Жануар тектес туындылармен уланған малдардың патологиялық материялдарына токсиологиялық баға беру
I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ..3
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... .5
2.1. Улы заттар және олардың организмге әсерлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.2. Жануарлар тәріздестердің уларынан болатын токсикоздар ... ... ... ... ... 6
2.3. Жануарлардың бал ара уынан улануы ... ... ... 7
2.4. Жануарлардың жылан уынан улануы ... ... ... ..9
2.5. Қалқантұмсық (щитомордник) ... ... ... ... .12
2.6. Жануарлардаң буынаяқтылар уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.7. Жануарлардың балық уына улануы ... ... ... ...14
2.8. Биологиялық табиғат уымен жануарлардың улануы ... ... ... ... ... ... ... ..14
III.Ұсыныс ... ... ... ... ... ... ...16
IV. Қорытынды ... ... ... ... ... 17
V. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... 18
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... .5
2.1. Улы заттар және олардың организмге әсерлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.2. Жануарлар тәріздестердің уларынан болатын токсикоздар ... ... ... ... ... 6
2.3. Жануарлардың бал ара уынан улануы ... ... ... 7
2.4. Жануарлардың жылан уынан улануы ... ... ... ..9
2.5. Қалқантұмсық (щитомордник) ... ... ... ... .12
2.6. Жануарлардаң буынаяқтылар уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.7. Жануарлардың балық уына улануы ... ... ... ...14
2.8. Биологиялық табиғат уымен жануарлардың улануы ... ... ... ... ... ... ... ..14
III.Ұсыныс ... ... ... ... ... ... ...16
IV. Қорытынды ... ... ... ... ... 17
V. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... 18
Кең байтақ Қазақстан Республикасының жерінде бытыраңқы орналасқан малшаруашылықтарының малдарының ішінде әр түрлі азықтардың құрамындағы улы заттармен уланулары жиі кездесетін жаңдай. Бұған себеп жер көлемі үлкен болғандықтан және табиғаттың әр түрлі құбылмалы әсерінен онда өсетін өсімдіктер фаунасы да неше алуан, құбылмалы болып келеді. Малдардың улануының шаруашылықтарғатигізетін зияныөте көп.Онымен қатар ауылшаруашылық малдарының улануы, олардың организміндегі улы заттары өнімдері арқылы (сүт, ет) өсім төлдерін, тіпті адамдарды да уландырулары мүмкін.Кей кезде уланулардан болатын шығын індетті аурулардан келетін шығындардан да асып түсетін көрінеді.Сонымен қатар жануарлар тәрізділердің уларынан болатын уланулар да болады.Қазақстан территориясының солтүстік-шығыс аймағындағы малшаруашылығында жиі кездесетін уланулардың ерекшеліктері мен оларды емдеу әдістерін, сақтандыру шараларын сол өңірде еңбек етіп жүрген мал мамандары мен малдардың күтіміне тікелей айналасып жүрген, мамандық куәліктері болмаса да, бүл салада тәжірибелерімол адамдарңа қазіргі ғылым жүзінде бар деректерді жинақтап жеткізу арқылды нақтылы көмек көрсету арқылы білеміз.
1. Қорабаев.Е.М, Заманбеков.Н.А, Өтенов.Ә.М, Айтжанов.Б.Д, Көбдікова.Н.К, Байниязов.А.А., Токсикология, Алматы, 2011,
2. Қожанов К.Н., Тойкина Г.Н. Малдың азықтан уланулары., Оқу құралы. Семей .- 2010. 139 бет.
3. Хмелинский Г.А., Локсионов В.Н., Повоз. Д.Д. Ветеринарная токсикология. Москва. 1987г. 319с
4. Т.Төлеуғали, С.Қ.Қырықбайұлы, Мал дәрігерлік-санитарлық сараптау және малшаруашылығы өнімдерінің технологиясы мен стандарттау негіздері, Алматы, 1998ж.
5. Б.И.Антонова «Справочник химико-токсикологические методы, лабораторные исследования в ветеринарии» Магризд-1989г.
6. Мал дәрігерлік анықтамалығы «Қайнар» 71(1)
7. Журнал «Ветеринария» №2-99
8. Всероссийский НИИ ветеринарной санитарии гигиены и экологии.
9. Ветеринариялық заңнама ІІІ том, 2002 ж
2. Қожанов К.Н., Тойкина Г.Н. Малдың азықтан уланулары., Оқу құралы. Семей .- 2010. 139 бет.
3. Хмелинский Г.А., Локсионов В.Н., Повоз. Д.Д. Ветеринарная токсикология. Москва. 1987г. 319с
4. Т.Төлеуғали, С.Қ.Қырықбайұлы, Мал дәрігерлік-санитарлық сараптау және малшаруашылығы өнімдерінің технологиясы мен стандарттау негіздері, Алматы, 1998ж.
5. Б.И.Антонова «Справочник химико-токсикологические методы, лабораторные исследования в ветеринарии» Магризд-1989г.
6. Мал дәрігерлік анықтамалығы «Қайнар» 71(1)
7. Журнал «Ветеринария» №2-99
8. Всероссийский НИИ ветеринарной санитарии гигиены и экологии.
9. Ветеринариялық заңнама ІІІ том, 2002 ж
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ.
" ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА КАФЕДРАСЫ"
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пән: Фармакология, токсикология және токсикологиялық сараптау ІІ
Тақырыбы: Жануар тектес туындылармен уланған малдардың патологиялық материялдарына токсиологиялық баға беру
Орындаған: Дулатов Қ
Топтың студенті: ВМ
Тексерген: Тойкина Г.Н
Семей қ, 2014 жыл.
Жоспар
I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
2.1. Улы заттар және олардың организмге әсерлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2.2. Жануарлар тәріздестердің уларынан болатын токсикоздар ... ... ... ... ... 6
2.3. Жануарлардың бал ара уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..7
2.4. Жануарлардың жылан уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...9
2.5. Қалқантұмсық (щитомордник) ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
2.6. Жануарлардаң буынаяқтылар уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .13
2.7. Жануарлардың балық уына улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .14
2.8. Биологиялық табиғат уымен жануарлардың улануы ... ... ... ... ... ... ... . .14
III. Ұсыныс ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
IV. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
V. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
І. Кіріспе
Кең байтақ Қазақстан Республикасының жерінде бытыраңқы орналасқан малшаруашылықтарының малдарының ішінде әр түрлі азықтардың құрамындағы улы заттармен уланулары жиі кездесетін жаңдай. Бұған себеп жер көлемі үлкен болғандықтан және табиғаттың әр түрлі құбылмалы әсерінен онда өсетін өсімдіктер фаунасы да неше алуан, құбылмалы болып келеді. Малдардың улануының шаруашылықтарға тигізетін зияныөте көп. Онымен қатар ауылшаруашылық малдарының улануы, олардың организміндегі улы заттары өнімдері арқылы (сүт, ет) өсім төлдерін, тіпті адамдарды да уландырулары мүмкін.Кей кезде уланулардан болатын шығын індетті аурулардан келетін шығындардан да асып түсетін көрінеді.Сонымен қатар жануарлар тәрізділердің уларынан болатын уланулар да болады. Қазақстан территориясының солтүстік-шығыс аймағындағы малшаруашылығында жиі кездесетін уланулардың ерекшеліктері мен оларды емдеу әдістерін, сақтандыру шараларын сол өңірде еңбек етіп жүрген мал мамандары мен малдардың күтіміне тікелей айналасып жүрген, мамандық куәліктері болмаса да, бүл салада тәжірибелері мол адамдарңа қазіргі ғылым жүзінде бар деректерді жинақтап жеткізу арқылды нақтылы көмек көрсету арқылы білеміз.
Табиғатта ауыл шаруашылығы малдарын уландыратын тірі жәндіктер жеткілікті. Олардығ ішінде таксикологиялық маңызы ерекше жәндіктер тобына төмендегі өкілдерін жатқызуға болады:
1.Рептилий класы-әр түрге және туысқа жататын жыландар тобы
2.Амфибиялар-саламандра, бақалар
3.Балықтар-алабұға, (окунь), мурена, таутан ерш.)
4.Моллюскалар-осминог.
5.Жәндіктер- ара, маса, шіркей.
6.Буын аяқтылар- қарақұрт, шаяндар, тарантул.
7.Қоныздар-колорад ұоңызы, алагүлік және тағы басқалары.
Ғалымдар зерттеулерінің нәтижелеріне сүйенсек бұл жәндіктер уынан көптеген малдардың өлімі тіркелген
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Улы заттар және олардың организмге әсерлері.
Организмге улы заттардың түсуінен пайда болатын аурулар уланулар деп аталады. Ондай улы заттар әртүрлі жолдармен түсуі мүмкін: ауыл шаруашылығында, құрылыстарда қолданылатын улы химикаттардан; өндірістің улы қалдықтарынан; азыққа қолданылатын өсімдіктердің құрамындаңғы улардан. Мұндай улы заттар азықтарды тамактандыруға дұрыстап дайындалмағанда, дайындалған азықтарды дұрыс сактап, дер кезінде бермегенде де пайда болуы мүмкін. Мысал ретінде өсімдіктердің ауруларымен, оларға зиянды жәндіктер мен күресуде қолданылатын улы химикаттарды дұрыс пайдаланбағанда, дұрыс сақтамағанда олардың мал азығымен, сумен араласып, олар арқылы организмге түсіп уландыруын келтіруге болады. Токсиндер алкалоидтарға үқсас, құрамында азотты органикалық негіздері бар заттар.
Бұрын токсиндерге тек потогенді бактерияларды бөліп шыгаратын улы заттарын жатқызса, қазір саңырауқұлақтардың жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің түзетін токсиндері де белгілі болып отыр.
Токсиндердің алкалоидтардың ерекшелігі олардың жасырын инкубациялық кезеңінің болуы. Ол уақыт организмге түскен токсиннің мөлшеріне байланысты және де токсиндер мал организмінде өздеріне карсы денелер (антитоксиндер) түзетін қасиеті - мен сипатталады.
Бактериялар түзетін токсиндерді экзотоксиндер (экстрацеллюлярлы) және эндотоксиндер (интрацеллюлярлы) деп екіге бөлінеді.
Экзотоксиндерді сіреспе, ботулизм, гады ісік және т.б. анаэробты індеттердің қоздырушылары, кейбір стафилококтар мен стрептококктар түзеді.
Эндотоксиндер бактерия клеткаларының құрамында болатын улыз аттар. Олар тек торшаларды талқандағанда ғана босап, организмге өз әсерін тигізеді. Эндотоксиндердің улылығы экзотоксиндерге қарағанда әлсіздеу.
2.2 Жануарлар тәріздестердің уларынан болатын токсикоздар.
Табиғатта ауылдық жануарлардың улану себебі болатындай тірі жандар саны зор. Біршама токсикологиялық мәнде рептилиялар,амфибиялар, балықтар, моллюскалар, жәндіктер, көпаяқтылар, қоңыздар классының өкілдері болады.
М. Н. Сұлтанов берілгендері бойынша 1958-ден және 1959 ж. Нахичеванды АССР-да 15 жыл бақылауда жылан уынан 980 үй жануары өлді.
Гематологиялық әрекеті. Өткiр улануда, яғни токсиндік заттардың организмге әсер ету механизміне байланысты жалпы гематологиялық реакциялар пайда болады. Ең бірінші ақ қанда өзгерiстер көрiнедi: нейтрофильді лейкоцитоздың солға жылжуымен, эозинопения, лимфопения, моноциттердiң санының өсуі. Қанының ерекше өзгерiстерiнiң астында оның құрамы жағынан мынандай бұзылуларды түсiну керек, яғни жануартекті улардың әрекеті. Бұл ретте қанның аурулары дамиды - қан лейкозы, қаназдық, қанның ұюының бұзылуы.
Тыныс мүшелерiнiң бұзылуы. Көбiнесе тыныс мүшелерiнiң бұзылуы улағыштық заттардың өткiр ингаляция әсерiнен пайда болады. Бұдан өткiр улы бронхотрахеита, өткiр улы бронхит, өткiр улы өкпенiң домбығуы, өткiр улы пневмонияның дамуы мүмкін.
Бауырдың және несеп шығару жүйесiнің бұзылуы. Бауырдың және барлық несеп шығару жүйесiнің бұзылуы гепатотроптық улардың әрекеті кезінде байқалады. Бұл улар әрекеті салдарынан токсикалогиялық гепатит дамиды. Несеп шығару жүйесiнің бұзылуы толығымен у-дың химиялық құрамына, бүйректің жағдайына және жалпы организмге байланысты. Кейбір улар токсикалогиялық нефропатияны туғызады. У-дың әрекетін анықтау үшiн ,токсикалогиялық заттар уланудағы жоғарғы шегіне жетуі арқылы.
