Тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың теориялық аспектілері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: І ТҰРҒЫН ҮЙ-КОММУНАЛДЫ ШАРУАШЫЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ . . .

4: 7

КІРІСПЕ . . .: 1. 1 Тұрғын үй-коммуналды секторының түсінігі және құрылымдық кезендері . . .

4: 7

КІРІСПЕ . . .: 1. 2 Тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың заңнамалық актілерінің тәртібі мен шарттары . . .

4: 12

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ІІ ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ТҰРҒЫН ҮЙ-КОММУНАЛДЫ ШАРУАШЫЛЫҚТЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫН ТАЛДАУ . . .

4: 20

КІРІСПЕ . . .: 2. 1 Қазіргі уақытта Тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың тасқару жағдайы . . .

4: 20

КІРІСПЕ . . .: 2. 2 Қарағанды облысы бойынша 2011-2014 жылдарға халқының Тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың жағдайларына бағалау . . .

4: 34

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ІІІ ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНДАҒЫ ТҰРҒЫН ҮЙ-КОММУНАЛДЫ ШАРУАШЫЛЫҚТЫҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ . . .

4: 43

КІРІСПЕ . . .: 3. 1 2011-2015 жылдарға арналған қазақстан Респубилкасындағы Тұрғын үй құрылысы бағдарламасының орындалуы . . .

4: 43

КІРІСПЕ . . .: 3. 2 Қазақстан республикасындағы тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың реформалануы - жаңа нысандар және қолжетімді бағалар . . .

4: 56

КІРІСПЕ . . .: 3. 3 Қарағанды облысындағы тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың дамыту жолдары . . .

4: 59

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

4: 69

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

4: 72

КІРІСПЕ

Мемлекет Президенті 2012 жылғы 27 қаңтардағы халыққа арналған Жолдауында Қазақстандық жолдың жаңа кезеңін белгіледі халықтың тұрмыс-тіршілігін арттыруғы және экономиканы нығайту бойынша жаңа міндеттерді қойды. Елбасымыз «Қазақстан үшін экономикалық табыстар мен қоғамдық игіліктерді қамтамасыз етудің оңтайлы теңгерімін табу - өмірлік маңызды нәрсе [1] .

Қазақстан қазіргі әлеуметтік-экономикалық дамуы кезеңінде ұлттық экономиканың барлық салаларын модернизациялау маңызды стратегиялық бағыт болып табылады. Тұрғын үй секторы қоғамдық қатынастарға тікелей әсер етендіктен, ұлттық экономиканың маңызды әрі күрделі саласы саналады. Тұрғын үй шаруашылығындағы қызметке қол жеткізуі мен оның сапасы - тұрғындардың өмір сүру деңгейі анықтаушы негізгі факторлар. Сондықтан да Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік саясаттың негізі - азаматтарды қауіпсіз және сапалы баспанамен қамтамасыз ету жағдайларын туғызу. Мемлекетте әлеуметтік инфрақұрылымдарды дамыту қазіргі күнгі стратегиялық міндеттердің біріне айналып отыр. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында жүргізілген реформалар мен жаппай жекешелендіру процесі болды, сонымен бірге тұрғын үй-шаруашылық саласын дамытуда белігілі қиындықтар қалыптасты. Көп пәтерлі тұрғын үйлерді тиімді басқарудың жағдайы; пәтер меншік иелерінің құқықтық сауаттылықтарының төмендігі, тұрғын үй қорын қалыпты жағдайда ұстап тұру және пайдалануда толыққанды қызмет көрсету нарығының болмауы; тұрғын жайларды және ғимарат ішіндегі инженерлік жүйелерді күрделі жөндеу тетіктерінің анықталмауы және тұрғын үй корына мемлекеттік бақылаудың болмауы және тағы басқа салалық мәселер туындады.

Аталмыш мәселелерді шешу үшін, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын басқарудың жаңа бағыттарын қалыптастыру, саланы дамытуда қаржылық ресурстармен қамту тетіктерін анықтау және тұрғын үй қорын жөндеу мен оның қалыпты жағдайда жұмыс істеуін қамтамасыз етудің ғылыми-теориялық негіздерін анықтай отырып, тәжірибеге енгізу керек.

Тұрғын үй жағдайларды жақсарту жолымен тұрғындардың өмір сүру сапасын жоғарлату, тұрғын үй қорын сақтау және тұрғындардың сапалы тұрғын үй-коммуналдық қыметтермен қамтамасыз етілуі.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі Қазақстан үй секторының жағдайы және реформалануы аспектілерін жетілдірудің жаңа бағыттарын іздеумен байланысты. Қазіргі уақытта тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың дамуын басқарумен байланысты көптеген көзқарастар және әр түрлі амалдар қалыптасқан, осыған қарамастан, бұл саладағы мәселелерді шешу мен саланы басқару және ұйымдастырудың қолайлы тетіктері анықталмай отыр.

Демек, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықтың әрекет етуінің әлеуметтік-экономикалық ерекшеліктерін ескере отырып, тұрғын үй саласын дамытудың жаңа әдістемелік жолдарын іздестіру керек.

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша, қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясын жүзеге асырумен байланысты, ұлттық экономикалық бәсекеқабілеттілігін барынша жоғарлату қажеттілігі зерттеу тақырыбының уақытылы тандалғаның көрсетеді. Бұл жағдайда тұрғын үй секторы тиімді ұйымдастыру мен басқарудың ғылыми-әдістемелік базасын жетілдіру, тұтастай алғанда, мемлекет экономикасының бәсекеқабілетілігін түбегейлі жоғарлату процесін жеделдетуге мүмкіндік туғызады. Тұрғын үй секторының тиімді жұмыс істеуі тұрғындардың өмір сүру жағдайларының жоғарлатуыга және елдегі адам капиталының қалыптасуы мен дамуына қолайлы ықпал етеді. Сондықтан да аталмыш зерттеу тақырыбы өзекті және күнделікті тәжірибе талаптарына тікелей жауап береді.

Тұрғын үй саласы мәселелерінің теориялық негіздеру экономикалық ойлар классиктерінің еңбектерінде қарастырылған. Зерттеу тақырыбының мәселелері бойынша ғылыми және арнайы әдебиеттерге жасалған талдауларға сүйенетін болсақ, шетелдің Б. Рено, Н. Баррос, Р. Страйк және тағы басқа ғалымдар тұрғын үй-коммуналдық қатынастардың қалыптасуы мен дамуы төңірегіндегі сұрақтардың ғылыми-теориялық және тәжерибелік негіздерін анықтаумен айналысқан.

Таяу шетел ғалымдарының ішіндегі Е. Сабуров, Т. Белкина, В. Игнатов, В. Бузырев, тағы басқа ғалымдар тұрғын үй нарығын ұйымдастыру және басқарудың негіздеріне өз еңбектерін арналған.

Қазақстан Республикасында тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласын зерттеумен Г. Избуллаева, Н. Наурызбаева, К. Оңдабаев, А. Мұсанова сияқты ғалымдар айналысып жүр.

Сонымен бірге отандық экономист-ғалымдардың еңбектері арасында тұрғын үй секторын жеке зерттеу объектісі ретінде қарастырған еңбек аз. Тұрғын үй саласына қатысты негізінентұрғын үй ипотекасын дамыту, тұрғын үй құрылысының өсу қарқының жеделдету, тұрғындарды әлеуметтік қол жетімді баспанамен қамтамасыз ету сияқты сұрақтар төңірегінде зерттеулер жасалған, ал қолдағы тұрғын үй қорын тиімді басқару, тұрғын үйдің қолданыстағы кезіндегі қызмет көрсету нарығын қалыптастыру, жалдық тұрғын үй қызметін дамыту сияқты мәселелерге толық назар аударылмаған, Тұтастай қоғам мен жергілікті аймақтарда аталмыш мәселелердің өзектілігі жоғары және тұрғын үй нарығын дамытуда әсер ететін тиімді тетік ретінде зерттелмей қалуда. Сол себепту тұрғын үй нарығының мәселелерінің өзектілігі тұрғын үй шаруашылық саласының әлеуметтік тұрғыдан маңыздылығы жоғары екендігі айқындап, зерттеу тақырыбын таңдауға негіз болды.

Қарағанды облысының өңірлік тұрғын үй нарығын зерттеу нысаны ретінде қарастырылды.

Зерттеудің пәні болып нарықтық қатынастар жағдайындағы Қазақстандағы және Қарағанды облысындағы тұрғын үй секторының даму жағдайлары мен реформалауы таңдайды.

Қарақстан Республикасының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының жағдайы және оны басқарудың реформалауы бойынша ғылыми-теориялық және тәжірибелік ұсыныстар дипломдық жұмыстың мақсаты болып табылады.

Қойылатын мақсаттарға сәйкес төмендегідей міндеттер кешені анықталды:

тұрғын үй-коммуналдық секторының түсінігі және құрылымдық кезеңдері, мәнін ашу және түсіну үшін, ұғымның өзіндік ерекшелеіктерін айқындау;
тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықтың заңнамалық актілерінің тәртібі мен шарттарын ерекшеліктерін анықтау;
қазіргі уақытта тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықтың басқару жағдайын зерттеу;
Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй секторының реформалауы - жаңа нысандар және қолжетімді баға жағдайларына шолу өткізу;
Қарағанды облысындағы тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың дамыту жолдарын қарастыру.

Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізінде тұрғын үй нарығының негізгі мәселелері бойынша отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектеріндегі іргелі және қолданбалы тұжырымдамалары алынған.

Ақпараттық-эмперикалық және нормативтік негізін Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, ҚР Индустрия және сауда министрлігі органдарының ресми мәліметтері, отандық және шетелдік ғалымдардың зерттеу материалдары, тұрғын үй құрылысын дамыту бойынша мемлекеттік және өңірлік бағдарламалары және Қарағанды облысы Құрылыс басқармасы кәсіпорының материалдары қамтамасыз етті.

Дипломдық жұмыстың нормативтік-құқықтық базасын ҚР заңдары, ҚР Президентінің Жарлықтары, ҚР Үкімітінің қаулылары және тұрғын үй қатынастарын реттейтін заңнамалық және нормативтік актілер құрады.

І ТҰРҒЫН ҮЙ-КОММУНАЛДЫ ШАРУАШЫЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Тұрғын үй-коммуналды секторының түсінігі және құрылымдық кезендері

Мемлекет экономикасының жағдайын сипаттаушы негізгі экономикалық көрсеткіштерді жақсартудың тұрақты теңденцияларына қол жеткізу экономиканың барлық салаларынла терең құрылымдық қайта құруларды іске асыруды талап етеді. Тұрғын үймен қамтамасыз етілу адамның аса маңызды қажеттіліктерінің бірі. Сондықтан азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз ету мемлекеттің қоғам алдыңдағы негізгі міндеттерінің бірі.

Тұрғын үй-коммуналды нарығы және оның даму қаржыны ұлттық экономиканың негізгі жағдайының даму дәрежесін сипаттайды. Отандық тұрғын үй нарығының қалыптасуы халық шаруашылығының басқа салаларын ынталандырушы және нарықтық экономикаға өтудің негізгі факторларының бірі ретінде қарастырылды. Жекешелендіру үрдісінің қауырт жүзгізілуінің нәтижесінде қысқа уақыт ішінде мемлекетте нарықтық қатынасқа қатысатын жеке меншік топтары қалыптасып үлгерді. Отандық тұрғын үй нарығы жылдам дамып, қазіргі өркениетті және ұйымдасқан формаға ие болып отыр.

Қазақстан Республикасындағы маңызды мемлекеттік саясаттардың бірі ретінде азаматтардың қауіпсіз, сапалы тұрғын үймен қамтамасыз ету болып табылады. Әр уақытта және әр қоғамның даму формацияларында тұрғын үй мәселесі өзінің өзектілігін жоғалтқан емес.

Қазақстан Республикасының 1995 жылдың 30 тамызында қабылданған Конституциясында азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз етудің екі жағдайды құру талаптары анықталады [1, 363б. ] .

Кеңес Одағының күйреуі, Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуы және мемлекеттің нарықтық экономикаға өтуіне сәйкес мемлекетте жүргізілген жекешелендірумен бірге, отандық мүлік нарығының қалыптасуы тұспа-тұс келді. Тұрғын үй секторының қалыптасуын шартты түрде келесідей кезеңдерге бөлуге болады: 1991-1999жж. - бірінші кезең; 2000-2004 жж. - екінші кезең; 2005-2007 жж. - үшінші кезең; 2007ж. - қазіргі уақытқа дейін - төртінші кезең.

Бірінші кезең. Мүлік саласындағы нарықтық қарым-қатынастарды заңдастыру 1990 жылдардың басындағы тұрғын үйлерді жаппай жекешелендіруден басталады. Осы уақытта отандық мүлік нарығының негізі қаланды. Нарықта бағаның қалыптасу стихиялық сипат алды, себебі жаңа тауар - «мүлік» үшін баға белгілеудің тетіктері анықталмаған еді. Саланы зерттеуге қатысты алғашқы заң актілері мен құқықтық нормативтер қабылданды.

Екінші кезең. Қазақстанда нарықтық экономика дамуының қарқыны біріншілік тұрғын үй нарығындағы жағдайдың өзгеруіне әкелді. 1990 жылдардың ортасында тұрғын үй нарығы тоқырауды бастап өткерсе, жылдан бастап біріншілік нарық жанданып жаңа тқрғын ұй құрылысын жүргізу қарқыны үдей бастады. Мүлік нарығының дамуының екінші кезеңі жеке үйлер мен тұтас коттедждер құрылысының салынуымен ерекшеленеді. Бастапқы тұрғын үй нарығындағы бағаның өсуі, нарықтың қалыптасуының екінші кезеңінде жалғасты. Бағаның көтерілуінің көптеген факторлары бар, яғни жеке инвесторлап мен компаниялардың мүлікті, жеке меншік капиталдарын сақтау мен өсірудегі инвестициялық құрал ретінде қолдануы және т. б. Тұрғын үй нарығының қалыптасуының екінші кезеңінің ең басты ерекшелігі, мемлекетте тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландырудың негізгі бағыттары-ипотекалық несие беру және құрылыстық жинақ жүйелерін дамыту қолға алынды.

Үшінші кезең. Мүлік нарығының дамуының үшінші кезеңі елдегі тұрғын үй саясатын әрі қарай дамыту жағдайларымен байланысты. Осы кезеңде Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» ҚР-сының Заңы қабылданды. Онда тұрғын үй құрылысын қаржыландыру және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық жүйелерін реформалау, тұрғын үй құрылысының құнын төмендету, тұрғын үй салынатын аудандарда әлеуметтік, экономикалық және көліктік инфрақұрылымдарды дамыту сияқты іс-әрекеттер жүргізуге қадам жасалған.

Бұл кезеңде барлық облыс және ірі қала орталықтарында байқалған тұрғындардың жасанды өсімі тұрғын үй сұранысын арттырып, қоғамда баспана тапшылығын одан әрі жалғастыра береді. Тұрғын үй нарығындағы баспана бағасының өсуі нарықтың қалыптасуының үшінші кезеңінде әрі қарай жалғасып, ең жоғарғы деңгейге жетті. Тұрғын үй нарығының баспана үшінші кезеңіің ерекшелігі ретінде ипотекалық несиелендіру жүйесінің жандауы, тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу тетіктерінің пайда болуын айтуға болады.

Төртінші кезеңү. Нарықтың қалыптасуының бұл кезеңі әлімдегі қаржылық дағдарыстың ел экономикасына тигізген әсерімен тікелей байланысты. Бұл аралықта Тұрғын үй құрылысының 2008-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Алғашқы рет мемлекет деңгейінде баспана мәселесін шешудің жолы ретінде әлемдік дамыған мемлкеттерде бірнеше он жылдықтар бойы қолданыста болған жалдық тұрғын үй түрін дамытудың негіздері жасалып, құқықтық актілерге өзгерістер енгізілді [2, 287б. ] .

Тұрғын үй секторы - тұрғын үй қорын қалыптастыру, ұйымдастыру, басқару, айырбастау, сияқты күрделі процестермен қоса, өндіріс саласын және қызметтер саласын бірге қамтитын күрделі құрылым.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы өзара байланысты екі негізгі элементтен тұрады:

коммуналдық қызметтердің негізгі тұтынушылары болып табылатын көп пәтерлі тұрғын үй құрылыстарын қамтитын тұрғын үй секторы;
жылумен, газбен және электрмен жабдықтауды қамтамасыз ететін желілер мен құрылыстарды қамтитын коммуналдық сектор.

Тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың ғылыми - теориялық және тәжірибелік жағдайларына жасалған зерттеулер, тұрғын үй нарығынын, тұрғын үй қор нарығы және тұрғын үй қызметтер нарықтарынан тұратындығын көрсетті. Нарықтардың бұл түрлері бір-біін толықтырады, бірақ әр түрлі айнымалыларға байланысты ерекшеленеді. Сонымен, біздің көзқарасымыз бойынша, отандық тұрғын үй-коммуналды шаруашылықтың құрылымының жүйесі [3. 82б. ] .

Пайымдауымыз бойынша, тұрғын үй секторы дегеніміз - тұрғын үй объектісін тұрғызу, айналымға түсіру, қолдану және қаржыландыру сияқты нарықтық тетіктердің өзара орындалумен бірге мүліктік құқықтардың тараптар арасында ауысуын қамтамасыз ететін құрылым.

Сонымен бірге тұрғын үй сферасында тауарлар, қызметтер және жұмыстар қайта бөлінеді. Тұрғын үй қор нарығы және тұрғын үй қызметтер нарығының бірігуі тұрғын үй мүлік нарығын, яғни тұрғын үй нарығын, қалыптастырады. Тұрғын үй нарығының толыққанды жұмыс істеуі үшін, тұрғын үй қатынастарын қалыптастыратын барлық құрамдас элементтердің, мемлекеттін тұрғын үй қатынастарын реттейтін заңдылықтары шеңберінде жұмыс істеулері талап етіледі.

Тұрғын үй секторы және тұрғын үй қызметтері, жылжымайтын мүлікті қалыптастыратын ерекше функцияны орындайды, сондықтан олар өзара тығыз тәуілді. Тауарлардың сұранысы сияқты, баспанаға сұраныс тұрақты және жаппай сипат алмайды.

Сонымен, тұрғын үй нарығындағы сұраныс сияқты әлеуметтік факторлардың әсерінен жиі өзгеріске ұшырап отырады. Нарықтың бұл түрінле тұрғын үй қорына деген сұраныс, оның ұсынымына тікелей тәуелді.

Тұрғын үй сұранысы мен ұсынысына әсер ететін факторлардың жиынтығы автор тарапынан жүйелендірілді. Тұрғын үй сұранысқа әсер етіуші факторлар:

экономикалық (тұрғындардың табыстарының өзгеруі, нарықтағы бәсекенің деңгейі) ;
әлеуметтік (баспанамен қамтамасыз етілу, тұтынушылық қалауларының өзгеруі) ;
демографиялық (тұрғындар санының өзгеруі, халықтың білім деңгейлері, адамдардың жас мөлшері) ;
қоршаған орта жағдайлары (экологиялық жағдай: баспананың орналасу жері, климаттық ерекшеліктері) .

Тұрғын үй нарығындағы ұсыныстың қалыптасу ерекшелігі және мүліктің бағасының өзгеру реакциясы нарықтағы жалпы тенденциясы қалыптастырады.

Тұрғын үй құрылысын ұлғайтуға немесе мүлік нарығындағы ұсынысқа, біздің көзқарасымыз бойынша төмендегідей факторлар ықпалын тигізеді:

экономикалық (шикізат материалдары мен құрылыстағы шығындар) ;
ғылыми-техникалық (салалардағы технологиялық өзгерістердің қарқыны) ;
саяси-құқықтық (қаржы-салық саясаты, жал ақысының ставкасы, құрылыс нормалар, құқықтық нормалар) .

Әлем мемлекеттері ішінде дамуы және халықтың өмір сүру деңгейлері бойынша алғашқы ондыққа кіретін, мемлекеттерде жүргізілген тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық реформаларын қарастыру арқылы бұл саланы дамытудың қолайлы және тиімді жолдарын анықтауға мүмкіндік бар. Жеке меншіктегі тұрғын үйлер, коммерциялық, немесе әлеуметтік жылдық, тұрғын үйлер, сондай-ақ мемлекттік, яғни муниципалды, үйлер тәрізді тұрғын үй нарығының үш компененті қалыптасқан жағдайда тұрғын үй қоры құрылымының тиімділігі жоғары болатындығын шетелдік тәжірибелер көрсетіп отыр (А қосымша) [5, 192б. ] .

Қазақстанның экономикасының көтерілуі және халықтың басым бөлігінің тұрмыстық жағдайларын жақсартуға республикада тұрғын үй құрылысының қалыптасуымен анықталады. Жалпы, 2030 жылға дейін Қазақстан стратегиясының басымдылық бағытының бірі бұл - тұрғын үй құрылысы және жалпы ұлттық мінездеменің негізгі талабы болып табылады.

Соңғы жылдары тұрғын үйлерді салғызу құрылысшылар құрылысы түлеріне байланысты өзгерістерге ұшырады. Егер 2011 жылы тұрғын үйлер негізінен мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдармен салынса, соңғы жылдары тұрғын үйлерді салғызудың негізгі бөлігі жекелеген құрылыс фирмалары жүзеге асырады. Облыстағы қиын экономикалық жағдайы қалыптасқан 1991 және 2012 жылдары аралығында құрылысшылардың инвестициялық белсенділігінің деңгейінің төмендеуі, бұл тұрғын үй құрылысына да өз әсерін тигізді. 2008 жылмен салыстырғанда тұрғын үйді енгізу он үш есеге қысқартылды.

Тұрғын үйді қаржыландырудың дәстүрлі кеңестік жүйесі тұтас алғанда, жүргізілген тұрғын үй саясатына сәйкес болды және мемлекеттік тұрғын үй салуға арналған бюджеттік ресурстарды орталықтандырылған бөлуде және оны тұрғын үй жағдайын жақсарту үшін кезекте тұрған азаматтарға тегін беруінде жатыр.

Егер, сандық көрсеткіштерге сүйенетін болсақ, Қазақстандағы тұрғын үй жағдайы кәдімгідей тәп-тәуір болып көрнеді - халқының саны 15 млн. Адам республикадағы тұрғын үйдің жалпы көлемі 253 млн. шаршы метрді құрайды. Яғни, бір адамға орта есеппен 17 шаршы метрден келеді. Алайды, тереңірек үңілсек, осы салада елеулі кемшілктердің жеткілікті екендігін көруге болады.

Тұрғын үй жағдайын жақсартуға мұқтаж, тиісті әкімдер қызметтерінде есепте тұрған 264 мың отбасын тұрғын үймен қамтамасыз ету және республикада бар екі миллионнан астам апатты және тозған тұрғын үй қорынан көшіру үшін жылына кемінде 3-3, 5 млн. шаршы метр жаңа тұрғын үй салу қажет.

Соңғы жылдары тұрғын үй проблемасының өткірлігін белігі дәрежеде көші-қон процестері бәсендеткен еді - тұрғын үй рыногына барлық жерде ұсыныс - сұранысқа жоғары, ал тоқыраған аймақтарда, тіпті, иесіз және бос қалған пәтерлер бар, өйтсе де, тұрғын үй көлемінің ең төменгі қажеттілігімен және қазіргі көлемінің теңгерімі жол беруге болмайтын мөлшерде бұзілған, егер халықтың келешектегі ықтимал өсімін және олардың бұдан гөрі қолайлы және кен үй алуға ниетін ескерсек, ол одан әрі арта беретін болады.

Қазақстан экономикалық өзгерістердің басынан бастап, өзінің маңыздылығына қарамастан тұрғын үй реформасы өте баяу қарқынмен жүргізілуде. Жаңадан салынған тұрғын үйге халықтың көпшілік бөлігінің төлем қабілетінің төмен болуы, сондай-ақ дайын тұрғын үйді сатып алуға ұзақ мерзімді несиенің болмауы жағдайында, реформаның алғашқы жылдарында құрылған тұрғын үй рыногы қажетті несие-қаржы тетіктерімен қамтамасыз етілмеді. Сонымен қатар, республикада бірнеше жыл бойы іске қосылған тұрғын үй көлемі қолда бар тұрғын үй қорының шамамен 0, 5%-ын құрайды және үй құрылысының тозған және апаттық көлеміне теңеседі. Осындай қарқынмен тұрғын үй қорын жаңарту жағдайында оның біржола тозуының нақты қаупі бар және егер, тұрғын үйдің көпшілігі сейсмикалық қауіпті аймақтарда орналасқан ескеретін болсақ, онда тұрғын үй құрылысындағы мұндай саясаттың зардаптары апатты болуы мүмкін.

Жылжымайтын мүлікке азды-көпті сұраныс қалыптасқан бірден-бір орталықтар - Алматы мен Астана қалалары болып табылады, себебі, бұрынғыдай бизнес таңдаулылары ғана емес, шетелдіктерді қоса алғанда, сонымен бірге мемлекеттік органдар қызметкерлерінің көпшілігі жиналған, сондай-ақ бұған өнеркәсіптік саласының негізінен жұмыс істеп тұрған өндіругші, және қайта өңдеуші кәсіпорындары шоғырланған кейбір қалалар енеді.

Халықтың едәуір бөлігінің ақша жинау деңгейі 1999-2000 жылдардан бастап өсе бастағанына қарамастан, төмен болып қалуда. Сонымен бірге, соңғы екі-үш жылда жеке тұрғын үйге (қолайлы үйлерге көп пәтерлі үйлердегі қайта салынған және ірілендірілген пәтерлерге) сұраныс артты.

Тұрғын үй ұсынысына келетін болсақ, онда республиканың бүкіл аумағында шамамен бірдей көрініс байқалады. Тұрғын үйдің басым көпшілігі қайталама рынокта ұсынылады, сонымен бір мезгілде, жаңа салынған тұрғын үй рыногы нашар дамуда. Мысалы, 1999 жылы тұрғын үй құрылысының көлемі 1990 жылмен салыстырғанда 7 еседен астам төмен болған еді. Осы көрсеткішті республика халқының санына қатысты есептеу кезінде де тұрғын үй құрылысы көлемінің қысқаруы байқалады [6. 126б. ]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.