Еңбекті қорғау шаралары жайлы

Жоспар
Кіріспе

5 Еңбекті қорғау

5.1 Еңбек туралы заң
5.2 Еңбекті қорғау ережелері мен мөлшері
5.3 Өрт қауіпсіздігі
5.3.1 Техника қауіпсіздігі мен өртке қарсы техника қауіпсіздік шаралары
5.4 Өндіріс орнына қойылатын санитарлық талаптар. Жұмыс орнын ұйымдастыру
5.5 Жұмыс орнындағы метеорологиялық жағдайлар
5.6 Өндірістік бөлмелерді жарықтандыру
5.7 Шуылға қарсы санитарлы.гигиеналық талаптар
5.8 Компьютермен жұмыс жасау кезіндегі қауіпті факторлар мен жұмыс орнына қойылатын талаптар
5.9 Электромагниттік параметрге сәйкес қауіпсіз еңбек шараларын құру
5.10 Электр жарақатының сатылы түрдегі әсері
5.11 Тоқ шығаратын бөліктерден қорғану шаралары

Қазақстан Республикасының заңы барлық жұмысшылардың еңбек қатынасын реттейді және еңбек шартының жоғары деңгейін, жұмысшылардың әлемдік еңбек қорғау құқығын орнатады.
Жұмысшылар мен қызметшілердің еңбек туралы заңы жалпы және арнайы болып бөлінеді.
Жалпы еңбек туралы заң халық шаруашылығының барлық саласындағы барлық орындалатын жұмыстар мен мамандықтар бойынша барлық жұмысшылар мен қызметшілердің еңбек қатынастарын реттейді.
Арнайы еңбек туралы заң халық шаруашылығының белгілі бір саласына тән мамандық пен жұмыстың арнайы шарттары белгіленген жұмысшылар мен қызметшілер еңбегін реттейді.
Еңбекті қорғау туралы заңға мыналар кіреді:
- мекемедегі еңбекті қорғауды ұйымдастыру мен жоспарлауды реттейтін
мөлшерлер;
- өндірістік санитария және өрт қауіпсіздігі мен техника қауіпсіздік
ережелері;
- өндірістік жарақаттар мен аурулардан жеке қорғану шаралары;
- еңбек қабілеті төмен тұлғалар мен жасөспірімдер, әйелдердің еңбегін
қорғау туралы арнайы мөлшерлар;
- мемлекеттік бақылаудың жүзеге асырылуын анықтайтын және еңбекті
қорғау туралы заңның сақталуын жалпы бақылау туралы мөлшерлар;
- еңбекті қорғау туралы заңның бұзылуына жауапкершілікті орнататын
мөлшерлер.

5.2 Еңбекті қорғау ережелері мен мөлшері

Еңбекті қорғау ережелері бойынша кәсіпорын жобасы, құрылысы және қайта өндеу жұмыстары мөлшерлер мен стандарттар талабына сәйкес болуы керек. Жаңа немесе қайта құрылған өнеркәсіп цех немесе ұйымдастырылған аумақ құруға өнеркәсіп мынандай шарттарда: комиссия техникалық және санитарлық ортақ комиссиядан, ол комиссия техникалық және санитарлық бақылаудан өткізілген кезде жүргізіледі.
Техника қауіпсіздігінің және ұйымдастырылған санитарияның мөлшерлері мен ержелері жалпы, орта салалы және салалы болып бөлінеді. Жалпы ережелер мен мөлшерлер халық шаруашылығының барлық салаларының өнеркәсіптеріне мекемелеріне және ұйымдастығына қатысты болады. Жалпы ереженің үлгісі ретінде «өндіріс өнеркәсіптерін жобалаудың санитарлық мөлшерлері» (СН 245-71), «электр жүйелерін құру ережелері» (ЭЖҚЕ) және т.б. қарастырылады.
Орта салалы ережелер халық шаруашылығының көптеген салаларында кездесетін жұмыстар және қандайда бір өнеркәсіптерге арналған еңбек қауіпсіздігі және гигиеналық шарттарында анықталады.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

5 Еңбекті қорғау

5.1 Еңбек туралы заң

Қазақстан Республикасының заңы барлық жұмысшылардың еңбек қатынасын
реттейді және еңбек шартының жоғары деңгейін, жұмысшылардың әлемдік еңбек
қорғау құқығын орнатады.
Жұмысшылар мен қызметшілердің еңбек туралы заңы жалпы және арнайы
болып бөлінеді.
Жалпы еңбек туралы заң халық шаруашылығының барлық саласындағы барлық
орындалатын жұмыстар мен мамандықтар бойынша барлық жұмысшылар мен
қызметшілердің еңбек қатынастарын реттейді.
Арнайы еңбек туралы заң халық шаруашылығының белгілі бір саласына тән
мамандық пен жұмыстың арнайы шарттары белгіленген жұмысшылар мен
қызметшілер еңбегін реттейді.
Еңбекті қорғау туралы заңға мыналар кіреді:
мекемедегі еңбекті қорғауды ұйымдастыру мен жоспарлауды реттейтін
мөлшерлер;
өндірістік санитария және өрт қауіпсіздігі мен техника қауіпсіздік
ережелері;
өндірістік жарақаттар мен аурулардан жеке қорғану шаралары;
еңбек қабілеті төмен тұлғалар мен жасөспірімдер, әйелдердің еңбегін
қорғау туралы арнайы мөлшерлар;
мемлекеттік бақылаудың жүзеге асырылуын анықтайтын және еңбекті
қорғау туралы заңның сақталуын жалпы бақылау туралы мөлшерлар;
еңбекті қорғау туралы заңның бұзылуына жауапкершілікті орнататын
мөлшерлер.

5.2 Еңбекті қорғау ережелері мен мөлшері

Еңбекті қорғау ережелері бойынша кәсіпорын жобасы, құрылысы және
қайта өндеу жұмыстары мөлшерлер мен стандарттар талабына сәйкес болуы
керек. Жаңа немесе қайта құрылған өнеркәсіп цех немесе ұйымдастырылған
аумақ құруға өнеркәсіп мынандай шарттарда: комиссия техникалық және
санитарлық ортақ комиссиядан, ол комиссия техникалық және санитарлық
бақылаудан өткізілген кезде жүргізіледі.
Техника қауіпсіздігінің және ұйымдастырылған санитарияның мөлшерлері
мен ержелері жалпы, орта салалы және салалы болып бөлінеді. Жалпы ережелер
мен мөлшерлер халық шаруашылығының барлық салаларының өнеркәсіптеріне
мекемелеріне және ұйымдастығына қатысты болады. Жалпы ереженің үлгісі
ретінде өндіріс өнеркәсіптерін жобалаудың санитарлық мөлшерлері (СН 245-
71), электр жүйелерін құру ережелері (ЭЖҚЕ) және т.б. қарастырылады.
Орта салалы ережелер халық шаруашылығының көптеген салаларында
кездесетін жұмыстар және қандайда бір өнеркәсіптерге арналған еңбек
қауіпсіздігі және гигиеналық шарттарында анықталады.

5.3 Өрт қауіпсіздігі

Өртке қарсы қорғаныс – адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, өртті
токтатуға, өрттің таралуына жолбермеуге және өртті сәтті сөндіруге
байланысты шараларға бағытталған әрекеттердің техникалық және ұйымдасқан
кешені. Бөлмедегі өрт – қауіпті, себебі ол үлкен материалдық шығындарға
ұшыратады. Өрт жанатын заттар, қышқылдандыру және оттану көздерімен
қолданылған кезде пайда болу мүмкін екені белгілі. Бөлмеде өрттің пайда
болуына әсер ететін 3 фактордың барлығы да бар.

Бөлмедегі жанатын компоненттерге мыналар жатуы мүмкін: есіктер,
едендер, кабелдердің бөлшектенген бөліктері мен т.с.с.
Бөлмедегі оттану көздеріне техникалық қамтамасыздандыру үшін
қолданылатын әртүрлі электрондық компоненттер, приборлар, электрқабылдағыш
қондырғылар жату мүмкін, себебі кез-келген бұзылыстың нәтижесінде жанатын
материалдарды өртендіретін ыстық басқан элементтер, электр шырақтары пайда
болады.
Өрт қауіпсіздігінің негізгі тапсырмасының бірі болып құрылыс аймақтарды
қауіп-қатерден қорғау және оларды өрттегі жоғары температураның әсері
кезінде жеткілікті төзімділікпен қамтамасыз ету.
Электрондық құрылғылардың бағалары өте жоғары екенін және олардың өртке
қауіптілік категориясын біле отырып, ДК орнығуы ойластырылған АПК мекемесі
мен мекемелердің басқаға тағайындалған бөлімдердің ішінде 1-ші немесе 2-ші
дәрежедегі өртке төзімділік болу керек.
Құрылыс құрастырғыштарын жасау үшін көбіне мыналар қолданылады: кірпіш,
теміртас, әйнек, металл және т.с.с. жанбайтын материалдар. Ағаш заттар
шектеулі қолдану керек, ал қолданғанда оларды оттан қорғайтын тиіс
сұйықтармен өңдеу дұрыс болады.
Өртке қарсы төтепберушілерге брандмауэрлар, өтке қарсы қақпаулар мен
есіктер, су ілмелері, өртке қарсы аймақтар жатады.
Брандмауэр - мекеменің барлық қиын жанатын элементтерінен өтетін, 2,5
сағаттан кем емес өртке төзімді, жанбайтын тығыз қоршау.
Өртке қарсы аймақты, егер техникалық процестің шарттарына байланысты
брандмауэрды қондыру мүмкін емес болса ғана орнатады. Оттың ішке қарай
кірмеу үшін қарама-қарсы аймақтар су ілмелерімен бірге қосылады. Өрт
кезінде бөлімдерден қолдану шарттарын қиындататын және өртті сөндіруді
қиындататын түтін көп мөлшерде шығарылады. Бөлмелерден түтін мен газды
шығару үшін арнайы түтіндік люктар жобаланады.
Өрттің бір бөлмеден басқа бөлмелерге жайылмау үшін, олардың арасында
өртке қарсы алшақтауыштар орнатылады. Өрт қате кеткен құрамалардан және
желдету жүйелері мен ауа кондициялануынан пайда болуы мүмкін.
Өрттің алдын алу мақсатында екі жақты өртке қарсы қорғаныс шаралары
жүргізіледі:
– бөлменің барлық көлемінде және де оның кез-келген
бөлігінде жарылатын қауіпті газды, булы, не шаңды ауа
қоспаларының концентрацияларының пайда болуын
болдыртпау;
– желдету жүйелері мен ауа кондициялануының ішінде
жарылыс пен өрттің пайда болу мүмкіндін азайту.
Шаң және жарылатын қауіпті қалдықтармен ластанған ауаны желдеткішке
жеткізбей тұрып тазарту керек, ол үшін арнайы шаңбөлгіштер және сүзгілерді
қолданған жөн.
Кіші көлемді өртті жоюға арналған өрт сөндіргіштерге келесі құрал-
саймандар жатады: өртке қарсы су жүргізушілер, от сөндіргіштер, құрғақ
топырақ, асбесті көрпелер және т.с.с.
ДК машиналық залдарда, басқарып өлшеу құрылыстары бар бөлмелерде
салмақты зақымдандыру немесе қымбат қондырғының толық істен шығу
мүмкіндігін еске ала отырып, сумен сөндіруге тек ерекше кезде, яғни өрт
үлкен қауіпті көлемде болса ғана рұқсат етіледі.
Бастапқы кезеңдегі өртті токтатуға көбіне өртсөндіргіштер
пайдалынылады. Отты сөндіретін заттардың құрамына байланысты
өртсөндіргіштер келесі негізгі топқа бөлінеді:
Көбікті өртсөндіргіштер жанғыш сұйықтар, әртүрлі материалдар, ток
көзіне қосылған электр құралдарынан басқа конструктивті элементтер мен
құралдарды сөндіргенде қолданылады.
Газдық өрт сөндіргіштер, бұл көбінесе сұйықтар мен қатты заттарды және
де қуат астындағы электр қондырғыларды сөндіруге қолданылады.
Қөмірқышқыл өртсөндіргіштер, бұлар өрт сөндіруде жоғары сапалы болып
саналады, себебі өртті басу кезінде олар электр қондырғыларды аман
сақтайды, көмірқышқыл газдың диэлектрикалық қасиеттерін жоймайды және
электр қондырғыларды токтан тез арада өшірмеген кезде де осы өртсөндіргішті
қолдануға болады.
Жанудың бастапқы кезеңін білу үшін өртке қарсы қорғаныс қызметімен
хабарласуға арналған автоматты өртке қарсы сигнализация (АӨС) жүйесін
қолданады. АӨС жүйесі өрт хабарлаушылардан, байланыс жүйесінен және
қабылдау бөлімінен тұрады.
5.3.1 Техника қауіпсіздігі мен өртке қарсы техника қауіпсіздік
шаралары

Халық шаруашылығының әр түрлі салаларындағы ғылыми ұйымдастырулар,
еңбекті жақсартудың негізгі бағыттарын және мекеменің өз саласындағы
еңбекті қорғау әрекетінің номенклатурасын министрлік пен ведомства кәсіби
одақпен бірге талдап бекітеді. Қосымша номенклатураға еңбек шарттары мен
қорғанымын жақсартатын әрекеттер кіреді. Бұл әрекеттер ұжымдық келісім
шартта көрсетілетін техника-ұйымдастырушылық әрекеттер жоспарына кіреді.
Еңбекті қорғау әрекетінің жоспарында әрекеттерді орындау мерзімі,
жауапты тұлға, қаржыландыру көзі мен мөлшері нақты көрсетілуі тиіс.
Еңбекті қорғау – тиісті заң және басқа да нормативтік актілердің
негізінде еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін, денсаулығы мен жұмыс
қабілетін сақтауды қамтамасыз ететін әлеуметтік-экономикалық, техникалық,
гигиеналық және емдеу алдын-алу шараларын ұйымдастыру, сонымен қатар дербес
компьютермен жұмыс кезінде жоғары өндірістік қауіпсіздікті құрады.
Еңбекті қорғау жөніндегі келісім – талданған еңбекті қорғау әрекеті
туралы негізгі құжат.

5.4 Өндіріс орнына қойылатын санитарлық талаптар. Жұмыс орнын
ұйымдастыру

Жұмыс орнында операторға келесі факторлар кері әсер етеді:
жеткіліксіз жарық.
жұмыс істеп тұрған машиналардың шуы;
электромагниттік сәулелену, инфрақызыл сәулелер,т.б.;
метеорологиялық жағдайлар.
Сондықтан осы қауіпті факторларға қарсы қорғану шараларын құру
қажет. Қорғану шараларына: ауа айналымы, жасанды жарықтандыру,
дыбысоқшаулау жатады. Осы жағдайларға байланысты жарықтандырудың, шудың,
ауаның температурасының қолайлы шараларды анықтайтын мөлшерлері
қолданылады. Қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ететін жүйеде көбінесе
эстетикалық факторларға көп көңіл бөлінеді: өндірістің ішкі көрінісін
дайындау, құрылғылар, функционалды ән қолдану және т.б., адам ағзасына әсер
ететін факторлардың жиынтығы. Бөлменің түсі маңызды роль атқарады, ол –
жарық болуы тиіс. Дипломдық жобалаудың бұл бөлімінде операторға түсетін
жұмыстың ауырлығы және жұмыс орнының жарығы есепке алынады.
Өндірісте шаршағандыққа әсер ететін факторлар:
– жұмыс орнының дұрыс ұйымдастырылмауы, эргономикалық талаптардың
орындалмауы, құрылғылардың рационалды емес орналасуы және т.б.;
– еңбек ету процесі ұйымдастырылуының өзі оператордың келгеннен-ақ,
жүйке жүйелерінің төмен қимылдауымен бірге қиында және ауыр есептерді
шешу керек,. Еңбек ету мен демалудың алмасуы маңызды рөль атқарады.
Сондықтан жұмыс орнын ұйымдастыруда эргономикалық ережелерді, яғни
басты, қолды, аяқты дұрыс ұстау маңызды болып табылады. Санитарлық ережелер
мен нормаларда бұл сұраққа үлкен көңіл бөлінеді. Жұмыс үстелінің құрылымы
ВДТ, ДК, пернетақта және басқа да құралардың ерекшеліктерін ескеру қажет.
Жұмыс үстелінің беті еденнен 680 – 800 мм қашықтықта болуы қажет.
Жұмыс үстелі аяқты еркін қозғалтуға мүмкіндік беруі қажет: ұзындығы
600мм, ені 500мм, аяқты бүгу кезіндегі ұзындығы 450мм кем болмауы керек.
Жұмыс орындығының (кресло) құрылымы денені дұрыс қалыпта ұстайтын және
қажет болған жағдайда мойындағы және иықтағы шаршағандықты басу үшін
орындық өз қалпын(поза) өзгерте алуы қажет.
Қолданушының шаршағандығы жайлы үнемі еске салып отыру қажет.
Перне тақтаның құрылымы келесі шарттарға сай болуы қажет: -
жеке құрылым ретінде жұмыс үстелінің бетінде оңай қозғалуы тиіс;
- перне тақтаның бұрышын 5-15 градусқа дейін өзгертуүшін тіреу
құрылысының болуы;
- орта бөлімдегі пернелердің биіктігі 30мм құрауы қажет;
- көп қолданатын пернелердің ортада, ал аз қолданылатын пернелердің
шетінде орналасуы;
- әртүрлі функционалды топтағы пернелерді түсімен, көлемімен,
формасымен ерекшелендіру;
- қарапайым пернелердің минималды көлемі 13мм, оптималды -15мм;
- пернелердің ортада тереңдетілу көлемі 19+-1мм құрауы қажет;

5.5 Жұмыс орнындағы метеорологиялық жағдайлар

Өндірістік ортада метеорологиялық шарттардың негізгі факторлары:
температура мен ауа ылғалдылығы, ауа айналымы болып есептеледі. Бұл шарттар
ағза мен қоршаған ортаның жылу алмасуына әсерін тигізеді.
Жағымсыз метеорологиялық шарттардың адамға ұзақ әсер етуі, оның тез
арада шаршап – шалдығуына, еңбек қабілетінің тежелуіне, ауруға шалдығуына
әкеп соқтыратырады. Сондықтан белгіленген шамаға сәйкес бөлмедегі ауа
температурасы 22 (С, ылғалдығы 40 - 60%, ауа айналымы 0,02 – 0,05 мс
болуы тиіс.
Өндірістік бөлмелердегі желдеткіштерге қойылатын талаптар.
Желдеткішті қолданудың мақсаты – жұмыс орнында ластанған немесе ыстық
ауаны болдырмау, сонымен қатар таза ауа айналымын тудыруды қамтамасыз
етеді.
Ауа алмастыру тәсіліне байланысты желдеткіштер қарапайым және
механикалық болып бөлінеді.
Қарапайым желдеткіштер бөлмедегі ауа температурасының сырттағы ауа
айырмасымен немесе желдің көмегімен орындалады, немесе өндіріс орынында
арнайы қондырғылардың көмегімен орындалады. Ол қыс мерзімінде ауаны
жылытады, ал жазда салқындатады.

5.6 Өндірістік бөлмелерді жарықтандыру

Желілік энергия көзінің табиғатына байланысты: ол қарапайым, жасанды
және аралас жарық болып бөлінеді.
Қолдану түріне қарай жасанды жарық: жұмыстық, апаттық, эвакуациялық
және қорғаныстық болып бөлінеді.
Апаттық жарық жұмыс жарығы кенеттен өшіп қалған жағдайда автоматты
түрде іске қосылады да жұмысты аяқтауға мүмкіндік береді.
Эвакуациялық жарық апаттық жағдайларда адам өмірін сақтап қалу үшін
және құнды бұйымдарды алып қалу мақсатында қолданылады.
Жүйелік жарық үшін келесі шарттар орындалу керек:
жұмыс орынында жарықтың біркелкі таралуы;
жұмыс орны мен қоршаған ортада жарықтың жеткілікті мөлшерде берілуі;
жарықтың тұрақтылығы;
жарық ағымының дұрыс бағытталуы;
электр қауіпсіздігі, өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуы,
ұзақ мерзімділігі, қолданудағы қарапайымдылығы және ыңғайлылығы.
Жарық шамасы 300-ден 500 Люкске дейінгі аралықта беріледі.

5.7 Шуылға қарсы санитарлы-гигиеналық талаптар

Дербес компьютер орналасқан бөлмедегі негізгі акустикалық шуылды
есептеуіш машинаның өзі шығарады. Соның ішінде салқындау жүйесіндегі ішкі
желдеткіштер, транспішінторлар мен генерацияланатын ультрадыбысты
толқындар, желдеткіштің орталық жүйесі және басқа да қондырғылар болып
табылады.
Өндірістік бөлмелердегі дербес компьютермен жұмыс қосалқы болғанымен,
берілген жұмыс түріне сай жұмыс орнындағы шуыл деңгейі санитарлы мөлшермен
қойылған мәннен жоғары болмауы тиіс.
Дербес компьютерде негізгі жұмысты (диспетчерлік, операторлық,
есептеуші кабиналар мен басқару шендер, есептеуіш техника залдары және
т.б.) орындау барысында және де барлық дербес компьютерлермен қамтамасыз
етілген оқу орындарында шуыл, санитарлы ережелерге сай – 50 дБ-ден жоғары
болмауы тиіс.
Зерттханалық, аналитикалық немесе өлшеулер басқармасының инженерлі-
техникалық жұмысшылар бөлмесіндегі шуыл деңгейі – 60 дБ-ден аспауы керек.
Дербес компьютерлердің (дисплейсіз) операторлары орналасқан
бөлмелерінде шуыл деңгейі – 65 дБл-ден жоғары болмауы керек. Есептеуіш
машиналардың шулы қондырғылары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.