Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті
• Тарихи деректер
• Қоздырушысы. Химиялық құрамы.
• Төзімділігі. Антигендік қасиеті
• Балау әдістері. Вирустардың индикациясы
• Иммунитет және арнамалы дауалау.
• Аурудың алдын алу шаралары
• Індеттік ерекшеліктері
• Патогенезі
• Өтуі мен симптомдары
• Паталогиялық.анатомиялық өзгерістері
ІІІ. Қорытынды
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті
• Тарихи деректер
• Қоздырушысы. Химиялық құрамы.
• Төзімділігі. Антигендік қасиеті
• Балау әдістері. Вирустардың индикациясы
• Иммунитет және арнамалы дауалау.
• Аурудың алдын алу шаралары
• Індеттік ерекшеліктері
• Патогенезі
• Өтуі мен симптомдары
• Паталогиялық.анатомиялық өзгерістері
ІІІ. Қорытынды
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер
Бұл тұқымдастықтың алғашқы өкілі .1953 жылы Роу және оның қызметтестері,аденоид тоқымасы мен жас балалар миндалинінен латентті вирус түрінде клетка себіндісін әзірлеу үстінде бөліп алды. Кейіннен бұл вирустарды - маймыл, ит, ірі қара, кеміргіш және құстардан бөліп ала бастады.
Аденовирустар жас төлдерде жіті өтетін респираторлы ауруды шақырса, ал ересек малдарда – латентті індетті қоздырады. Бұлар икасаэдрлы, қарапайым ДНҚ-лы бар вирустар, эфир мен қышқыл әсеріне төзімді.
Жіктелуі. Аденовирустар тұқымдастығы 2 туыстықтан тұрады: Mastadenovirus және Aviadenovirus. Көптеген серотипі бар. Мысалы:мастоаденовирустарда – 90-ға жуық ,ал авиаденовирустарда 14 серотип бар.Адамнан -41,ірі қарадан -10,қойдан-5жылқыдан -1,шошқадан -4, иттен -1, тауықтан - 9, қаздан – 3 серотиптері ажыратылды. Барлық аденовирустардың топқа тән комплементті байланыстыратын антиген бар,олардың серотиптері түрге тән антиденемен ажыратылады.
Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті /орыс. инфекционный ринотрахеит крупного рогатого скота, лат. Rhinotraheitis infectiosa bovum/ –қызуы көтеріліп, жоғарғы тыныс жолдарының қатарлы - өліетті қабынуы және жыныс мүшелерінің зақымдануы арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін жұқпалы ауру. Бұзаудың жіті өтетін жұқпалы ауруы,ол тыныс алу,асқорыту мүшелерінің зақымдануымен сипатталады. Көбінесе , бұл аурумен бұзаулар ауырады,ал ересек малдар латентті вирустардың тасымалдаушылары болып табылады ,оларда ауру клиникалық белгілерісіз өтеді. Қызба, жоғары тыныс жолдары, көздің, жыныс мүшелерінің кілегей қабықтарының қабынуы және орталық жүйке жүйесінің қызметінің бұзылуымен сипатталатын аса жұғымтал вирус тудыратын ауру. Жасы мен жынысына қарамастан барлық ірі қара мал бейім. Бордақылаудағы мал жиі шалдығады. Ауру қоздырушы тікелей жанасқанда (ұрықтану кезінде) және ауа арқылы беріледі.
Тарихи деректер. Бұл ауру АҚШ-та белгілі болған.Бастапқыда ол екі дербес ауру ретінде қарастырылды: бірі – жыныс мүшелерін зақымдайтын жұқпалы пустулалы вульвовагенит, екіншісі – тыныс жолдарын қамтитын ринотрахеит. 1958 ж. J. Gillespic әріптестерімен екі аурудың да қоздырушысы бір ғана герпесвирус екенін дәлелдеді.1960 ж. бұл вирустың ересек сиырдың іш тастауының, ал бұзауда менингоэнцефалиттің себепкері болаттындығы анықталды.Осыдан кейін бұл аурулардың барлығы бір нозологиялық бірлікке біріктіріліп, жұқпалы ринотрахеит аталды да, әртүрлі органдардың зақымдануы осы аурудың клиникалық түрлері ретінде қарастырылатын болды.
Аденовирустар жас төлдерде жіті өтетін респираторлы ауруды шақырса, ал ересек малдарда – латентті індетті қоздырады. Бұлар икасаэдрлы, қарапайым ДНҚ-лы бар вирустар, эфир мен қышқыл әсеріне төзімді.
Жіктелуі. Аденовирустар тұқымдастығы 2 туыстықтан тұрады: Mastadenovirus және Aviadenovirus. Көптеген серотипі бар. Мысалы:мастоаденовирустарда – 90-ға жуық ,ал авиаденовирустарда 14 серотип бар.Адамнан -41,ірі қарадан -10,қойдан-5жылқыдан -1,шошқадан -4, иттен -1, тауықтан - 9, қаздан – 3 серотиптері ажыратылды. Барлық аденовирустардың топқа тән комплементті байланыстыратын антиген бар,олардың серотиптері түрге тән антиденемен ажыратылады.
Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті /орыс. инфекционный ринотрахеит крупного рогатого скота, лат. Rhinotraheitis infectiosa bovum/ –қызуы көтеріліп, жоғарғы тыныс жолдарының қатарлы - өліетті қабынуы және жыныс мүшелерінің зақымдануы арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін жұқпалы ауру. Бұзаудың жіті өтетін жұқпалы ауруы,ол тыныс алу,асқорыту мүшелерінің зақымдануымен сипатталады. Көбінесе , бұл аурумен бұзаулар ауырады,ал ересек малдар латентті вирустардың тасымалдаушылары болып табылады ,оларда ауру клиникалық белгілерісіз өтеді. Қызба, жоғары тыныс жолдары, көздің, жыныс мүшелерінің кілегей қабықтарының қабынуы және орталық жүйке жүйесінің қызметінің бұзылуымен сипатталатын аса жұғымтал вирус тудыратын ауру. Жасы мен жынысына қарамастан барлық ірі қара мал бейім. Бордақылаудағы мал жиі шалдығады. Ауру қоздырушы тікелей жанасқанда (ұрықтану кезінде) және ауа арқылы беріледі.
Тарихи деректер. Бұл ауру АҚШ-та белгілі болған.Бастапқыда ол екі дербес ауру ретінде қарастырылды: бірі – жыныс мүшелерін зақымдайтын жұқпалы пустулалы вульвовагенит, екіншісі – тыныс жолдарын қамтитын ринотрахеит. 1958 ж. J. Gillespic әріптестерімен екі аурудың да қоздырушысы бір ғана герпесвирус екенін дәлелдеді.1960 ж. бұл вирустың ересек сиырдың іш тастауының, ал бұзауда менингоэнцефалиттің себепкері болаттындығы анықталды.Осыдан кейін бұл аурулардың барлығы бір нозологиялық бірлікке біріктіріліп, жұқпалы ринотрахеит аталды да, әртүрлі органдардың зақымдануы осы аурудың клиникалық түрлері ретінде қарастырылатын болды.
1. Экспертиза доброкачественности и радиационной безопасности продуктов, их стандартизация и сертификация. Т. 1,2,3. Издательство «CREDOS». Алматы 2008г., под редакцией Н.Ф. Шуклина.
2.. М.Ф. Боровков, В.П. Фролов, С.А. Серко. Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии и стандартизации продуктов животноводства. Издательство «Лань». Санкт-Петербург – Москва. Краснодар. 2007г.
3. Королев Н.С. Микробиология продуктов животного происхождения, Москва, агропромиздат, 1985
4.Позняковский В.М. Экспертиза мяса и мясопродуктов на качество и безопасность. Новосибирск, 2005г.
5.Сарсембаева Н.Б. «Транспортировка продуктов и сырья животного происхождения, в соответствии с международными требованиями». Алматы, 2007.
6. Орлов Ф.М. Малоизученные заразные болезни животных. Москва, Колос, 1973.