2.3 Жануарлардың бал ара уынан улануы.
Ауыл Шаруашылық малдары бал ара уын өте өте қиын көтереді. Бұл уға жылқылар сезімтал келеді. Қойлар мен ешкілердің улануы да өліммен аяқталуы мүмкін.Үйректер мен қаздардың арасында бал ара уымен улану өте жіті түрде өтіп,өлімге ұшыратады.Бал ара уына аю,кірпінің сезімталдығы төмен.
Бал ара уы апитоксин- түссіз, мөлдір, сұйық, бал иісті, ащы-қышқыл дәмді. Құрамы 41 пайыз құрғақ заттан, майлардан, минералды заттардан, аминқышқылдарынан, ақ заттан, сонымен қатар ацетилхолин, гистамин, норадреналин, фосфамин, құмырсқа, тұз, фосфор қышқылдарынын және химиялық элементтерден тұрады.
Араның уы аралардың ерекше безінің сіріндісі, оны шағу аппараты арқылы аралар ұяларын, ұрпақтарын және өздерін қорғауға пайдаланады.
Бал араларының ( жұмысшы және аналық аралар) құрсағының соғында қорғаныс мүшесі шағу аппараты - орналасқан. Ол бізгектен, 2 улы безден және удың резервуарынан тұрады. Бізгегінің шағатын бөліктерінде қармақшалар орналасқандықтан, оны теріден шығару қиын. Шағатын кезде ара безгегінің үшкір жағын теріге енгізеді. Шағып алып, ара ұшып кетеді, ал безгегі теріде қалып, барлық шағу аппаратымен жұлынады. Аппараттың қысқарылып жатқан бұлшық еттердің әсерінен барлық у жайлап резервуардан жараға ағады. Ал ара шаққаннан кейін бірнеше сағат өткен соң өледі.
Бал ара уының организмге әсері.
+ Ара уының организмге әсері өте күрделі, сонымен қатар, шағудың санына, локализациясына және организмнің индивидуальді сезімталдығына байланысты.
+ Удың организмге көп мөлшерде түсуі жергілікті реакциямен қоса (ауырсыну, күйдіру сезімдерінің, ісінудің және қызарудың пайда болуы) жалпы реакция да көрінеді.
+ Жеңіл жағдайда температураның көтерілуімен, бастың ауруымен, крапивница тәрізді бөртпелердің пайда болуымен сипатталады. Ауыр жағдайларда аталған симптомдарға құсық, іш өту, демігу, көгеру, пульстің жиілеуі, артериалдық қысымның төмендеуі, талу, эритроциттердің гемолизі, несепте гемоглобиннің жиналуы, дірілдеу қосылады.
+ Әдетте 1-5 немесе 10 бір уақыттағы аралардың шағуы дені сау адаммен жеңіл көтеріледі де, әлсіз жергілікті реакцияға әкеледі, ол терінің қызаруымен, ісінуімен , күйдіру сезімімен сипатталады.
+ Бірақ бір уақыттағы 200-300 шағуы организмнің улануына әкеліп соқтырады.
+ 400-500 және одан да көп шағулар тыныс алу орталығының солдануы нәтижесінде, өлімге әкеледі.
Патогенезі. Бал ара уының әсеріне жануар организмінде кері реакция қалыптасады. Орталық жүйке, жүрек-қантамыр жүйесінің жұмысы, қанның түзілуі бұзылады. Бал ара уымен улану аллергиялық белгілер түрінде білінеді. Ацетилохолин және гистамин әсерінен қан тамырының капиллярлары кеңейіп, артериялық қысым төмендейді, Ара уы әсерінен бауырдағы тромбокиназа ферменті блокадаланып, қан қоюланып, ұйып қалады.
Клиникалық бергілер. Ауылшаруашылық малдарының улануы бал ара уының мөлшеріне, организмге түсу мен сезімталдығына байланысты. Терінің зақымданған жерлерінде ісінулер пайда болады. Жануарлар жалпы қозады, тыныс алуыбаяулайды, кейбір жағдайларда терісінде бөртпелер байқалады. Ауыз және мұрын қуыстарыныңкөпіршікті сұйық ағады. Орталық жүйке жүйесінде нейротоксикалық әсер етіп, тырысулар байқалады. Дене температурасы көтеріледі, көмекейде ісік пайда болуы мүмкін.
Балау. Балауды анамнестік, клиникалық көрсеткіштеріне және зертханалық тексеру қорытындыларына қарап қояды.
Емі. Жануарлардың зақымданған жерлеріндегң тері бетін суық сумен жуып, вена арқылы 40%-ды глюкоза ерітіндісін егеді.Тырысып - бүрісу кезінде тыныштандырғыш, ұйықтатқыш береді.Жылқыларға вена арқылы 7%-ды хлоралгидрат ерітіндісін 200-300 мл, ірі қара малға 50-75 мл, ұсақ малдарға барбитур, кофеин, ішке камфора майын қолдануға болады. Витамидік препараттарды енгізу де оң нәтиже береді. (Витамин с, РР, К және т.б).Ішке кілегейлі қайнатпалар, ішті жүргізетін дәрі-дәрмектер, антигистаминдік зат ретінде димедрол қолданады.
Аралардың шағуын келесідей ауруларда пайдалануға болады:
1. Ревматикалық аурулар (ревматикалық полиартриттер, бқлшық еттің ревматикалық аурулары, ревмокардит);
2. Полиартриттер;
3. Спондилоартроз;
4. Перифериялық жүйке жүйесінің аурулары (белдік-сегізкөздік радикулит, қабынуы седалищного, сонымен қатар, бет және т.б. нервтердің аурулары, қабырға аралық невралгияла, полинефриттер және т.б.);
5. Трофикалық және әлсіз гранулдейтін жаралар;
6. Қан тамырлардың хирургиялық аурулары (ірінді процессіз өтетін тромбофлебиттер, эндартериоз, қол-аяқ қан тамырларының атеросклеротикалық зақымдануы);
7. Астма;
8. Мигрень;
2.4 Жануарлардың жылан уынан улануы
Жылан уы офидиотоксин деп аталады. Ол антитоксикалық сарысу және әртүрлі дәрі-дәрмек (випраксин, наяксин, лебетокс) алу үшін қолданылады.
Улы жыландар көбінесе құрғақ далалы жерде және Оңтүстік аймақтарда мекендейді. ТМД елдерінде жыланның 58 түрі кездеседі, оның ішінде - 11 улы. Оның ішінде улы сұр жылан (гадюка), қалқан тұмсық (щитомордник), кобра, құмдық эфа жыланы уларынан уланудың токсикологиялық маңызы зор.
Улы жылан (кобра) - ірі жыландарға жатады, ұзындығы 2 м дейін жетеді Оның тегіс қабыршағы, дөңгелек көз қарашығы . Жоғарғы жақ бөлігінде, алдыңғы жағында ірі тістері көрінеді. Кобраның бір қасиеті денесінің жоғарғы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
" ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА КАФЕДРАСЫ"
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пән: Фармакология, токсикология және токсикологиялық сараптау ІІ
Тақырыбы: Жануар тектес туындылармен уланған малдардың патологиялық материялдарына токсиологиялық баға беру
Орындаған: Дулатов Қ
Топтың студенті: ВМ
Тексерген: Тойкина Г.Н
Семей қ, 2014 жыл.
Жоспар
I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
2.1. Улы заттар және олардың организмге әсерлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2.2. Жануарлар тәріздестердің уларынан болатын токсикоздар ... ... ... ... ... 6
2.3. Жануарлардың бал ара уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..7
2.4. Жануарлардың жылан уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...9
2.5. Қалқантұмсық (щитомордник) ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
2.6. Жануарлардаң буынаяқтылар уынан улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .13
2.7. Жануарлардың балық уына улануы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .14
2.8. Биологиялық табиғат уымен жануарлардың улануы ... ... ... ... ... ... ... . .14
III. Ұсыныс ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
IV. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
V. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
І. Кіріспе
Кең байтақ Қазақстан Республикасының жерінде бытыраңқы орналасқан малшаруашылықтарының малдарының ішінде әр түрлі азықтардың құрамындағы улы заттармен уланулары жиі кездесетін жаңдай. Бұған себеп жер көлемі үлкен болғандықтан және табиғаттың әр түрлі құбылмалы әсерінен онда өсетін өсімдіктер фаунасы да неше алуан, құбылмалы болып келеді. Малдардың улануының шаруашылықтарға тигізетін зияныөте көп. Онымен қатар ауылшаруашылық малдарының улануы, олардың организміндегі улы заттары өнімдері арқылы (сүт, ет) өсім төлдерін, тіпті адамдарды да уландырулары мүмкін.Кей кезде уланулардан болатын шығын індетті аурулардан келетін шығындардан да асып түсетін көрінеді.Сонымен қатар жануарлар тәрізділердің уларынан болатын уланулар да болады. Қазақстан территориясының солтүстік-шығыс аймағындағы малшаруашылығында жиі кездесетін уланулардың ерекшеліктері мен оларды емдеу әдістерін, сақтандыру шараларын сол өңірде еңбек етіп жүрген мал мамандары мен малдардың күтіміне тікелей айналасып жүрген, мамандық куәліктері болмаса да, бүл салада тәжірибелері мол адамдарңа қазіргі ғылым жүзінде бар деректерді жинақтап жеткізу арқылды нақтылы көмек көрсету арқылы білеміз.
