Я.А.Коменский тәрбие мәселелері туралы

Жоспар
Кіріспе

1 Я.А.Коменский тәрбие мәселелері туралы
2 Я.А.Коменскийдің педагогикалық теориясының маңызы

Коменский білім беру мен тәрбие мәселелерін бір-бірінен бөліп қараған емес, әр уақытга бірінсіз екіншісін елестете алмады. Білім беру мен тәрбие ісін бір-бірімен тығыз байланыста қарастырды. Коменскийдің пікірінше, тәрбиенің үш сатысы, үш міндеті болады: өзін-өзі және қоршаған ортаны тану (ақыл-ой тәрбиесі), өзін-өзі басқару (адамгершілік тәрбиесі) хәне құдайға құлшылық ету (діни тәрбие). Ортағасырдағы педагогтардан айырмашылығы Коменский бірінші міндеттерді шешуге ерекше мән берді, яғни ақыл-ой тәрбиесән бірінші орынға қойды. Оқыту үрдісінде берілетін бір ғана ғылыми білім шәкіртті жан-жақты тұлға ретінде қалыптастыра алмайды.
Коменский тәрбиенің рөлін өте жоғары бағалады. Адам тәрбиенің арқасында ғана адам болады, ол балалық жас кезеңінде берілуі қажет деп жазды. Ол "кез-келген баладан адам қалыптастыруға болады",- деп тұжырымдады. Қабілетті, ұқыпты және педагогтың ықпалына көнгіш балалармен қатар, қабілетсіз, жалқау және қыңыр келетін өте аз балалардың тобы кездеседі дей келіп, Коменский бұл топгағы балаларды да тәрбиелеу және оқыту керек екендігін сендірді. Адамның өзін-өзі басқара білуі Коменскийдің көзқарасы бойынша тәрбиенің үш түрінің бірі болып табылады. Ол адамгершілік тәрбие арқылы іске асады.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Я.А.Коменский тәрбие мәселелері туралы

Коменский білім беру мен тәрбие мәселелерін бір-бірінен бөліп қараған
емес, әр уақытга бірінсіз екіншісін елестете алмады. Білім беру мен тәрбие
ісін бір-бірімен тығыз байланыста қарастырды. Коменскийдің пікірінше,
тәрбиенің үш сатысы, үш міндеті болады: өзін-өзі және қоршаған ортаны тану
(ақыл-ой тәрбиесі), өзін-өзі басқару (адамгершілік тәрбиесі) хәне құдайға
құлшылық ету (діни тәрбие). Ортағасырдағы педагогтардан айырмашылығы
Коменский бірінші міндеттерді шешуге ерекше мән берді, яғни ақыл-ой
тәрбиесән бірінші орынға қойды. Оқыту үрдісінде берілетін бір ғана ғылыми
білім шәкіртті жан-жақты тұлға ретінде қалыптастыра алмайды.
Коменский тәрбиенің рөлін өте жоғары бағалады. Адам тәрбиенің
арқасында ғана адам болады, ол балалық жас кезеңінде берілуі қажет деп
жазды. Ол "кез-келген баладан адам қалыптастыруға болады",- деп
тұжырымдады. Қабілетті, ұқыпты және педагогтың ықпалына көнгіш балалармен
қатар, қабілетсіз, жалқау және қыңыр келетін өте аз балалардың тобы
кездеседі дей келіп, Коменский бұл топгағы балаларды да тәрбиелеу және
оқыту керек екендігін сендірді. Адамның өзін-өзі басқара білуі Коменскийдің
көзқарасы бойынша тәрбиенің үш түрінің бірі болып табылады. Ол адамгершілік
тәрбие арқылы іске асады.
Платоннан және Аристотельден кейін, Коменский негізгі адамгершілік
сапаларға даналық, бірқалыптылық, батылдық және әділеттілікті жатқызды.
Даналық ұғымы Коменскийдің көзқарасы бойынша, бұл адамгершілік қасиет
негізінен оқыту үрдісінде шәкірттерді ғылым, өнер және тілдер негіздеріне
үйретуде, демек, "ғылыми білім" үрдісінде тәрбиелейді.
Бірқалыптылық Коменскийдің айтуынша, оқушыларда әруақытта да "шамадан
тыс асып кетпеу" қабілеттілігін тәрбиелеу, әруақытта бірқалыптылықты
сақтауға тәрбиелеу. "Бірқалыптылықты тамақта, ұйқыда, жұмыста, ойында,
әңгімеде тыныштық сақтап отыру" қажет деді.
Батылдылық — бұл жеке тұлғаның бағалы адамгершілік қасиеті.
Батылдылық, демек, адамда дамыған ой мен берік еріктің, өз іс-әрекетін және
қылықтарын ақылмен анықтай білудің болуын қажет етеді. Табандылық пен
шыдамдылық Коменскийде батылдылықтың бір-бірінен бөлінбейтін салалары
ретінде қарастырылады.
Батылдылық және басқа да адамгершілік қасиеттер оқушыларға бірден
берілмейді, оқыту үрдісінде бірте-бірте пайда болады.
Еңбектегі шыдамдылықты қалыптастыру. Бұл адамгершілік қасиет,
Коменскийдің айтуынша, жастық шақ кезіндегі жастарға ерекше қажет.
Еңбектегі шыдамдылықты қалыптастыру әруақытта да балалардың қандай болса да
іспен айналысуы болып табылады.
Осы басты адамгершілік қасиеттермен қатар, Коменский балаларда
қарапайымдылық, басқаның айтқанын тыңдау, ұқыптылық, кішіпейілділік,
үлкенді сыйлау, еңбексүйгіштік қасиеттерді қалыптастыруға кеңес береді.
Адамгершілік тәрбиесінің негізгі құралдарына Коменский: ата-ананың,
мұғалімдердің, жолдастарының үлгісін, балаларға ақыл-кеңес беру, әңгіме
өткізу, адамгершілік мінез-құлыққа балаларды жаттықтыру, жағымсыз мінез-
құлыққа қарсы күресті жатқызды.
Коменский адамгершілік тәрбиесіне төмендегідей негізгі талаптарды
қойды:
адамгершілік қасиеттерді кішкентай кезден бастау керек;
адамгершілік қасиеттерді сөзбен емес, іс-әрекетпен тәрбиелеу;
балаларды тәрбиелеуде өмірден және тарихтан алынған мысалдарды кеңінен
пайдалану;
балаларды бүлінген адамдардың қауымынан және кез-келген басқа да
адамгершілікке жат қылықтардан сақтандыру.
Оқыту тәрбие мәселелерімен тығыз байланыста. Тәртіп мәселесін жаңаша
кең көлемде шеше біледі. Тәртіп әрбір мектепке ауадай қажет. "Тәртіпсіз
мектеп, сусыз айналған диірменмен бірдей" деген чех халқының мақалын жиі
пайдаланды.
Коменский тәртіп мәселесіне ерекше мән бере отырып, үлкен үлес қосты.
Ол баланың адамгершілік қасиеті мен жеке басын басып-жаншуға, ұрып-соғуға,
таяқ тәртібіне негізделген ортағасырлық мектепке қарсы шықты. Ол тәртіпті
қоя білді, сонымен қатар мұғалім оқушылардың арасында тәртіпті орнатудың
қажеттігін түсіне білді. "Жақсы үлгілермен, жылы сөздермен және әруақытта
да шынайы, балаға жүрек жылуымен тәртіп орнатуды қолдады".
Коменский балаларды дене жағынан жазалауға қарсы шыға отырып,
мектептерде қолданбауды күн тәртібіне қоя отырып, бұл мәселеде екіжақтылық
аңғарды. Ол ерекше жағдайларда және мектеп кеңесінің шешімі бойынша, егер
оқушы құдайға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.