Қабылдаудың турақтылығы(константтығы)

І Қабылдаудың қасиеттері
ІІ Қабылдаудың турақтылығы(константтығы)
ІІІ Қабылдау турлері

Қабылдаудың заттық тектілігі. Қабылдаудың бұл қасиеттері оның объектив болмыстық көрінісімен түсіндіріледі, яғни сыртқы дүниеден алынатын ақпарат көзі осы объектінің дүниенің өзінде болуы.Заттай қабылдау адамның тума қасиеті емес, ол өмір бойы қалыптасып, іс-әрекеттің барша саласында бағыттау-реттеу қызметін атқарады. Қоршаған дүниені заттай тану сол затпен жанасу барысындағы қозғалыс процестерінің негізінде орнығады(И.М.Сеченов) Қозғалыс болмаған жерде біздің қабылдауымыз заттық қасиетінен айырылып, сыртқы ортамен байланысқа келе алмаған болар еді.
Қабылдаудың заттақ негізді болуы әрекерт-қылықты реттеуде үлкен маңызға ие. Әдетте, біз нақты нысанды басты міндет - осы қасиеттерді тану.
Түйсік құрайтын бөліктер өзара өте тығыз әрі күшті байланысқан, мұны біз сезім мүшелерімізге кейбір заттардың бір қасиеті немесе бөлігі ғана әсер етуден-ақ біздің санамызда сол заттың күрделі бейнесі туындайды (мақпал, мәрмәр тас). Мұндай танымның негізінде біздің бұрыңғы тәжірибемізде көру мен сипай сезу арасындағы шартты рефлексті қалыптасқан байланыстар жатыр.
Тұтастық – қабылдаудың құрылымды болумен байланысты. Қабылдау көп жағдайда біздің мезеттік түйсінулерімізге тура келе бермейді, әрі сол түйсіктердің қарапайым қосындысынан жасалмайды. Адам, әдетте, нақты түйсінуден дербестеніп, дерексізденген қорытынды құрылымды қабылдайды, ал бұл қорытындыға келу біршама уақыт өтуін талап етеді. Егер сіз қандай-да бір әуенді тыңдай қалсаңыз, алғашқы естіген нотаңыз келесі нота берілгенше құлағыңыздан кетпей қояды. Әдетте, тыңдаушы үшін ән-күй бірінен соң бірі келетін ноталарымен емес, біртұтас әуенімен мәнді.

1. Ф. Н. Гоноболин «Психология»

2. Жарықбаев « Жантану негіздері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

І Қабылдаудың қасиеттері
ІІ Қабылдаудың турақтылығы(константтығы)
ІІІ Қабылдау турлері

Қабылдаудың негізгі қасиеттері мен
түрлері.

Қабылдаудың заттық тектілігі. Қабылдаудың бұл қасиеттері оның объектив
болмыстық көрінісімен түсіндіріледі, яғни сыртқы дүниеден алынатын ақпарат
көзі осы объектінің дүниенің өзінде болуы.Заттай қабылдау адамның тума
қасиеті емес, ол өмір бойы қалыптасып, іс-әрекеттің барша саласында
бағыттау-реттеу қызметін атқарады. Қоршаған дүниені заттай тану сол затпен
жанасу барысындағы қозғалыс процестерінің негізінде орнығады(И.М.Сеченов)
Қозғалыс болмаған жерде біздің қабылдауымыз заттық қасиетінен айырылып,
сыртқы ортамен байланысқа келе алмаған болар еді.
Қабылдаудың заттақ негізді болуы әрекерт-қылықты реттеуде үлкен маңызға
ие. Әдетте, біз нақты нысанды басты міндет - осы қасиеттерді тану.
Түйсік құрайтын бөліктер өзара өте тығыз әрі күшті байланысқан, мұны
біз сезім мүшелерімізге кейбір заттардың бір қасиеті немесе бөлігі ғана
әсер етуден-ақ біздің санамызда сол заттың күрделі бейнесі туындайды
(мақпал, мәрмәр тас). Мұндай танымның негізінде біздің бұрыңғы
тәжірибемізде көру мен сипай сезу арасындағы шартты рефлексті қалыптасқан
байланыстар жатыр.
Тұтастық – қабылдаудың құрылымды болумен байланысты. Қабылдау көп
жағдайда біздің мезеттік түйсінулерімізге тура келе бермейді, әрі сол
түйсіктердің қарапайым қосындысынан жасалмайды. Адам, әдетте, нақты
түйсінуден дербестеніп, дерексізденген қорытынды құрылымды қабылдайды, ал
бұл қорытындыға келу біршама уақыт өтуін талап етеді. Егер сіз қандай-да
бір әуенді тыңдай қалсаңыз, алғашқы естіген нотаңыз келесі нота берілгенше
құлағыңыздан кетпей қояды. Әдетте, тыңдаушы үшін ән-күй бірінен соң бірі
келетін ноталарымен емес, біртұтас әуенімен мәнді.
Қабылдаудың тұтастығы мен құрылымдығы бейнелеуші қоршаған дүние
нысандарының шындыққа сай өзіндік ерекшеліктерінен туындайды.
Қабылдау тұрақтылығы(константтығы). Қабылдау тұрақтылығы деп өзгерген
жағдайларға қарамастан заттың кейбір қасиеттерінің біртекті сақталуын
айтамыз. Өзгерістер орынын толықтыру қабілетіне ие қабылдаушы
талдағыштардың құрылатын тұрақтылыққа орай біз қоршаған дүние заттарын бір
қалыпты күйінде танып , білеміз. Көбіне заттардың түрі, көлемі мен формасы
мазғымас қалпында бейнеленеді.
Қабылдаудың мағыналығы. Қабылданған нысан тұтас, оның мәні сөзбен
беріледі, мазмұны тұжырымдалады. Қабылдау мағынасының қарапайым түрі –
тану. Тану жалпылап туна немесе талғаусыз тану және даралап тану болып
бөлінеді. Жалпылап тануда нәрселердің жай-жапсары терең біліне бермейді,
ал даралап тануда заттар мен құбылыстарды айыру анық әрі толық түрде өтеді.
Апперцепция. Қабылдау процесі тек тітіркенуден ғана пайда болмай ,
субъекттің өзіне де байланысты көрініс береді. Қабылдайтын көз, құлақ емес,
әрекетшең адам, сондықтан қабылданған бейне мазмұны қабылдаушы тұлға
ерекшеліктерімен де сипатталады. Қабылдау нәтижесінің жеке адам психикалық
өміріне, оның тұлғалық ерекшеліктеріне тәуелділігі апперцепция деп
аталады. Қабылдау барысында адамның өткен өмір тәжірибесі үлкен рөл
ойнайды. Сондықтан да бір заттың өзін әрқилы адамдар (біліміне,
тәжірибесіне, тәрбиеленген ортасына, жасына, ұлтына, қызметтік дәрежесіне,
т.т. орай) әртүрлі қабылдайды.
Қабылдау мазмұны адамның алдына қойылған мақсат, мүддесіне де орайлас
келеді. Ниет, көңіл шарпуларының (эмоция) ықпалымен қабылдау мазмұны
уақытша өзгеріске де түсуі мүмкін. Мұндай уақытша аппецепция адамның
әртүрлі алдануы – иллюзия салдарынын жаңсақ пікірлер туғызатын
жағдайларда болады.
Жүйке жүйесінің ауруға шалдығуына байланысты жалған , теріс,
бұрмаланған бейнелер туындайды. Мұндайдағы қабылдау – галлюцинация деп
аталады.
Қабылдау да түйсік секілді рефлекторлы процесс. Оның негізінде қоршаған
орта заттары мен құбылыстарының рецепторларға әсер етуінен үлкен ми
сыңарлары қабығында пайда болған шартты рефлекстер мен уақытша жүйке
байланыстары жатыр. Ми қабығы бөліктеріне келіп түскен құрамды
тітіркендіргіштер күрделі талдаудан өтіп, бірігіп жатады. Қабылдау нысаны
талдау арқылы жалпы ортадан (фон) бөліп алынады, сонымен бірге оның барша
қасиеттері біртұтас сапалық бейнеге біріктіріледі.
Түйсікпен салыстырғанда қабылдау процесі ми қызметінің ең жоғарғы
талдану-бірігу формасы. Талдау болмай, қабылданатын зат не құбылыстың мән
жайына жету мүмкін емес. Мысалы, түсініксіз тілдегі ауызша баянның басы мен
аяғын аңдау мүмкін емес, тұтасқан дыбыстық сарын. Ал енді осы баянды
түсініп , қабылдау үшін оны бөлек тіркестер мен сөздерге мағынасына орай
жіктеу қажет, яғни естіп тұрғанымызды дұрыс қабылдауымыз үшін талдау мен
бір уақытта біріктіру әрекеті де жүріп жатады. Осының арқасында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.