Алматы облысы Төменгі таулы жемісті аймағында 117 гектар жерге жеміс бағын орналастыру

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Жеміс көкөніс және өсімдік шаруашылығы кафедрасы

Тақырыбы : Алматы облысы Төменгі таулы жемісті аймағында 117 гектар жерге жеміс бағын орналастыру

Тексерген:

Орындаған:

Алматы 20__ж.

Мазмұны

Кіріспе;
Топырақтың климат жағдайы;
Жеміс бағына жер таңдау;
Жеміс бағы құрамының ауданын есептеу;
Бақ жобасын есептеу;
Қорытынды;
Қолданылған әдебиеттер ;

Кіріспе

Жеміс дегеніміз тұқымды қорғауға, кейбір жағдайларда оларды таратуға арналған мүше. Жеміс гүлден, ұрықтану процесінен кейін, ондағы жүретін өзгерістердің нәтижесінде пайда болады. Жемістің түзілуінде негізгі рольді гинецей атқарады. Кейбір өсімдіктер үрықтану процесі жүрмесе де жеміс береді. Мүндай жемістерді партенокарпты деп атайды, олар эдетте дән байламайды (жүзімнің, алмұрттың, цитрус тектестердің кейбір сорттары) . Жай жемістерден біріккен жемістің (соплодие) айырмашылығы сол, ол бір-бірімен біріккен (қызылша), бірнеше гүлден немесе түгелдей гүл шоғынан пайда болады (түт, інжір, ананас) .

Жеміс дақылдарының кейбір тұқымдары (шекілдеуікті, жаңғақты және цит-русты) ұзақ уақыт бойы жасаң сақталады, әрі қыстыгүні және ерте көктемде витаминдер, биологиялық белсенді заттар аз болған жағдайда, адам организміндегі қажетті витаминдер т. б. пайдалы заттар орнын толтырады

Жеміс шаруашылығы ауыл шаруашылығы өндірісінің бір саласы. Бұл саланың негізгі зерттелетін объектісі-көп жылдық ағаш және бұтақ тектес өсідіктердің жемістерін, жидектерін және жаңғақтарын алу үшін өсірілетін дақылдар. Жеміс шаруашылығы жеке дара ғылым ретінде жеміс-жидек дақылдарының өсу, даму, көбею, өнім салу және агротехникалық күту тәсілдерін анықтай келе, мол, сапалы өнім алу заңдылықтарын зерттейді.

Қазақстан республикасында жеміс-көкөніс дақылдарынан аса сапалы, мол өнімдер алатын экономикалық тиімділігі зор арнайы фермерлер, жеке шаруашылықтар саны жылдан жылға көбейіп келеді.

Алайда жылдан жылға өнім мөлшері сапасы төмендеп отыр оған себеп осы жеміс -жидектерді күтіп-баптау, оған қарау дұрыс болмай отыр оның үстіне мамандарда тапшы жеміс-көкеніске деген көз қарас дұрыс емес. үкімет жағы да көңіл бөлмей отыр.

Оны жақсарту үшін біз жас мамандар оған көптеп көңіл бөліп оны жақсартудың тимды жолдарын қарастырып, жемістің әр түрлі сорттарын шығару оны шаруашылықта қолданумыз керек. қолайлы жерлер таңдап алып оған үилесетін жемістерді орналастыру сол арқылы бақ жобасын құрып, оны орналастыру керек .

Алматы облысының климаты мен топырағы

Алматы облысы Қазақстанның оңтүстік - шығысына орналасқан.

Облыстың батыс жақ бөлігін ұлан - байтақ Балқаш бойы шөлді жазығы алып жатыр ал оңтүстігі іле алатауымен күнгей алатаудың таулы жоталарымен көмкерілген мұның өзі облыс климатымен топырағына алуан түрлі сипат береді. Мұнда барлық ландшафтарды тадиғат аймақтарымен климаттарды - құрғақ ыстық шөлден альпілік және субальпілік шалғындарға, сондай - ақ мәңгі қар басып жатқан биік таулыклиматқа дейін кездестіруге болады.

Вегетациялық кезеңде жылуме және ылғалменқамтамасыз ету жағдайына қарай бүкіл территория 6алты агроклиматты аудандарға бөлінеді аудандастыру негізіне агроклиматтық көрсеткіштербелглі - бір территориядағы жауын - шашын мөлшермен вегетациялық кезеңдегі оң температуралар қосындысының ара салмағы сипаттайтын гидрометриялық коэффицент қабылданған.

