Түркістан аймағының климаттық жағдайы
1 Аймақтың климаттық жағдайы
2. Аймақтағы топырақ жағдайы
3 Аймақтың өсімдігі
2. Аймақтағы топырақ жағдайы
3 Аймақтың өсімдігі
Қазақстанда жерасты суларымен көгалды алқапты суару үшін қолданудың үлкен тәжірибесі жинақталған. Сонымен қатар анықталғанындай көгалдарды суаруға арналған қондырғыларға жұмсалған қаражат 3-5 жылда орнын толтырады. Бір артизан скважнасы 15-20 көгалды жерлерді сумен қамтамасыз етеді. Түркістаннның жағдайында жерасты суларын пайдалана отырып көгалдарды суару жер ресурстарын қолданудың ең басты көзі болып саналады және ол жеміс - жидек өсіру мен қаланы көгалдандыруда үлкен мүмкіндік тудырады.
Аймақтың климаттық жағдайы
Түркестан аймағы шөлді зонада орналасқан. Бұл үлкен кеңістіктің климатын сипаттау үшін алдымен жарық факторын қарастырамыз. Жазық жерге қарағанда шөлді зонада жердің беткі қабаты мен атмосфераның орташа күн жылуын қабылдау мөлшері жоғарырақ (кесте 1.1).
Кесте 1.1 – Жердің беткі қабаты мен атмосфераның бір тәулікте орташа күн жылуын қабылдау мөлшері 1см2 калорияда (Григорьеву бойынша, 1944), (3)
Шөлді жер қысқы күн радиациясы бойынша субтропикке ал, мамыр, маусым және шілде айларында тропикке теңеседі. Шөлді жерлердің жылуға бай болуы бұлтсыз аспан мен күн радиациясын тіке қабылдаудың арқасында. Жылына жалпы радиация 5500 - 6000 МДм2 құрайды. Көп мөлшердегі жылу және бұлтсыз аспан климаттың басқа да элементтері де тәуелді шөлді жердің өзгеше факторы болып саналады.
Шөлді жердің өсімдіктерге әсерін тигізетін екінші басты факторы болып жел саналады. Желдің пайда болуы жағдайлардың күрделі жиынтығына әсіресе беткі қабат пен өсімдік қабатының құрылымына байланысты. Мысалы, ақ құмның альбеді 40 құрайды, сұр – 25, сазды қабат – 30, құрғақ шөп -20, су-10 .
Құмды және сазды субстрат басым болғандықтан, онда 20-50% ксерофитті өсімдіктер басқан шөлді жерде ауаның қызуына қолайлы жағдай жасалған – атмосфералық қысымның депресиясының пайда болуы, ауа ағынындағы турболенттілік пен конвенцияның күшеюі болады. Осы себептердің күшінің арқасында Оңтүстік Қазақстанда іргелес облыстардан басқа атмосфералық қысым ауа ағынының ағуы салдарынан соңғысының депрессиясын шақырады, соның арқасында Сібір жақтан жоғары қысымды ауа ағыны басып кіреді, олар үлкен күшті циклондар тудырады /4,5/.
Түркістан ауданының климаттық жағдайының сипатын анықтау үшін 1894 жылы құрылған Түркістан меостанциясының мәліметтері пайдаланылды. 1924 дейін станцияның жұмысында бірнеше үзілістер орын алды. 1925-1996 жылдар арлығында метереологиялық бақылаулар үзіліссіз жүргізілді. Түркістан жерінің климаты дымқылдану жағдайында өте құрғақтан тау бетекейі құрғақтығы өтпелі сипатын алады. Мұнда 100 С дан жоғары температура жалпы саны 4000-4600 0С құрайды ал, Г. К. Селяниновтың гидротермикалық коэфиценті (ГКТ) – 0.3 тен төмен. ГТК бұл ең аз көрсеткіші Казақстанның агроклиматтық обылыстарына арналған.
Түркістан ауданында ауаның айлық орташа температура көрсеткіші ең жоғары шілде айында (+28,4 0С) және ең төмен қаңтар айында (-5 0С ). Жылдық жауын – шашынның жалпы мөлшері көп емес бар болғаны 204 мм. Жауын-шашынның көп мөлшері жылдың суық кезеңдерінде түеді – қараша мен наурыз айлары аралығында (32 мм) ал, ең азы тамыз айында (2 мм).
