ҚР Парламентінің мемлекеттік билік жүйесіндегі орны

Мазмұны:
1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ПАРЛАМЕНТІ;
2.2. БИЛІК ЖҮЙЕСІНДЕГІ ПАРЛАМЕНТТІҢ АЛАТЫН ОРНЫ МЕН РӨЛІ;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасының қос палаталы Парламенті заң шығару қызметін жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкілді органы болып табылады. Қазақстан Республикасы Парламентінің ұйымдастырылуы мен қызметі, оның депутаттарының құқықтық жағдайы Конституциямен, «Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы» Конституциялық заңмен және басқа да заңнамалық актілермен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі бірінші сессиясы ашылған сәттен басталып, жаңа сайланған Парламенттің бірінші сессиясы жұмысқа кіріскен кезден аяқталады. Парламенттің өкілеттік мерзімі кезекті сайланымдағы Мәжіліс депуттарының өкілеттік мерзімімен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.
Парламент тұрақты негізде жұмыс істейтін екі Палатадан: Сенаттан және Мәжілістен тұрады.
Сенат әр облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және Қазақстан Республикасының астанасынан екі адамнан, тиісінше облыстық, республикалық маңызы бар қаланың және республика астанасының барлық өкілді органдары депутаттарының бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан құралады. Сенатта қоғамның ұлттық-мәдени және өзге де елеулі мүдделерінің білдірілуін қамтамасыз ету қажеттілігі ескеріліп, оның он бес депутатын Республика Президенті тағайындайды. Сайланған Сенат депутаттарының жартысы әрбір үш жыл сайын қайта сайланып отырады. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі – алты жыл.
Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан жасырын дауыс беру арқылы Палата депутаттары жалпы санының көпшілік дауысымен сайланған Төраға басқарады. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны Қазақстан Республикасының Президенті ұсынады.
Мәжіліс жүз жеті депутаттан тұрады. Мәжілістің тоқсан сегіз депутаты саяси партиялардан партиялық тізімдер бойынша жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы сайланады. Мәжілістің тоғыз депутатын Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайды. Мәжіліс депутаттарының кезекті сайлауы Парламенттің жұмыс істеп тұрған сайланымы өкілеттігінің мерзімі аяқталардан кемінде екі ай бұрын өткізіледі. Мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімі – бес жыл.
Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан Палата депутаттары жалпы санының көпшілік даусымен жасырын дауыс беру арқылы Мәжіліс сайлаған Төраға басқарады. Мәжіліс Төрағасының қызметіне кандидатураларды Палатаның депутаттары ұсынады.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. «Ақиқат» ұлттық-қоғамдық саяси журналы, Ақбота ИСЛӘМБЕК,
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті журналистика факультетінің түлегінің сұхбаты;
2. Қазақстан Республикасының Парламентi және оның депутаттарының мәртебесi туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 16 қазандағы N 2529 Конституциялық заңы;
3. Қазақстан Республикасының Конститутциясы;

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Реферат
Тақырыбы: ҚР Парламентінің мемлекеттік билік жүйесіндегі орны

Орындаған: Иргебекова Ф.Б.-сырттай бөлім,2-курс
Тексерген: Кенжалиев З.Ж.

Алматы 2017ж.

Мазмұны:
1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ПАРЛАМЕНТІ;
2.2. БИЛІК ЖҮЙЕСІНДЕГІ ПАРЛАМЕНТТІҢ АЛАТЫН ОРНЫ МЕН РӨЛІ;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қазақстан Республикасының қос палаталы Парламенті заң шығару қызметін жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары өкілді органы болып табылады. Қазақстан Республикасы Парламентінің ұйымдастырылуы мен қызметі, оның депутаттарының құқықтық жағдайы Конституциямен, Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы Конституциялық заңмен және басқа да заңнамалық актілермен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі бірінші сессиясы ашылған сәттен басталып, жаңа сайланған Парламенттің бірінші сессиясы жұмысқа кіріскен кезден аяқталады. Парламенттің өкілеттік мерзімі кезекті сайланымдағы Мәжіліс депуттарының өкілеттік мерзімімен айқындалады. Парламенттің өкілеттігі Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген жағдайларда және тәртіппен ғана мерзімінен бұрын тоқтатылуы мүмкін.
Парламент тұрақты негізде жұмыс істейтін екі Палатадан: Сенаттан және Мәжілістен тұрады.
Сенат әр облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және Қазақстан Республикасының астанасынан екі адамнан, тиісінше облыстық, республикалық маңызы бар қаланың және республика астанасының барлық өкілді органдары депутаттарының бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан құралады. Сенатта қоғамның ұлттық-мәдени және өзге де елеулі мүдделерінің білдірілуін қамтамасыз ету қажеттілігі ескеріліп, оның он бес депутатын Республика Президенті тағайындайды. Сайланған Сенат депутаттарының жартысы әрбір үш жыл сайын қайта сайланып отырады. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі - алты жыл.
Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан жасырын дауыс беру арқылы Палата депутаттары жалпы санының көпшілік дауысымен сайланған Төраға басқарады. Сенат Төрағасының қызметіне кандидатураны Қазақстан Республикасының Президенті ұсынады.
Мәжіліс жүз жеті депутаттан тұрады. Мәжілістің тоқсан сегіз депутаты саяси партиялардан партиялық тізімдер бойынша жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы сайланады. Мәжілістің тоғыз депутатын Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайды. Мәжіліс депутаттарының кезекті сайлауы Парламенттің жұмыс істеп тұрған сайланымы өкілеттігінің мерзімі аяқталардан кемінде екі ай бұрын өткізіледі. Мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімі - бес жыл.
Палатаны мемлекеттік тілді еркін меңгерген өз депутаттарының арасынан Палата депутаттары жалпы санының көпшілік даусымен жасырын дауыс беру арқылы Мәжіліс сайлаған Төраға басқарады. Мәжіліс Төрағасының қызметіне кандидатураларды Палатаның депутаттары ұсынады.

2.1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ПАРЛАМЕНТІ;
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясы Парламентті заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы өкілді орган ретінде сипаттайды. Қазақстан Республикасының Парламенті жоғарғы өкілді орган ретінде, демократияля органы ретінде де өзінің саяси еркін білдіреді.
Парламент тұрақты негізде жұмыс істейтін екі Палатадан, Сенаттан және Мәжілістен тұрады. Сенат әр облыстан, республикалық маңызы бар қалалардан және Қазақстан Республикасының астанасынан екі адамнан, тиісінше облыстың республикалық маңызы бар қаланың және Республика астанасының барлық өкілдікті органдары депутаттарының бірлескен отырысында сайланатын депутаттардан құрылады.1 Сенаттың жеті өкілеттілігі мерзіміне Республика Президенті тағайындайды. Ал мәжіліс жетпіс жеті депутаттан тұрады. Алпыс жеті депутат аумақтық сайлау округтегі бойынша сайланады. Он депутат партиялық тізімдер негізінде сайланады. Сенат депутаттарының өкілеттік мерзімі - алты жыл, Мәжіліс депутаттарының өкілеттік мерзімі - бес жыл.
Парламент депутатының өкілеттігі Қазақстан Республикасы Конституциясымен, Президенттің Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы Конституциялық заң күші бар Жарлығымен белгіленеді. Депутаттың өкілеттігі оның бірінші сессиясы ашылған сәттен басталады.
Парламент депутатының өкілеттігі: ол орнынан түскен, депутат іс-әрекетке қабілетсіз деп танылған жағдайда, Парламент таратылған, депутат болып сайланғаннан кейін лауазымды қызметін жалғастыру үшін сол қызметті сақтауға тиіс болған жағдайда тоқтатылады.
Депутат Палатаның, оның органдарының отырыстарына дәлелсіз себеппен қатыспаса ол еңбек ақыдан, материалдық қаржылық және әлеуметтік - тұрмыстық жағдайынан айырылады. Бұл туралы Президенттің Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы Жарлығында айқындалған.
Парламент Палаталарының 1996 жылғы 20 мамырдағы бірлескен отырысында қабылданған Казахстан Республикасы Парламентінің Регламенті Палаталардың бірлескен -- отырыстарын өткізу шарты мен тәртібін, Палаталардың бірлескен органдарын қалыптастыру және оның қызметін ұйымдастыру механизмін белгілейді.1
Қазақстан Республикасының Парламенті өз жұмысын сессиялық тәртіппен жүзеге асырады. Парламент сессиясы Сенат пен Мәжілістің бірлескен отырысымен ашылады және жабылады.
Парламенттің кезекті және кезектен тыс сессиялары болады. Кезекті сессияны Мәжілістің Төрағасы шақырады және жабады сонымен қатар жылына бір рет -- қыркүйек айының бірінші жұмыс күнінен маусым айының соңғы жұмыс күніне дейін өткізеді. Ал кезектен тыс сайлау Парламент өкілеттігін мерзімінен тоқтатқан кезден бастап екі ай ішінде өткізіледі.
Парламенттің бірлескен отырыстарында мынадай мәселелер қаралады:
1. Конституцияға енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың жобасы. Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізуді тек Президент қана ұсынады. Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөніндегі мәселе екі оқылымнан кейін өткізілмеуі тиіс. Бірінші оқылымда өзгерістер мен толықтырулардың жобасы тұжырымдамалық тұрғыда талқыланады. Екінші оқылымда, яғни оқылымнан кейін Палата жоба бойынша дауыс береді.
2. Парламент конституциялық заңдар қабылдайды, оған өзгерістер мен толықтырулар енгізеді.
3. Республикалық бюджет, Үкіметтің және Республикалық бюджеттің орындалуын бақылау жөніндегі Есеп комитетінің есептері бекітіледі. Бюджет пен есеп алдымен Мәжілісте, содан соң Сенатта талқыланады.
4. Президенттің қабылданған заңға наразылығы бір айдың ішінде қаралмаса наразылық қабылданған болып есептелінеді.
5. Қазақстан Республикасының Конституциясы Президентке Парламенттің заң шығару өкілетігін беру туралы бастамашы болу құқығын береді. Бұл бастама Парламент Палаталарының бірлескен отырысында қаралады.
6. Премьер-министр мен Ұлттық Банктің Төрағасын тағайындауға келісім беру туралы мәселе қаралады. Осы мәселе бойынша Президент жазбаша ұсыныспен Парламентке жүгінеді.
7. Үкіметтің Бағдарламасы қаралады.
Қазақстан Республикасы Конституциясы Парламенттің республикалық референдум тағайындау туралы бастама көтеру құқығын қарастырған. Бастама Палаталардың бірлескен отырысында әр Палатадан депутаттардың жалпы санының жай көпшілік дауысымен білдіріледі және қаулымен ресімделіп Президнетке жіберіледі.
Парламенттің қос Палатасының бірлескен отырысында республиканың Конституциялық Кеңесінің конституциялық заңдылықтың жай-күйі туралы жыл сайынғы жолдауы тыңдалады.
Парламент Палаталары бірлескен отырыстарында Конституцияға көзделген басқа да маңызды мәселелерді қарайды.
Парламент Мәжілісінің ерекше қарауына Конституция мынадай мәселелерді жатқызады:
1. Заң жобаларын қабылдау және қарау.
Республика Парламенті қабылдаған Заңға Президенттің наразылығы бойынша ұсыныстар әзірлейді.
Президенттің ұсынысы бойынша республиканың Орталық сайлау комиссиясының төрағасын, оның орынбасарларын, хатшысы мен мүшелерін қызметке сайлау және қызметтен босату.
4. Республика Президентінің кезекті сайлауын хабарлау және оның кезектен тыс сайлауын белгілеу.
5. Екі депутатты Әділет біліктілік алкасының құрамына екі жылға жіберу.
6. Республика Президентіне мемлекетке опасыздық жасады деп айып тағу.
Мәжіліс пен Сенаттың жеке қарауына жататын негізгі мәселелер төмендегідей болып сипатталады:
1. Мәжіліс пен Сенат өз депутаттарының өкілеттігін дербес тоқтатады, сондай-ақ Бас прокурордың ұсынысы бойынша Палата депутаттарын қол сұғылмаушылық құқығынан айыру жөніндегі мәселені шешеді.
2. Әр Палата өз құзыретіндегі мәселе бойынша парламенттік тыңдау өткізеді.
3. Палата бес жылдық мерзімге республикалық бюджеттің орындалуын бақылау жөніндегі Есеп комитетінің екі мүшесін қызметке тағайындайды.
4. Денсаулығына байланысты міндетін атқару мүмкін болмағанда Президенттің тұрақты жұмыс қабілеті болмаған жағдайда Парламент әр Палатадан сан жағынан бірдей депутаттардан тұратын комиссия құрады. Комиссия Президенттің денсаулығына байланысты материалдарды қарайды және өз қорытындысын Парламентке береді.
Сенаттың ерекше өкілеттігі:
1. Республиканың Жоғарғы Сот Кеңесі Президенттің төрағалығымен Жоғарғы Сот Төрағалығына, Жоғарғы Соттың алқалары төрағалары мен судьяларына кандидаттар іріктеп ұсынады.
Республиканың Бас прокуроры және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасын қызметке тағайындауға Президент Сенаттың келісімін алады. Сенат осы мәселе бойынша көпшілік дауыспен қаулы қабылдайды, ол ресімделеді.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесінің құрамына екі депутатын жібереді.
Сенат республика Президентін орнынан кетіру туралы Мәжіліс көтерген мәселені қарайды.
Конституция Сенатқа жергілікті өкілді органдарыдың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату құқығын береді.
Бас прокуроры қол сұғылмаушылықтан айыру оны қызметке тағайындау кезіндегі тәртіп бойынша жүргізіледі. Президент Сенаттың келісімін алу үшін тиісінше ұсыныс енгізеді.
Сонымен бірге, жоғарыда атап өткен жағдайлардан басқа Қазақстан Республикасының Конституциясында Парламентті тарату ережелері де қарастырылған.
Парламентті тарау құқығы тек Республика Президентіне берілген. Ол түсінікті: Президент - мемлекет басшысы, мемлекеттік билік тармақтарының ешқайсысына жатпайды. Ол бүкіл тұрақтылығына, мемлекеттік билік тармақтарының қалыпты жұмыс істеуіне қамқоршы болуы тиіс.
Егер Парламент Үкіметке сенімсіздік вотумын білдірсе. Бұл Парламенттің сенімсіздік білдіруінің кез-келген жағдайында Президент Үкіметті таратып жібереді деген сөз емес. Себебі Парламентті тарату міндет емес, құқық ретінде көрініс тапқан.
Парламент Палаталары арасында немесе Парламент пен басқа билік тармақтары арасында көзқарас қайшылығына байланысты саяси дағдарыс болған жағдайда.
Қазақстан Республикасындағы заң шығарушылық үрдістің бірінші сатысы заң шығару бастамасынан басталады. Бұл сатыда заң шығару бастамасының субъектілері Мәжілістің қарауына заң жобасын енгізеді.
Мәжіліс Регламентіне сәйкес заң шығару құқығы мынадай нысандарда жүзеге асырылады:
Қазақстан Республикасының жаңа заң жобаларын енгізу.
Қазақстан Республикасының әрекет етуші заңдарын кері қайтару, толықтыру, өзгерту жөнінде заңдар жобасын енгізу.
Заң шығарушылық бастаманың сатысы заң шығармашылық қызмет үшін өте маңызды болып табылады. Дәл осы сатыда тұрақты заңдық актілерді шығару сияқты заң шығармашылық қызметтің сапасы қалыптасады.
Заң шығару үрдісінің екінші сатысы бұл - заң жобасын алдын ала қарау. Тіркелген заң жобасын Мәжіліс қаулысымен тиісті комитетке және Палата Аппаратының заңдылық Бөліміне жіберіледі.
Заң жобасы бойынша қорытынды дайындау үшін отыз күннен аз емес уақыт беріледі. Бұл мерзім ішінде комитеттер заң жобасы бойынша тиісті қорытынды ұсынуы тиіс.
Үшінші саты заң жобасын Мәжіліс отырысында қарауға негізделеді. Заң жобасы Палата депутаттарына Пленарлық отырыста қарағанға дейінгі он күннен кешіктірілмей жіберілуі тиіс. Бұл сатыда Палата заң жобасын барлық халықтық талқылауға ұсыну туралы шешім қабылдай алады. Мәжілісте қарау кезеңі заң жобасын көпшілік дауыспен мақұлдаумен аяқталады және ол заң жобасы тиісті қаулымен бірге Парламент Сенатына жолданады.
Төртінші саты - Сенатпен заң жобасын қарау. Сенатта заң жобасы алпыс күн ішінде қаралады. Заң жобасы Сенатпен қабылдануы, толықтай немесе ішінара кері қайтарылуы мүмкін. Сенат депутаттарының көпшілік даусымен қабылданған жоба заң болып есептелінеді. Заң он күн ішінде Президентке қол қойылуға жіберіледі.
Бесінші саты -- заңға қол қойылып, оның жариялануы. Президент өзіне келіп түскен заңға он бес күн ішінде қол қояды. Бұл күшіне енген болып саналады. Сондай-ақ, заң он бес күн ішінде Парламентке қайтарылмаса Президентпен мақұлданған болып саналады.
Президент он бес күн ішінде заңды толықтай немесе жекелеген баптарын кері қайтаруы мүмкін. Президенттің бұл қарсылығын қарау үшін Парламентке отыз күн беріледі. Егер бұл мерзім ішінде Президенттің қарсылығын қарап үлгермесе, Президент қарсылығы қабылданған болып есептелінедң. Бұдан кейін Президент қарсылығын Мәжіліс он бес күн, Сенат он күн ішінде оқып, қарастыруы тиіс. Осылайша заң шығармашылық қызмет нәтижесі -- заң жарық көреді.

2.2. БИЛІК ЖҮЙЕСІНДЕГІ ПАРЛАМЕНТТІҢ АЛАТЫН ОРНЫ МЕН РӨЛІ;
Еліміздегі парламентаризмнің қалыптасуы, мемлекетіміздің саяси дамуының заңды жалғасы десек қателеспейміз. Мемлекеттің жоғары өкілетті органы болып саналатын, заңнамалық міндеттерді орындайтын Республика парламенті күрделі даму жолынан өтіп, бүгінде білікті органға айналды.
Американың әйгілі әлеумет - танушы - сы Талкотт Парсонс экономикалық жүйеде ақша қандай орын алса, саяси жүйеде билік те соншалықты орын алады деп тұжырымдаған. Ендеше, билік жүйесіндегі Парламенттің де алатын орны ерекше болса керек.
Билік жүйесіндегі парламенттің рөлі мен орны тақырыбын ашу барысында профессор, Д.А.Қонаев атындағы университеттің ректоры Өмірәлі Қопабаевтың, Ұлт тағдыры қозғалысының мүшесі, саясаткер Болат Дүйсенбінің, заң ғылымдарының докторы, профессор Зайлағи Кенжәлиевтің, заңгер - шариғаттанушы Мұхан Исахандының ой-пікірлері тоқталып өтсек.
Өмірәлі Қопа - баев:
Біз конс - - титуция бойын - ша, жалпы прези - денттік басқару нысанындағы елміз. Заң шығарушы, атқарушы және сот билігі деп жатырмыз. Парламент сол заң шығаратын би - - лікке жатады. Естеріңізде болса, 1993 жы - лғы Конституция бойынша, президент атқарушы билікте болатын. Ал, қазір, президент мемлекеттік органдарды бақылайтын орган болып тұр. Сіз айтқандай, парла - менттің бұрынғы Жоғарғы кеңестен айырмашылығы өте көп. Жоғарғы кеңестің өкілеттілігі өте үлкен болған. Қазіргі парламентіміз тек қана заң шығарушы және ең жоғарғы өкілдік орган. Мысалы, төменгі орган маслихат болып есептеледі. Сол себепті, парламентіміздің құзыреті 2007 жылы арнаулы Конституциямызға толықтырулар мен өзгертулер енгізілді. Сол жұмыс тобының мүшесі болдым. Сонда, біз оны күшейткеніміз, кейбір әлеуметтік саладағы министрліктер салалы комитеттерден өту керек деген сөз. Онсыз министрлік те тағайындалмайды деген болған. Жалпы, парламенттік мемлекеттерде сіз айтқандай заң шығару да, оның орындалуын бақылау да болады. Бірақ, бізде президенттік басқару болғандықтан,шектеулер қойылып отыр. Біздің мемлекетіміз дамыған сайын, жақсы партиялар пайда болу керек. Бізде партиялар нығайып, өздерінің орнын алатын болса, парламенттің рөлі көтеріледі.
Де - путаттардың рөлі аса жоғары емес. Өйткені, онда заң - герлер мен эконо - мис - тер емес, спорт - смендер, әртістер де бар.
Зайлағи Кен - жә - лиев:
Кез келген мемлекеттегі билік жүйесі, осы қо - ғамда қалыптасқан ресми билік танымның іске асуы. Қоғамдық қай - раткерлер, қоғамдық сана билікті қалай түсінсе, сол түсінікті іске асырады. Біздің билік танымымыз қандай? деген сұрақ туындайды. Біздің билік таным да әлемдік билік танымның бір бөлігі. Сондықтан, біз өз қоғамымызда ең дұрыс мемлекеттік билікті орнатуымыз керек деген талап жетегіндеміз. Дұрыс билік деген - демократиялық билік. Де - мократиялық билік деген не? Ол түсінік барлық жерде біреу. Ол - халық билігі, дәлірек айтсақ, халықтың басым көпшілігінің билігі. Мемлекеттік маңызы бар мәселелерді халық қалай шешсе, сол бойынша заң бекітіліп, сол бойынша жүреміз. Әлемдік деңгейдегі биліктаным, оның ішінде Батыс Еуропа қоғамдарындағы биліктаным осыған саяды. Біз де демократияны дәл солай халықтың және оның басым көпшілігінің билігі дейміз. Бірақ, Батыстың биліктанымының біздің биліктанымымыздан түбегейлі айырмашылығы бар. Олардың айтатыны, халықты Құдай билейді. Сондықтан, Жаратқан өзінің қалауын, халықтың көпшілігінің қалауын қолдау арқылы білдіреді делінеді. Батыс елдерінде сайлау процесіне баса назар аударатыны сол. Бір де бір дауысты бұрмалауға жол берілмейді. Өйткені, олар әділ халық, демократиялық қоғам - Жаратқан алдындағы жауапкершілігін мойындайтын халық және қоғам деп есептейді. Жаратқан өз қалауын халықтың көпшілігінің дауысын қолдау арқылы білдіреді, сондықтан, халықтың көпшілігінің шын қалауын білу - Жаратқан қалауын білгенмен бірдей, ал, халық көпшілігінің айтқанын орындау және оның билігімен жүру - Жаратқан билігімен жүру болып табылады. АҚШ, Батыс Еуропа елдеріне тән биліктанымның басты сипаты осында. Міне, қараңыздар, бұлай ойлау бізге жаттау. Өйткені, біз әзір кеңестік биліктаным құрсауындамыз. Ал, Батыс Еуропа, АҚШ және өзге де христиандық мәдениетке сүйенген мемлекеттер өз халықтарының Жаратқан алдындағы жауапкершілігін ресми түрде конституциялық актілерінде ашық та батыл бекітеді. Айталық, кеше ғана Обама президент болды. Бір қолы Библияда тұрып, Жаратқанды мойындап ант берді. Тағы мысал, ФРГ-ның 1949 жылғы қабылданған Конституциясын ашып қарасаңыз, Мы, немецкий народ, сознавая ответсвенность перед Бо - гом и перед людьми.. деп басталады. Көріп отырғандарыңыздай, өзін демо - кратиялық деп есептейтін немістер Жа - рат - қан алдындағы жауапкершілігін мойындайтындықтарын өз мемлекеттік құрылымдарының конституциялық принципі ретінде бекітеді. Ал, Англияны қараңыз, мемлекет басшысы - Королева. Ол сонымен бірге англикалық церковтың басшысы, яғни, кез келген Англиялық мем - лекет қызметкері сонымен бірге, Коро - леваның шіркеу басшысы ретіндегі лауазымын мойындауы тиіс.
Қазақ қоғамы кеңестік биліктанымнан ғылыми исламға, имандылыққа негіз - делген биліктанымға көшуге әрекет жа - сауда, қоғамдық сана осы бағыттағы өзгерістерге және дамуға бет бұруда. Елі - міздің ислам ықпалдастығы ұйымына мүше болуы осының куәсі. Сондай-ақ, елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан - 2050 Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауындағы Біз мұсылманбыз, оның ішінде Әбу Ханафи мазһабын ұстанатын сунниттерміз, Біз мұсылман үмбетінің бір бөлігі екенімізді мақтан тұтамыз деген сөздері айтқан ойымызды қуаттай түседі. Ғылыми ис - ламға негізделген дүниетанымның және осы дүниетанымның құрамдас бөліктері болып табылатын билік танымның оның ішінде, құқық пен мемлекет танымның ең басты ұстанымы - осы Жолдауда көрсетілгендей - Жаратушыға деген кіршіксіз сенім (искренняя вера во Всевышнего) болуы керек. Ал, Жаратушыға деген кіршіксіз сенім, осы сенім иесінің Жаратушы алдындағы жауапкершілігін мойындауды талап ететіндігі өзінен-өзі түсінікті болса керек.
Қанағатшылдық (шүкіршілік) пен сабырлылық - Аллаға деген кіршіксіз сенім - нің көрсеткіштерінің және сипаттарының нысандары. Кез келген болған, болып жатқан және болар құбылысқа, соның ішінде мемлекеттік билік саласындағы да, шүкіршілік пен сабырлылық тұрғысынан қарау, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.