2.. М.Ф. Боровков, В.П. Фролов, С.А. Серко. Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии и стандартизации продуктов животноводства. Издательство «Лань». Санкт-Петербург – Москва. Краснодар. 2007г.
3. Королев Н.С. Микробиология продуктов животного происхождения, Москва, агропромиздат, 1985
4.Позняковский В.М. Экспертиза мяса и мясопродуктов на качество и безопасность. Новосибирск, 2005г.
5.Сарсембаева Н.Б. «Транспортировка продуктов и сырья животного происхождения, в соответствии с международными требованиями». Алматы, 2007.
6. Орлов Ф.М. Малоизученные заразные болезни животных. Москва, Колос, 1973.
Жоспары:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті
* Тарихи деректер
* Қоздырушысы. Химиялық құрамы.
* Төзімділігі. Антигендік қасиеті
* Балау әдістері. Вирустардың индикациясы
* Иммунитет және арнамалы дауалау.
* Аурудың алдын алу шаралары
* Індеттік ерекшеліктері
* Патогенезі
* Өтуі мен симптомдары
* Паталогиялық-анатомиялық өзгерістері
ІІІ. Қорытынды
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер
І. Кіріспе
Аденовирустар тұқымдастығы - Adenoviridae (грек aden-без).
Бұл тұқымдастықтың алғашқы өкілі .1953 жылы Роу және оның қызметтестері,аденоид тоқымасы мен жас балалар миндалинінен латентті вирус түрінде клетка себіндісін әзірлеу үстінде бөліп алды. Кейіннен бұл вирустарды - маймыл, ит, ірі қара, кеміргіш және құстардан бөліп ала бастады.
Аденовирустар жас төлдерде жіті өтетін респираторлы ауруды шақырса, ал ересек малдарда - латентті індетті қоздырады. Бұлар икасаэдрлы, қарапайым ДНҚ-лы бар вирустар, эфир мен қышқыл әсеріне төзімді.
Жіктелуі. Аденовирустар тұқымдастығы 2 туыстықтан тұрады: Mastadenovirus және Aviadenovirus. Көптеген серотипі бар. Мысалы:мастоаденовирустарда - 90-ға жуық ,ал авиаденовирустарда 14 серотип бар.Адамнан -41,ірі қарадан -10,қойдан-5жылқыдан -1,шошқадан -4, иттен -1, тауықтан - 9, қаздан - 3 серотиптері ажыратылды. Барлық аденовирустардың топқа тән комплементті байланыстыратын антиген бар,олардың серотиптері түрге тән антиденемен ажыратылады.
Аденовирустардың құрылымы
ІІ. Негізгі бөлім.
Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті орыс. инфекционный ринотрахеит крупного рогатого скота, лат. Rhinotraheitis infectiosa bovum - қызуы көтеріліп, жоғарғы тыныс жолдарының қатарлы - өліетті қабынуы және жыныс мүшелерінің зақымдануы арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін жұқпалы ауру. Бұзаудың жіті өтетін жұқпалы ауруы,ол тыныс алу,асқорыту мүшелерінің зақымдануымен сипатталады. Көбінесе , бұл аурумен бұзаулар ауырады,ал ересек малдар латентті вирустардың тасымалдаушылары болып табылады ,оларда ауру клиникалық белгілерісіз өтеді. Қызба, жоғары тыныс жолдары, көздің, жыныс мүшелерінің кілегей қабықтарының қабынуы және орталық жүйке жүйесінің қызметінің бұзылуымен сипатталатын аса жұғымтал вирус тудыратын ауру. Жасы мен жынысына қарамастан барлық ірі қара мал бейім. Бордақылаудағы мал жиі шалдығады. Ауру қоздырушы тікелей жанасқанда (ұрықтану кезінде) және ауа арқылы беріледі.
Тарихи деректер. Бұл ауру АҚШ-та белгілі болған.Бастапқыда ол екі дербес ауру ретінде қарастырылды: бірі - жыныс мүшелерін зақымдайтын жұқпалы пустулалы вульвовагенит, екіншісі - тыныс жолдарын қамтитын ринотрахеит. 1958 ж. J. Gillespic әріптестерімен екі аурудың да қоздырушысы бір ғана герпесвирус екенін дәлелдеді.1960 ж. бұл вирустың ересек сиырдың іш тастауының, ал бұзауда менингоэнцефалиттің себепкері болаттындығы анықталды.Осыдан кейін бұл аурулардың барлығы бір нозологиялық бірлікке біріктіріліп, жұқпалы ринотрахеит аталды да, әртүрлі органдардың зақымдануы осы аурудың клиникалық түрлері ретінде қарастырылатын болды.
Қоздырушысы. Bovid (alpha) herpesvirus герпесвирустар туыстығы мен тұқымдастығына жатады.Құрамында ДНҚ бар, бір ғана антигендік типтен тұрады, әртүрлі ағзаларға түскенде, соларға бейімделіп, жоғарғы тыныс жолдарын, жыныс мүшелерін, жүйкені, көздің кілегейлі қабығын зақымдайтын қасиетке ие болады. Бәрінен де тыныс алу және жыныс ағзаларының торшаларына басымырақ бейімделеді.
ІҚ аденовирусы ең алғашқы рет 1959 жылы АҚШ-да бөлініп алынады.Бұл қарапайым,сыртқы қабығы жоқ,вирионның мөлшері 70-90 нм ,капсид симметриясы куб тарізді,құрамында 252 капсомерлері бар,капсомерлер 6-дан орналасады,оларды гексон деп атайды.Әр куб 20 үшбұрыштардың төбесінде 12 капсомерден бар,олардың әрқайсысы бес капсомермен қоршалған ,оны пептон деп атайды.Икосоэдраның әрбір ұшынан (төбесінен )жіпті талшықтар шығады,оларды фибралардеп атайды.Аденовирустардың геномы екі-жіпті сызықшалы ДНҚ - лы.
Химиялық құрамы.Аденовирустар 13% ДНҚ-нан және 87%белоктан тұрады.Липидті мембранасы жоқ,сондықтан да эфир мен этанолға төзімді келеді.Гексоны мен пептоны әртүрлі полипептидтерден тұрады.
Төзімділігі. 560С - та қыздырғанда 20 мин., 370С-та 4-10 тәулік, 220С-та 50 күн өткенде өледі. Төменгі температурада ұзақ уақыт сақталады.Леофильді кептіргенде уыттылығы өзгермейді, ал алма кезек мұздатып жібіткенде зардаптылығы мен иммуногендік қасиеті төмендейді.Дезинфектанттар әдеттегі ертінді күйінде зарарсыздандырады.
Аденовирустар сыртқы ортаға ,әртүрлі химиялық-физикалық әсерлерге - эфир,трипсин,этил спиртіне,рН 3 - тен 9-ға дейінгі ортаға өте төзімді келеді Аденовирустардың белсенділігі температураның 56С-да,УК-сәулесінің әсеріне төмендейді,ал 4С-та 6 айға дейін сақталады.
Антигендік қасиеті.Вирион құрамында 3 түрлі антиген бар:А,В және С .Гексон құрамында А-антиген бар,ол топқа тәнді болып табылады.Бұл мал организмінде комплемент байланыстырушы ,преципитиндеуші антиденелер синтезін стимулдейді.Пентон құрамында В-антигені ,улы антиген бар,ол торшада цитопатикалық өзгерістерді тудырады-клеткалар домалақтанады.С-антиген фибралар құрамында болады,ол түрге тән,мал организмінде тек қана түрге тән антидененің түзілуіне жауапты.