Аудандағы климаттың өзгеруін сипаттау үшін (кесте 1.2) станцияның 1947-1986 жылдар аралығындағы орташа мәліметтері және негізгі климаттық сипаттама бойынша 1987-1996 жылдар аралығындағы мәліметтер алынған. Кестеде 1.2 көрсетілген он жылдықтар және барлық бақылау кезеңі үшін айлық орталама температура салыстырмасы ұсынылған. Бұдан байқағанымыз екінші он жылдықтың көпшілік қысқы айларында айларында температура жоғары болған. Сондықтан да орта айлық температура айырмашылығы мамыр, шілде, тамыз айларынан басқа жылдың барлық айларында дерлік бар. Температураның жоғарылауы қараша және желтоқсан айларында (2,8 және 3,90 С) едәуір байқалады. Суық кезеңдегі (қараша-наурыз) орташа температура екінші он жылдықта 1,80 С-ға ал орташа жылдық 0,90 С-ға жоғары болды.
Аймақтың климаттық жағдайы
Түркестан аймағы шөлді зонада орналасқан. Бұл үлкен кеңістіктің климатын сипаттау үшін алдымен жарық факторын қарастырамыз. Жазық жерге қарағанда шөлді зонада жердің беткі қабаты мен атмосфераның орташа күн жылуын қабылдау мөлшері жоғарырақ (кесте 1.1).
Кесте 1.1 – Жердің беткі қабаты мен атмосфераның бір тәулікте орташа күн жылуын қабылдау мөлшері 1см2 калорияда (Григорьеву бойынша, 1944), (3)
Шөлді жер қысқы күн радиациясы бойынша субтропикке ал, мамыр, маусым және шілде айларында тропикке теңеседі. Шөлді жерлердің жылуға бай болуы бұлтсыз аспан мен күн радиациясын тіке қабылдаудың арқасында. Жылына жалпы радиация 5500 - 6000 МДм2 құрайды. Көп мөлшердегі жылу және бұлтсыз аспан климаттың басқа да элементтері де тәуелді шөлді жердің өзгеше факторы болып саналады.
Шөлді жердің өсімдіктерге әсерін тигізетін екінші басты факторы болып жел саналады. Желдің пайда болуы жағдайлардың күрделі жиынтығына әсіресе беткі қабат пен өсімдік қабатының құрылымына байланысты. Мысалы, ақ құмның альбеді 40 құрайды, сұр – 25, сазды қабат – 30, құрғақ шөп -20, су-10 .
Құмды және сазды субстрат басым болғандықтан, онда 20-50% ксерофитті өсімдіктер басқан шөлді жерде ауаның қызуына қолайлы жағдай жасалған – атмосфералық қысымның депресиясының пайда болуы, ауа ағынындағы турболенттілік пен конвенцияның күшеюі болады. Осы себептердің күшінің арқасында Оңтүстік Қазақстанда іргелес облыстардан басқа атмосфералық қысым ауа ағынының ағуы салдарынан соңғысының депрессиясын шақырады, соның арқасында Сібір жақтан жоғары қысымды ауа ағыны басып кіреді, олар үлкен күшті циклондар тудырады /4,5/.
Түркістан ауданының климаттық жағдайының сипатын анықтау үшін 1894 жылы құрылған Түркістан меостанциясының мәліметтері пайдаланылды. 1924 дейін станцияның жұмысында бірнеше үзілістер орын алды. 1925-1996 жылдар арлығында метереологиялық бақылаулар үзіліссіз жүргізілді. Түркістан жерінің климаты дымқылдану жағдайында өте құрғақтан тау бетекейі құрғақтығы өтпелі сипатын алады. Мұнда 100 С дан жоғары температура жалпы саны 4000-4600 0С құрайды ал, Г. К. Селяниновтың гидротермикалық коэфиценті (ГКТ) – 0.3 тен төмен. ГТК бұл ең аз көрсеткіші Казақстанның агроклиматтық обылыстарына арналған.
Түркістан ауданында ауаның айлық орташа температура көрсеткіші ең жоғары шілде айында (+28,4 0С) және ең төмен қаңтар айында (-5 0С ). Жылдық жауын – шашынның жалпы мөлшері көп емес бар болғаны 204 мм. Жауын-шашынның көп мөлшері жылдың суық кезеңдерінде түеді – қараша мен наурыз айлары аралығында (32 мм) ал, ең азы тамыз айында (2 мм).
Аудандағы климаттың өзгеруін сипаттау үшін (кесте 1.2) станцияның 1947-1986 жылдар аралығындағы орташа мәліметтері және негізгі климаттық сипаттама бойынша 1987-1996 жылдар аралығындағы мәліметтер алынған. Кестеде 1.2 көрсетілген он жылдықтар және барлық бақылау кезеңі үшін айлық орталама температура салыстырмасы ұсынылған. Бұдан байқағанымыз екінші он жылдықтың көпшілік қысқы айларында айларында температура жоғары болған. Сондықтан да орта айлық температура айырмашылығы мамыр, шілде, тамыз айларынан басқа жылдың барлық айларында дерлік бар. Температураның жоғарылауы қараша және желтоқсан айларында (2,8 және 3,90 С) едәуір байқалады. Суық кезеңдегі (қараша-наурыз) орташа температура екінші он жылдықта 1,80 С-ға ал орташа жылдық 0,90 С-ға жоғары болды.
Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:
Қазақстанда жерасты суларымен көгалды алқапты суару үшін қолданудың үлкен
тәжірибесі жинақталған. Сонымен қатар анықталғанындай көгалдарды суаруға
арналған қондырғыларға жұмсалған қаражат 3-5 жылда орнын толтырады. Бір
артизан скважнасы 15-20 көгалды жерлерді сумен қамтамасыз етеді.
Түркістаннның жағдайында жерасты суларын пайдалана отырып көгалдарды суару
жер ресурстарын қолданудың ең басты көзі болып саналады және ол жеміс -
жидек өсіру мен қаланы көгалдандыруда үлкен мүмкіндік тудырады.
Аймақтың климаттық жағдайы
Түркестан аймағы шөлді зонада орналасқан. Бұл үлкен кеңістіктің
климатын сипаттау үшін алдымен жарық факторын қарастырамыз. Жазық жерге
қарағанда шөлді зонада жердің беткі қабаты мен атмосфераның орташа күн
жылуын қабылдау мөлшері жоғарырақ (кесте 1.1).
Кесте 1.1 – Жердің беткі қабаты мен атмосфераның бір тәулікте орташа
күн жылуын қабылдау мөлшері 1см2 калорияда (Григорьеву бойынша, 1944), (3)
Аймақ Ай Жыл
бойына
I II IIIIV
1 2 3 4
m
m
m
m -0.01
1-0,25 0,25-0,00,05-0,00,01-0,00,005-0 ,0,001 0,01
5 1 05 001
0-5 18,25 46,37 19,67 0,04 1,01 14,66 15,71
15-15 15,55 43,29 17,61 1,13 2,59 19,87 23,59
20-30 17,69 39,69 19,47 1,42 7,85 13,88 23,15
40-50 17,22 40,56 20,44 2,71 3,16 15,91 21,78
60-70 24,94 50,08 9,13 1,60 0,04 14,12 15,85
Аллювиальды-тоғайлық топырақтардағы қарашіріктің мөлшері аз (1.7
кесте). Жоғары қабатының құрамында 0,54-0,74 % қарашірік бар, тереңдеген
сайын ол бірденнен төмендейді. Сипатталушы топырақтағы жалпы азоттың құрамы
жөніндегі кескін аналогиялық түрде болады. Жалпы фосфордың құрамы 0,069 бен
0,091 % аралығында толқиды. Аллювиальды-тоғайлық топырақтар фосфорға кедей,
өсімдіктің тамыр аймағындағы қабатындағы қол жетімді фосфор 100 г
тапырақта шамамен 0,42-0,85 мг құрайды. Бұл топырақтағы калий құрамы
жоғары, жоғары горизонттарда оның биіктігі 100 г топырақта 20,80-44,0 мг
құрайды.
1.7 кесте. Аллювиальды-тоғайлық топырақтардағы химиялық сараптаманың
деректері
Үлгілерді Қарашірік, Жалпы Валды Көмірқышқыл, % 100 г топырақтағы
алу % азот, %фосфор, қозғалмалы фосфор
тереңдігі, %
см
Р2О2 К2О
0-5 0,73 0,075 0,091 4,47 0,85 44,0
5-15 0,54 0,049 0,085 5,09 0,55 0,80
20-30 0,30 0,033 0,077 5,02 0,42 17,60
40-50 0,20 0,030 0,069 4,42 0,34 -
Тақыртүрлі ашық сұртопырақ. Бұл топырақтар көне Сырдарияның оң
жағалау бөлігінің аллювиальды жазығын құрайды, ені 15-20 км. Микрорельеф
әлсіз бұдырлы, шаңды құмды төбешіктер жусан, жыңғыл, қарабарқын
бұтақтарында пайда болады. Бұл жерлерде атақты Отырарлық оазис құрылып,
Отырар қаласы және спутникті қалалар салынған, мәселен Отырарбад және
басқалар. Абад сөзін аударғанда жұмақ мекен деген мағынаны береді.
Топырақтүзуші түрлердің құрамында бұл топырақтар 10-15 % суда ерігіш
сульфатты-хлоридті типтегі тұздар ба, ал бұл жағдайларда грунт суларының
мекендеу әсері үлкен емес тереңдіктен білінеді – 2,5-3,0 м. Нәтижесінде жер
жұмысын ендіруде жүйе культурасының бұзылуынан екіншілік топырақтың
тұздануы жүреді. Топырақтың егістікті горизонтында еритін тұздар көлемі 1,5-
2,0 % жетеді, құрамы бойынша топырақ сорға айналады. Бұл процесс бүгінгі
күнге дейін жалғасын табуда. Осылайша Шәуілдір аймағының көптеген
шаруашылық жерлері ауылшаруашылық айналымынан шыққан, Арыстанбаб мавзолейі
аймағында сор өсімдік қарасора ғана өседі, құдықтағы су күшті тұздалған
және ішуге жарамсыз болып саналады.
2 тілімнің морфологиялық сипаттамасы Қоғам аймағында орналасқан
(1.8. кесте): топырағы – тақыртүрлі сор топырақ.
Горизонт А0 (0-5см) – тығыз емес қабықты қабат, қабықты-шаңды сұр
түсті жүйе, тұзды.
Горизонт А1 (5-25см) – қарашірікті, сұр-бура түсті, шаңды-қабықты
жүйелі, құрғақ, су-ерігіш тұзды жилкалармен төмендетілген.
Горизонт В (25-50см) – иллювиальды, орта сазды топырақ, байқаулы
ылғалданған, бедерлі ерігіш тұздар.
Горизонт ВС (50-70см) – сұр-қуаң, ылғалды, сазды топырақ, жилка
түріндегі тұздар.
Горизонт С (70-150см) – қуаң, орман түрлі саз топырақ, тұздар.
Механикалық сараптама мәліметтері бойынша тақыр түрлі сұртопырақтар
сазды топырақты. Физикалық балшықтың құрамы жоғары горизонтта шамамен 37 %,
тереңдікке ол біртіндеп өседі (1.9. кесте). Бұл топырақтар үлкен емес
қарашірік құрамды, жоғары горизонтта оның шамасы 1,10 % жетеді, ол
сұртопырақ түзілу процесімен байланысты болады.
1.8. кесте – Тақыртүрлі сұртопырақтардың химиялық сараптамасының
мәліметтері
Іріктеу Қарашірік, Жалпы Валды Көмірқышқыл 100 г топыраққа
тереңдігі% азот фосфор шаққандағы
қозғалмалы
топырақ, мг
Р2О2 К2О
0-10 1,10 0,087 0,143 3,51 1,47 36,8
10-20 0,95 0,089 0,144 3,09 1,21 36,8
25-35 0,59 0,049 0,134 3,96 0,47 28,4
40-50 0,46 4,37
1.9. кесте. – тақыртүрлі сұртопырақтардың гранулометриялық сараптамасы
ҮлгілердіңФракция көлемі, мм. Абсолютті құрғақ топырақтағы фракция
іріктеу құрамы, %
тереңдігі,
см
1-0,25 0,25-0,00,05-0,00,01-0,00,005-0 ,0,001 0,01
5 1 05 001
0-10 0,15 1,60 61,05 4,63 13,25 19,31 37,19
10-20 0,06 2,47 61,42 5,81 11,58 18,66 36,05
25-35 0,06 12,55 44,06 9,80 11,91 21,58 43,33
40-50 0,0 3,21 52,18 11,57 10,47 22,57 44,61
70-80 0,0 4,27 50,65 15,24 7,28 22,56 45,08
90-100 0,15 0,55 52,45 15,68 6,23 24,44 46,35
Қоректік заттардың құрамын қарастыруға көшкенде біріншіден олардың
қарашіріктің болмауынан азотқа кедей болатындығын айта кеткен жөн. Жоғары
қабаттағы азоттың көлемі шамамен 0,087 %, ал иллювиальды горизонтта –
шамамен 0,143%. Жоғары горизонтта валды фосфорлы қышқылдың құрамы –
шамамен 0,143%, оның таралуы бірқалыпты жүреді. Қозғалмалы фосфор
қышқылының, көміраммонийлі сорғыш арқылы алынған, көлемі 100 г топырақта
1,47 мг құрайды, бұл топырақтағы өсімдікке қажетті фосфордың төмен
қамтамасыз етілгендігін көрсетеді. Топырақтағы калийдің қоры жеткілікті,
сондықтан калий тыңайтқыштарын ендіру қажет емес. Тақыртүрлі топырақтар
негізінен тұздалған, төменде оладың морфологиялық сипатамасы келтіріледі:
3-тілік, - Топырақ – томпиған сор.
Горизонт А (0-25 см) – томпиған, жоғарысында тұзды қабығы бар, бояуы бура-
сұр құмды, ақшыл-сары дақтары көп.
Горизонт В (25-54 см) – иллювиальды, бура түстес, тұз құрамды.
Горизонт С (54-140 см) – орман түрлі саз топырақ, бура, ылғал.
Галечникалық тұнбалы ашық сұртопырақтар. Таулы шығару конустарында
таралған. Көптеген жағдайларда топырақ түзуші жыныстарда төртіншілік,
үшіншілік және жоғары жастарда көінеді. Төртіншілік жастағы жыныстар
суглинкалармен ұсынылған, олар күшті валунно-галечниктік тұнбалармен
төселген. Шығарылу конустаның ельефі салыстырмалы түрде біртекті және майда
жоғарылау мен төмендеулермен тау алды жазықтарында кеңінен ұсынылған. Конус
биіктігінің жалпы еңісі 0,02-0,008 шамасында толқиды. Суау кезінде тұздану
болмайды. Шығау конусы топырақтары валунды-галечникті және тасты
тұнбалардың жинақталу тереңдіктеріне байланысты ажыратылады. Бұл топырақтар
негізгі Түркістан аймағының суамалы жерлерінің түрі болып саналады. Иқан,
Тасанақ, Қарашық, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
тәжірибесі жинақталған. Сонымен қатар анықталғанындай көгалдарды суаруға
арналған қондырғыларға жұмсалған қаражат 3-5 жылда орнын толтырады. Бір
артизан скважнасы 15-20 көгалды жерлерді сумен қамтамасыз етеді.
Түркістаннның жағдайында жерасты суларын пайдалана отырып көгалдарды суару
жер ресурстарын қолданудың ең басты көзі болып саналады және ол жеміс -
жидек өсіру мен қаланы көгалдандыруда үлкен мүмкіндік тудырады.
Аймақтың климаттық жағдайы
Түркестан аймағы шөлді зонада орналасқан. Бұл үлкен кеңістіктің
климатын сипаттау үшін алдымен жарық факторын қарастырамыз. Жазық жерге
қарағанда шөлді зонада жердің беткі қабаты мен атмосфераның орташа күн
жылуын қабылдау мөлшері жоғарырақ (кесте 1.1).
Кесте 1.1 – Жердің беткі қабаты мен атмосфераның бір тәулікте орташа
күн жылуын қабылдау мөлшері 1см2 калорияда (Григорьеву бойынша, 1944), (3)
Аймақ Ай Жыл
бойына
I II IIIIV
1 2 3 4
m
m
m
m -0.01
1-0,25 0,25-0,00,05-0,00,01-0,00,005-0 ,0,001 0,01
5 1 05 001
0-5 18,25 46,37 19,67 0,04 1,01 14,66 15,71
15-15 15,55 43,29 17,61 1,13 2,59 19,87 23,59
20-30 17,69 39,69 19,47 1,42 7,85 13,88 23,15
40-50 17,22 40,56 20,44 2,71 3,16 15,91 21,78
60-70 24,94 50,08 9,13 1,60 0,04 14,12 15,85
Аллювиальды-тоғайлық топырақтардағы қарашіріктің мөлшері аз (1.7
кесте). Жоғары қабатының құрамында 0,54-0,74 % қарашірік бар, тереңдеген
сайын ол бірденнен төмендейді. Сипатталушы топырақтағы жалпы азоттың құрамы
жөніндегі кескін аналогиялық түрде болады. Жалпы фосфордың құрамы 0,069 бен
0,091 % аралығында толқиды. Аллювиальды-тоғайлық топырақтар фосфорға кедей,
өсімдіктің тамыр аймағындағы қабатындағы қол жетімді фосфор 100 г
тапырақта шамамен 0,42-0,85 мг құрайды. Бұл топырақтағы калий құрамы
жоғары, жоғары горизонттарда оның биіктігі 100 г топырақта 20,80-44,0 мг
құрайды.
1.7 кесте. Аллювиальды-тоғайлық топырақтардағы химиялық сараптаманың
деректері
Үлгілерді Қарашірік, Жалпы Валды Көмірқышқыл, % 100 г топырақтағы
алу % азот, %фосфор, қозғалмалы фосфор
тереңдігі, %
см
Р2О2 К2О
0-5 0,73 0,075 0,091 4,47 0,85 44,0
5-15 0,54 0,049 0,085 5,09 0,55 0,80
20-30 0,30 0,033 0,077 5,02 0,42 17,60
40-50 0,20 0,030 0,069 4,42 0,34 -
Тақыртүрлі ашық сұртопырақ. Бұл топырақтар көне Сырдарияның оң
жағалау бөлігінің аллювиальды жазығын құрайды, ені 15-20 км. Микрорельеф
әлсіз бұдырлы, шаңды құмды төбешіктер жусан, жыңғыл, қарабарқын
бұтақтарында пайда болады. Бұл жерлерде атақты Отырарлық оазис құрылып,
Отырар қаласы және спутникті қалалар салынған, мәселен Отырарбад және
басқалар. Абад сөзін аударғанда жұмақ мекен деген мағынаны береді.
Топырақтүзуші түрлердің құрамында бұл топырақтар 10-15 % суда ерігіш
сульфатты-хлоридті типтегі тұздар ба, ал бұл жағдайларда грунт суларының
мекендеу әсері үлкен емес тереңдіктен білінеді – 2,5-3,0 м. Нәтижесінде жер
жұмысын ендіруде жүйе культурасының бұзылуынан екіншілік топырақтың
тұздануы жүреді. Топырақтың егістікті горизонтында еритін тұздар көлемі 1,5-
2,0 % жетеді, құрамы бойынша топырақ сорға айналады. Бұл процесс бүгінгі
күнге дейін жалғасын табуда. Осылайша Шәуілдір аймағының көптеген
шаруашылық жерлері ауылшаруашылық айналымынан шыққан, Арыстанбаб мавзолейі
аймағында сор өсімдік қарасора ғана өседі, құдықтағы су күшті тұздалған
және ішуге жарамсыз болып саналады.
2 тілімнің морфологиялық сипаттамасы Қоғам аймағында орналасқан
(1.8. кесте): топырағы – тақыртүрлі сор топырақ.
Горизонт А0 (0-5см) – тығыз емес қабықты қабат, қабықты-шаңды сұр
түсті жүйе, тұзды.
Горизонт А1 (5-25см) – қарашірікті, сұр-бура түсті, шаңды-қабықты
жүйелі, құрғақ, су-ерігіш тұзды жилкалармен төмендетілген.
Горизонт В (25-50см) – иллювиальды, орта сазды топырақ, байқаулы
ылғалданған, бедерлі ерігіш тұздар.
Горизонт ВС (50-70см) – сұр-қуаң, ылғалды, сазды топырақ, жилка
түріндегі тұздар.
Горизонт С (70-150см) – қуаң, орман түрлі саз топырақ, тұздар.
Механикалық сараптама мәліметтері бойынша тақыр түрлі сұртопырақтар
сазды топырақты. Физикалық балшықтың құрамы жоғары горизонтта шамамен 37 %,
тереңдікке ол біртіндеп өседі (1.9. кесте). Бұл топырақтар үлкен емес
қарашірік құрамды, жоғары горизонтта оның шамасы 1,10 % жетеді, ол
сұртопырақ түзілу процесімен байланысты болады.
1.8. кесте – Тақыртүрлі сұртопырақтардың химиялық сараптамасының
мәліметтері
Іріктеу Қарашірік, Жалпы Валды Көмірқышқыл 100 г топыраққа
тереңдігі% азот фосфор шаққандағы
қозғалмалы
топырақ, мг
Р2О2 К2О
0-10 1,10 0,087 0,143 3,51 1,47 36,8
10-20 0,95 0,089 0,144 3,09 1,21 36,8
25-35 0,59 0,049 0,134 3,96 0,47 28,4
40-50 0,46 4,37
1.9. кесте. – тақыртүрлі сұртопырақтардың гранулометриялық сараптамасы
ҮлгілердіңФракция көлемі, мм. Абсолютті құрғақ топырақтағы фракция
іріктеу құрамы, %
тереңдігі,
см
1-0,25 0,25-0,00,05-0,00,01-0,00,005-0 ,0,001 0,01
5 1 05 001
0-10 0,15 1,60 61,05 4,63 13,25 19,31 37,19
10-20 0,06 2,47 61,42 5,81 11,58 18,66 36,05
25-35 0,06 12,55 44,06 9,80 11,91 21,58 43,33
40-50 0,0 3,21 52,18 11,57 10,47 22,57 44,61
70-80 0,0 4,27 50,65 15,24 7,28 22,56 45,08
90-100 0,15 0,55 52,45 15,68 6,23 24,44 46,35
Қоректік заттардың құрамын қарастыруға көшкенде біріншіден олардың
қарашіріктің болмауынан азотқа кедей болатындығын айта кеткен жөн. Жоғары
қабаттағы азоттың көлемі шамамен 0,087 %, ал иллювиальды горизонтта –
шамамен 0,143%. Жоғары горизонтта валды фосфорлы қышқылдың құрамы –
шамамен 0,143%, оның таралуы бірқалыпты жүреді. Қозғалмалы фосфор
қышқылының, көміраммонийлі сорғыш арқылы алынған, көлемі 100 г топырақта
1,47 мг құрайды, бұл топырақтағы өсімдікке қажетті фосфордың төмен
қамтамасыз етілгендігін көрсетеді. Топырақтағы калийдің қоры жеткілікті,
сондықтан калий тыңайтқыштарын ендіру қажет емес. Тақыртүрлі топырақтар
негізінен тұздалған, төменде оладың морфологиялық сипатамасы келтіріледі:
3-тілік, - Топырақ – томпиған сор.
Горизонт А (0-25 см) – томпиған, жоғарысында тұзды қабығы бар, бояуы бура-
сұр құмды, ақшыл-сары дақтары көп.
Горизонт В (25-54 см) – иллювиальды, бура түстес, тұз құрамды.
Горизонт С (54-140 см) – орман түрлі саз топырақ, бура, ылғал.
Галечникалық тұнбалы ашық сұртопырақтар. Таулы шығару конустарында
таралған. Көптеген жағдайларда топырақ түзуші жыныстарда төртіншілік,
үшіншілік және жоғары жастарда көінеді. Төртіншілік жастағы жыныстар
суглинкалармен ұсынылған, олар күшті валунно-галечниктік тұнбалармен
төселген. Шығарылу конустаның ельефі салыстырмалы түрде біртекті және майда
жоғарылау мен төмендеулермен тау алды жазықтарында кеңінен ұсынылған. Конус
биіктігінің жалпы еңісі 0,02-0,008 шамасында толқиды. Суау кезінде тұздану
болмайды. Шығау конусы топырақтары валунды-галечникті және тасты
тұнбалардың жинақталу тереңдіктеріне байланысты ажыратылады. Бұл топырақтар
негізгі Түркістан аймағының суамалы жерлерінің түрі болып саналады. Иқан,
Тасанақ, Қарашық, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz