннің басымырақ болуы ой-өрісінің көрнекілігіне де байланысты. Мәселен, бірінші топтағы балалар түрлі нәрселерді санағанда, көбінесе олардың сыртқы формасына, бояуына көңіл аударады да, ең негізгі міндеті есеп шығаруды ұмытып кетеді. Бұл жастағы балалардың зейініндегі екінші бір ерекшелік- зейін көлемінің өте тары келетіндігі. Тәрбиеші осы жағдайды есінде қатты ұстағаны дұрыс. Ол сабақта бала ұғымына түсінікті, тіл жағынан жеңіл етіп берсе, көрнекі құралдарды тиісінше пайдаланса, бала зейіні бір обьектіге тұрақтала түседі де, зейіннің бөлінуі кемитін болады. Оқушы зейіні негізінен сабақ үстінде тәрбиеленеді. Сабақтың әрбір минуты бала зейінін билеп алмайынша, тәрбиешінің сөзі оның зейініне қонбайды, қиялын толғандырмайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.