Оңтүстік Қазақстан облысы Cарыағаш ауданы жағдайында 36 га жеміс бағын отырғызу, 5% себінді бұламада

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1.Топырақтың климат жағдайы
2.2. Өсірілетін жеміс . жидектерге сипаттама
2.3. Бақ құру жобасы
III. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер

Жеміс дегеніміз тұқымды қорғауға, кейбір жағдайларда оларды таратуға арналған мүше. Жеміс гүлден, ұрықтану процесінен кейін, ондағы жүретін өзгерістердің нәтижесінде пайда болады. Жемістің түзілуінде негізгі рольді гинецей атқарады. Кейбір өсімдіктер үрықтану процесі жүрмесе де жеміс береді. Мүндай жемістерді партенокарпты деп атайды, олар эдетте дән байламайды (жүзімнің, алмұрттың, цитрус тектестердің кейбір сорттары). Жай жемістерден біріккен жемістің (соплодие) айырмашылығы сол, ол бір-бірімен біріккен (қызылша), бірнеше гүлден немесе түгелдей гүл шоғынан пайда болады (түт,інжір, ананас).
Жеміс дақылдарының кейбір тұқымдары (шекілдеуікті, жаңғақты және цитрусты) ұзақ уақыт бойы жасаң сақталады, әрі қыстыгүні және ерте көктемде витаминдер, биологиялық белсенді заттар аз болған жағдайда, адам организміндегі қажетті витаминдер т.б. пайдалы заттар орнын толтырады
Жеміс шаруашылығы ауыл шаруашылығы өндірісінің бір саласы. Бұл саланың негізгі зерттелетін объектісі-көп жылдық ағаш және бұтақ тектес өсідіктердің жемістерін, жидектерін және жаңғақтарын алу үшін өсірілетін дақылдар. Жеміс шаруашылығы жеке дара ғылым ретінде жеміс-жидек дақылдарының өсу, даму, көбею, өнім салу және агротехникалық күту тәсілдерін анықтай келе, мол, сапалы өнім алу заңдылықтарын зерттейді.
Қазақстан республикасында жеміс-көкөніс дақылдарынан аса сапалы, мол өнімдер алатын экономикалық тиімділігі зор арнайы фермерлер, жеке шаруашылықтар саны жылдан жылға көбейіп келеді.
Алайда жылдан жылға өнім мөлшері сапасы төмендеп отыр оған себеп осы жеміс –жидектерді күтіп-баптау,оған қарау дұрыс болмай отыр оның үстіне мамандарда тапшы жеміс-көкеніске деген көз қарас дұрыс емес. үкімет жағы да көңіл бөлмей отыр.
Оны жақсарту үшін біз жас мамандар оған көптеп көңіл бөліп оны жақсартудың тимды жолдарын қарастырып, жемістің әр түрлі сорттарын шығару оны шаруашылықта қолданумыз керек.қолайлы жерлер таңдап алып оған үилесетін жемістерді орналастыру сол арқылы бақ жобасын құрып, оны орналастыру керек .

1. «Жеміс шаруашылығы » Аяпов К.Ж.,Кампитова Г.А., Мажитова Р.С. ; 3-5 бет.
2. Аяпов К.Ж, Укибасов О.А. Жеміс – жидек және жүзім дақылдары сорттарын анықтауға арналған оқу құралы , - Алматы. – 2011. -
3. Аяпов К.Ж, Кампитова Г.А, Мажитова Р.С. Жеміс шаруашылығы, Алматы, Сөздік-Словарь 2005ж
4. Н.Г. Щепетков, М.Ә. Ысқақов Жеміс –көкөніс шаруашылығы, Алматы 2011

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Жеміс көкөніс және өсімдік шаруашылығы кафедрасы

Тақырыбы: Оңтүстік Қазақстан облысы Сарыағаш ауданы жағдайында 36 га жеміс бағын отырғызу, 5% себінді бұламада

Тексерген:
Орындаған:

Алматы 20__ж.
Жоспары:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1.Топырақтың климат жағдайы
2.2. Өсірілетін жеміс - жидектерге сипаттама
2.3. Бақ құру жобасы
III. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер

I. Кіріспе
Жеміс дегеніміз тұқымды қорғауға, кейбір жағдайларда оларды таратуға арналған мүше. Жеміс гүлден, ұрықтану процесінен кейін, ондағы жүретін өзгерістердің нәтижесінде пайда болады. Жемістің түзілуінде негізгі рольді гинецей атқарады. Кейбір өсімдіктер үрықтану процесі жүрмесе де жеміс береді. Мүндай жемістерді партенокарпты деп атайды, олар эдетте дән байламайды (жүзімнің, алмұрттың, цитрус тектестердің кейбір сорттары). Жай жемістерден біріккен жемістің (соплодие) айырмашылығы сол, ол бір-бірімен біріккен (қызылша), бірнеше гүлден немесе түгелдей гүл шоғынан пайда болады (түт,інжір, ананас).
Жеміс дақылдарының кейбір тұқымдары (шекілдеуікті, жаңғақты және цитрусты) ұзақ уақыт бойы жасаң сақталады, әрі қыстыгүні және ерте көктемде витаминдер, биологиялық белсенді заттар аз болған жағдайда, адам организміндегі қажетті витаминдер т.б. пайдалы заттар орнын толтырады
Жеміс шаруашылығы ауыл шаруашылығы өндірісінің бір саласы. Бұл саланың негізгі зерттелетін объектісі-көп жылдық ағаш және бұтақ тектес өсідіктердің жемістерін, жидектерін және жаңғақтарын алу үшін өсірілетін дақылдар. Жеміс шаруашылығы жеке дара ғылым ретінде жеміс-жидек дақылдарының өсу, даму, көбею, өнім салу және агротехникалық күту тәсілдерін анықтай келе, мол, сапалы өнім алу заңдылықтарын зерттейді.
Қазақстан республикасында жеміс-көкөніс дақылдарынан аса сапалы, мол өнімдер алатын экономикалық тиімділігі зор арнайы фермерлер, жеке шаруашылықтар саны жылдан жылға көбейіп келеді.
Алайда жылдан жылға өнім мөлшері сапасы төмендеп отыр оған себеп осы жеміс - жидектерді күтіп-баптау,оған қарау дұрыс болмай отыр оның үстіне мамандарда тапшы жеміс-көкеніске деген көз қарас дұрыс емес. үкімет жағы да көңіл бөлмей отыр.
Оны жақсарту үшін біз жас мамандар оған көптеп көңіл бөліп оны жақсартудың тимды жолдарын қарастырып, жемістің әр түрлі сорттарын шығару оны шаруашылықта қолданумыз керек.қолайлы жерлер таңдап алып оған үилесетін жемістерді орналастыру сол арқылы бақ жобасын құрып, оны орналастыру керек .

2.1.Топырақтың климат жағдайы
Сарыағаш ауданы - облыстың оңтүстік бөлігіндегі әкімшілік.-аумақтық бөлік.
Климаты континенталды, қысы жылы (-100С төңірегінде), жазы ыстық (+400С-қа жетеді), қуаң. Ауаның жылдық орташа температурасы қаңтарда - 2 - 3°С, шілдеде 24 - 28°С. Өсімдіктердің өсіп-өну мерзімі 220-320 тәулік. Атмосфералық жауын шашындардың орташа жылдық мөлшері 200 - 300 мм. Ауданның батысын бойлай Сырдария, Оңтүстік-шығысынан Келес, Құркелес, Ащысай өзендері ағып өтеді.
Жері сұр топырақты және құмды келеді. Аудан аумағынан сулы Келес және Құр Келес өзендері ағып өтеді.
Сарыағаш - ғаламшардың шығыс жарты шарында орналасқан. Еуразия материгінің орталығында Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріне орын тепкен. Сарыағаш Экватор белдеуінен 41 градус солтүстікте, Лондонға нөлдік Гринвич меридианынан 69 градус шығыста жатыр. Қазақстанның оңтүстігіндегі мемлекеттік шекаралары да Сарыағаш ауданы шегімен өтеді. Сарыағаштың батысы Шардара даласымен ұштасса, шығысы Қазығұрт тауларының жоталарымен шектеседі.
Ол жер шары мұхиттарынан өте алыста жатыр. Материктің шөлді ауданында жатуы, биік таулы ауданмен ұласуы, тек солтүстіктен келетін арктикалық ауа массаларының еркін жетіп келуіне қолайлы болады. Қыста арктикалық ауа массалары басым. Жазда тропиктік шөл ауа массалары әрекет жасайды. Сөйтіп, қатаң континентальды климат қалыптасады. Ауа температурасының тәуліктік, айлық, жылддық ауытқуы өте күшті білінеді. Ауаның ылғалдылық коэффициенті аз. Жылына түсетін жауын-шашынның мөлшері 250-330 мм-ге жетеді.
Сарыағаштың қасиетті топырағының әр ұнтағы тіршілікке негізделген. Топырақ классификациясы бойынша өлкеміздің топырағы сұр болып келеді. Құрамындағы шіріндісі 2 пайыз ғана. Үйлесім мен тепе-теңдіктің бәрін өз қолында ұстап тұратын Табиғат-Ананың шеберлігін қараңыз. Сол топырақты сарыағаштықтар өңдеп, суару және жылы күндердің көп болуының арқасында екі рет ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіріп, олардан мол өнім жинап алады.

2.2. Өсірілетін жеміс - жидектерге сипаттама
Алманың - жаздық сорттары. Ренет бурхардта - Никиталық ботаника бағында шығарылған сорт (1-сурет). Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік шығыс облыстарында пайдалануға рұқсат етілген. Ағаштарының өсуі орташа, бөрікбасы қалың, жас шағында сопақша, ал өнім бере бастағанда шар тәрізденіп кетеді, суыққа төзімді.
Жемісі 6-7 жылда салады, жыл сайын өнім береді.Өнімділігі орта есеппен әрбір жеміс ағашынан 140-160 кг.
Жемісінің өлшемі орташа (100 г) , домалақтау, түсі - сары, тасымалдауға қолайлы, жұисағы ақ, сарғыштау, тығыз, шырынды, хош иісті, қышқылтым тәтті.

1- сурет. Жаздық алма сорты Ренет бухардта
Мельба - Канадалық сорт. Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарында аудандастырылған (2-сурет). Ағаштары орташа өседі, суыққа төзімді, бөрікбасы ағаштың жас шағында сопақша, ал жеміс берген уақытта аумақты кең болады.
Жемісті 6-7 жылда салады, жыл сайын өнім береді. Өнімділігі орта есеппен әрбір жеміс ағашынан 75-100 кг. Жемісінің өлшемі орташа 130 кг, түсі көкшіл сары, қызыл, қызыл жайылған шырайлы жұмсағы ақ, шырынды, қышқылтым тәтті, өзіне тән жақсы иісі бар.

2-сурет. Жаздық алманың мелба
Алманың күздік сорттары. Заилийское. Сорт Қазақтың жеміс және жүзім шаруашылығы ғылыми зерттеу институтында белгісіз сорттардың екпе көшеттерінен шығарылған.Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік шығыс облыстарында пайдалануға рұқсат етілген.
Ағаштары аласа, бөрікбасы жинақы, суыққа шыдамды.Жемісі ерте, отырғызылғаннан кейін 3-4 жылы салады.Өнімді жыл сайын береді. Әрбір жеміс ағашынан орта есеппен 160-190 кг өнім алынады. Алмасының өлшемі орташа және ортадан жоғары (110-180 г), сарғыштау жасыл, қызыл қоңыр түсті, күігірт сызықтары бар.Жұмсағы жасылдау, нәзік, шырынды, қышқылтым тәтті

3-сурет. Күздік алма сорты Заилийское
Апорт - ескі, тегі белгісіз сорт. Қазақстанның оңтүстігі және оңтүстік шығыс облыстарында және Шығыс-Қазақстан облысында пайдалануға рұқсат етілген.
Бұл таулы, суармалы аудандар үшін ең бағалы сорттардың бірі.Бөрікбасы сирек, дөңгелек, аумақты. Өнімді көбінесе шет жағына орналасқан ұзын бұтақшалары береді(4-сурет). Жазық аймақта және тау етегінде суыққа шыдамсыз, ал тау белдеуінде, таулы аймақта суыққа төзімділігі жақсы. Жемісті отырғызылғаннан кейін 7-8 жылда береді, өнімділігі орта есеппен әрбір жеміс ағашынан 100-150 кг.
Алмасы өте ірі (250 г), түсі әдемі болады. Жұмсағы ақшыл жасылдау, орташа түйіршікті, нәзік, шырынды, қышқылтым тәтті, өзіне тән хош иісі бар.

4- сурет. Алманың күздік сорты апорт
Қыстық алма сорттары. Румянка Алма - Атинская. Сорт Қазақ жеміс және жүзім шаруашылығы ғылыми зерттеу институтында "Зеленка Вуда" сортының екпе көшетінен алынған. Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарында пайдалануына рұқсат етілген. Ағаштарының бөрікбасы кең пирамидалы онша тығыз емес. Суыққа төзімділігі орташа. Ағашы отырғызғаннан кейін 5-6 жылда жеміс бере бастайды. Жыл сайын өнім береді. Өнімділігі орта есеппен бір ағашта 50-100 кг келеді. Жемісінің өлшемі орташа (130 г), дөңгелек, конус формалы, сарғылт жасыл түсті, қызыл қоңыр реңді.Жұмсағы шырынды, хош иісті, қышқылтым тәтті.

5- сурет. Қыстық алма сорты Румянка Алма - Атинская
Алмұрттың сорттары. Краса Семиречья. Талгарская красавица сортының еркін тозаңданған дәнін себу арқылы, ҚазЖжЖШҒЗИ-да алынған сорт. Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік шығысында өсіруге ұсынылады.
Ағаш бөрікбасы дөңгелек, жеміс салуының басым типі - сақиналы бұтақша. Жеміс салуды 4-5 жылы бастайды. Жемістері ірі (175-126 г) ұзыншақ- алмұрт тәрізді пішінді. Негізгі бояуы жасылдау - сары жемісінің көп бөлігінде қызыл- күрең шыраймен. Жемістерінің жиындық пісуі қыркүйектің екінші онкүндігінде басталады, Желтоқсанға дейін сақталады.Өнімділігі жоғары. Бұл сортты баққа отырғызудың қолайлы жүйесі, жабайы орман алмұртына ұластырылған ағаштары 8х6 м.

6- сурет. Алмұрт сорты краса семиречья
Шие сорты. Шпанка крупная - халық селекциясы арқылы шығарылған сорт, Қазақстанда Алматы, Оңтүстік Қазақстан, Қызылорда, Атырау және Шығыс Қазақстан облыстарында пайдалануға рұқсат етілген.
Ағаштары ірі,бөрікбасы дөңгеленіп келген, аумақты,қалыңдығы орташа,суыққа шыдамды.Жемісті 3-4 жылда салады.Өнімді жыл сайын береді.Әрбір ағаштан орта есеппен 30-40 кг шие алынады.Жемістерінің өлшемі орташа (2-3 г), ашық қызыл,домалақ,жұмсағы шырынды,қышқылтым,тәтті.

7-сурет. Шие сорты шпанка крупная
Алхоры сорты. Виктория - Англиялық сорт. Қазақстанда Атырау облысында, Оңтүстік және Оңтүстік - шығыс облыстарда пайдалануға рұқсат етілген.
Ағаштары биік өседі,бөрікбасы аумақты,қалыңдығы орташа.Суыққа төзімді.Отырғызылғаннан кейін 4-5 жылда өнім береді.Жемісті жыл сайын салады.Әрбір ағаштан орта есеппен 30 - 35 кг жеміс алынады.Жемісі ірі (50г),пішіні сопақша,түсі күңгірт қызыл,жұмсағы сары,аздап талшықты,шырынды қышқылтым тәттілеу.Сүйегі жұмсағынан жақсы айрылады. Жемісі жас күйінде қолданылады, қайнатпа қайнатылып,тосап дайындауға өте жақсы.

8- сурет. Алорының виктория сорты
Өрік сорты.Өріктің Краснощекий никитский сорты. Краснощекийлердің жақсы сорттарының бірі. Ағашы ұзын бойлы, жақсы жапырақталған. Жемістері ірі 60 гр дейін, кеңжұмыртқа тәріздес. Қабығы мамықтанған қызғылт шыраймен, еті қызғылттау, тығыз, қанттылығы мен шырындылығы орташа. Тұқымдары тәтті. Жемістері шілде айының ортасында пісе бастайды.

7-сурет. Өріктің Краснощекий никитский сорты
Шабдалы сорты. Старт шабдалының биіктігі 6-8 м, жапырақтары кезектесіп орналасқан. Гүлі қос жынысты, түсі қызғылт, сары немесе ақшылдау. Ол 2-3 жылдан бастап 15-20 жылға дейін жеміс береді. Жемісі етжеңді, ішінде сүйегі бар, қышқылтым, шырыны тәтті, құрамында қант, органик. қышқылдар, А, С витаминдері көп. Тұқымында болатын Шабдалы майынан тамақтық заттар мен дәрі жасалады. Әр Шабдалы ағашынан 20-120 кг жеміс алынады. Жемісі жастай және кептірілген күйінде (компот, тосап, тәтті сусын, т.б.) пайдаланылады.Өнімді мол алу үшін топырақты құнарландыру, уақытымен суғару және қажетсіз бұтақтарын кесіп, сиретіп отыру керек. Оның өсіп тұрған жерінде арамшөптер болмауы қажет.

8- сурет. Шабдалының Старт сорты
2.3. Бақ құру жобасы
Маған берілген тапсырма бойынша - Оңтүстік Қазақстан облысы, Сарыағаш ауданы аймағында 36 га жерге бақ орналастыруым керек. Ол үшін берілген бақ ауданынан жеміс бағының пайдалы ауданын есептеймін.
Есептеу жолдары:
Оқытушының арнаулы әдістемеліктен көрсетуі бойынша бақтың пайдалы көлемін есептеуде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.