Гемагглютиндік қасиеті.Аденавирустар тыныс жолдары ,бронх,альвеол,ішектің кілегейлі қабықтарының эпителиінде өсіп-өніп көбейеді.Вирустар өздерінің фибраларының көмегімен клетканың арнайы рецепторларына жабысып,эндоцитоз арқылы клеткаға өтеді,сөйтіп цитоплазмада шешінуі басталып ,ядрода аяқталады.Ядрода вирус бөлшектерінің құрастырылуы жүреді - алғашқыда капсомерде полипептидтер жиналады,сосын гексондар ,пептондар ,олардан капсидтер ,ең соңынан жетілмеген вирустар-провириондар құрастырылады.Әрбір клеткада миллионға жуық вирус бөлшектері болуы мүмкін,олардың бір бөлігі клеткадан шығады,ал қалған ядрода қалып ядролық қосындылары түзейді.
Балау әдістері:
1. Эпизоотологиялық-көбінесе 2 аптадан 4 айға дейінгі жастағы бұзаулар ауруға шалдығады ,оларға індет тыныс алу және алиментарлы жолмен жұғады.Мал өлімі 60%-ке дейін жетеді.
2. Клиникалық - бұзауларда температура 41,5С-қа дейін көтеріледі,мұрыннан іріңді - кілегейлі сұйық ағады,тыныс алуы қиындайды,жөтел,іші өтеді,әлсірейді,тәбеті төмендейді.
3.Патологиялық-анатомиялық өзгерістер-геморагиялық катаральды гастроэнтериттің белгілері байқалады.
Зертханалық балау - бұлүшін мұрын қуысының кілегейлі қабығы,тік ішек,конъюктива ,қан сынамасы,нәжістен алынған сығындылар патологиялық материал ретінде пайдаланылады.
Вирустардың индикациясы
1)клетка өсіндісінде (бүйрек,талақ, және ірі қараның эмбрионынан алынған)жүргізіледі.
2)жағындыда немесе гистопрепаратта арнайы вирус-денешіктер анықталады.Ядролық қосындылардылюминеспентті арқылы көруге болады
Вирустардың серологиялық идентификациясы КБР,ИФР,ДПР,РТГА,ГР және т.б әдістермен іске асады.
Ретроспективтік балау-КБР,ДПР,ГАТР,БР және т.б реакцияларда ауру малдың қан сарысуындағы антиденелер анықталады.
Ажыратып балау мақсатымен зертханалық зерттеулер парагрипке, вирустық диареяға, аденовирустық және респираторлық-синцитиялық инфекцияларға қатар жүргізіледі.
Иммунитет және арнамалы дауалау.
Ауырып жазылған және егілген бұзаулар ағзаларында иммунитет пайда болады. Арнамалы дауалау үшін тірі әлсіретілген және инактивтелген вакциналар қолданылады.
Емі. Ауру малды гипериммунды қан сарысуымен емдейді. Сонымен бірге симптоматикалық (аурудың сыртқы белгілеріне қарай) ем жүргізіледі.
Аурудың алдын алу шаралары
Жұқпалы аурулардың алдын алудың басты негізі - малды дұрыс бағып-күтумен қатар қора-жайларда, жайылымдарда, азықтандырған және суарған сәттерде санитариялық-зоогигиеналық реттілікті бұлжытпай орындау болып табылады. Жақсы қоңдылық малдың ауруға жалпы төзімділігін қамтамасыз ететін болса, жекелеген ауруларға бейімділігін тежеу үшін арнайы телімді биологиялық дәрмектер қолданылады. Дауалау шаралары жануарлардың ауруға төзімділігін арттырумен қатар, олардың ауру қоздырушыларымен жанасуына жол бермеу жолдарын да қамтиды. Бұндай шаралардың қатарына шекараны, мал өсіретін шаруашылықтар мен фермаларды жұқпалы аурудан қорғау, яғни індетке қарсы қорғаныс жатады.
Жұқпалы аурулардың алдын алу үшін олардың қоздырушыларын шет елдерден шекара арқылы өткізуге жол бермеудің маңызы аса зор. Шекаралық ветеринариялық бақылау нүктелері құрлық, теңіз және өзен бойларымен өтетін мемлекеттік шекарада және халықаралық әуежайларда орналасады. Олар малды және малдан алынатын өнімдерді сыртқа немесе ішке өткізуді қадағалайды. Ветеринариялық жарғы бойынша шет елдерден тек қана сау малдарды, ал импорттық мал өнімдері мен шикізатты жұқпалы аурулардан таза территорияларда өсірілген сау малдардан алынған жағдайда ғана әкелуге рұқсат етіледі. Шекарадан өтетін мал бақылау нүктелерінде дәрігерлік тексеруден өтеді, карантинделінеді, қажет болған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті
* Тарихи деректер
* Қоздырушысы. Химиялық құрамы.
* Төзімділігі. Антигендік қасиеті
* Балау әдістері. Вирустардың индикациясы
* Иммунитет және арнамалы дауалау.
* Аурудың алдын алу шаралары
* Індеттік ерекшеліктері
* Патогенезі
* Өтуі мен симптомдары
* Паталогиялық-анатомиялық өзгерістері
ІІІ. Қорытынды
ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер
І. Кіріспе
Аденовирустар тұқымдастығы - Adenoviridae (грек aden-без).
Бұл тұқымдастықтың алғашқы өкілі .1953 жылы Роу және оның қызметтестері,аденоид тоқымасы мен жас балалар миндалинінен латентті вирус түрінде клетка себіндісін әзірлеу үстінде бөліп алды. Кейіннен бұл вирустарды - маймыл, ит, ірі қара, кеміргіш және құстардан бөліп ала бастады.
Аденовирустар жас төлдерде жіті өтетін респираторлы ауруды шақырса, ал ересек малдарда - латентті індетті қоздырады. Бұлар икасаэдрлы, қарапайым ДНҚ-лы бар вирустар, эфир мен қышқыл әсеріне төзімді.
Жіктелуі. Аденовирустар тұқымдастығы 2 туыстықтан тұрады: Mastadenovirus және Aviadenovirus. Көптеген серотипі бар. Мысалы:мастоаденовирустарда - 90-ға жуық ,ал авиаденовирустарда 14 серотип бар.Адамнан -41,ірі қарадан -10,қойдан-5жылқыдан -1,шошқадан -4, иттен -1, тауықтан - 9, қаздан - 3 серотиптері ажыратылды. Барлық аденовирустардың топқа тән комплементті байланыстыратын антиген бар,олардың серотиптері түрге тән антиденемен ажыратылады.
Аденовирустардың құрылымы
ІІ. Негізгі бөлім.
Ірі қара малдардың жұқпалы ринотрахеиті орыс. инфекционный ринотрахеит крупного рогатого скота, лат. Rhinotraheitis infectiosa bovum - қызуы көтеріліп, жоғарғы тыныс жолдарының қатарлы - өліетті қабынуы және жыныс мүшелерінің зақымдануы арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін жұқпалы ауру. Бұзаудың жіті өтетін жұқпалы ауруы,ол тыныс алу,асқорыту мүшелерінің зақымдануымен сипатталады. Көбінесе , бұл аурумен бұзаулар ауырады,ал ересек малдар латентті вирустардың тасымалдаушылары болып табылады ,оларда ауру клиникалық белгілерісіз өтеді. Қызба, жоғары тыныс жолдары, көздің, жыныс мүшелерінің кілегей қабықтарының қабынуы және орталық жүйке жүйесінің қызметінің бұзылуымен сипатталатын аса жұғымтал вирус тудыратын ауру. Жасы мен жынысына қарамастан барлық ірі қара мал бейім. Бордақылаудағы мал жиі шалдығады. Ауру қоздырушы тікелей жанасқанда (ұрықтану кезінде) және ауа арқылы беріледі.
Тарихи деректер. Бұл ауру АҚШ-та белгілі болған.Бастапқыда ол екі дербес ауру ретінде қарастырылды: бірі - жыныс мүшелерін зақымдайтын жұқпалы пустулалы вульвовагенит, екіншісі - тыныс жолдарын қамтитын ринотрахеит. 1958 ж. J. Gillespic әріптестерімен екі аурудың да қоздырушысы бір ғана герпесвирус екенін дәлелдеді.1960 ж. бұл вирустың ересек сиырдың іш тастауының, ал бұзауда менингоэнцефалиттің себепкері болаттындығы анықталды.Осыдан кейін бұл аурулардың барлығы бір нозологиялық бірлікке біріктіріліп, жұқпалы ринотрахеит аталды да, әртүрлі органдардың зақымдануы осы аурудың клиникалық түрлері ретінде қарастырылатын болды.
Қоздырушысы. Bovid (alpha) herpesvirus герпесвирустар туыстығы мен тұқымдастығына жатады.Құрамында ДНҚ бар, бір ғана антигендік типтен тұрады, әртүрлі ағзаларға түскенде, соларға бейімделіп, жоғарғы тыныс жолдарын, жыныс мүшелерін, жүйкені, көздің кілегейлі қабығын зақымдайтын қасиетке ие болады. Бәрінен де тыныс алу және жыныс ағзаларының торшаларына басымырақ бейімделеді.
ІҚ аденовирусы ең алғашқы рет 1959 жылы АҚШ-да бөлініп алынады.Бұл қарапайым,сыртқы қабығы жоқ,вирионның мөлшері 70-90 нм ,капсид симметриясы куб тарізді,құрамында 252 капсомерлері бар,капсомерлер 6-дан орналасады,оларды гексон деп атайды.Әр куб 20 үшбұрыштардың төбесінде 12 капсомерден бар,олардың әрқайсысы бес капсомермен қоршалған ,оны пептон деп атайды.Икосоэдраның әрбір ұшынан (төбесінен )жіпті талшықтар шығады,оларды фибралардеп атайды.Аденовирустардың геномы екі-жіпті сызықшалы ДНҚ - лы.
Химиялық құрамы.Аденовирустар 13% ДНҚ-нан және 87%белоктан тұрады.Липидті мембранасы жоқ,сондықтан да эфир мен этанолға төзімді келеді.Гексоны мен пептоны әртүрлі полипептидтерден тұрады.
Төзімділігі. 560С - та қыздырғанда 20 мин., 370С-та 4-10 тәулік, 220С-та 50 күн өткенде өледі. Төменгі температурада ұзақ уақыт сақталады.Леофильді кептіргенде уыттылығы өзгермейді, ал алма кезек мұздатып жібіткенде зардаптылығы мен иммуногендік қасиеті төмендейді.Дезинфектанттар әдеттегі ертінді күйінде зарарсыздандырады.
Аденовирустар сыртқы ортаға ,әртүрлі химиялық-физикалық әсерлерге - эфир,трипсин,этил спиртіне,рН 3 - тен 9-ға дейінгі ортаға өте төзімді келеді Аденовирустардың белсенділігі температураның 56С-да,УК-сәулесінің әсеріне төмендейді,ал 4С-та 6 айға дейін сақталады.
Антигендік қасиеті.Вирион құрамында 3 түрлі антиген бар:А,В және С .Гексон құрамында А-антиген бар,ол топқа тәнді болып табылады.Бұл мал организмінде комплемент байланыстырушы ,преципитиндеуші антиденелер синтезін стимулдейді.Пентон құрамында В-антигені ,улы антиген бар,ол торшада цитопатикалық өзгерістерді тудырады-клеткалар домалақтанады.С-антиген фибралар құрамында болады,ол түрге тән,мал организмінде тек қана түрге тән антидененің түзілуіне жауапты.
Гемагглютиндік қасиеті.Аденавирустар тыныс жолдары ,бронх,альвеол,ішектің кілегейлі қабықтарының эпителиінде өсіп-өніп көбейеді.Вирустар өздерінің фибраларының көмегімен клетканың арнайы рецепторларына жабысып,эндоцитоз арқылы клеткаға өтеді,сөйтіп цитоплазмада шешінуі басталып ,ядрода аяқталады.Ядрода вирус бөлшектерінің құрастырылуы жүреді - алғашқыда капсомерде полипептидтер жиналады,сосын гексондар ,пептондар ,олардан капсидтер ,ең соңынан жетілмеген вирустар-провириондар құрастырылады.Әрбір клеткада миллионға жуық вирус бөлшектері болуы мүмкін,олардың бір бөлігі клеткадан шығады,ал қалған ядрода қалып ядролық қосындылары түзейді.
Балау әдістері:
1. Эпизоотологиялық-көбінесе 2 аптадан 4 айға дейінгі жастағы бұзаулар ауруға шалдығады ,оларға індет тыныс алу және алиментарлы жолмен жұғады.Мал өлімі 60%-ке дейін жетеді.
2. Клиникалық - бұзауларда температура 41,5С-қа дейін көтеріледі,мұрыннан іріңді - кілегейлі сұйық ағады,тыныс алуы қиындайды,жөтел,іші өтеді,әлсірейді,тәбеті төмендейді.
3.Патологиялық-анатомиялық өзгерістер-геморагиялық катаральды гастроэнтериттің белгілері байқалады.
Зертханалық балау - бұлүшін мұрын қуысының кілегейлі қабығы,тік ішек,конъюктива ,қан сынамасы,нәжістен алынған сығындылар патологиялық материал ретінде пайдаланылады.
Вирустардың индикациясы
1)клетка өсіндісінде (бүйрек,талақ, және ірі қараның эмбрионынан алынған)жүргізіледі.
2)жағындыда немесе гистопрепаратта арнайы вирус-денешіктер анықталады.Ядролық қосындылардылюминеспентті арқылы көруге болады
Вирустардың серологиялық идентификациясы КБР,ИФР,ДПР,РТГА,ГР және т.б әдістермен іске асады.
Ретроспективтік балау-КБР,ДПР,ГАТР,БР және т.б реакцияларда ауру малдың қан сарысуындағы антиденелер анықталады.
Ажыратып балау мақсатымен зертханалық зерттеулер парагрипке, вирустық диареяға, аденовирустық және респираторлық-синцитиялық инфекцияларға қатар жүргізіледі.
Иммунитет және арнамалы дауалау.
Ауырып жазылған және егілген бұзаулар ағзаларында иммунитет пайда болады. Арнамалы дауалау үшін тірі әлсіретілген және инактивтелген вакциналар қолданылады.
Емі. Ауру малды гипериммунды қан сарысуымен емдейді. Сонымен бірге симптоматикалық (аурудың сыртқы белгілеріне қарай) ем жүргізіледі.
Аурудың алдын алу шаралары
Жұқпалы аурулардың алдын алудың басты негізі - малды дұрыс бағып-күтумен қатар қора-жайларда, жайылымдарда, азықтандырған және суарған сәттерде санитариялық-зоогигиеналық реттілікті бұлжытпай орындау болып табылады. Жақсы қоңдылық малдың ауруға жалпы төзімділігін қамтамасыз ететін болса, жекелеген ауруларға бейімділігін тежеу үшін арнайы телімді биологиялық дәрмектер қолданылады. Дауалау шаралары жануарлардың ауруға төзімділігін арттырумен қатар, олардың ауру қоздырушыларымен жанасуына жол бермеу жолдарын да қамтиды. Бұндай шаралардың қатарына шекараны, мал өсіретін шаруашылықтар мен фермаларды жұқпалы аурудан қорғау, яғни індетке қарсы қорғаныс жатады.
Жұқпалы аурулардың алдын алу үшін олардың қоздырушыларын шет елдерден шекара арқылы өткізуге жол бермеудің маңызы аса зор. Шекаралық ветеринариялық бақылау нүктелері құрлық, теңіз және өзен бойларымен өтетін мемлекеттік шекарада және халықаралық әуежайларда орналасады. Олар малды және малдан алынатын өнімдерді сыртқа немесе ішке өткізуді қадағалайды. Ветеринариялық жарғы бойынша шет елдерден тек қана сау малдарды, ал импорттық мал өнімдері мен шикізатты жұқпалы аурулардан таза территорияларда өсірілген сау малдардан алынған жағдайда ғана әкелуге рұқсат етіледі. Шекарадан өтетін мал бақылау нүктелерінде дәрігерлік тексеруден өтеді, карантинделінеді, қажет болған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz