Талап өндірісі. Азаматтық істерді соттың бірінші инстанциясында қарау

1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Талап өндірісі
2.2. Азаматтық істерді соттың бірінші инстанциясында қарау
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Талап арыз (арыз, шағым) қабылдау арқылы азаматтық іс қозғағаннан кейін сот азаматтық процестін, келесі азаматтық істі сотта қарауға әзірлеу сатысына өтеді. Нақты азаматтық істі сотта қарау сатысында бұзылған немесе даулы құқықтар, бостандықтар және заңмен қорғалатын мүдделер қорғауы жүзеге асырылады. Егер істі қарау және шешу бойынша сөйкесті әзірлік жүргізілсе бұзылған немесе даулы құқықтарды, бостандықтарды қорғап шығуға мүмкіндік бар.
Кез келген азаматтық іс бойынша сотта қарауға әзірлеу жүргізілуі қажет, себебі, бұл маңызды рөл атқаратын азаматтық процестің жеке сатысы.
Сотта іс қарауға әзірлеуді жүргізу туралы заң талаптарын сақтау істі дұрыс және уақтылы шешудің негізгі шарттарының бірі. Сотта іс қарауға әзірлеу сатысы сотпен сәйкесті ұйғарым қабылдаудан басталады. Бұл ұйғарымда жүргізілуге тиіс әрекеттер белгіленеді. Істі сотта қарауға әзірлік жүргізудің мақсаты істі дер кезінде және дцрыс шешуді қамтамасыз ету.
Кейбір ғалымдардың пікірінше сотта іс қарауға әзірлеу сатысында тек сот қана әрекет етеді, бірақ бұл түбінде осы сатының мәні мен мазмұнына сәйкес емес. Әрине, судьяның қызметі негізгі больга есептеледі, сондыңтан оның әрекеттері азаматтық іс жүргізу құқығының арнайы нормаларымен реттеледі. Бірақ әзірлік жүргізуге іске қатысушы тұлғалардың тікелей қатысы бар. Мысалы, тараптар іс бойынша сотқа дәлелдемелер ұсынуға міндетті.

1. Баймолдина З.Х. Исковой порядок защиты прав в суде: Научно-практическое пособие. Алматы: Жеті жарғы, 2001.
2. Баймолдина З.Х. Разбирательство гражданских дел в суде первой инстанции: Научно-практическое пособие. Алматы: Жеті жарғы, 2001.
3. Викут М.А., Зайцев И.М. Гражданский процесс России: Учебник. М.: Юристъ, 1999.
4. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Реферат
Тақырыбы: Талап өндірісі. Азаматтық істерді соттың бірінші инстанциясында қарау

Орындаған: Иргебекова Ф.Б.-сырттай бөлім,2-курс
Тексерген: Урисбаева Айнур Аманкуловна

Алматы 2017ж.
Жоспары:
1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Талап өндірісі
2.2. Азаматтық істерді соттың бірінші инстанциясында қарау
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Талап арыз (арыз, шағым) қабылдау арқылы азаматтық іс қозғағаннан кейін сот азаматтық процестін, келесі азаматтық істі сотта қарауға әзірлеу сатысына өтеді. Нақты азаматтық істі сотта қарау сатысында бұзылған немесе даулы құқықтар, бостандықтар және заңмен қорғалатын мүдделер қорғауы жүзеге асырылады. Егер істі қарау және шешу бойынша сөйкесті әзірлік жүргізілсе бұзылған немесе даулы құқықтарды, бостандықтарды қорғап шығуға мүмкіндік бар.
Кез келген азаматтық іс бойынша сотта қарауға әзірлеу жүргізілуі қажет, себебі, бұл маңызды рөл атқаратын азаматтық процестің жеке сатысы.
Сотта іс қарауға әзірлеуді жүргізу туралы заң талаптарын сақтау істі дұрыс және уақтылы шешудің негізгі шарттарының бірі. Сотта іс қарауға әзірлеу сатысы сотпен сәйкесті ұйғарым қабылдаудан басталады. Бұл ұйғарымда жүргізілуге тиіс әрекеттер белгіленеді. Істі сотта қарауға әзірлік жүргізудің мақсаты істі дер кезінде және дцрыс шешуді қамтамасыз ету.
Кейбір ғалымдардың пікірінше сотта іс қарауға әзірлеу сатысында тек сот қана әрекет етеді, бірақ бұл түбінде осы сатының мәні мен мазмұнына сәйкес емес. Әрине, судьяның қызметі негізгі больга есептеледі, сондыңтан оның әрекеттері азаматтық іс жүргізу құқығының арнайы нормаларымен реттеледі. Бірақ әзірлік жүргізуге іске қатысушы тұлғалардың тікелей қатысы бар. Мысалы, тараптар іс бойынша сотқа дәлелдемелер ұсынуға міндетті.

2.1. Талап өндірісі
Азаматтық істі қозғау біртұтас процессуалдық іс-әрекеттердің жиынтығындағы ең алғашқы және ең мағыналы дербес саты болып табылады. Сот бұл сатыдан жеке дара іс-әрекет жасай отырып және сол соттың жасаған әрекеттерінің шығарған шешімінің дұрыстығы немесе дұрыс еместігі талапкер мен жауапкердің құқық қорғауы мен міндетін орындауға тікелей әсерін тигізеді. Талап арызды тапсыру талапкердің процессуалдық іс-әрекетінің жиынтығының негізінде сотқа арыз тапсыру болып есептелінеді. Талапты талапкер тікелей өкілі арқылы немесе почта арқылы тапсыруы мүмкін. Талап арызда талап арыздың нысаны мен мазмұны, барлық реквизиттердің болуы шарт. Талап арызда іс бойынша қысқаша мәләмдеме болуы керек. Сондай-ақ талап арыз 4 бөлімнен тұрады:
1) Кіріспе, бұл бөлімде талаптың пәні,құны параққа бағана ретінде оң жағына жазылады;
2) Сипаттама;
3) Дәлелдеме, бұл бөлімдерде талапкердің іс бойынша мәлімдемесі, талабы және дәлелдемелер келтіріледі.
4) Қорытынды, бұнда талапкердің талабы жазылады және дәлел ретінде тіркелетін құжаттардың тізімі көрсетіледі.
Мемлекеттік баж салығының төленбеуі немесе реквизиттердің толық жазылмауы талапты қабылдаудан бас тартуға негіз бола алмайды. Мұндай жағдайда талап арыз соттың өндірісінде қала тұра, іс қарауға тағайындалмайды. Жіберілген кемшіліктер сот белгілеген мерзімде түзетіле отврып, іс сот талқысына дайындала бастайды. Жіберілген кемшіліктерді толықтыру үшін сот белгілі мерзім тағайындай отырып ұйғарым шығару арқылы талап арызды уақытыша қозғалыссыз қалдырады. Егерде белгіленген мерзімде кемшіліктер түзетілмесе талап арыз қаралмайды. Азаматтық істі қозғау-сот өндірісінің бірінші сатысы болғандықтан, бұл сатысыз еш азаматтық іс ашылмайды.
Азаматтық істі сотта қарауға әзірлеу- соттың аңықтама шығарған уақытынан басталады. Арыз қабылданғаннан және азаматтық істі қозғағаннан кейін судья оны уақытылы және дұрыс шешуді қамтамасыз ету мақсатымен сотта іс қарауға істі әзірлейді.Істі сот талқысына дайындауды сот өз атынан жеке дара жүргізеді. Талап арызды қабылдау туралы шешімге келген судья ұйғарым шығара отырып істі сот талқысына дайындайды. Істі сот талқысына дайындау келесі бағыттарда жүргізіледі:
1) істі дұрыс шешу үшін маңызы бар мәліметтерді анықтау;
2) іс бойынша қатысушылардың бір-біріне заң бойынша қатынастары және іс бойынша қолданылатын заңды анықтау;
3) іс бойынша қатысуы мүмкін тұлғалардың шеңберін анықтау мәселесін шешу;
4) іс бойынша қоғамдық мекемелердің, ұйымдар мен бірлестік өкілін қатыстыру туралы сұрақты шешу;
5) іс бойынша дәлел болатын затты және дәлелдеудің пәнін аңықтау және дәлелдемелерді уақытында тапсыруды анықтау.
Істі өндірісіне қабылдағаннан кейін судья талапкерден жауапкердің қандай қарсылық білдіруі мүмкін және оған қосымша дәлел болатын дәлелдемелерді тапсыруын ұсынады. Кей жағдайларда іс бойынша жауапкер қосымша дәлел алдыру туралы тілек білдіреді. Сот талқыс басталғаннан кейін оның мүлтіксіз аяқталуына кедергі болмауы үшін, сот әр уақытта жауапкерді де сот талқысына дейін талап арызбен таныстырып, оның қарсылық білдіру құқығын түсіндіруге міндетті. Істі сот талқысына дайындау, дәлелдемелер жинау және басқа да процессуалдық әрекеттер жасау барысында сот тек заңда көрсетілген негіздерге бағынады.
Азаматтық істерді сотта қарауға әзірлеу, арыз қабылданған күннен бастап 7 күн мерзімнен кешіктірілмей жүргізілуге тиіс. Алимент өндіріп алу туралы, мертігуден немесе денсаулықтың өзге де зақымдануынан келтірілген зиянды өтеу туралы істерден басқа, айрықша күрделі істер бойынша ерекше жағдайларда, сондай-ақ асыраушысынан айрылуына байланысты және еңбек қатынастарынан туындайтын талаптар бойынша бұл мерзім судьяның дәлелді ұйғарымы бойынша 1 айға дейін ұзартылуы мүмкін.
Істің мән-жайларын ескере отырып, істі сотта қарауға әзірлеу тәртібімен судья:
- қажет болған жағдайларда жауапкерді шақырып, одан істің мән-жайлары бойынша жауап алады, талап қоюға қандай қарсылықтар бар екенін және бұл қарсылықтаордың қандай дәлелдемелермен расталуы мүмкін екенін және бұл қарсылықтардың қандай дәлелдемелермен расталуы мүмкін екенін анықтайды, жауапкерге оның құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді;
- талап қоюшыдан ол мәлімдеген талаптардың мәні бойынша жауап алады, одан жауапкердің тарапынан мүмкін болатын қарсылықтарды анықтап алады, егер бұл қажет болса, қосымша дәлелдемелер беруді ұсынады, талап қоюшыға оның іс-жүргізу құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді;
- іске тең талап қоюшылардың, тең жауапкердің дербес талаптарсыз III тұлғалардың кіруі туралы мәселені шешеді, сондай-ақ тиісті емес жауапкерді ауыстыру туралы мәселені шешеді;
- тараптарға дауды шешу үшін олардың аралық сотқа жүгіну құқығын және мұндай әрекеттің салдарын түсіндіреді;
- мүдделі азаматтар мен ұйымдарға істі қараудың уақыты мен орны туралы хабарлайды;
- куәларды сот отырысына шақыру туралы мәселені шешеді;
- тараптардың өтініші бойынша және өз бастамасы бойынша сараптама тағайындайды, сондай-ақ іске маманды аудармашыны қатысуға тарту туралы мәселені шешеді;
- тараптардың өтініші бойынша ұйымдардан немесе азаматтардан дәлелдемелер талап етеді;
- жазбаша және заттай дәлелдемелерді сол жерде тексеруді жүргізеді;
- сот тапсырмаларын жібереді;
- талап қоюды қамтамасыз ету туралы мәселені шешеді;
- талапкердің өтініші бойынша оның берген арызын қайтару туралы ұйғарым шығарады;
- өзге де қажетті іс жүргізу әрекеттерін жасайды.
Сот:
- егер даулы құқық қатынасы құқық мирасқорлығына жол беретін болса, істе тарап болып табылатын азамат қайтыс болғанда немесе заңды тұлға қайта құрылған, таратылған жағдайда;
- талапкер әрекет қабілеттігінен айрылған жағдайда;
- азаматтық, қылмыстық немесе әкімшілік сот ісін жүргізуде қаралып жатқан басқа істің шешілуіне дейін бұл істі қараудың мүмкіндігі болмаса;
- құқықтық көмек көрсету жөніндегі тапсырмамен шет мемлекеттің сотына өтініш жасаған жағдайда іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұруға міндетті.
Сондай-ақ сот :
1. тарап ҚР-ның Қарулы күштерінде, басқа әскерлерінде және әскери құрамаларында шақыру бойынша әскери қызметте болған немесе ол басқа да мемлекеттік міндетті орындауға тартылған болса;
2. тарап емдеу мекемесінде болған немесе оның сотқа келуіне кедергі жасайтын сырқаты болған және ол медициналық мекеменің құжатымен расталған жағдайда;
3. тарап істі қарау мерзімінен асатын мерзімде қызметтік іссапарда болған жағдайда;
4. жауапкер іздеуде болған жағдайда;
5. сот сараптама тағайындаған жағдайда;
6. қорғаншылық және қамқоршылық орган бала асырап алу ісі жөнінде асырап алушылардың тұрмыс жағдайын зерртеу жөнінде асырап алушылардың тұрмыс жағдайын зерттеуді белгіленген жағдайда іске қатысушы адамдардың тұрмыс жағдайын зерттеуді белгіленген жағдайда іске қатысушы адамдардың өтініші бойынша немесе өз бастамасымен іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұра алады.
Істі тоқтата тұруды туғызған мән-жайлар жойылғаннан кейін іске қатысушы адамдардың арызы бойынша немесе соттың бастамасымен іс жүргізу қайта басталады. Іс жүргізу қайта басталған кезде сот іске қатысушы адамдарға азаматтық сот ісін жүргізудің жалпы ережелері бойынша хабарлайды. Соттың іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұру туралы ұйғарымына жеке шағым берілуі немесе наразылық келтірілуі мүмкін. Сот, егер:
- іс азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға жатпаса;
- сол тараптардың арасындағы сол мәселе туралы дау бойынша және сол негіздер бойынша шығарылған, заңды күшіне енген сот шешімі немесе талап қоюшының өз талабынан бас тартуына немесе тараптардың бітімгершілік келісімін орнықтыруына байланысты іс бойынша іс жүргізуді қысқарту туралы соттың ұйғарымы болса;
- талап қоюшы өз талабынан бас тартса және бас тартуды сот қабылдаса;
- тараптар бітімгершілік келісімін жасаса және оны сот бекітсе;
- іс бойынша тараптардың бірі болып табылатын азамат қайтыс болғаннан кейін даулы құқықтық қатынас құқық мирасқорлығына жол бермесе;
- іс бойынша тарап ретінде әрекет жасайтын ұйым қызметі тоқтатылуына және құқық мирасқорлары болмауына байланысты таратылса, іс бойынша жүргізуді қысқартады. Іс жүргізу сот ұйғарымымен қысқартылады, егерде іс жүргізу қысқартылған жағдайда сол тараптар арасындағы, сол мәселе туралы дау бойынша және сол негіздер бойынша екінші рет сотқа жүгінуге жол берілмейді. Сонымен қатар, сот арызды қараусыз қалдыруға құқылы, ол мынадый негіздер арқылы қараусыз қалдырылады:
- арызды әрекет қабілеттігі жоқ адам берсе;
- арызға қол қойған және оны берген адамның арызға қол қоюға және оны беруге өкілеттігі жоқ болса;
- осы немесе басқа соттың іс жүргізуінде осы тараптар арасындағы, сол мәселе туралы дау бойынша және сол негіздер бойынша бұрын қозғалған іс бар болса;
- өздерінің қатысуынсыз істі қарауды өтінбеген тараптар екінші шақыру бойынша сотқа келмесе;
- өзінің мүддесіне сай іс қозғалған адам мәлімделген талапты қолдамаса;
- талап-арызды қайтарып алу туралы өтініш берілсе, ал жауапкер істі мәні бойынша қарауды талап етпесе арызды сот қараусыз қалдырады. Егер арыз қараусыз қалдырылған жағдайда сот ұйғарым шығарады, бұл ұйғарымда істі қарауға кедергі келтіретін мән-жайларды қалай жоюды көрсетуге міндетті. Ал арызды қараусыз қалдыруға негіз болған мән-жайлар жойвлғаннан кейін мүдделі адам жалпы тәртіп бойынша сотқа тағыда арыз беруге құқылы.
Судья істі дайын болды деп тани отырып, оны сот отырысында қарауға тағайындау туралы ұйғарым шығарады, тараптарға және процестің басқа да қатысушыларына істі қараудың орны мен уақыты туралы хабарлайды. Осы процессуалдық әрекетті жасау үшін судья хатшының жұмысын тікелей қадағалауға алу керек. Іске қатысушыларды хабарландыру олардың іс бойынша сот шақыруын алып үлгеруі және дайындалу мерзімін ескере отырып белгіленуі тиіс.Іске қатысушы адамдар, олардың өкілдері, сондай-ақ куәлар, сарапшылыр, мамандар, мен аудармашылар сот отырысының немесе жекелеген іс жүргізу әрекеттерін жасаудың уақыты мен орны туралы хабарландырылады және соттың шақыру қағаздарымен сотқа шақырылады. Егер ол мүмкін болмаса, бірге тұратын кәмелеттік жасқа толғандардың біреуіне немесе жұмыс орнына телефонграмма немесе телеграмма беру арқылы шақырылады. Шақыру қағазында немесе өзге де хабарлауда мыналар болуға тиіс:
1. сотқа хабарланатын немесе шақырылатын адамда көрсету(тегі, аты, әкесінің аты және олар жолданатын адамның тұрғылықты жері ұйымның атауы мен орналасқан жері);
2. соттың атауы мен нақты мекен-жайы;
3. адресатқа хабарлау немесе оны шақыру жүргізілетін істің атауы;
4. келетін жері мен уақыты;
5. іске қатысушы тұлғаларға іс бойынша оларда бар барлық дәлелдемелерді табыс етуді ұсыну;
6. адресат кім ретінде хабарланып немесе шақырылып отырғандығын көрсету;
7. хабарланатын немесе шақырылатын адамның сотқа келмей қалу салдарын және оның келмеу себебін сотқа хабарлауға міндетті екенін көрсету;
8. шақыру қағазын немесе өзге де хабарлауды, шақыруды жіберуші адамның қолы.
Шақыру қағазымен бірге судья жауапкерге талап арыздың көшірмесі мен арызға қоса берілген құжаттардың көшірмесін жібереді. Ал талапкерге шақыру қағазымен бірге судья жауапкердің жазбаша түсініктемелерінің көшірмесін және оған құжаттардың көшірмесін жібереді.Шақыру қағаздары хабардар етіліп, почта арқылы немесе судббя тапсырған адамдар арқылы жеткізіледі. Шақыру қағазын жеткізу тапсырылған адам оны тапсырған күні көрсетілген және адресаттың шақыру қағазының түбіртегін сотқа қайтаруға міндетті. Шақыру қағазы жіберілген азаматқа табыс етіліп, сотқа қайтарылуға тиісті түбіртегіне оның өз қолы қойылады. Ұйымға жіберілген шақыру қағазы оның өкіліне немесе басқару қызметін атқаратын тиісті адамға табыс етіледі, ол шақыру қағазының түбіртегіне оны алғандығы жөнінде өзінің қызметін, тегін және аты-жөнін көрсетіп қол қояды. Шақыру қағазын қабылдап алған адам мүмкіндігінше кідіртпей шақыру қағазын адресатқа тапсыруға міндетті. Адресат адам шақыру қағазының түбіршегіне адресаттың қайда кеткендігін және оның қашан келуі мүмкін екендігін белгілейді. Адресат шақыру қағазын немесе өзге хабарлауды, шақыруды қабылдаудан бас тартқан жағдайда оны жеткізуші немесе табыс етуші адам сотқа қайтарылатын шақыру қағазын немесе хабарлауды қабылдаудан бас тартуы туралы белгіні тұрғын үй пайдалану ұйымы, жергілікті өзін-өзі басқарушы органы немесе шақырылған адамның тұрғылықты жері бойынша тиісті атқарушы орган немесе оның жұмыс орны бойынша әкімшілік кукәландырады. Әйтсе де шақырудан бас тартуы істі қарауға немесе жасалған жекелеген іс жүргізу әрекеттерін жасауға кедергі болмайды. Егерде іске қатысатын адамдармен олардың өкілдері іс бойынша іс жүргізген уақытта сотқа өз мекен-жайының ауысқаны туралы хабарлауға міндетті. Мұндай хабарлау болмаған жағдайда шақыру қағазы немесе өзге де хабарлау сотқа белгілі соңғы мекен-жай бойынша жіберіледі.және адресат бұл мекен-жай бойынша тұрмаса да шақыру жіберілді деп есептелінеді. Жауапкердің іс жүзінде болған жері белгісіз болған жағдайда жергілікті өзін-өзі басқару органының, немесе жауапкердің соңғы белгілі тұрғылықты жері бойынша тиісті атқарушы органның немесе оның соңғы белгілі жұмыс орны бойынша әкімшіліктің шақыру қағазын немесе өзге де хабарлауды алғанын куәландыратын жазбамен олар сотқа келіп түскеннен кейін сот істі қарауға кіріседі. Мемлекет мүдделерне орай, сондай-ақ алимент өндіріп алу, асыраушысының қайтыс болуымен келтірілген зиянды өтеу туралы талап қою бойынша жауапкердің болған жері белгісіз болған жағдайда сот жауапкерді ішкі істер органдары немесе қаржы полициясы арқылы іздестіру жариялауға міндетті. Әйтсе де соттың жауапкерді іздестіруді жариялауы істі қарауға кедергі болмайды.
2.2. Азаматтық істерді соттың бірінші инстанциясында қарау
Сотта іс қарау - азаматтық істі қарап және сол азаматтық іс бойынша шешім қабылданатын азаматтық іс жүргізу процесінің сатысы. Азаматтық істер сотқа арыз түскен күмнен бастап 2 ай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.