Топырақ- климат жағдайы қолайлы тау бөктерінде шаруашылықты қарқынды жүргізуге мүмкіншіліктер мол. Мұнда тәлімі жер жағдайында дәнді дақылдар суармалы жер жағдайында механикалық жеміс және бақша дақылдары, картоп өсіріледі сонымен қатар өнер - кәсіптік бақ шаруашылығы мен жүзім шаруашылығы өркендеп келеді.

Аймақтың топырақтары бозғылт, қызыл - қоңыр және кәдімгі сұр топырақтар бұлардың соңғысы тәліми егіншілік қоры болып табылады. Биік үстіртті Қарой, Бозай, Кербұлақ мекендерінде механикалық құнарлы жеңіл бозғылт сұр топырақтар басым.

Облыс ауылшаруашылығында аймақтың едәуір үлес салмағы зор бүкіл тәлімі егіншіліктің жетпіс пайызы суармалы күздік бидай жүгері, жоңышқа, қант қызылшасы т. б. дақылдар егіс шоғырландырылған алматы облсындағы бүкіл егіншілік көлемінің 36%, жайылымының 27 %, шабындықтың 10% осы аймақтың үлесіне тиеді.

Әкімшілік тұрғысынан аймақта Панфилов, Жамбыл, Іле, Қаскелен, Күрті, Талғар, Ұйғыр, Еңбек қазақ аудандары, Жалпы облыс аумағында 16 аудан және 3 облыстық бағыныстағы кала (Қапшағай, Талдыкорған, Текелі) бар

3. Жеміс бағына жер таңдау

Бақты жобалап, ұйымдастыру. Жеміс өсімдіктерінің өнімділігімен экономикалық тиімділігі, ағаштардың ұзақ тірішілік етуі және олардың қолайсыз жағдайларға төзімділігі көп жағдайда бақты отырғызу кезеңіндегі жұмыстарға байланысты.

Бұл кезде бақ отырығызу үшін дайындау территориясын ұйымдастыру, топырақ астын мәдениелендіру және суландыру, тұқым, сорт және телітуші сұрыптап дайындау, оларды орнадластыру, отырғызу және қоректендіру алаңын анықтау секілді мәселелер шешіледі.

Бақ шаруашылығында ең күрделі ұйымдастыру кезеңі - бақ отырғызу. Өйткені, ол бір мезгілде орындалатын, белгілі бір қиындығы бар, көптеген өндірістік процесстерді қысқа мерзімде орындауды талап етеді. Сондықтан да өнеркәсіптік болса да, жеке болса да бақ отырғызуға күрделі құрылыс секілді, байыппен қарау керек.

Бақ үшін орын таңдау территориясын ұымдастыру, тұқым мен сорт таңдау шаруашылықтың және бүкіл аймақтың экономикасын ескере отырып, өнеркәсіптік жеміс шаруашылығының технологиясын іріктеу мәселелерін жаппай ғылыми тұрғыда шешу үшін арнайы жоба жасау қажет.

Бақ отырғызуға бірінен соң бірі орындалатын үш кезең кіреді: 1) орын таңдау және бақ территориясын ұйымдастыру;

2) топырақты жеміс отырғызар алдында дайындау;

3) бақ отырғызу;

Бақ отырғызатын орында таңдау . Орын таңдау кезінде жер бедерінде, климат жағдайларына баға беріледі. Бұл кезде ірі су көздерінің, таудың елді мекеннің орналасуы, жолдың темір жол стансаларының орналасқан жерлері, бәрі ескеріледі.

Жер бедерін бағалау - жеміс өсімдіктерінің өсуі мен өнімділігіне көп әсерін тигізеді. Ол өсімдік тіршілігінің басқа факторларын қайта бөлетін қайта бөлетін фактор болып табылады.

Бақ отырығызу үшін көбіне жазық жерлер және беткейлер секілді элементтері пайдаланылады.

Тегістік-бақ отырғызу үшін қолайлы тегіс учаскелер, техника пайдалануға ыңғайлы. Мұнда топырақ факторлары мен ылғалдану жағдайлары біркелкі. Тегістікке суару жүйесін салып, пайдалану да оңай, су эрозиясы процестреі де онша емес.

Беткейлер онша тік болмаған жағдайда (5-12о) бақ үшін қолайлы орын. Ауа дренажы тәуір, жарық та жақсы түседі. Дегенмен беткейлерде топырақ көбірек құрғайды. Бұл жерлерде ауа және топырақ температуралары күрт ауытқиды, топырақ беті нашар жетіледі және топырақ су эрозиясына көбірек ұрынады. Жер бедері тегіс есес учаскелерінен бақ отырғызу үшін орын таңдағанда беткейлердің экспозияисы мен тіктігі, сондай- ақ сол жердің теңіз деңгейінен жалпы биіктігі ескеріледі. Сонымен бірге, беткейдің үстіңгі, ортаңғы және төменгі бөліктерінің табиғи жағдайларының айырмашылығын ескеру керек.

Экспозиция дегеніміз беккейдің жарық жаққа бағыты, яғни солтүстікке, оңтүстікке, батысқа немесе шығысқа. Оңтүстік бағыттағы анағұрлым жылырақ және құрғақтау. Мұнда ағаштар вегетациясын ерте бастайды, қысқы және көктемгі температуралардың күрт ауытқуынан жеміс жидек өсімдіктері зақымданады.

Солтүстік және солтүстік бағыттағы беткейлер -салқындау, топырағы бай, ауа температурасы күрт өзгере қоймайды және ең маңыздысы, қыстыгүні мұнда қар мол жиналады.

Климат жағдайларын бағалау . Мұнда басты назар мынадай көрсеткіштерге аударылады: орташа тәуліктік температура көлемі және олардың ауытқуы, орташа және абсолютті аз температура, көктемгі суық, жауын-шашын мөлшері және оларды жыл 12айға бөлу, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы, зиянды желдің күшімен бағыты. Сондай -ақ назарға тек ауданның (аймақтың) ғана климат жағдайы емес, сонымен бірге бақ отырғызуға бөлінген учаскенің микроклиматы да алынады.

Топырақты бағалау - топырақтың құнарлылық дәрежесін (қарашірік құрамын, топырақ құрылымын), отырғызылатын дақылдың тамыры жайылатын қабаттың тереңдігіне сай келетін -келмейтінін, топырақта зиянды тұздардың бар жоқтығын анықтау үшін қажет.

Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік шығысында таулы және тау етегіндегі жерлер бақ отырғызу үшін жақсы орын болып табылады. Бұл жерлерде жеміс дақлдарынан мол, сапалы өнім алынады.

Алматы және Жамбыл облыстарында жеміс шаруашылығы үшін төменгі таулы аймақтар (теңіз деңгейінен 800-1200м биіктіктегі ) анағұрлым құндылық болып табылады. Мұндай жерлерде бақ үшін жақсы учаскелер -саздақты қуатты қосылыстар төселген қара топырақты, солтүстік экспозициялы жазық беткейлер. Оңтүстік Қазақстан облысында жеміс дақылдарын өсіру үшін қолайлы жағдайлар таулы және тау етегіндегі аймақтардан басқа облыстың сұр топырақты оңтүстік бөлігінің тегіс аудандарында ғана бар.

Жерді таңдау және дайындау . Учаскелерді бақ отырғызу үшін дайындауға ағаштар мен бұталарды қопарып, алып тастау, тастарды жинау, жер бетін тегістеу, топырақ пен топырақ астының тамыр жайылатын қабатын тереңдетіп жырту, суландыру шаралары, қышқыл топырақты әктеу, сілтілі топырақты гипстеу, ыза суы деңгейін түсіру секілді жұмыстар жатады. Ағаштардың келешекте қолайсыз жағдайларға төзімділігі, ұзақ тіршілік ету-етпеуі өнімділігі және күтіп -баптауға ыңғайлылығы учаскесінің алдын-ала қалай дайындалғанына тығыз байланысты. Дайындау кезінде жіберілген қателіктер, болашаққа түзетуге келмейтіндей қиындықтар келтіреді. Таулы жерлерге ең алдымен эрозиялық процесстерді барынша азайтуға көңіл бөлген жөн.

Топырақты мәденилендіру . Топырақты 3-4 жыл бойы мәдениелендіргенде, ғана нәтижесі жақсырақ болады. Учаскені әбден тегістелген соң жыртады, көпжылдық егеді. 2-3 жыл пайдаланған соң шөп егістігі шілдеде 30-35 см тереңдікте жыртылады, плантажды айдалымға дейін таза сүдігер күйінде ұсталады.

Тыңайтқыш. Бақ бір орнында ондаған жылдар бойы өсіріледі. Сондықтан да топырақ дайындау кезінде ағаш тамыры жататын қабатты тыңайтқыштармен қамтамасыз ету жағын да ойластыру қажет. Бақ отырғызар алдында фосфор және калий секілді жай қозғалатын минералды заттар қорын енгізіп алу, өсімдікті көптеген жылдар бойына қоректік элементтермен қамтамасыз етеді.

Органикалық тыңайтқыштар енгізуге ерекше көңіл бөлу керек. Органикалық тыңайтқыштар топырақты қоректік элементтремен байытумен қатар, оның физикалық қасиетіне, механикалық құрамына қолайлы әсер етеді.

Жеміс көшеттері отырғызылатын орындарын ғана, яғни терең де, кең шұқырлар қазып, оған минералды және органикалық тыңайтқыштар енгізсе, тікпе көшеттер кейін тез тамыр алып, жақсы өседі. Азотты тыңайтқыштар өте тез шайылады, сондықтан да бақ отырғызғаннан кейін үстеп қоректендіргіш түрнде немесе тіпті ағаш отырғызылған соң екінші жылы да енгізуге болады. Тамырға жақын енгізілген азот тыңайтқыштары, ағашты отырғызғаннан кейінгі алғашқы кезеңде зақымданған тамырлардың тірілуі мен өсуіне кедергі болатындығы жөнінде мәліметтер бар. Топырақтың қажетті орындарын ғана мәдениелендіру, өсімдіктің жақсы жетілуін алғашқы 2-3жылда ғана қамтамасыз ете алатынын ескеру қажет.

Жеміс бағы құрамының ауданын есептеу

а) белгіленген жердің пайдалы бақ ауданын есептеу

Маған берілген тапсырма бойынша- Алматы облысы, Талдықорған өңірі төменгі таулы жемістік аймағында 90 га жерге бақ орналастыруым керек. Ол үшін берілген бақ ауданынан жеміс бағының пайдалы ауданын есептеймін.

Есептеу жолдары:

Оқытушының арнаулы әдістемеліктен көрсетуі бойынша бақтың пайдалы көлемін есептеуде берілген жалпы жер көлемінен бақты қорғайтын жолақтар, жолдар және шаруашылық құрылыстарға егер жер көлемі 100 га-ға дейін болса 15%-ын, ал егер 100 га-дан жоғары болған жағдайда 12%-ын арнайтынымызды, сондықтан сол көлемді алып тастағандағы көлем бақтың пайдалы көлемі болатынын білдік. Сонымен менің жер көлемім 100 га-дан кіші, демек менің бақты қорғайтын жолақтар, жолдар және шаруашылық құрылыстарға арналатын жер көлемім 15%. Осыдан пропорция құрып, есептеймін:

S _ж (117га) 100% S _жол = 117га х 15% / 100% S _жол =14га

S _жол (Х) 12%

S _ПБА = S _ж - S _жол S _ПБА =117га-14га S _ПВА =103га

Бақтың пайдалы аудыны

Көрсеткіштер

Гектар

Көрсеткіштер: Баққа арналған алқаптың жалпы ауданы

%: 100

Гектар: 117

Көрсеткіштер: Бақты қорғайтын жолақтар, жолдар және шаруашылық құрылыстары

%: 12

Гектар: 14

Көрсеткіштер: Бақтың пайдалы ауданы

%: 88

Гектар: 103

2. Жеміс тұқымдарының ауданын есептеу

Оны Былай есептейміз

Sn-100%

Алма-73%

Алма =Sn*73%/100, га=103*73/100=75, 2

Алмұрт=103*8/100=8, 24

Шие=103*4/100=4, 12

Алхоры=103*3/100=3, 09

Бүлдірген=103*6/100=6, 18

Таңқурай=103*2/100=2. 06

Қарақат =103*4/100=4. 12

Тұшала=103*0, 1/100=0, 103

2кесте Жеміс тұқымдарының ауданы

Тұқымдар

Тұқымдық-сорттық бойынша, %

Аудандастыру га

Тұқымдар:

Алма

Алмұрт

Шие

Алхоры

Бүлдірген

Таңқурай

Қарақат

Тұшала

Тұқымдық-сорттық бойынша, %:

0. 1

Аудандастыру га:

75. 2

8. 24

4. 12

3. 09

6. 18

2. 06

4. 12

0. 103

Тұқымдар: Барлығы:

Тұқымдық-сорттық бойынша, %: 100

Аудандастыру га: 103

Пайдалы аудандарды кварталдарға бөлу

Жоғарыда келтірілген есептер бойынша, бақ алқабын құру жоспары жасалады. Кварталдарды жоспарға енгізсе, ал сонан соң іс жүзінде бөлгенде, олардың шекаралары сол жергілікті жердің белдерімен, топырақтың әр түрлілігімен, басым жерлердің бағытымен және игерілетін жер ауқымының табиғи шекараларымен үйлестіріледі.

Кварталдарды ұзын жағымен желдің қатты соғатын бағытына көлденең, топырақтың мүжілу қаупі бар беткейлерде (3-4о одан да көп) еңіске көлденең орналасытырылады, ал суармалы бақтарда суару жүйелері ескеріледі. Сонан соң, қорғайтын жолақтардың жобаларын құрастырады.

Жеміс егістіктері желдің зиянды әсерлерінен қорғауды қажет етеді, өйткені күшті, тұрақты желдерден қорғалмаған ашық алаңдағы жеміс ағаштары дұрыс өнбейді, ақырын өседі, бір жақты бөртікбас қалыптасады.

Желдің әсерінен көбіне бұтақтары сынып, қабықтары жарылып кетеді, кейде ағаштар түбірімен қопарылып қалады. Сондықтан да, бақты айналдыра жеміс ағаштарын жел әсерінен қорғайтын, ауаның салыстырмалы ылғалдылығын жоғарылататын, бал аралының жұмысын жақсартатын және қар тоқтатуға мүмкіндігін туғызатын, бақты қорғайтын орман ағаштарын отырғызып тастайды.

Бақ қорғайтын жолақтың екі түрі болады:

А) шеткі жолақ әдетте көп қатарлы (3-4 және жел күшті соғатын солтүстік және орталық облыстарда 6-8 қатарлы ) орман ағаштары егістері бақ алқабының шекараларында орналасады;

Б) жел қаққыш қатар бір немесе екі қатарлы орман ағаштары егісі квартал шекараларында орналасады. Табиғи жағдайларына сәйкес биік, жылдам өсетін, ұзақ тіршілік ететін, жинақы бөртікбасты, жеміс ағаштары мен ортақ зиянкестері және аурулары жоқ ағаштарды қолданады. Алматы облысы үшін мырзатерек (тополь пирамидальный), бальзамды терек, қараған (акация), үшкір жапырақты үйеңкі, ал бұталардан жіңішке жапырақты жидені және сары қарақатты ұсынуға болады.

1. Кварталдың ауданы топырақты климат жағдайында және жер бедеріне басым желдің күші мен жиілігіне байланысты болады. Егер, топырақтың климат жағдайы қолайлы болып желі бәсең сирек болған жағдайда квартал ауданы 15-18 ден 25га дейін бола алады.

2. жер, климат жағдайы қолайлы желінің күшімен жиілігі орташа болғанда квартал ауданы 8-12гадейін алуға болады.

3. Климаты қатаң (солтүстік аймақ) жері қатты тілімделген. Желі әрі боранды болуы мүмкін. Кварталдың пішіні (конфигурациясы) шаруашылық үшін ең қолайлы тіктөртбұрыш, бірақ жер жағдайына байланысты өзгеруі ықтимал.

Мендегі пайдалы бақ ауданы 103 га және қолайлы климатты төменгі таулы аймақта орналасқан, мен сондықтан жерімді 10 кварталға бөлдім жетеуі 10 га (500м Х 200м) көлемде, қалған үшеуі 11га (500м Х 220м) көлемде 10 кварталға бөлдім.

3-кесте Квартал ауданы және саны

Тұқымдар

Ауданы, га

Кварт-ң ауданы, га

Кварт-ң ұз/ғымен ені, м

Квар. Саны, дана

Есептелген

Қабылданған

Тұқымдар:

Алма

Алмұрт

Шие