Табиғатта ауыл шаруашылығы малдарын уландыратын тірі жәндіктер жеткілікті. Олардығ ішінде таксикологиялық маңызы ерекше жәндіктер тобына төмендегі өкілдерін жатқызуға болады:
1.Рептилий класы-әр түрге және туысқа жататын жыландар тобы
2.Амфибиялар-саламандра, бақалар
3.Балықтар-алабұға, (окунь), мурена, таутан ерш.)
4.Моллюскалар-осминог.
5.Жәндіктер- ара, маса, шіркей.
6.Буын аяқтылар- қарақұрт, шаяндар, тарантул.
7.Қоныздар-колорад ұоңызы, алагүлік және тағы басқалары.
Ғалымдар зерттеулерінің нәтижелеріне сүйенсек бұл жәндіктер уынан көптеген малдардың өлімі тіркелген
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Улы заттар және олардың организмге әсерлері.
Организмге улы заттардың түсуінен пайда болатын аурулар уланулар деп аталады. Ондай улы заттар әртүрлі жолдармен түсуі мүмкін: ауыл шаруашылығында, құрылыстарда қолданылатын улы химикаттардан; өндірістің улы қалдықтарынан; азыққа қолданылатын өсімдіктердің құрамындаңғы улардан. Мұндай улы заттар азықтарды тамактандыруға дұрыстап дайындалмағанда, дайындалған азықтарды дұрыс сактап, дер кезінде бермегенде де пайда болуы мүмкін. Мысал ретінде өсімдіктердің ауруларымен, оларға зиянды жәндіктер мен күресуде қолданылатын улы химикаттарды дұрыс пайдаланбағанда, дұрыс сақтамағанда олардың мал азығымен, сумен араласып, олар арқылы организмге түсіп уландыруын келтіруге болады. Токсиндер алкалоидтарға үқсас, құрамында азотты органикалық негіздері бар заттар.
Бұрын токсиндерге тек потогенді бактерияларды бөліп шыгаратын улы заттарын жатқызса, қазір саңырауқұлақтардың жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің түзетін токсиндері де белгілі болып отыр.
Токсиндердің алкалоидтардың ерекшелігі олардың жасырын инкубациялық кезеңінің болуы. Ол уақыт организмге түскен токсиннің мөлшеріне байланысты және де токсиндер мал организмінде өздеріне карсы денелер (антитоксиндер) түзетін қасиеті - мен сипатталады.
Бактериялар түзетін токсиндерді экзотоксиндер (экстрацеллюлярлы) және эндотоксиндер (интрацеллюлярлы) деп екіге бөлінеді.
Экзотоксиндерді сіреспе, ботулизм, гады ісік және т.б. анаэробты індеттердің қоздырушылары, кейбір стафилококтар мен стрептококктар түзеді.
Эндотоксиндер бактерия клеткаларының құрамында болатын улыз аттар. Олар тек торшаларды талқандағанда ғана босап, организмге өз әсерін тигізеді. Эндотоксиндердің улылығы экзотоксиндерге қарағанда әлсіздеу.
2.2 Жануарлар тәріздестердің уларынан болатын токсикоздар.
Табиғатта ауылдық жануарлардың улану себебі болатындай тірі жандар саны зор. Біршама токсикологиялық мәнде рептилиялар,амфибиялар, балықтар, моллюскалар, жәндіктер, көпаяқтылар, қоңыздар классының өкілдері болады.
М. Н. Сұлтанов берілгендері бойынша 1958-ден және 1959 ж. Нахичеванды АССР-да 15 жыл бақылауда жылан уынан 980 үй жануары өлді.
Гематологиялық әрекеті. Өткiр улануда, яғни токсиндік заттардың организмге әсер ету механизміне байланысты жалпы гематологиялық реакциялар пайда болады. Ең бірінші ақ қанда өзгерiстер көрiнедi: нейтрофильді лейкоцитоздың солға жылжуымен, эозинопения, лимфопения, моноциттердiң санының өсуі. Қанының ерекше өзгерiстерiнiң астында оның құрамы жағынан мынандай бұзылуларды түсiну керек, яғни жануартекті улардың әрекеті. Бұл ретте қанның аурулары дамиды - қан лейкозы, қаназдық, қанның ұюының бұзылуы.
Тыныс мүшелерiнiң бұзылуы. Көбiнесе тыныс мүшелерiнiң бұзылуы улағыштық заттардың өткiр ингаляция әсерiнен пайда болады. Бұдан өткiр улы бронхотрахеита, өткiр улы бронхит, өткiр улы өкпенiң домбығуы, өткiр улы пневмонияның дамуы мүмкін.
Бауырдың және несеп шығару жүйесiнің бұзылуы. Бауырдың және барлық несеп шығару жүйесiнің бұзылуы гепатотроптық улардың әрекеті кезінде байқалады. Бұл улар әрекеті салдарынан токсикалогиялық гепатит дамиды. Несеп шығару жүйесiнің бұзылуы толығымен у-дың химиялық құрамына, бүйректің жағдайына және жалпы организмге байланысты. Кейбір улар токсикалогиялық нефропатияны туғызады. У-дың әрекетін анықтау үшiн ,токсикалогиялық заттар уланудағы жоғарғы шегіне жетуі арқылы.
2.3 Жануарлардың бал ара уынан улануы.
Ауыл Шаруашылық малдары бал ара уын өте өте қиын көтереді. Бұл уға жылқылар сезімтал келеді. Қойлар мен ешкілердің улануы да өліммен аяқталуы мүмкін.Үйректер мен қаздардың арасында бал ара уымен улану өте жіті түрде өтіп,өлімге ұшыратады.Бал ара уына аю,кірпінің сезімталдығы төмен.
Бал ара уы апитоксин- түссіз, мөлдір, сұйық, бал иісті, ащы-қышқыл дәмді. Құрамы 41 пайыз құрғақ заттан, майлардан, минералды заттардан, аминқышқылдарынан, ақ заттан, сонымен қатар ацетилхолин, гистамин, норадреналин, фосфамин, құмырсқа, тұз, фосфор қышқылдарынын және химиялық элементтерден тұрады.
Араның уы аралардың ерекше безінің сіріндісі, оны шағу аппараты арқылы аралар ұяларын, ұрпақтарын және өздерін қорғауға пайдаланады.
Бал араларының ( жұмысшы және аналық аралар) құрсағының соғында қорғаныс мүшесі шағу аппараты - орналасқан. Ол бізгектен, 2 улы безден және удың резервуарынан тұрады. Бізгегінің шағатын бөліктерінде қармақшалар орналасқандықтан, оны теріден шығару қиын. Шағатын кезде ара безгегінің үшкір жағын теріге енгізеді. Шағып алып, ара ұшып кетеді, ал безгегі теріде қалып, барлық шағу аппаратымен жұлынады. Аппараттың қысқарылып жатқан бұлшық еттердің әсерінен барлық у жайлап резервуардан жараға ағады. Ал ара шаққаннан кейін бірнеше сағат өткен соң өледі.
Бал ара уының организмге әсері.
+ Ара уының организмге әсері өте күрделі, сонымен қатар, шағудың санына, локализациясына және организмнің индивидуальді сезімталдығына байланысты.
+ Удың организмге көп мөлшерде түсуі жергілікті реакциямен қоса (ауырсыну, күйдіру сезімдерінің, ісінудің және қызарудың пайда болуы) жалпы реакция да көрінеді.
+ Жеңіл жағдайда температураның көтерілуімен, бастың ауруымен, крапивница тәрізді бөртпелердің пайда болуымен сипатталады. Ауыр жағдайларда аталған симптомдарға құсық, іш өту, демігу, көгеру, пульстің жиілеуі, артериалдық қысымның төмендеуі, талу, эритроциттердің гемолизі, несепте гемоглобиннің жиналуы, дірілдеу қосылады.
+ Әдетте 1-5 немесе 10 бір уақыттағы аралардың шағуы дені сау адаммен жеңіл көтеріледі де, әлсіз жергілікті реакцияға әкеледі, ол терінің қызаруымен, ісінуімен , күйдіру сезімімен сипатталады.
+ Бірақ бір уақыттағы 200-300 шағуы организмнің улануына әкеліп соқтырады.
+ 400-500 және одан да көп шағулар тыныс алу орталығының солдануы нәтижесінде, өлімге әкеледі.
Патогенезі. Бал ара уының әсеріне жануар организмінде кері реакция қалыптасады. Орталық жүйке, жүрек-қантамыр жүйесінің жұмысы, қанның түзілуі бұзылады. Бал ара уымен улану аллергиялық белгілер түрінде білінеді. Ацетилохолин және гистамин әсерінен қан тамырының капиллярлары кеңейіп, артериялық қысым төмендейді, Ара уы әсерінен бауырдағы тромбокиназа ферменті блокадаланып, қан қоюланып, ұйып қалады.
Клиникалық бергілер. Ауылшаруашылық малдарының улануы бал ара уының мөлшеріне, организмге түсу мен сезімталдығына байланысты. Терінің зақымданған жерлерінде ісінулер пайда болады. Жануарлар жалпы қозады, тыныс алуыбаяулайды, кейбір жағдайларда терісінде бөртпелер байқалады. Ауыз және мұрын қуыстарыныңкөпіршікті сұйық ағады. Орталық жүйке жүйесінде нейротоксикалық әсер етіп, тырысулар байқалады. Дене температурасы көтеріледі, көмекейде ісік пайда болуы мүмкін.
Балау. Балауды анамнестік, клиникалық көрсеткіштеріне және зертханалық тексеру қорытындыларына қарап қояды.
Емі. Жануарлардың зақымданған жерлеріндегң тері бетін суық сумен жуып, вена арқылы 40%-ды глюкоза ерітіндісін егеді.Тырысып - бүрісу кезінде тыныштандырғыш, ұйықтатқыш береді.Жылқыларға вена арқылы 7%-ды хлоралгидрат ерітіндісін 200-300 мл, ірі қара малға 50-75 мл, ұсақ малдарға барбитур, кофеин, ішке камфора майын қолдануға болады. Витамидік препараттарды енгізу де оң нәтиже береді. (Витамин с, РР, К және т.б).Ішке кілегейлі қайнатпалар, ішті жүргізетін дәрі-дәрмектер, антигистаминдік зат ретінде димедрол қолданады.
Аралардың шағуын келесідей ауруларда пайдалануға болады:
1. Ревматикалық аурулар (ревматикалық полиартриттер, бқлшық еттің ревматикалық аурулары, ревмокардит);
2. Полиартриттер;
3. Спондилоартроз;
4. Перифериялық жүйке жүйесінің аурулары (белдік-сегізкөздік радикулит, қабынуы седалищного, сонымен қатар, бет және т.б. нервтердің аурулары, қабырға аралық невралгияла, полинефриттер және т.б.);
5. Трофикалық және әлсіз гранулдейтін жаралар;
6. Қан тамырлардың хирургиялық аурулары (ірінді процессіз өтетін тромбофлебиттер, эндартериоз, қол-аяқ қан тамырларының атеросклеротикалық зақымдануы);
7. Астма;
8. Мигрень;
2.4 Жануарлардың жылан уынан улануы
Жылан уы офидиотоксин деп аталады. Ол антитоксикалық сарысу және әртүрлі дәрі-дәрмек (випраксин, наяксин, лебетокс) алу үшін қолданылады.
Улы жыландар көбінесе құрғақ далалы жерде және Оңтүстік аймақтарда мекендейді. ТМД елдерінде жыланның 58 түрі кездеседі, оның ішінде - 11 улы. Оның ішінде улы сұр жылан (гадюка), қалқан тұмсық (щитомордник), кобра, құмдық эфа жыланы уларынан уланудың токсикологиялық маңызы зор.
Улы жылан (кобра) - ірі жыландарға жатады, ұзындығы 2 м дейін жетеді Оның тегіс қабыршағы, дөңгелек көз қарашығы . Жоғарғы жақ бөлігінде, алдыңғы жағында ірі тістері көрінеді. Кобраның бір қасиеті денесінің жоғарғы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz