Жедел іздестіру қызметінің құқықтық негіздері
1.КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Жедел.іздестіру қызметін реттейтін құқықтық нормалар оның сипаты мен заңдылықты сақтаудағы ролі мен мазмұны;
2.2. Жедел .іздестіру қызметі және криминалистика;
2.3. Жедел.іздестіру қызметінің қылмыстық құқықтық негіздері;
2.4. Жедел.іздестіру қызметінің конституциялық негіздері;
2.5. Жедел.іздестіру қызметінің қылмыстық іс жүргізу негіздері;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Жедел.іздестіру қызметін реттейтін құқықтық нормалар оның сипаты мен заңдылықты сақтаудағы ролі мен мазмұны;
2.2. Жедел .іздестіру қызметі және криминалистика;
2.3. Жедел.іздестіру қызметінің қылмыстық құқықтық негіздері;
2.4. Жедел.іздестіру қызметінің конституциялық негіздері;
2.5. Жедел.іздестіру қызметінің қылмыстық іс жүргізу негіздері;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының «Жедел - іздестіру қызметі» туралы заңның 4 бабына сәйкес құқықтық негізін мыналар қалайды:
• Қазақстан Республикасының Конституциясы;
• Қазақстан Республикасының «Жедел іздестіру туралы» Заң;
• Қазақстан Республикасының өзгеде заңдары және нормативтік құқықтық актілер;
• Азаматтардың өмір, денсаулығы, құқықтары мен бостандықтары, заңды мүдделерін қорғау және меншікке қол сұқпаушылықтары.
Қазақстан Республикасынң «Жедел - іздестіру туралы» заңда жедел - іздестіру қызметінің бағыттары, мынаған бағытталады:
ҚР Конституциясында жедел іздестіру қызметі мемелекеттік заңмен реттелетіндігі ҚР Конституциясында тура көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Коституциясынын басқа жедел - іздестіру қызметінің құқықтық негізін Парламентпен, Қазақстан Республикасының Президентінің қабылданған заңды күші бар нұсқаулар болып табылады, мысал ретінде, 1998 жылы қабылданған «Ұлттық қауіпсіздік» туралы заң, «Қылмыстық іс жүргізуге қатысатын тұлғаларды мемлекеттік қорғау» 2002 жыл, заңды күші бар президенттің нұсқауы, Қазақстан Республикасының «Ішкі қызметінің органдары» туралы 1995 жылғы және жедел - іздестіру қызметін жүзеге асыратын құзыретті заңмен жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттің аса маңызды құндылығы адам оның өмірі бостандығы жазылған. Бұл жүйені іске асыруда заңмен уәкілетті мемлекеттік органдардың жедел іздестіру қызметі жүйесі, негізгі болып табылады.
Көрсетіліген құқықтық кепілдікті қаматамасыз ете отыра бұл қызметтің өзі әр түрлі құқықтық заңнамаларға сүйенеді жедел іздестіру қызметін іске асыратын органдар нақты тұлғаға қатысты күдік бар болған жағдайда олардың жеке басын анықтайтын құжаттарын тексетуге құқығы бар, әкімшілік ұстауға, тұрған жайын тексетуге, жұмыс орнын тексеруге, осы тұлғаның пошталық жолдауларына талқылау жасауға телефонын тыңдауға және жедел іздестіру шараларына құқығы бар.
Жедел-іздестіру қызметін жургізу кезінде заңдылықты сақтауда құқықтық кепілдеме. Жедел - іздестіру қызметін жүргізу барысында заңдылықтың сақталуы Қазақстан Республикасының 1994 жылы қабылданған «Жеделі - іздестіру қызметі» туралы Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі.
Соңғы жылдары заңнамаға мемлекеттік тергеу комитеті, шекара қызмет органдары, кеден органдары қосылды. Бірақ қазіргі кезде осы айтылған органдар заңнамадан шығарылды: мемлекеттік тергеу комитеті – комиттеттің қызметінің тоқталуына байланысты алынып тасталды; шекара қызметтінің органдары – ұлттық қауіпсіздігіне комитетінің құрамына кіргендіктен алынып тасталғын; кеден органдары – бұл саладан жедел іздестіру қызметін алынуы байланысты. Осы себептерге байланысты бастапқы қалыпқа келді. 1994 жылғы заңда көрсетілген салық полициясының орнынының қызметінің орнына 2001 жылдың 22 қаңтарында Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылғын қаржы полициясына өз құзіретін берді.
• Қазақстан Республикасының Конституциясы;
• Қазақстан Республикасының «Жедел іздестіру туралы» Заң;
• Қазақстан Республикасының өзгеде заңдары және нормативтік құқықтық актілер;
• Азаматтардың өмір, денсаулығы, құқықтары мен бостандықтары, заңды мүдделерін қорғау және меншікке қол сұқпаушылықтары.
Қазақстан Республикасынң «Жедел - іздестіру туралы» заңда жедел - іздестіру қызметінің бағыттары, мынаған бағытталады:
ҚР Конституциясында жедел іздестіру қызметі мемелекеттік заңмен реттелетіндігі ҚР Конституциясында тура көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Коституциясынын басқа жедел - іздестіру қызметінің құқықтық негізін Парламентпен, Қазақстан Республикасының Президентінің қабылданған заңды күші бар нұсқаулар болып табылады, мысал ретінде, 1998 жылы қабылданған «Ұлттық қауіпсіздік» туралы заң, «Қылмыстық іс жүргізуге қатысатын тұлғаларды мемлекеттік қорғау» 2002 жыл, заңды күші бар президенттің нұсқауы, Қазақстан Республикасының «Ішкі қызметінің органдары» туралы 1995 жылғы және жедел - іздестіру қызметін жүзеге асыратын құзыретті заңмен жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттің аса маңызды құндылығы адам оның өмірі бостандығы жазылған. Бұл жүйені іске асыруда заңмен уәкілетті мемлекеттік органдардың жедел іздестіру қызметі жүйесі, негізгі болып табылады.
Көрсетіліген құқықтық кепілдікті қаматамасыз ете отыра бұл қызметтің өзі әр түрлі құқықтық заңнамаларға сүйенеді жедел іздестіру қызметін іске асыратын органдар нақты тұлғаға қатысты күдік бар болған жағдайда олардың жеке басын анықтайтын құжаттарын тексетуге құқығы бар, әкімшілік ұстауға, тұрған жайын тексетуге, жұмыс орнын тексеруге, осы тұлғаның пошталық жолдауларына талқылау жасауға телефонын тыңдауға және жедел іздестіру шараларына құқығы бар.
Жедел-іздестіру қызметін жургізу кезінде заңдылықты сақтауда құқықтық кепілдеме. Жедел - іздестіру қызметін жүргізу барысында заңдылықтың сақталуы Қазақстан Республикасының 1994 жылы қабылданған «Жеделі - іздестіру қызметі» туралы Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі.
Соңғы жылдары заңнамаға мемлекеттік тергеу комитеті, шекара қызмет органдары, кеден органдары қосылды. Бірақ қазіргі кезде осы айтылған органдар заңнамадан шығарылды: мемлекеттік тергеу комитеті – комиттеттің қызметінің тоқталуына байланысты алынып тасталды; шекара қызметтінің органдары – ұлттық қауіпсіздігіне комитетінің құрамына кіргендіктен алынып тасталғын; кеден органдары – бұл саладан жедел іздестіру қызметін алынуы байланысты. Осы себептерге байланысты бастапқы қалыпқа келді. 1994 жылғы заңда көрсетілген салық полициясының орнынының қызметінің орнына 2001 жылдың 22 қаңтарында Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылғын қаржы полициясына өз құзіретін берді.
1. ҚР ҚР қылмыстық іс жүргізу кодексі 2007 ж Баспа
2. ҚР “Жедел іздестіру қызметі туралы” Заңы 1994 ж ( өзгертулер мен толықтырулар енгізілген 2004-2007 ж)
3. ҚР “ Қылмыстық іс жүргізуге қатысушы тұлғаларды мемлекеттік қорғау туралы” Заңы 2000 ж.
2. ҚР “Жедел іздестіру қызметі туралы” Заңы 1994 ж ( өзгертулер мен толықтырулар енгізілген 2004-2007 ж)
3. ҚР “ Қылмыстық іс жүргізуге қатысушы тұлғаларды мемлекеттік қорғау туралы” Заңы 2000 ж.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Реферат
Тақырыбы: Жедел іздестіру қызметінің құқықтық негіздері
Орындаған: Иргебекова Ф.Б.-сырттай бөлім,2-курс
Тексерген: Даубасова С.Ш.
Алматы 2017ж.
Жоспары:
1.КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Жедел-іздестіру қызметін реттейтін құқықтық нормалар оның сипаты мен заңдылықты сақтаудағы ролі мен мазмұны;
2.2. Жедел - іздестіру қызметі және криминалистика;
2.3. Жедел-іздестіру қызметінің қылмыстық құқықтық негіздері;
2.4. Жедел-іздестіру қызметінің конституциялық негіздері;
2.5. Жедел-іздестіру қызметінің қылмыстық іс жүргізу негіздері;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Жедел - іздестіру қызметі туралы заңның 4 бабына сәйкес құқықтық негізін мыналар қалайды:
* Қазақстан Республикасының Конституциясы;
* Қазақстан Республикасының Жедел іздестіру туралы Заң;
* Қазақстан Республикасының өзгеде заңдары және нормативтік құқықтық актілер;
* Азаматтардың өмір, денсаулығы, құқықтары мен бостандықтары, заңды мүдделерін қорғау және меншікке қол сұқпаушылықтары.
Қазақстан Республикасынң Жедел - іздестіру туралы заңда жедел - іздестіру қызметінің бағыттары, мынаған бағытталады:
ҚР Конституциясында жедел іздестіру қызметі мемелекеттік заңмен реттелетіндігі ҚР Конституциясында тура көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Коституциясынын басқа жедел - іздестіру қызметінің құқықтық негізін Парламентпен, Қазақстан Республикасының Президентінің қабылданған заңды күші бар нұсқаулар болып табылады, мысал ретінде, 1998 жылы қабылданған Ұлттық қауіпсіздік туралы заң, Қылмыстық іс жүргізуге қатысатын тұлғаларды мемлекеттік қорғау 2002 жыл, заңды күші бар президенттің нұсқауы, Қазақстан Республикасының Ішкі қызметінің органдары туралы 1995 жылғы және жедел - іздестіру қызметін жүзеге асыратын құзыретті заңмен жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттің аса маңызды құндылығы адам оның өмірі бостандығы жазылған. Бұл жүйені іске асыруда заңмен уәкілетті мемлекеттік органдардың жедел іздестіру қызметі жүйесі, негізгі болып табылады.
Көрсетіліген құқықтық кепілдікті қаматамасыз ете отыра бұл қызметтің өзі әр түрлі құқықтық заңнамаларға сүйенеді жедел іздестіру қызметін іске асыратын органдар нақты тұлғаға қатысты күдік бар болған жағдайда олардың жеке басын анықтайтын құжаттарын тексетуге құқығы бар, әкімшілік ұстауға, тұрған жайын тексетуге, жұмыс орнын тексеруге, осы тұлғаның пошталық жолдауларына талқылау жасауға телефонын тыңдауға және жедел іздестіру шараларына құқығы бар.
Жедел-іздестіру қызметін жургізу кезінде заңдылықты сақтауда құқықтық кепілдеме. Жедел - іздестіру қызметін жүргізу барысында заңдылықтың сақталуы Қазақстан Республикасының 1994 жылы қабылданған Жеделі - іздестіру қызметі туралы Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі.
Соңғы жылдары заңнамаға мемлекеттік тергеу комитеті, шекара қызмет органдары, кеден органдары қосылды. Бірақ қазіргі кезде осы айтылған органдар заңнамадан шығарылды: мемлекеттік тергеу комитеті - комиттеттің қызметінің тоқталуына байланысты алынып тасталды; шекара қызметтінің органдары - ұлттық қауіпсіздігіне комитетінің құрамына кіргендіктен алынып тасталғын; кеден органдары - бұл саладан жедел іздестіру қызметін алынуы байланысты. Осы себептерге байланысты бастапқы қалыпқа келді. 1994 жылғы заңда көрсетілген салық полициясының орнынының қызметінің орнына 2001 жылдың 22 қаңтарында Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылғын қаржы полициясына өз құзіретін берді.
2.1. Жедел-іздестіру қызметін реттейтін құқықтық нормалар оның сипаты мен заңдылықты сақтаудағы ролі мен мазмұны
Қазақстан Республикасының Ата заңы - Конституция мемлекеттің бірінші кезекте қылмыстық қол шұғушылықтан ғана емес, сондай-ақ құқықтық қолдану әрекеттерін жүзеге асыратын лауазымды және заңды тұлғалардан азаматтарды, оның өмірі мен бостандығын қорғайтындығын жария етеді. Жедел-іздестіру қызметін пайдалы мақсаттарға жетуге бағыттай отырып, заң шығарушы адам мен азаматтың мүддесін - өміріне, денсаулығына, құқығы мен бостандығын ерекше бөліп қараған. Жедел-іздестіру қызметі туралы Заңға сәйкес жедел-іздестіру қызметі аталмыш заңның 3-ші бабында көрсетілген заңдылық; құқық пен бостандықты сақтау, жеке тұлғаның ар-ожданын сыйлау; азаматтардың заң алдында теңдігі сияқты жалпы құқықтық қағидаларға сәйкес жүргізіледі. Бұл қағидалар жедел-іздестіру қызметі саласында, атап айтқанда қылмысты анықтау, алдын-алу және ашу барысында туындайтын жетекші идеялар мен негізін қалаушы бастамалар болып табылады. Жедел-іздестіру қызметінің субъектілері азаматтардың заңды құқықтары мен мүдделерін бұзбау үшін жедел-іздестіру қызметін де қандай шекте іске асыру керектігін нақты білуге тиіс. Яғни, Жедел-іздестіру қызметі туралы заңның 15-бабында конституциялық талаптардан туындайтын, жедел-іздестіру қызметінде тікелей сақталуға тиіс шектеулер атап көрсетіледі.
Қазақстан Республикасының Жедел-іздестіру қызметі туралы заңының 25-бабының 2-тармағында прокурор жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыру барысында қадай да бір заң бұзушылық табылған жағдайда өз қаулысымен жедел-іздестіру шараларын тоқтатқыза алатыдығы тікелей көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Жедел-іздестіру қызметі туралы заңының 5-бабының Жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыру барысында азаматтардың құқықтар мен бостандықтарын сақтау жөніндегі мазмұны жедел-іздестіру шараларын және алынған ақпаратты Заңда қарастырылмаған басқа мақсатқа пайдалануға жол берілмейтіндігінің куәсі.
Жедел-іздестіру қызметінің міндеттері азаматтардың өмірін, денсаулығын, заңды мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан сақтауда; қоғамның, мемлекеттің қауіпсіздігін және оның экономикалық әуелеттілігі мен қорғаныс мүмкіндігін қамтамасыз етуге көмектесуде, қылмыстардың алдын алу, жолын кесу және ашуда көрініс береді.
Жедел-іздестіру бөлімшелері қызметінің құқықтық негізі жоғарыда көрсетілген нормативтік-құқықтық актілерге қайшы келмейді, және де конституциялық ережесні орындау негізінде Қазақстан Республикасының Жедел-іздестіру қызметі туралы заңы құралады. Аталмыш заңның Жедел-іздестіру қызметін бақылау және қадағалау жөніндегі 6-тарау да субъектілерге олардың іс-қызметінің адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтары қамтамасыз етуді жүзеге асыруға және соның негізгі бағыттарына нұсқайды.
Сөйтіп, адам және азаматтардың құықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін сақтауды заңды қамтамасыз ету және кепілдік беру мәселесіне деген оң көзқарас нақты сипатқа ие бола бастағандығы байқалады. Жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыру барысында адам және азаматтардың құқықтырын бұзу күнделікті практикадағы сирек жағдай болып табылмайды. Жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыру барысында адам және азаматтардың құқықтырын сақтау туралы, субъектілер мен басқа да құқық қорғау органдарымен өазара ықпалдастық маңызы туралы мәселені жан-жақты қарауға тырысу қажет. Құқық қорғау органдары негізгі қағидалардың бірі - жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыру барысында адам және азаматтардың құқықтырын сақтау қағидасын қамтамасыз етудегі өз мүмкіндіктерін толыққанды пайдаланбайды.
Қолданыстағы нормативтік-құқықтық база Қазақстан Республикасының ұлттық заңнамасын жетілдіру мүмкіндігін, тіптен жетілдіру қажеттігін де жоққа шығармайды.
Әрбір қоғамдық қатынас күрделi және көпжақты қоғамдық мүдде мен мұқтаждықтың элементтерін қамтуы мүмкін. Сондықтан жалпы қоғамдық қатынастар жүйесінде ЖІҚ-н жүзеге асырудағы конституциялық құқықтық қатынастары қандай орын алатынын түсіну қажет. Құқықтық қатынас қоғамдық қатынас жүйесiн құрайтын бөлiгi бола отрып әлеуметтiк реттеу механизмі ретінде маңызды орын алады. Олар заңдық нормалармен реттелетін нақтылы немесе фактiлi қоғамдық қатынаспен қандай да бір өзара байланыста болады.
Құқықтық қатынас және нақтылы, фактілі қатынастар құқықтық реттеу үрдісінде әртүрлі әлеуметтік жағдайды көрсетеді.
Егер құқықтық қатынас құқықтық реттеу немесе құқықтық әсер ету құралы механизімінің элементі болса, онда фактілі қатынас құқықтық норма әсер ететін реттеу пәні болып табылады.
Ондай шектеу қоғамдық қатынасқа құқықтық әсер етудің негізгі кезеңін нақтылауға мүмкіндік береді. Және де әлеуметтік жағдайдың реттеу пәнін нақты бір топқа жатқызуын, ал басқасын оның мехнизмінің реттеу құралына жатқызуын көрсетеді.
Қазіргі құқықтану түсінігі мен негізгі категория жүйесінде құқықтық қатынас орталық орынға ие. Сонымен қатар ол өзіне зерттеушілердің назарын аударуда. Бұл қолданыстағы заңнамаларға және заңды қызмет сапасына Қазақстан Республикасы азаматтарының талаптарының жоғарлауына байланысты.
Құқықтық қатынасқа байланысты ғылымда шешілмеген мәселелер сақталып қалуда, сондай-ақ оны талдауда да бірыңғай түсінік жоқ.
Құқықтық, заңдық, қоғамдық қатынастар заң әдебиеттерінде заң нормасының жүзеге асыру әдісі, кезеңі немесе оның нәтижесі ретінде қарастырылады.
Құқықтық қатынас екі жақтың өзара қарым қатынастығын білдіреді.
Қоғамдық қатынастың құқықтық түрде туындайтын мүмкіндігі туралы пікірлер айтылған.
Көбінесе заңдық қатынас мазмұны туралы кейбір ғалымдар қолданыстағы заңнамадан алынған құқық пен міндет деп түсіндірсе, басқалары құқықтар мен міндеттерді қолданушы және атқарушы субъектілердің әрекеті деп, ал үшінші біреулері құқықтық қатынасқа қатысушыларыдың құқығы, міндеттері және олардың әрекеттерінің өзіндік модификациясы деп түсіндіреді.
Осыдан қоғамдық қатынастардың барлығы да және толық көлемде заңды үлгіде бола бермейтіндігін байқаймыз. Құқықтық құқық нормаларымен анықталатын адамдар арасындағы нақты өмірлік қатынастар аспектісінен көрініс береді.
Сонымен құқықтық қатынас бұл - өзара қатынастардың заңдылығын реттестіру. Құқықтық қатынас - бұл өмірдегі құқықты жүзеге асыру үлгісінің бірі.
Бұрындыры рим заңгерлері, кейіннен орыстың құқықтанушылары құқық субъективтік мағынада құқықтылық және міндеттіліктен туындайтындығын, сонымен қатар бір тұлғаның құқығы басқа тұлғаның нақты бір міндетіне қашанда сәйкес келетінін атап көрсеткен.
Бір тұлғаның заңды бостандығы басқа тұлғаға қатысты талаптан, яғни бұл бостандықты сыйлаудан тұрады. Бұл пікірді "міндетсіз құқық жоқ, сондай-ақ құқықсыз міндет жоқ" деп К.Маркс өз сөзінде нақты айтып көрсеткен.
Конституциялық құқық қатынастарын жедел іздестіру қызметі саласында емес, сонымен қатар басқа да құқық саласымен де қатынасын қарастырып өтейік.
Қылмыстың заң нормаларында көрсетілген әрбір құқық бұзушылық, яғни қылмыс жасау қылмысытық құқықтық қатынастың пайда болуына алып келеді.
Қылмыстық-құқықтық қатынас қылмыстық құқық нормаларымен реттелетін қоғамдық қатынастан тұрады.
Жедел іздестіру қызметін жүргізуші оргпндар қызметі көптеген нақты факторларға үнемі бағынышты.
Қылмыстық құқықтық қатынастың мәні қоғамға қауіпті, қылмысты жазаланатын әрекет жасаған тұлғаны жауапқа тартуда қалыптасады.
Қылмыстық жауапкершілік осы қатынастар шеңберінде жүзеге асырылады.
Қылмыстық құқықтық қатынасты қорғалатын құқықтық қатынастарға жатқызуға болады, яғни олар қорғаушы нормалар негізінен және де заңды жауапкершілік шараларын жүзеге асыратын құқықтық қатынастан тұрады.
Алайда қылмыстық құқықтық қатынастар қандайда бір дәрежеде реттеуші құқық қатынастары болып табылады. Сондықтан тек қана қорғаушы ғана емес, сонымен қатар реттеуші функцияларды атқарады, яғни туындаған құқықтық қатынасқа қатысушылардың заңды міндеттері мен құқықтарын бекітеді.
Мемлекет қылмыстық құықтық тыйым салған жағдайда қоғамдық тәртіпті қорғап қана қоймай субъектілердің міндетті әрекеттерін де бекітеді, яғни оларға заңды міндеттерін жүктейді және олардың субъективті құқықтарын анықтайды.
Басқа сөзбен айтқанда тұлғаны жауапқа тартатын құқал ретінде болады.
Қылмыстық құқықтық қатынастың жедел іздестіру қызметін жүргізуші органдармен қатынасысубъект қылмыс жасаған кезде пайда болады.
Қылмыс жасаған уақыттан бастап жасалған әрекетке заңды жауаптылық туындайды. Осыдан бастап мемлекетке заң талаптарына сәйкес кінәліні жауапқа тарту міндеті жүктеледі.
Қылмыстық құқықтық қатынастың пайда болуы мен әрекет етуіоның процессуалдық тәртіппен рәсімделгендігіне байланысты емес.
Қылмыстың ашылған немесе ашылмағандығына қарамастан қылмыс жасаған мезеттен бастап оны жасаушы мен мемлекет арасында қылмыстық құқықтық қатынас пайда болады.
Қылмыстық жазаланытын әрекетті жасаған тұлға қылмыстық құқықтық қатынастың субъектісі болып табылады.
Алайда бұған байланысты түрлі пікірлер бар (бір автор мұндай субъект ретінде сотталғанды, екіншісі - айыпталушыны, ал үшіншісі - қылмыс жасағандығы үшін кінәлі тұлғаны атап көрсетеді).
Қылмыстық құқықтық қатынастың екінші субъектісі туралы мәселе әлі де пікір талас түрінде қалып отыр.
Бір авторлардың айтуынша, қылмыскерге қарсы субъект ретінде мемлекетті, екіншісінің айтуынша - мемлекеттік органдарын, тағы біреулердің пікірінше - мемлекеттік органдар арқлы мемлекетті айтуға болады.
Жалпы мемлекет - қылмыстық құқықтық қатынастардың екінші субъектісі болып табылады деген пікір дұрыс болып саналады.
Мемлекет қылмыстық заңдарды шығару арқылы өзінің қылмыстылық пен қылмыс жасаушы тұлғаларға қарсы екендігін білдіреді.
Қылмыстық құқықтық қатынастың ерекшелгі - азаматтық, еңбектік қатынастарда мемлекет субъектілердің құқығына қол сұғылмаушылық кепілі бола отырып заңды міндеттемелердің орындалуын қадағалайды, бірақ осы аталған құқықтық қатынастарға қатыспайды, ал қылмыстық құқықтық қатынаста мемлекет субъект болып табылады.
Қылмыскер қылмыстық жауапкершілікті әрекет жасай отырып өздерін мемлекеттік органдармен емес, мемлекетпен қылмыстық құқықтық қатынасқа түсуіне әкеп соқтырады.
Алайда жедел іздестіру қызметін атқарушы органдар мемлекет атынан әрекет ететіндіктен қылмыстық құқықтық қатынаста мемлекет құқық субъектісінің ауыртпалығы соларға жүктеледі.
Әдебиеттерді көрстілгендей ... мемлекетті қылмыстық құқықтық қатынас субъектісі ретінде тану - оның осы құқықтық қатынастардың жүзеге асырылуының кепілі екендігін тану болып табылады, ал оның атынан осы құқықтық қатынастарды жүзеге асырып жүрген органдар оның қылмыстық заңдармен көрсетілген мүдделерін немесе талаптарын жүзеге асырады.
Жедел іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдардың мемлекет атынан қатысушы ретінде қылмыстық құқықтық қатынасқа түсетіндіктен олардың сипаттары мен осы қатынастардың дамуын ерекше көңіл бөлінеді.
Қылмыстық құқықтық қатынасты жалпы қорғаушы құқықтық қатынас ретінде алуға болады, яғни ол қылмыстық құқық негізінде қылмыстың жасалуына байланысты туындап, дамып немесе тоқтатылып отырады немесе мемлекет (оның атынан жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдар) пен қылмыс жасаған тұлғаның және жәбірленушінің арасында туындайды.
Қылмыстық құқықтық қатынас объектісі құрылымның басқа да элементтері сияқты пікірталасқа негіз болады. Кейбір ғалымдар объектіні қылмыстық құқықтық құрылым элементі емес деп санайды. Басқа біреулері қылмыстық құқықтық қатынас объектісі ретінде нақты қылмыс құрамын алады.
‡шіншіден сараланып отырған құқықтық қатынас объектісі ретінде заңды жауапкершіліктің бір түрі ретінде қылмыстық жауапкершілікті айтуға болады.Заңмен көрсетілген нақты субъектінің әрекеттерін объект ретінде алу жөн болар.
Сонымен қатар объект ретінде әрекет қана емес, әрекетсіздік те бола алады. Мемлекеттің атынан және оның тапсырмасымен қылмыстық заңмен көделген құқықтар мен міндеттерді, жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдар заңдылық қағидасын қатаң сақтай отырып қылмыстылықпен барынша қарқынды күрес жүргізеді.
Қылмыстық құқықтық қатынастардың спецификасы төмендегідей:
А) егер заматтық, еңбектік құқықтық қатынастарда мемлекет субъектінің құқығына қол сұғылмаушылығына мен заңи міндеттердің орындалуының кепілі болып, бірақ өзі аталған қатынастарға қатыспаса, ал қылмыстық құқықтық қатынаста мемлекет оның субъектісі болады;
Ә) мемлекет аталмыш қатынастың субъектісі бола отырып жедел іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдарға нақты шараларды жүзеге асыруды тапсырады;
Б) қылмыстық құқықтық қатынастар қылмыс жасалған мезеттен бастап пайда болып, сот үрдісі тоқтатылған немесе аяқталған кезден бастап тоқтайды.
Жедел іздестіру қызметін жүзеге асыру барысында туындайтын құқықтық қатынаста қылмыстық үрдіс мәнін құрайтын, бірақ құқықтық қатынастың жалпы теориясын дамыту үшін нақты база құратын қылмыстық іс жүргізу құықтық қатынасының алатын орны зор.
Қылмыстық-процессуалдық құқықтық қатынастар - қылмыстық іс жүргізу құқығының нормаларымен реттелетін, қылмыстық сот өндірісі саласында туындап, дамып және тоқтайтын қоғамдық қатынастар болып табылады.
Қылмыстық-процессуалдық нормалар тек құқықтық қатынастар арқылы жүзеге асырылады.
Қылмыстық-процессуалдық құықтың материалдық сияқты басты ерекшелігі - оның нормаларының тек заңда бекітілуінде.
Аталмыш факт жедел іздестіру қызметін жүзеге асырушы құқық қолдану қызметінде ерекше таңба қалдырады.
Жедел іздестіру қызметін атқарушы тұлғаға мемлекеттік билік құзыреті беріледі. Яғни, олар мемлекеттік орган өкілі ретінде нақты заңды факт болған жағдайда заңда көрсетілген әрекеттерін жүзеге асыруға, өзінің құзіретін пайдалануға міндетті.
Жедел іздестіру қызметінің құқықтық қатынасы қылмыстық іс жүргізу заңнамасында қалыптасқан.
Аталған қатынастарды саралайтын болсақ, жедел іздестіру қызметінің нәтижесінде қатысушылар арасында құқықтық нормаларды жүзеге асыру, құқықтық қатынастардың негізгі белгілерін көрсетеді. Олардың ішінен мыналарды атауға болады:
* аталған қатынстар құқықтық норманың негізінде пайда болатын қоғамдық қатынастың бір түрі;
* субъективті құқықтыр мен тараптардың міндеттері арқылы жүзеге асырылады;
* заңды фактілер негізінде туындайды, өзгерді және тоқталады;
* мемлекеттің қорғауында болады.
Жедел іздестіру қызметі басқа да мемлекеттік қызметтер секілді ең бастысы қлмысты анықтауға, алдын алуға және ескертуге бағытталған.
Мұнда басқа мемлекеттік қызметтер секілді жедел іздестіру қызметі жүзеге асырушы органдарда - тереңдетілген қатынастармен байланысты.
Жедел іздестіру қызметі жүргізген органдар және оның өкілдері жедел іздестіру қызметінің субъектілері (қатысушылары) болып табылады.
Сонымен бірге жедел істер жүргізуге қатысушы және нақты құқықтар мен міндеттер жүктелген басқа да тұлғалар (конфиденттер және мамандар, бір жағынан тексерушілер және іздеудегілер) жедел іздестірудің құқықтық қатынасының субъектілері болып табылады.
Жедел іздестірудің құқықтық қатынасы жедел іздестіру үрдісінде туындайды.
Оның міндеттері тұлғаны жазалаумен қортындаланбайды, олар келесіден тұрады:
* арнайы әдістермен және құралдармен қылмыс оқиғаларын анықтау және алдын алу;
* соттан бой тасалап жүрген немесе із түзсіз жоғалған тұлғаларды іздестіру;
* анықтау және тергеу органдарына көмек көрсету және жедел іздестіру қызметінің ерекше әдіс тәсілдерін қолдана отырып қылмысты ашу.
Аталмыш ереже Қазақстан Республикасының Жедел іздестіру қызметі туралы Заңының 1 және 2 бабында бекітілген.
Осыған сәйкес жедел іздестіру қызметі бір тараптан тұрады, яғни арнайы субъектілердің құқықтары мен міндеттерді жүзеге асырады, екіншіден жедел іздестіру қызметінің басқа да субъектілерінің (көбінесе тексеруші тұлғалар) құқықтарын пайдалану және өз міндеттерін орындауынан туындайды.
Аталған жағдай тек қана заңдық құқық қатынастарды ғана емес, сонымен бірге жедел іздестіру қызметіндегі қатынастарды реттейді.
Жедел іздестіру қызметі құқықтық қатынасының субъектілері - мемлекеттік орган, оның лаузымды тұлғалары мен жеке тұлғалары, мемлекеттік заңшығарушы лауазымен қамтамасыз етілген тұлғалар және жедел іздестіру шараларын жүргізуге басшылық жасайтын тұлғалар және т.б.
Жедел іздестіру қызметі субъектілеріне мыналарды жатқызуға болады:
жедел іздестру органдары және оның лауазымды тұлғалары;
жедел іздестіру қызметіне тартылған тұлғалар;
жедел іздестіру органдары қызығушылық танытқан тұлғалар;
жедел іздестіру қызметін қадағалайушы органдар.
Жоғарыда көрсетілген жедел іздестіру қызметі субъектілерінің құқықтары мен міндеттері Қазақстан Республикасының Жедел іздестіру қызметі туралы Заңының 7 және 8 бабында көрсетілген. Аталмыш баптар оларды қадағалаушы тұлғалардың міндеттері мен құқықтарын қарастырмайды.
Жедел-іздестіру қызметіің нысандары жедел-іздестіру қызметінің конституциялық құқықтық қатынастарына мағналық, мақсатқа бағыттылық беріп, оның қатынасушыларының арасындағы байланысты қамтамасыз етеді. Бұл конституциялық-құқықтық қатынастардың қажетті құрылымдық элементі болып табылады.
2.2. Жедел - іздестіру қызметі және криминалистика
Жедел-іздестіру қызметі басқа да ғылым салаларымен тығыз байланыста. Солардың бірі болып криминалистика саласы танылады. Жедел-іздестіру кызметтері теориясының құрылуы мен дамуы туралы айтканда, ол баска да ғылымдар сиякты біздің болмысымыздьң накты жағдайда дифференңиаңия және интеграңия сиякты, ғылыми бөлімге ортақ, жетелеуші әсерін өзінің басынан кешіретін міндетті түрде айтып өткен дұрыс . Бip уақыттары дифференңиация және интеграция процесс қылмыстьқ-ic жургізу ғылымдарында - криминалистиканың пайда болуына әкелді, сонымен криминалистикальқ ғылымдардан жедел-іздестіру қызметтері бөлініп шьқты.
Жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы білімінің дербес саласы сиякты құрылуының неізгі кезеңі осы аймактық мәселелерін зерттеумен арнайы шугылданган ғалымдардың аркасында, 60-шы жылдарга келеді. Осы гылымның дамуына косқан Б.Е. Богданов, Д.В. Гребельский, А.Г. Лекарь, В.А. Лукашов, С.С. Овчинский, В.Г. Самойлов, Г.К. Синиловтардың еңбектеріне үлкен мән беріледі.
Ғалымдардың шыгармашыльқ күш салуларымен, бөлек мәселелерді өңдеуден жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы пәнін кұастыруға, олардың курылымдьқ элементтерін анықтауға және калыптасуының аньқталган білім жуйесі сиякты етуге мүмкіндік берді.
Оның арасында, Казакстандағы заң ғылымдары сиякты жедел-іздестіру
кызметтерінің калыптасуы және дамуына келсек, онда бүгінгі күнде күнде жедел-іздестіру кызметтері теориясының аумағындағы ғалымдардың саусакпен санарлык, екенін өкінішпен атап өтеміз. Соңгы екі он жылдықта Казакстан Республикасының ІІМ оку орындарында және ғылыми-зерттеу мекемелері жуйелерінде жедел-іздестіру кызметтерінің мәселелері бойынша: С.Ж.Галиевпен,К.Ш.Укановпен,А.Д.Шай мухановпен, Б.А.Әбддрахмановпен, З.Г. Дазиевпен, Н.А.Әбдікановпен, Т.Б.Токаловпен, Е.Е.Дегтяревпен, О.Р.Бижттовпен, С.В.Паташковпен, Ж.М.Чокинмен, А.Н.Жумабековпен, Ж.Т.Оспановпен кандидаттьқ диссертациялар коргалынды.
Бүгіндері жедел-іздестіру кызметтері теориясы дербес бөлімнің жуйесі сиякты орындалады. Сонымен 6ipre, ол заң ғылымдарының жуйесі астындағы, оның кұрамдас бөлігі болып табылады. Kaзipri заң ғылымдары араларында байланыстары бар көлемді сандарды және дәл сол уакытта бөлмнің дербес салаларын өзіне қосады. Әр кайсысы дербес гылымды керсетеді және өз аймактарында накты-жеке заңдарды зерттейді.
Нақты-жеке заңдар жалпылық дәреже бойынша әр турлі. Біреулері бутіндей 6ip жүйелерді камтиды және жалпы теориялық ғылымдарды зерттеу пәндерін кұрады, басқалары - тек кана шын болмыстағы жекелеген, бөлек пәндерді зерттеп, колданбалы және салалық ғылымдарды зерттеу пәндері ретінде шығады.
Ғылыми және басқа да ғылыми білімдердің жуйелеріндегі жедел-іздестіру қызметтері теориясының орнын қарастырудан бұрын, жедел-іздестіру қызметтерінің теориясының мәнін аныктау кажет.
Жедел-іздесппру қызметтерінің теориясы - бұл жедел-іздестгру шараларын тиімді уйымдастыру және жузеге асыру үшін қажетті, ғылыми тұжырымдар және усыныстар жуйесгмен қылмыспен курес тәжірибеымен қуралдандыруга бейімді қылмыспен күресудегі жедел-iздecmipy қызметтерін жузеге асырушы органдардың ңурылымдары мен жедел-іздестіру қызметтерінің табысты жумыс жасауы ушін, құқықтық, ұйымдастырушылық, ақпараттың, әдістемелік, кадрлық және алгы шарттьқ ресурстар мен жагдайларын қурайтын ғылыми біімнің аймағы.
Жедел-іздестіру кызметтерінің қазіргі теориясын осы кызметтің ұйымдастыру улгісі туралы білім жуйесін заңда айқындалғандай және КР Жедел-іздестіру к,ызметтері туралы Заңының 2 бабында анықталган міндеттерді шешуге багытталган, жедел-іздестіру шараларды жузеге асыру әдісінің негізделгені сияқты анықтауға болады.
ҚР Жедел-іздеспру кызметтері туралы Заңыньң 5 бабы заңда
көрсетілген, міндеттер мен максаттардың жетістіктері үшін жедел-іздестіру кызметтерін icкe асыруға жіберсе, онда нак солардың өздері (міндеттер мен максаттары) жедел-іздестіру кызметтері сферасындағы теоретикалық зерттеулердің нeriзri бағыттарын анықтайды.
Бұл зерттеулердің максатты багыттары өмірді, денсаулықты, тұлғалардың кұкыктары мен бостандықтарын, қоғамның мeншігін, қауіпсіздігін және мемлекетті кылмыстық кол сұғудан қорғау үшін жедел-іздестіру кызметтерін жузеге асыру әдістері және ұйымдастыруды жетілдіретін, заңнамамен тұжырымдалған, атап айтқанда мыналардан тұрады:
* өмірді, денсаулықты, кукықты, бостандықты, азаматтардың кұкыктык;
мүдделеріне және меншіктеріне заңға қайшы кол сұгудан (түрлеріне
байланыссыз) корғау;
* мемлекеттің, қоғамның кауіпсіздігінг камтамасыз етуге және оның экономикалық әлеуметтілік мен қорғаныс кабілеттілігін бекітуге жәрдемдесу;
* қылмысты ашу және тыю, алдын алу, табу;
* тексеру органдарынан, тергеуден және соттан жасырынушы,
кылмыстық жазадан жалтарушы адамдарды, із-түзсіз жогалып кеткен
азаматтарды және заңда к;аралган басұа да тұлгаларды іздестіру бойынша
шараларды жузеге асыру;
* халықаралық уйымдар және шетел мемлекеттерінің арнайы
кызметтерінің барлау-қопарғыш жумыстарына ескерту, тыю және ашу;
* Казакстан Республикасының Президентінің және баска да корғаудагы
тулғалардың қауіпсіздігін камтамасыз ету;
- мемлекеттік шекараны корғауды камтамасыз ету;
- мемлекеттік және баска да заңның коргауындагы купияларды
кұрайтын мәліметтерді сактаумен кұамтамасыз ету; коммерциялық
кұпияларын корғауда (меншіктің турлерінен баска), ұйымдарга, мекемелерге және кәсіпорындарға жәрдемдесу;
* бас бостандыгынан айыру орындарында, кылмыстык-аткару
заңнамасымен белгіленген режимді коргау;
* жедел-іздестіру кызметтерін жузеге асырушы органдардың
каушсіздігін камтамасыз ету.
Осындай түрде, жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы заңдық параметрде накты анықталып негізделеді.
Бұл бәрінен бұрын, Жедел-іздестіру кызметтері туралы Заңның 3 бабындагы заңнамамен тужырымдалган жедел-іздестіру кызметтерінің кагидаттары ғылыми өңдеуге жатқызылынады: заңдылықты, бостандық пен кукықты сактау, жеке тұлганың абыройын сыйлау, заң алдында азаматтардың теңдігі, кұлия-сырды сактау, жарияланган және жасырын тәсілдер, кәсіби этика, оның Заңның 4 бабында көрсетілген кукықтық непздері, жедел-іздестіру кызметтерінің тізбесі, оларды еткізудің шаралары мен непздері (Заңның 10, 11, 12 баптары), жедел-іздестіру кызметтершің корытындыларын қолдану (Заңның 14 бабы) және т.б.
Жедел-іздестіру кызметтерін тәртіптеуші, заңнамальқ нормалар және кукыктық негіздер жүйелік талдана отырып, жедел-іздестіру кызметтерін жургізу тәсілдері мен оны ұйымдастыру сурактарының тізімдегі нормативтік-кұкьқтық тәртібін белгілеу тәртібне тең, бул қызмет айқын керсетілген кукықтық сипат қолданушы деп сеңдіреді, ал жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы заң ғылымдарының жаңа келешектегі багыттарының бipeyiнeн керінеді.
Жедел-іздестіру ұызметтерінің теориясы өзінің гносеологиялық мәні бойынша, мақсаты мен ғылыми зерттеулердің тәсілдеріне және оның корытындыларын тәжірибелік колдану бойынша заң ғылымдары жүйесінде ерекше курамдас болік болып табылады. Оның толыктай тәуелсіздіп бар, ғылыми білім салаларының ешқайсысы камтамасыз ете алмайтын, кылмыспен курес тәжірибесін өзіндік мұқтаждық кажеттілікпен қамтамасыз етеды А.Г. Маркушин өзінің докторлық диссертациясында керсеткендей, жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы накты аймактың бутіндей ғылыми жуйесіне тән, барлық жактарына ие және заң ғылымдарының дербес колданбалы турінде орындайды.
Әpбip ғылымның заты болып тәжірибелік жұмыстарда қолдану максатымен зерттеуге және тануға жататын, заңдардың накты объективті шеңбері болып табылады.
Жедел-іздестіру кызметтерінің әртүрлі сферасындагы тұрақты үрдістерді және заңдылыктарды зерттеу - кара бастың камы емес, заңды к;атаң сак;тай отырып, кылмыспен тиімді куресуді камтамасыз ететін, жедел-іздестіру к;ызметтерінің қaзipri ғылыми дәлелденген ұйымдастырушылық тәсілдері және турлері туралы турлі деңгейдегі бөліммен icкep кызметкерлерді кұралдандырушы басты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Реферат
Тақырыбы: Жедел іздестіру қызметінің құқықтық негіздері
Орындаған: Иргебекова Ф.Б.-сырттай бөлім,2-курс
Тексерген: Даубасова С.Ш.
Алматы 2017ж.
Жоспары:
1.КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Жедел-іздестіру қызметін реттейтін құқықтық нормалар оның сипаты мен заңдылықты сақтаудағы ролі мен мазмұны;
2.2. Жедел - іздестіру қызметі және криминалистика;
2.3. Жедел-іздестіру қызметінің қылмыстық құқықтық негіздері;
2.4. Жедел-іздестіру қызметінің конституциялық негіздері;
2.5. Жедел-іздестіру қызметінің қылмыстық іс жүргізу негіздері;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Жедел - іздестіру қызметі туралы заңның 4 бабына сәйкес құқықтық негізін мыналар қалайды:
* Қазақстан Республикасының Конституциясы;
* Қазақстан Республикасының Жедел іздестіру туралы Заң;
* Қазақстан Республикасының өзгеде заңдары және нормативтік құқықтық актілер;
* Азаматтардың өмір, денсаулығы, құқықтары мен бостандықтары, заңды мүдделерін қорғау және меншікке қол сұқпаушылықтары.
Қазақстан Республикасынң Жедел - іздестіру туралы заңда жедел - іздестіру қызметінің бағыттары, мынаған бағытталады:
ҚР Конституциясында жедел іздестіру қызметі мемелекеттік заңмен реттелетіндігі ҚР Конституциясында тура көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Коституциясынын басқа жедел - іздестіру қызметінің құқықтық негізін Парламентпен, Қазақстан Республикасының Президентінің қабылданған заңды күші бар нұсқаулар болып табылады, мысал ретінде, 1998 жылы қабылданған Ұлттық қауіпсіздік туралы заң, Қылмыстық іс жүргізуге қатысатын тұлғаларды мемлекеттік қорғау 2002 жыл, заңды күші бар президенттің нұсқауы, Қазақстан Республикасының Ішкі қызметінің органдары туралы 1995 жылғы және жедел - іздестіру қызметін жүзеге асыратын құзыретті заңмен жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттің аса маңызды құндылығы адам оның өмірі бостандығы жазылған. Бұл жүйені іске асыруда заңмен уәкілетті мемлекеттік органдардың жедел іздестіру қызметі жүйесі, негізгі болып табылады.
Көрсетіліген құқықтық кепілдікті қаматамасыз ете отыра бұл қызметтің өзі әр түрлі құқықтық заңнамаларға сүйенеді жедел іздестіру қызметін іске асыратын органдар нақты тұлғаға қатысты күдік бар болған жағдайда олардың жеке басын анықтайтын құжаттарын тексетуге құқығы бар, әкімшілік ұстауға, тұрған жайын тексетуге, жұмыс орнын тексеруге, осы тұлғаның пошталық жолдауларына талқылау жасауға телефонын тыңдауға және жедел іздестіру шараларына құқығы бар.
Жедел-іздестіру қызметін жургізу кезінде заңдылықты сақтауда құқықтық кепілдеме. Жедел - іздестіру қызметін жүргізу барысында заңдылықтың сақталуы Қазақстан Республикасының 1994 жылы қабылданған Жеделі - іздестіру қызметі туралы Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі.
Соңғы жылдары заңнамаға мемлекеттік тергеу комитеті, шекара қызмет органдары, кеден органдары қосылды. Бірақ қазіргі кезде осы айтылған органдар заңнамадан шығарылды: мемлекеттік тергеу комитеті - комиттеттің қызметінің тоқталуына байланысты алынып тасталды; шекара қызметтінің органдары - ұлттық қауіпсіздігіне комитетінің құрамына кіргендіктен алынып тасталғын; кеден органдары - бұл саладан жедел іздестіру қызметін алынуы байланысты. Осы себептерге байланысты бастапқы қалыпқа келді. 1994 жылғы заңда көрсетілген салық полициясының орнынының қызметінің орнына 2001 жылдың 22 қаңтарында Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылғын қаржы полициясына өз құзіретін берді.
2.1. Жедел-іздестіру қызметін реттейтін құқықтық нормалар оның сипаты мен заңдылықты сақтаудағы ролі мен мазмұны
Қазақстан Республикасының Ата заңы - Конституция мемлекеттің бірінші кезекте қылмыстық қол шұғушылықтан ғана емес, сондай-ақ құқықтық қолдану әрекеттерін жүзеге асыратын лауазымды және заңды тұлғалардан азаматтарды, оның өмірі мен бостандығын қорғайтындығын жария етеді. Жедел-іздестіру қызметін пайдалы мақсаттарға жетуге бағыттай отырып, заң шығарушы адам мен азаматтың мүддесін - өміріне, денсаулығына, құқығы мен бостандығын ерекше бөліп қараған. Жедел-іздестіру қызметі туралы Заңға сәйкес жедел-іздестіру қызметі аталмыш заңның 3-ші бабында көрсетілген заңдылық; құқық пен бостандықты сақтау, жеке тұлғаның ар-ожданын сыйлау; азаматтардың заң алдында теңдігі сияқты жалпы құқықтық қағидаларға сәйкес жүргізіледі. Бұл қағидалар жедел-іздестіру қызметі саласында, атап айтқанда қылмысты анықтау, алдын-алу және ашу барысында туындайтын жетекші идеялар мен негізін қалаушы бастамалар болып табылады. Жедел-іздестіру қызметінің субъектілері азаматтардың заңды құқықтары мен мүдделерін бұзбау үшін жедел-іздестіру қызметін де қандай шекте іске асыру керектігін нақты білуге тиіс. Яғни, Жедел-іздестіру қызметі туралы заңның 15-бабында конституциялық талаптардан туындайтын, жедел-іздестіру қызметінде тікелей сақталуға тиіс шектеулер атап көрсетіледі.
Қазақстан Республикасының Жедел-іздестіру қызметі туралы заңының 25-бабының 2-тармағында прокурор жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыру барысында қадай да бір заң бұзушылық табылған жағдайда өз қаулысымен жедел-іздестіру шараларын тоқтатқыза алатыдығы тікелей көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Жедел-іздестіру қызметі туралы заңының 5-бабының Жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыру барысында азаматтардың құқықтар мен бостандықтарын сақтау жөніндегі мазмұны жедел-іздестіру шараларын және алынған ақпаратты Заңда қарастырылмаған басқа мақсатқа пайдалануға жол берілмейтіндігінің куәсі.
Жедел-іздестіру қызметінің міндеттері азаматтардың өмірін, денсаулығын, заңды мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан сақтауда; қоғамның, мемлекеттің қауіпсіздігін және оның экономикалық әуелеттілігі мен қорғаныс мүмкіндігін қамтамасыз етуге көмектесуде, қылмыстардың алдын алу, жолын кесу және ашуда көрініс береді.
Жедел-іздестіру бөлімшелері қызметінің құқықтық негізі жоғарыда көрсетілген нормативтік-құқықтық актілерге қайшы келмейді, және де конституциялық ережесні орындау негізінде Қазақстан Республикасының Жедел-іздестіру қызметі туралы заңы құралады. Аталмыш заңның Жедел-іздестіру қызметін бақылау және қадағалау жөніндегі 6-тарау да субъектілерге олардың іс-қызметінің адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтары қамтамасыз етуді жүзеге асыруға және соның негізгі бағыттарына нұсқайды.
Сөйтіп, адам және азаматтардың құықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін сақтауды заңды қамтамасыз ету және кепілдік беру мәселесіне деген оң көзқарас нақты сипатқа ие бола бастағандығы байқалады. Жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыру барысында адам және азаматтардың құқықтырын бұзу күнделікті практикадағы сирек жағдай болып табылмайды. Жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыру барысында адам және азаматтардың құқықтырын сақтау туралы, субъектілер мен басқа да құқық қорғау органдарымен өазара ықпалдастық маңызы туралы мәселені жан-жақты қарауға тырысу қажет. Құқық қорғау органдары негізгі қағидалардың бірі - жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыру барысында адам және азаматтардың құқықтырын сақтау қағидасын қамтамасыз етудегі өз мүмкіндіктерін толыққанды пайдаланбайды.
Қолданыстағы нормативтік-құқықтық база Қазақстан Республикасының ұлттық заңнамасын жетілдіру мүмкіндігін, тіптен жетілдіру қажеттігін де жоққа шығармайды.
Әрбір қоғамдық қатынас күрделi және көпжақты қоғамдық мүдде мен мұқтаждықтың элементтерін қамтуы мүмкін. Сондықтан жалпы қоғамдық қатынастар жүйесінде ЖІҚ-н жүзеге асырудағы конституциялық құқықтық қатынастары қандай орын алатынын түсіну қажет. Құқықтық қатынас қоғамдық қатынас жүйесiн құрайтын бөлiгi бола отрып әлеуметтiк реттеу механизмі ретінде маңызды орын алады. Олар заңдық нормалармен реттелетін нақтылы немесе фактiлi қоғамдық қатынаспен қандай да бір өзара байланыста болады.
Құқықтық қатынас және нақтылы, фактілі қатынастар құқықтық реттеу үрдісінде әртүрлі әлеуметтік жағдайды көрсетеді.
Егер құқықтық қатынас құқықтық реттеу немесе құқықтық әсер ету құралы механизімінің элементі болса, онда фактілі қатынас құқықтық норма әсер ететін реттеу пәні болып табылады.
Ондай шектеу қоғамдық қатынасқа құқықтық әсер етудің негізгі кезеңін нақтылауға мүмкіндік береді. Және де әлеуметтік жағдайдың реттеу пәнін нақты бір топқа жатқызуын, ал басқасын оның мехнизмінің реттеу құралына жатқызуын көрсетеді.
Қазіргі құқықтану түсінігі мен негізгі категория жүйесінде құқықтық қатынас орталық орынға ие. Сонымен қатар ол өзіне зерттеушілердің назарын аударуда. Бұл қолданыстағы заңнамаларға және заңды қызмет сапасына Қазақстан Республикасы азаматтарының талаптарының жоғарлауына байланысты.
Құқықтық қатынасқа байланысты ғылымда шешілмеген мәселелер сақталып қалуда, сондай-ақ оны талдауда да бірыңғай түсінік жоқ.
Құқықтық, заңдық, қоғамдық қатынастар заң әдебиеттерінде заң нормасының жүзеге асыру әдісі, кезеңі немесе оның нәтижесі ретінде қарастырылады.
Құқықтық қатынас екі жақтың өзара қарым қатынастығын білдіреді.
Қоғамдық қатынастың құқықтық түрде туындайтын мүмкіндігі туралы пікірлер айтылған.
Көбінесе заңдық қатынас мазмұны туралы кейбір ғалымдар қолданыстағы заңнамадан алынған құқық пен міндет деп түсіндірсе, басқалары құқықтар мен міндеттерді қолданушы және атқарушы субъектілердің әрекеті деп, ал үшінші біреулері құқықтық қатынасқа қатысушыларыдың құқығы, міндеттері және олардың әрекеттерінің өзіндік модификациясы деп түсіндіреді.
Осыдан қоғамдық қатынастардың барлығы да және толық көлемде заңды үлгіде бола бермейтіндігін байқаймыз. Құқықтық құқық нормаларымен анықталатын адамдар арасындағы нақты өмірлік қатынастар аспектісінен көрініс береді.
Сонымен құқықтық қатынас бұл - өзара қатынастардың заңдылығын реттестіру. Құқықтық қатынас - бұл өмірдегі құқықты жүзеге асыру үлгісінің бірі.
Бұрындыры рим заңгерлері, кейіннен орыстың құқықтанушылары құқық субъективтік мағынада құқықтылық және міндеттіліктен туындайтындығын, сонымен қатар бір тұлғаның құқығы басқа тұлғаның нақты бір міндетіне қашанда сәйкес келетінін атап көрсеткен.
Бір тұлғаның заңды бостандығы басқа тұлғаға қатысты талаптан, яғни бұл бостандықты сыйлаудан тұрады. Бұл пікірді "міндетсіз құқық жоқ, сондай-ақ құқықсыз міндет жоқ" деп К.Маркс өз сөзінде нақты айтып көрсеткен.
Конституциялық құқық қатынастарын жедел іздестіру қызметі саласында емес, сонымен қатар басқа да құқық саласымен де қатынасын қарастырып өтейік.
Қылмыстың заң нормаларында көрсетілген әрбір құқық бұзушылық, яғни қылмыс жасау қылмысытық құқықтық қатынастың пайда болуына алып келеді.
Қылмыстық-құқықтық қатынас қылмыстық құқық нормаларымен реттелетін қоғамдық қатынастан тұрады.
Жедел іздестіру қызметін жүргізуші оргпндар қызметі көптеген нақты факторларға үнемі бағынышты.
Қылмыстық құқықтық қатынастың мәні қоғамға қауіпті, қылмысты жазаланатын әрекет жасаған тұлғаны жауапқа тартуда қалыптасады.
Қылмыстық жауапкершілік осы қатынастар шеңберінде жүзеге асырылады.
Қылмыстық құқықтық қатынасты қорғалатын құқықтық қатынастарға жатқызуға болады, яғни олар қорғаушы нормалар негізінен және де заңды жауапкершілік шараларын жүзеге асыратын құқықтық қатынастан тұрады.
Алайда қылмыстық құқықтық қатынастар қандайда бір дәрежеде реттеуші құқық қатынастары болып табылады. Сондықтан тек қана қорғаушы ғана емес, сонымен қатар реттеуші функцияларды атқарады, яғни туындаған құқықтық қатынасқа қатысушылардың заңды міндеттері мен құқықтарын бекітеді.
Мемлекет қылмыстық құықтық тыйым салған жағдайда қоғамдық тәртіпті қорғап қана қоймай субъектілердің міндетті әрекеттерін де бекітеді, яғни оларға заңды міндеттерін жүктейді және олардың субъективті құқықтарын анықтайды.
Басқа сөзбен айтқанда тұлғаны жауапқа тартатын құқал ретінде болады.
Қылмыстық құқықтық қатынастың жедел іздестіру қызметін жүргізуші органдармен қатынасысубъект қылмыс жасаған кезде пайда болады.
Қылмыс жасаған уақыттан бастап жасалған әрекетке заңды жауаптылық туындайды. Осыдан бастап мемлекетке заң талаптарына сәйкес кінәліні жауапқа тарту міндеті жүктеледі.
Қылмыстық құқықтық қатынастың пайда болуы мен әрекет етуіоның процессуалдық тәртіппен рәсімделгендігіне байланысты емес.
Қылмыстың ашылған немесе ашылмағандығына қарамастан қылмыс жасаған мезеттен бастап оны жасаушы мен мемлекет арасында қылмыстық құқықтық қатынас пайда болады.
Қылмыстық жазаланытын әрекетті жасаған тұлға қылмыстық құқықтық қатынастың субъектісі болып табылады.
Алайда бұған байланысты түрлі пікірлер бар (бір автор мұндай субъект ретінде сотталғанды, екіншісі - айыпталушыны, ал үшіншісі - қылмыс жасағандығы үшін кінәлі тұлғаны атап көрсетеді).
Қылмыстық құқықтық қатынастың екінші субъектісі туралы мәселе әлі де пікір талас түрінде қалып отыр.
Бір авторлардың айтуынша, қылмыскерге қарсы субъект ретінде мемлекетті, екіншісінің айтуынша - мемлекеттік органдарын, тағы біреулердің пікірінше - мемлекеттік органдар арқлы мемлекетті айтуға болады.
Жалпы мемлекет - қылмыстық құқықтық қатынастардың екінші субъектісі болып табылады деген пікір дұрыс болып саналады.
Мемлекет қылмыстық заңдарды шығару арқылы өзінің қылмыстылық пен қылмыс жасаушы тұлғаларға қарсы екендігін білдіреді.
Қылмыстық құқықтық қатынастың ерекшелгі - азаматтық, еңбектік қатынастарда мемлекет субъектілердің құқығына қол сұғылмаушылық кепілі бола отырып заңды міндеттемелердің орындалуын қадағалайды, бірақ осы аталған құқықтық қатынастарға қатыспайды, ал қылмыстық құқықтық қатынаста мемлекет субъект болып табылады.
Қылмыскер қылмыстық жауапкершілікті әрекет жасай отырып өздерін мемлекеттік органдармен емес, мемлекетпен қылмыстық құқықтық қатынасқа түсуіне әкеп соқтырады.
Алайда жедел іздестіру қызметін атқарушы органдар мемлекет атынан әрекет ететіндіктен қылмыстық құқықтық қатынаста мемлекет құқық субъектісінің ауыртпалығы соларға жүктеледі.
Әдебиеттерді көрстілгендей ... мемлекетті қылмыстық құқықтық қатынас субъектісі ретінде тану - оның осы құқықтық қатынастардың жүзеге асырылуының кепілі екендігін тану болып табылады, ал оның атынан осы құқықтық қатынастарды жүзеге асырып жүрген органдар оның қылмыстық заңдармен көрсетілген мүдделерін немесе талаптарын жүзеге асырады.
Жедел іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдардың мемлекет атынан қатысушы ретінде қылмыстық құқықтық қатынасқа түсетіндіктен олардың сипаттары мен осы қатынастардың дамуын ерекше көңіл бөлінеді.
Қылмыстық құқықтық қатынасты жалпы қорғаушы құқықтық қатынас ретінде алуға болады, яғни ол қылмыстық құқық негізінде қылмыстың жасалуына байланысты туындап, дамып немесе тоқтатылып отырады немесе мемлекет (оның атынан жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдар) пен қылмыс жасаған тұлғаның және жәбірленушінің арасында туындайды.
Қылмыстық құқықтық қатынас объектісі құрылымның басқа да элементтері сияқты пікірталасқа негіз болады. Кейбір ғалымдар объектіні қылмыстық құқықтық құрылым элементі емес деп санайды. Басқа біреулері қылмыстық құқықтық қатынас объектісі ретінде нақты қылмыс құрамын алады.
‡шіншіден сараланып отырған құқықтық қатынас объектісі ретінде заңды жауапкершіліктің бір түрі ретінде қылмыстық жауапкершілікті айтуға болады.Заңмен көрсетілген нақты субъектінің әрекеттерін объект ретінде алу жөн болар.
Сонымен қатар объект ретінде әрекет қана емес, әрекетсіздік те бола алады. Мемлекеттің атынан және оның тапсырмасымен қылмыстық заңмен көделген құқықтар мен міндеттерді, жедел іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдар заңдылық қағидасын қатаң сақтай отырып қылмыстылықпен барынша қарқынды күрес жүргізеді.
Қылмыстық құқықтық қатынастардың спецификасы төмендегідей:
А) егер заматтық, еңбектік құқықтық қатынастарда мемлекет субъектінің құқығына қол сұғылмаушылығына мен заңи міндеттердің орындалуының кепілі болып, бірақ өзі аталған қатынастарға қатыспаса, ал қылмыстық құқықтық қатынаста мемлекет оның субъектісі болады;
Ә) мемлекет аталмыш қатынастың субъектісі бола отырып жедел іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдарға нақты шараларды жүзеге асыруды тапсырады;
Б) қылмыстық құқықтық қатынастар қылмыс жасалған мезеттен бастап пайда болып, сот үрдісі тоқтатылған немесе аяқталған кезден бастап тоқтайды.
Жедел іздестіру қызметін жүзеге асыру барысында туындайтын құқықтық қатынаста қылмыстық үрдіс мәнін құрайтын, бірақ құқықтық қатынастың жалпы теориясын дамыту үшін нақты база құратын қылмыстық іс жүргізу құықтық қатынасының алатын орны зор.
Қылмыстық-процессуалдық құқықтық қатынастар - қылмыстық іс жүргізу құқығының нормаларымен реттелетін, қылмыстық сот өндірісі саласында туындап, дамып және тоқтайтын қоғамдық қатынастар болып табылады.
Қылмыстық-процессуалдық нормалар тек құқықтық қатынастар арқылы жүзеге асырылады.
Қылмыстық-процессуалдық құықтың материалдық сияқты басты ерекшелігі - оның нормаларының тек заңда бекітілуінде.
Аталмыш факт жедел іздестіру қызметін жүзеге асырушы құқық қолдану қызметінде ерекше таңба қалдырады.
Жедел іздестіру қызметін атқарушы тұлғаға мемлекеттік билік құзыреті беріледі. Яғни, олар мемлекеттік орган өкілі ретінде нақты заңды факт болған жағдайда заңда көрсетілген әрекеттерін жүзеге асыруға, өзінің құзіретін пайдалануға міндетті.
Жедел іздестіру қызметінің құқықтық қатынасы қылмыстық іс жүргізу заңнамасында қалыптасқан.
Аталған қатынастарды саралайтын болсақ, жедел іздестіру қызметінің нәтижесінде қатысушылар арасында құқықтық нормаларды жүзеге асыру, құқықтық қатынастардың негізгі белгілерін көрсетеді. Олардың ішінен мыналарды атауға болады:
* аталған қатынстар құқықтық норманың негізінде пайда болатын қоғамдық қатынастың бір түрі;
* субъективті құқықтыр мен тараптардың міндеттері арқылы жүзеге асырылады;
* заңды фактілер негізінде туындайды, өзгерді және тоқталады;
* мемлекеттің қорғауында болады.
Жедел іздестіру қызметі басқа да мемлекеттік қызметтер секілді ең бастысы қлмысты анықтауға, алдын алуға және ескертуге бағытталған.
Мұнда басқа мемлекеттік қызметтер секілді жедел іздестіру қызметі жүзеге асырушы органдарда - тереңдетілген қатынастармен байланысты.
Жедел іздестіру қызметі жүргізген органдар және оның өкілдері жедел іздестіру қызметінің субъектілері (қатысушылары) болып табылады.
Сонымен бірге жедел істер жүргізуге қатысушы және нақты құқықтар мен міндеттер жүктелген басқа да тұлғалар (конфиденттер және мамандар, бір жағынан тексерушілер және іздеудегілер) жедел іздестірудің құқықтық қатынасының субъектілері болып табылады.
Жедел іздестірудің құқықтық қатынасы жедел іздестіру үрдісінде туындайды.
Оның міндеттері тұлғаны жазалаумен қортындаланбайды, олар келесіден тұрады:
* арнайы әдістермен және құралдармен қылмыс оқиғаларын анықтау және алдын алу;
* соттан бой тасалап жүрген немесе із түзсіз жоғалған тұлғаларды іздестіру;
* анықтау және тергеу органдарына көмек көрсету және жедел іздестіру қызметінің ерекше әдіс тәсілдерін қолдана отырып қылмысты ашу.
Аталмыш ереже Қазақстан Республикасының Жедел іздестіру қызметі туралы Заңының 1 және 2 бабында бекітілген.
Осыған сәйкес жедел іздестіру қызметі бір тараптан тұрады, яғни арнайы субъектілердің құқықтары мен міндеттерді жүзеге асырады, екіншіден жедел іздестіру қызметінің басқа да субъектілерінің (көбінесе тексеруші тұлғалар) құқықтарын пайдалану және өз міндеттерін орындауынан туындайды.
Аталған жағдай тек қана заңдық құқық қатынастарды ғана емес, сонымен бірге жедел іздестіру қызметіндегі қатынастарды реттейді.
Жедел іздестіру қызметі құқықтық қатынасының субъектілері - мемлекеттік орган, оның лаузымды тұлғалары мен жеке тұлғалары, мемлекеттік заңшығарушы лауазымен қамтамасыз етілген тұлғалар және жедел іздестіру шараларын жүргізуге басшылық жасайтын тұлғалар және т.б.
Жедел іздестіру қызметі субъектілеріне мыналарды жатқызуға болады:
жедел іздестру органдары және оның лауазымды тұлғалары;
жедел іздестіру қызметіне тартылған тұлғалар;
жедел іздестіру органдары қызығушылық танытқан тұлғалар;
жедел іздестіру қызметін қадағалайушы органдар.
Жоғарыда көрсетілген жедел іздестіру қызметі субъектілерінің құқықтары мен міндеттері Қазақстан Республикасының Жедел іздестіру қызметі туралы Заңының 7 және 8 бабында көрсетілген. Аталмыш баптар оларды қадағалаушы тұлғалардың міндеттері мен құқықтарын қарастырмайды.
Жедел-іздестіру қызметіің нысандары жедел-іздестіру қызметінің конституциялық құқықтық қатынастарына мағналық, мақсатқа бағыттылық беріп, оның қатынасушыларының арасындағы байланысты қамтамасыз етеді. Бұл конституциялық-құқықтық қатынастардың қажетті құрылымдық элементі болып табылады.
2.2. Жедел - іздестіру қызметі және криминалистика
Жедел-іздестіру қызметі басқа да ғылым салаларымен тығыз байланыста. Солардың бірі болып криминалистика саласы танылады. Жедел-іздестіру кызметтері теориясының құрылуы мен дамуы туралы айтканда, ол баска да ғылымдар сиякты біздің болмысымыздьң накты жағдайда дифференңиаңия және интеграңия сиякты, ғылыми бөлімге ортақ, жетелеуші әсерін өзінің басынан кешіретін міндетті түрде айтып өткен дұрыс . Бip уақыттары дифференңиация және интеграция процесс қылмыстьқ-ic жургізу ғылымдарында - криминалистиканың пайда болуына әкелді, сонымен криминалистикальқ ғылымдардан жедел-іздестіру қызметтері бөлініп шьқты.
Жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы білімінің дербес саласы сиякты құрылуының неізгі кезеңі осы аймактық мәселелерін зерттеумен арнайы шугылданган ғалымдардың аркасында, 60-шы жылдарга келеді. Осы гылымның дамуына косқан Б.Е. Богданов, Д.В. Гребельский, А.Г. Лекарь, В.А. Лукашов, С.С. Овчинский, В.Г. Самойлов, Г.К. Синиловтардың еңбектеріне үлкен мән беріледі.
Ғалымдардың шыгармашыльқ күш салуларымен, бөлек мәселелерді өңдеуден жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы пәнін кұастыруға, олардың курылымдьқ элементтерін анықтауға және калыптасуының аньқталган білім жуйесі сиякты етуге мүмкіндік берді.
Оның арасында, Казакстандағы заң ғылымдары сиякты жедел-іздестіру
кызметтерінің калыптасуы және дамуына келсек, онда бүгінгі күнде күнде жедел-іздестіру кызметтері теориясының аумағындағы ғалымдардың саусакпен санарлык, екенін өкінішпен атап өтеміз. Соңгы екі он жылдықта Казакстан Республикасының ІІМ оку орындарында және ғылыми-зерттеу мекемелері жуйелерінде жедел-іздестіру кызметтерінің мәселелері бойынша: С.Ж.Галиевпен,К.Ш.Укановпен,А.Д.Шай мухановпен, Б.А.Әбддрахмановпен, З.Г. Дазиевпен, Н.А.Әбдікановпен, Т.Б.Токаловпен, Е.Е.Дегтяревпен, О.Р.Бижттовпен, С.В.Паташковпен, Ж.М.Чокинмен, А.Н.Жумабековпен, Ж.Т.Оспановпен кандидаттьқ диссертациялар коргалынды.
Бүгіндері жедел-іздестіру кызметтері теориясы дербес бөлімнің жуйесі сиякты орындалады. Сонымен 6ipre, ол заң ғылымдарының жуйесі астындағы, оның кұрамдас бөлігі болып табылады. Kaзipri заң ғылымдары араларында байланыстары бар көлемді сандарды және дәл сол уакытта бөлмнің дербес салаларын өзіне қосады. Әр кайсысы дербес гылымды керсетеді және өз аймактарында накты-жеке заңдарды зерттейді.
Нақты-жеке заңдар жалпылық дәреже бойынша әр турлі. Біреулері бутіндей 6ip жүйелерді камтиды және жалпы теориялық ғылымдарды зерттеу пәндерін кұрады, басқалары - тек кана шын болмыстағы жекелеген, бөлек пәндерді зерттеп, колданбалы және салалық ғылымдарды зерттеу пәндері ретінде шығады.
Ғылыми және басқа да ғылыми білімдердің жуйелеріндегі жедел-іздестіру қызметтері теориясының орнын қарастырудан бұрын, жедел-іздестіру қызметтерінің теориясының мәнін аныктау кажет.
Жедел-іздесппру қызметтерінің теориясы - бұл жедел-іздестгру шараларын тиімді уйымдастыру және жузеге асыру үшін қажетті, ғылыми тұжырымдар және усыныстар жуйесгмен қылмыспен курес тәжірибеымен қуралдандыруга бейімді қылмыспен күресудегі жедел-iздecmipy қызметтерін жузеге асырушы органдардың ңурылымдары мен жедел-іздестіру қызметтерінің табысты жумыс жасауы ушін, құқықтық, ұйымдастырушылық, ақпараттың, әдістемелік, кадрлық және алгы шарттьқ ресурстар мен жагдайларын қурайтын ғылыми біімнің аймағы.
Жедел-іздестіру кызметтерінің қазіргі теориясын осы кызметтің ұйымдастыру улгісі туралы білім жуйесін заңда айқындалғандай және КР Жедел-іздестіру к,ызметтері туралы Заңының 2 бабында анықталган міндеттерді шешуге багытталган, жедел-іздестіру шараларды жузеге асыру әдісінің негізделгені сияқты анықтауға болады.
ҚР Жедел-іздеспру кызметтері туралы Заңыньң 5 бабы заңда
көрсетілген, міндеттер мен максаттардың жетістіктері үшін жедел-іздестіру кызметтерін icкe асыруға жіберсе, онда нак солардың өздері (міндеттер мен максаттары) жедел-іздестіру кызметтері сферасындағы теоретикалық зерттеулердің нeriзri бағыттарын анықтайды.
Бұл зерттеулердің максатты багыттары өмірді, денсаулықты, тұлғалардың кұкыктары мен бостандықтарын, қоғамның мeншігін, қауіпсіздігін және мемлекетті кылмыстық кол сұғудан қорғау үшін жедел-іздестіру кызметтерін жузеге асыру әдістері және ұйымдастыруды жетілдіретін, заңнамамен тұжырымдалған, атап айтқанда мыналардан тұрады:
* өмірді, денсаулықты, кукықты, бостандықты, азаматтардың кұкыктык;
мүдделеріне және меншіктеріне заңға қайшы кол сұгудан (түрлеріне
байланыссыз) корғау;
* мемлекеттің, қоғамның кауіпсіздігінг камтамасыз етуге және оның экономикалық әлеуметтілік мен қорғаныс кабілеттілігін бекітуге жәрдемдесу;
* қылмысты ашу және тыю, алдын алу, табу;
* тексеру органдарынан, тергеуден және соттан жасырынушы,
кылмыстық жазадан жалтарушы адамдарды, із-түзсіз жогалып кеткен
азаматтарды және заңда к;аралган басұа да тұлгаларды іздестіру бойынша
шараларды жузеге асыру;
* халықаралық уйымдар және шетел мемлекеттерінің арнайы
кызметтерінің барлау-қопарғыш жумыстарына ескерту, тыю және ашу;
* Казакстан Республикасының Президентінің және баска да корғаудагы
тулғалардың қауіпсіздігін камтамасыз ету;
- мемлекеттік шекараны корғауды камтамасыз ету;
- мемлекеттік және баска да заңның коргауындагы купияларды
кұрайтын мәліметтерді сактаумен кұамтамасыз ету; коммерциялық
кұпияларын корғауда (меншіктің турлерінен баска), ұйымдарга, мекемелерге және кәсіпорындарға жәрдемдесу;
* бас бостандыгынан айыру орындарында, кылмыстык-аткару
заңнамасымен белгіленген режимді коргау;
* жедел-іздестіру кызметтерін жузеге асырушы органдардың
каушсіздігін камтамасыз ету.
Осындай түрде, жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы заңдық параметрде накты анықталып негізделеді.
Бұл бәрінен бұрын, Жедел-іздестіру кызметтері туралы Заңның 3 бабындагы заңнамамен тужырымдалган жедел-іздестіру кызметтерінің кагидаттары ғылыми өңдеуге жатқызылынады: заңдылықты, бостандық пен кукықты сактау, жеке тұлганың абыройын сыйлау, заң алдында азаматтардың теңдігі, кұлия-сырды сактау, жарияланган және жасырын тәсілдер, кәсіби этика, оның Заңның 4 бабында көрсетілген кукықтық непздері, жедел-іздестіру кызметтерінің тізбесі, оларды еткізудің шаралары мен непздері (Заңның 10, 11, 12 баптары), жедел-іздестіру кызметтершің корытындыларын қолдану (Заңның 14 бабы) және т.б.
Жедел-іздестіру кызметтерін тәртіптеуші, заңнамальқ нормалар және кукыктық негіздер жүйелік талдана отырып, жедел-іздестіру кызметтерін жургізу тәсілдері мен оны ұйымдастыру сурактарының тізімдегі нормативтік-кұкьқтық тәртібін белгілеу тәртібне тең, бул қызмет айқын керсетілген кукықтық сипат қолданушы деп сеңдіреді, ал жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы заң ғылымдарының жаңа келешектегі багыттарының бipeyiнeн керінеді.
Жедел-іздестіру ұызметтерінің теориясы өзінің гносеологиялық мәні бойынша, мақсаты мен ғылыми зерттеулердің тәсілдеріне және оның корытындыларын тәжірибелік колдану бойынша заң ғылымдары жүйесінде ерекше курамдас болік болып табылады. Оның толыктай тәуелсіздіп бар, ғылыми білім салаларының ешқайсысы камтамасыз ете алмайтын, кылмыспен курес тәжірибесін өзіндік мұқтаждық кажеттілікпен қамтамасыз етеды А.Г. Маркушин өзінің докторлық диссертациясында керсеткендей, жедел-іздестіру кызметтерінің теориясы накты аймактың бутіндей ғылыми жуйесіне тән, барлық жактарына ие және заң ғылымдарының дербес колданбалы турінде орындайды.
Әpбip ғылымның заты болып тәжірибелік жұмыстарда қолдану максатымен зерттеуге және тануға жататын, заңдардың накты объективті шеңбері болып табылады.
Жедел-іздестіру кызметтерінің әртүрлі сферасындагы тұрақты үрдістерді және заңдылыктарды зерттеу - кара бастың камы емес, заңды к;атаң сак;тай отырып, кылмыспен тиімді куресуді камтамасыз ететін, жедел-іздестіру к;ызметтерінің қaзipri ғылыми дәлелденген ұйымдастырушылық тәсілдері және турлері туралы турлі деңгейдегі бөліммен icкep кызметкерлерді кұралдандырушы басты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz