Шаруашылықты ұйымдастыру түрлері. Ақшаның пайда болуы, мәні және қызметтері

ЖОСПАР:

I. Кіріспе бөлім.

а) Шаруашылықты ұйымдастыру түрлері
б)Тауарлы шаруашылықтың пайда болуының себептері және жағдайлары, негізгі бағыттары.

II. Негізгі бөлім.
а) Ақшаның пайда болуы.
б) Ақшаның мәні және қызметтері.

III. Қорытынды.

а) Ақшаның металдық және номиналдық теориялары.

Шаруашылықты ұйымдастыру түрлері

Шаруашылықтың бірінші тарихи нысаны натуралды шаруашылық болып табылады. Онда өндіріс пен тұтыну тікелей қосылған, ал қызметті үйлестіру патриархалды дәстүр мен еңбекке экономикадан тыс мәжбүр ету негізінде іске асырылады.
Натуралды шаруашылық – бұл адамдар өздерінің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өнім жасайтын ұйымдастыру-экономикалық қатынастардың жүйесі.
Бұл жүйе ккелесідей қасиеттерге ие.

Натуралды шаруашылықтың негізгі қасиеттері

Натуралды шаруашылыққа тән сипаттар:
а) ұйымдастыру-экономикккалық қатынастар жүйесінің тұйықтылығы;
ә) ерекшеленген түрлерге бөлуді жоққа шығаратын әмбебап қол еңбегі;
б) өндіріс пен тұтыну арасындағы тура экономикалық байланыстар. Ол мынандай формула бойынша дамиды: «өндіріс–бөлу–тұтыну», яғни жасалған өнім айырбасқа айырбасқа түспестен өндіріске қатысушылар арасында бөлініп, тұтынуға түседі.
Натуралды шаруашылық алғашқы тайпалық құрылыс қалыптасуы кезеңінде туып, құл иленуші мемлекеттерде үстем етті және феодалдық экономикалық басты қасиеттерінің бірін құрады. Қазіргі кезде ол индустрияға дейінгі өндіріс, дәстүрлі экономика басым дамушы елдерде сақталып қалды.
Шаруашылықтың еі кең таралған нысаны тауарлы шаруашылық болып табылады. Онда өндіріс пен тұтыну арасындағы байланыс, экономикалық қызметті үйлестіру бәсеке жағдайында рынокта тауарларды сатып алу-сату жолы арқылы іске асырылады.
Тауарлы шаруашылық – бұл пайдалы өнімдер рынокта сатылу үшін жасалатын ұйымдастыру-эклномикалық қатынастар жүйесі.
Мұндай жүйе оның ерекшеліктерін сипаттайтын белгілерге ие болады.












Тауарлы шаруашылықтың негізгі қасиеттері

Тауарлы шаруашылыққа тән:
а) ұйымдастыру-экономикалық қатынастардың анықтығы;
ә)еңбекті бөлу және оның әсерінен тауар айырбасы жүреді;
б) өндіріс пен тұтыну арасындағы жанама делдалды байланыстар;
Ол «өндіріс–бөлу–тұтыну» формуласы бойынша дамиды.
Дайындалған өнім рынокқа басқа бұйымдарға айырбасталу үшін түседі, содан кейін ғана тұтыну сферасына барады. Рыноктық айырбас тауар өндірушілер мен тауар тұтынушылар арасында экономикалық байланыс орнатады.

Тауарлық шаруашылықтың негізгі категориялары

Тауарды өндіру алғашқы тайпалық құрылыс кезіңен бастап бүгінге дейін әрекет етіп келеді.
Тауарлық өндірісті дамыту себептері болып:
а) еңбекті қоғамдық бөлу
ә) адамдардың шаруашылыққа қарай бөлінуі.
Тарихи тұрғыдан шаруалар мен қолөнершілердің қарапайым тауарлы шаруашылығы бірінші болды. Капитализм кезінде дамыған тауарлы шаруашылық пайда болады. Бұл кезде еңбек нәтижесі ғана емес, адамның жұмыс күшінің өзі де тауар болады.
Тауарлы шаруашылықтың қарапайым карточкасы тауар болып табылады.
Тауар – бұл нарықта басқа тауарға балама айырбастауға бағытталған еңбекпен жасалған қоғамдық пайдалылық. Тауарды тепе-тең өнімге айырбастау кезінде нарықта айырбас құнына ие болады.
Айырбас құны – бұл тауардың белгілі бір сандық пропорцияда басқа пайдалы

Пайдаланылған әдебиеттер:

1). Шеденов Ө.Қ., Сағындықов Е.Н., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин: Жалпы экономикалық теория-Оқулық, Ақтөбе 2004ж.
2). Мамыров Н.Қ., Тілеуканова М. Макроэкономика. Алматы, 2003ж.
3). Видяпин В.И., Добрынин А.И., Журавлева Г.П. Экономическая теория. М., 2007г.