Кестелермен жұмыс жасау
1 Кестелерді сырттан әкелу (импортгау) режимі
2 Кестелермен байланыс режимі
3.Сұраныс Конапрукторы
4. Өрнек қурастырушы
5. Автоформалгр
6. Баскдру элементтері
7. Макростар және модульдер
8. Тұймелер
9. Макросты іск1е қосатын түйме
10. Контексті мәзірлі түйме
11. Тұймелер шебері
2 Кестелермен байланыс режимі
3.Сұраныс Конапрукторы
4. Өрнек қурастырушы
5. Автоформалгр
6. Баскдру элементтері
7. Макростар және модульдер
8. Тұймелер
9. Макросты іск1е қосатын түйме
10. Контексті мәзірлі түйме
11. Тұймелер шебері
Кесте құрудың жоғарыда айтылған екі режимінен басқа Кесте шебері деп аталатын, үшінші режимін қарастырайық. Бұл режимде программа өзіндегі арнайы дайын түрған кестелерді пайдаланады. Кесте шебері 4 қадамнан түрады, оның әр қадамына сәйкес терезелер ашыяып, онда тиісті жұмыстар атқарылады.
1-кадам. Ашылған терезеде кестелер улгісі тізімінен тандалган кестенің өрісгер үлгісіндегі гізімінен жаңа кестеге кджетгі ерістер тавдап, Врі карай түймесін шерту керек (бұл қадам 2.7-суретте керсетілген).
2-қадам. Ашылған терезеде кестеге жаңа атау беріп, оның кілттік өрісін анықтау режимдерінің бірін тандап, Әрі карай түймесін шерту керек. Кілттік ерісті анықтау режимінің екі жағдайы бар: автоматты тұрде анықталатьш; құрастырушының өзі анықтайтын. Яғни оның біріншісінде проіраммаңың өзі, ал екіншісінде қүрастырушының өзі сұхбаттық терезе сүрағыма жауап бере отырып, кілттік ерісті анықтайды.
3-кадам, Кестені басқа кестелермен байланыстыру мүмкіңцігін беретін терезе ашылады. Программа барлық кестелерге кілттік өрістері бойынша талдау жасайды. Егер олардың ішінде осы қүрыльш жатқан кесте өрістерімен аттас өрістері бар кестелер кездессе, онда оларды осы жаңа кестемен байланыстырады, Ал, егер ондай кестелер табылмаса, онда бүл терезеде олардың атаулары алдына байланыспаған сөзі тіркелген тізім көрінеді. Кестелер арасындағы байланысты қүрастырушы өзі анык^ауына болады. Ол ұшін Байланыстар түймесін шерту керек. Байланыс жүмысы аяқталған соң, Әрі қарай түймесі басылады.
4-қадам. Шебер жүмысы аяқталғаннан кейін орындалатын мынадай үш режимнің бірі таңцалады: кестелер қүрылымын озгерту; берілгендерді кесгпеге тікелей енгізу: берілгендерді Шебер көмегімен құрылған форма арқылы кестеге внгізу, Мүңдағы бірінші жағдайда жаңа кесте үідін қүрастырушы режимі ашылады, екінші жағдайда ол кесте түрінде ашылады (негізіңде, бүл режимге БҚ терезесіндеғі Ашу гүймесі арқылы көшеді), ал үшінші жағдайда жаңа кесте үшін шебер қарапайым форма күрастырады (қажет болса, оны сақгауға да болады), Терезеде осы режимдердің қажеттісі тандалған соң Дайын түймесі басылады.
Сонымен, Дайын түймесі басылғаннан кейін кесте шебері кұрастыру жү^мысын толық аяқтап, 4-қадамда тацдалған режимнің бірінде жаңа кестені көрсетеді.
1-кадам. Ашылған терезеде кестелер улгісі тізімінен тандалган кестенің өрісгер үлгісіндегі гізімінен жаңа кестеге кджетгі ерістер тавдап, Врі карай түймесін шерту керек (бұл қадам 2.7-суретте керсетілген).
2-қадам. Ашылған терезеде кестеге жаңа атау беріп, оның кілттік өрісін анықтау режимдерінің бірін тандап, Әрі карай түймесін шерту керек. Кілттік ерісті анықтау режимінің екі жағдайы бар: автоматты тұрде анықталатьш; құрастырушының өзі анықтайтын. Яғни оның біріншісінде проіраммаңың өзі, ал екіншісінде қүрастырушының өзі сұхбаттық терезе сүрағыма жауап бере отырып, кілттік ерісті анықтайды.
3-кадам, Кестені басқа кестелермен байланыстыру мүмкіңцігін беретін терезе ашылады. Программа барлық кестелерге кілттік өрістері бойынша талдау жасайды. Егер олардың ішінде осы қүрыльш жатқан кесте өрістерімен аттас өрістері бар кестелер кездессе, онда оларды осы жаңа кестемен байланыстырады, Ал, егер ондай кестелер табылмаса, онда бүл терезеде олардың атаулары алдына байланыспаған сөзі тіркелген тізім көрінеді. Кестелер арасындағы байланысты қүрастырушы өзі анык^ауына болады. Ол ұшін Байланыстар түймесін шерту керек. Байланыс жүмысы аяқталған соң, Әрі қарай түймесі басылады.
4-қадам. Шебер жүмысы аяқталғаннан кейін орындалатын мынадай үш режимнің бірі таңцалады: кестелер қүрылымын озгерту; берілгендерді кесгпеге тікелей енгізу: берілгендерді Шебер көмегімен құрылған форма арқылы кестеге внгізу, Мүңдағы бірінші жағдайда жаңа кесте үідін қүрастырушы режимі ашылады, екінші жағдайда ол кесте түрінде ашылады (негізіңде, бүл режимге БҚ терезесіндеғі Ашу гүймесі арқылы көшеді), ал үшінші жағдайда жаңа кесте үшін шебер қарапайым форма күрастырады (қажет болса, оны сақгауға да болады), Терезеде осы режимдердің қажеттісі тандалған соң Дайын түймесі басылады.
Сонымен, Дайын түймесі басылғаннан кейін кесте шебері кұрастыру жү^мысын толық аяқтап, 4-қадамда тацдалған режимнің бірінде жаңа кестені көрсетеді.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
2.4. Кестелер шебері
Кесте құрудың жоғарыда айтылған екі режимінен басқа Кесте шебері деп
аталатын, үшінші режимін қарастырайық. Бұл режимде программа өзіндегі
арнайы дайын түрған кестелерді пайдаланады. Кесте шебері 4 қадамнан түрады,
оның әр қадамына сәйкес терезелер ашыяып, онда тиісті жұмыстар атқарылады.
1-кадам. Ашылған терезеде кестелер улгісі тізімінен тандалган кестенің
өрісгер үлгісіндегі гізімінен жаңа кестеге кджетгі ерістер тавдап, Врі
карай түймесін шерту керек (бұл қадам 2.7-суретте керсетілген).
2-қадам. Ашылған терезеде кестеге жаңа атау беріп, оның кілттік өрісін
анықтау режимдерінің бірін тандап, Әрі карай түймесін шерту керек. Кілттік
ерісті анықтау режимінің екі жағдайы бар: автоматты тұрде анықталатьш;
құрастырушының өзі анықтайтын. Яғни оның біріншісінде проіраммаңың өзі, ал
екіншісінде қүрастырушының өзі сұхбаттық терезе сүрағыма жауап бере отырып,
кілттік ерісті анықтайды.
3-кадам, Кестені басқа кестелермен байланыстыру мүмкіңцігін беретін
терезе ашылады. Программа барлық кестелерге кілттік өрістері бойынша талдау
жасайды. Егер олардың ішінде осы қүрыльш жатқан кесте өрістерімен аттас
өрістері бар кестелер кездессе, онда оларды осы жаңа кестемен
байланыстырады, Ал, егер ондай кестелер табылмаса, онда бүл терезеде
олардың атаулары алдына байланыспаған сөзі тіркелген тізім көрінеді.
Кестелер арасындағы байланысты қүрастырушы өзі анык^ауына болады. Ол ұшін
Байланыстар түймесін шерту керек. Байланыс жүмысы аяқталған соң, Әрі қарай
түймесі басылады.
4-қадам. Шебер жүмысы аяқталғаннан кейін орындалатын мынадай үш
режимнің бірі таңцалады: кестелер қүрылымын озгерту; берілгендерді кесгпеге
тікелей енгізу: берілгендерді Шебер көмегімен құрылған форма арқылы кестеге
внгізу, Мүңдағы бірінші жағдайда жаңа кесте үідін қүрастырушы режимі
ашылады, екінші жағдайда ол кесте түрінде ашылады (негізіңде, бүл режимге
БҚ терезесіндеғі Ашу гүймесі арқылы көшеді), ал үшінші жағдайда жаңа кесте
үшін шебер қарапайым форма күрастырады (қажет болса, оны сақгауға да
болады), Терезеде осы режимдердің қажеттісі тандалған соң Дайын түймесі
басылады.
Сонымен, Дайын түймесі басылғаннан кейін кесте шебері кұрастыру
жү^мысын толық аяқтап, 4-қадамда тацдалған режимнің бірінде жаңа кестені
көрсетеді.
2.5, Кестелерді сырттан әкелу (импортгау) режимі
Ассезз программасынын өр түрлі форматтағы басқа файлдар мәліметтерін
Б.Қ мәліметіне айналдыру мүмкіндігі бар. Оны 2.8-суретте көрсетілген
терезеде орындауға болады.
Берілгендерді ВВА8Е, ҒОХРКО сияқты БҚ-нан импорттау мейлінше оңай
орындалады. Өйткені, олардың кұрылымдары үқсас, яғни БҚ-да мәліметтер кесте
түрінде сақгалады. Бүл импорттауды автоматты түрде жүргізуге мүмкіидік
береді.
Ал, ЕХСЕЬ электрондық кестесінен импорттау оңай жұмыс емес. Оның жұмыс
парағы да бағандардан тұрғанымен, олар БҚ-ғы бағандар сияқты емес. Өйткені.
олар әр тұрлі типтегі берілгеңцерді сақтай алады. Мұкдай импорттау кезінде
қолдану-шыға бірнеше қосымша сұрактар беріледі. Сол сүрақтарға жауап бере
отырып, импорттау жүмысын орындауға болады. Бірақ, соның өзінде де,
берілгендер толық көшірілмеуі мүмкін.
Информациялық жүйелерде колданылатын берілгендерден тұратын текстік
файлдарды да импорттауға болады. Мүндай файлдардың ерекшелігі оларда
берілгендер белгілі бір ретпен жазылады.
Берілгеңдерді импорттау арнайы Шебер арқылы орында-лады. Оның жүмысы
2.8-суреттегі параметрлерді анықтаудан басталып, алты қадамнан тұратын
Шебер терезелерінде қажетті тандауларды орната отырьш, ең соңғы терезедегі
Дайын түймесін басумен аяқталады. Сонда бастапқы алынған файлдағы
мәліметтер Ассезз БҚ-ның мөліметтеріне айналады. Сонымен, импорттау
процесінде Ассезз кестесінің өрістері анықгалып, ондағы мәліметтер сырттағы
басқа файлдан алынады,
2.6. Кестелермен байланыс режимі
БҚ-ларының Ассезз-те қолдау табатын бірнеше форматтары бар. Сондықган
кейбір жағдайларда БҚ-нан импорттаудың орнына файлмен байланыс орнату
жеткілікті, Бұл тәсіл әр түрлі БҚБЖ-де құрылған екі информациялық жүйені
интегралдауға мүмкіндік бспеді.
26
Сонымен кестелермен байланыс режимінің алгоритмі мынадай:
1. Жаңа кесте сүхбаттық терезесінде (2.1-сурет) кестелермен
байланыс тәсілін белгілеп, ОК түймесін басу керек.
2. Пайда болған Байланыс терезесінде байланыс жасайтын файл және оньщ
типі тандапады.
3. Жабу түймесін басыд, байланыс процедурасын аяқтау керек. Осы
қадамдардан кейін ағымдық қатынаста байланысқан БҚ
жайында информация сақтау үшін, ШҒ типтегі файл құрылады да, атауы
байланыс файлы атауымен аттас кесте пайда болады. Байланысқан кестеде жаңа
өріс құруға болмайды, бірақ жазбалар қосу мумкіндігі бар.
2,7. Кестелер араеындаш байланыстарды қуру
БКБЖ-нің негізгі артыкдіылығы жеке кестелермен емес, өзара байланысқан
кестелер тобымен жүмыс істеу кезінде көрінеді. Ассе88-те кестелер
арасындағы байланыстарды қүру үшін Берілгендер схемасы деп аталатын арнайы
сұхбаттық терезе бар. Бүл терезені Сервис - Берілгеңдер схемасы
командасымен немесе саймандар тақтасыңца өзімен аттас түймені шерту арқылы
ашуға болады,
Егер БҚ-дағы кестелер арасында бүрын ешқандай байланыс болмаса, окда
Беріягендер схемасы терезесін ашу кезінде кестелерді қосу (толықтыру)
терезесі бірге ашылады (2.9-сурет),
Кестелерді қосу терезесінде кесте аралық байланыстар қүрылымына
енгізетін қажетті кестелерді таңдауға болады. Ал, егер кестелер арасындағы
байланыстар осыған дейін орнатылған болса, овда Берілгендер схемасына жаңа
кесте енгізу үшін, оның контексті мәзірінде кестені қосу бөлімін таңдау
қажет.
Ъерілгендер схемасында байланыстыруға қажет барлық кестелер тавдалып
болган соң, осы кестелер өрістері арасында байланыс кұруға кірісу керек. Ол
үшін бір кестедегі өріс атауын екінші кестедегі оған сәйкес байланысқан
өріс атауына қарай тасу керек. Өрістерді тасып болған соң, кұрылған
байланыстар қасиеттерін анықгауга мүмкіңдік беретін Байланыс сүхбаттык,
терезесі ашылады (2.10-сурет).
Байланыс терезесінде Берілгендердің біртүтастығымен жабдыктау,
Байлаңыскан өрістерді каскадты жаңарту және Башаныскдн жазбаларды каскадты
жою де.ген үш параметр бар. Мұндағы берілгендердің біртүтастыган жабдыкгау
параметріндегі жалаушаны орнату бір кестедегі жазбалардың жойыльш кетуінен
сақтандырады. Біртұтастық шарты бар болуы үшін негізгі кестенің өрісі
кілттік болуы қахет және байланысатын екі өрістің типі бірдей болуы керек.
Ал, қалған екі параметр негізгі кестеде берілгеңдерге езгеріс енгізу
кезінде оған бағынышты барлық кестелердегі мәліметтердің бір мезгілде
өзгеруін яғни, олардың жойылуы мен жаңаруын қамтамасыз етеді.
Мысалы, бір қызметкердің фамилиясы өзгерген болса, онда оны
қызметкерлер кестесіндегі фамилия өрісінде ғана өзгерту жеткілікті, ал
қалған байланысқан кестелерде ол автоматты түрде өзгереді,
Кестеаралық байланыстардың төрт типі бар; "кебі-біріне" (оо - 1);
"бірі-кебіне" (1 - оо); "бірі-біріне" (1 - 1) және "көбі-көбіне" (оо ~
со). Мұндай байланыстар кезінде бірінші кесте басты, ал екіншісі оған
бағынышты кесте деп аталады. Яғни "көбі-біріне" типтегі байланыс кезінде
басты кестедегі бірнеше жазбаға бағынышты кестедегі бір ғана жазба, "бірі-
көбіне" типтегі байланыс кезінде басты кестедегі әрбір жазбаға бағынышты
кестедегі бірнеше жазба, ал "бірі-біріне" типтегі байланыс кезінде
басты кестедегі әрбр жазбаға бағынышты
кестедегі бір ғана жазба сәйкес келеді. Төртінші "кебі-кебіне" типтегі
байланысты орнату үшін көмекші кесте қажет болады. Бүл жағдайда басты кесте
мен көмекші кесте арасында "көбі-біріне" байланысын, ал комекші мен
бағынышты кесте арасында "бірі-кебіне" байланысын орнату қажет.
Сонымен Берілгендер схемасы терезесінде жоғарыда айтылған кестелер
арасындағы байланыстардың типтері көрнекі түрде бей-неленеді. 2.9-суретте
"бірі-көбіне" типтегі байланыс кескінделген,
Орнатылған байланысты жою үшін, осы байланыс сызығында тышқанның оң жақ
түймесін шертіп, пайда болған контексті мәзірдегі Жою командасын қолдану
керек.
4. Сұраныстар
Сұраныстар арқылы бір немесе бірнеше байланысқан кестелерден
берілгендерді, анықталған шарт бойьшша, іріктеп алуға болады. Ассевз-те
сұраныс құрудың бірнеше тәсілдері бар. Олар Сүраныс жапсырмасындағы Қүру
түймесі басылғанда пайда болатын Жаңа сүраныс терезесівде көрсетілген (4.1-
сурет).
4.1. Кэранайым сұракыс
Жаңа сұраныс терезесінде оның Кр.рапайым сүраныс түрін тавдап, ОК
түймесін шерткенде Кррапайым сүраныс шебері іске қосылады. Бүл кезде
шебердің бірінші терезесі ашылады да, сұраныс хасалатын қажетті кестелер
мен олардың қажетті өрістері таңцалады. Егер сұраныс жасау үшін бір ғана
кесте мәліметтері жеткіліюгі болса, онда шебердің екінші терезесінде
сұранысқа атау беріледі де, Дайын түймесі шертіледі. Бұл жағдайда шебер
бірінші қадамда көрсетілген кестенің тандалған өрістері мен олардың
берілгендерін ғана сұраныс-кестесінде шығарады.
Ал, егер сүранысқа екі немесе бірнеше кесте мәліметтері қажет болса,
онда шебердің екінші терезесінде толык, немесе кррытынды параметрлерінің
бірі таңдалады да, оның атауы үшінші терезеде енгізіледі. Дайын гүймесі
шертілгеннен кейін экран бетіне жаңадан құрылған сүраныс-кестесі ашылады.
Осы жағдайдағы Кррапайым сүраныс шеберінің жұмысын түсіну үшін, топ
студештері мен олардың үш пәннен өр уақытта алған бағалары бойынша
толтырылған екі кесте қарастырайық (4.2-сурет). Олардың Код (1-кесте) және
Фамитя коды (2-кесте) өрістері арасында Берілгевдер схемасы командасы
бойынша байланыс орнатылсын (2.7-тақырыпшаны қараңыз). Сонан соң осы
кестелердегі мәліметтерден қажетті сүраныс құралық. Оның алгоритмі мынадай:
1. Сұраныс жапсырмасында Күру түймесін басып, Кррапайым сүраныс
командасын таңдап, ОК түймесін шерту,
2. 1-кестеден Фамилия және 2-кестеден Баға өрістерін тандау.
3, Толық параметрін белгілеу.
4, Сүранысқа атау беріп, Дайын түймесіы шерту (компьютер
берген атауды қалдыруға да болады). Сонд- жаңадан сүраныс кестесі
құрылады (4.3а-сурет).
Жоғарыдағы әрекеттердің үшіншісівде толық параметрінің орнына қорытынды
параметрін тавдап, сол терезедегі КррытынОылар түймесін шерткенде пайда
болатын функциялар тізімінек 5шп функциясын белгілеп, ал қалған әрекеттерді
өзгертпсй басқа сүраныс кестесін алуға да болады (4,3ә-сурет). Мұндағы 1-
сұраныс кестесінде берілген екі кесте арасындағы байланыстар бойынша
таңцалғак өрістер біріктірпіген, ал 2-сүраныс кестесінде, кррытынды
параметрінің. 8ит (қосынды) функциясы берілгендіктен, таңдалған өрістердегі
мөліметтер топтастырыльга, олардың мәндерінің қорытындысы (косындылары)
есептелген.
Сонымен, Шебердің 2-қадамындағы толық параметрі бойынша таңдалған
өрістердегі берілгендер сүраныс кестесіне толық шығарылады да, ал Кррытынды
параметрі бойынша қорытынды мәндерді есетеуге қолданылатын функциялар
түрлері анықталып, сүраныс кестесіне берілгендер қорытылып шығарылады.
Қорытынды ретіндс әр топтағы арифметикалық ортаны, минимумды, максимумды,
жазбалар санын есептеуге болады.
4.2.Сұраныс Конапрукторы
Сүраныс Конструкторы бойынша жаңа сүраныс кестесін қүруға және бүрыннан
бар сүраныс кестесінің құрьшымын көруге немесе оны өзгертуге болады.
БҚ~да 4.3а-суретте көрсетілген сүраныс таңдалып, Конструктор түймесі
шертілсін. Содан кейін пайда болған терезеде (4.4-сурет) сүраныстың қавдай
принцшшен қүрылғанын анықгауға болады. Сүраныс Конструкторы терезесінің
жоғарғы жағында кёстелер арасындағы байланыстар, ал төменгі жағында кесте
түрінде сұраныстың сипаты көрсетілген. Мүндағы кестенің әрбір бағаны бір
өріске сөйкес. Оның өріс және кесте атауы жолдарында қажетті өрісті
тандауға мүмкіндік беретін тізім қамтылған. Яғни, алдымен кестелер тізшінен
қажетті кесте сонан соң өрістер тізімінен оның қажетті өрістері тандалады.
Егер қолданушы сүранысқа жаңа өрістер қосатын болса кесте оңға қарай
автоматты түрде кеңейеді.
Іріктеу шарты қатарын толтыру арқылы БҚ-дағы мәліметгерді іріктеуге
болады.
Мысалы, кестеде Асановка тиісті барлық жазбаларды көру қажет болса,
Фамилия бағанындағы іріктеу шарты қатарына "Асанов Б," сөзін енгізу керек.
"Асанов Б. " сөзін тырнақшаға алмай енгізгеннің өзінде де программа оны
тырнақшаға алып жазады. Сұраныстьщ Конструктор режимін Жабу түймесі арқылы
жауып, жаңадан құрылған не қдэылымы өзгертілген сұранысты ашқанда ол
кестеде тек қойылған шартка тиісті ғана жазбаларды аламыз (4.5а-сурет). Дәл
осылай сұраныстың Конструктор режиміндегі екінші бағанында да "4" шартын
анықгауға болады. Сонда программа екінщі өрістегі мөндердің 4-тен кіші
болатын жазбаларын тандайды (4.5ә-сурет).
Конструктор режиміндегі сұраныс бланкісінде Топтық операция қатары бар.
Кейде ол қатардың көрінбеуі де мүмкін. Ол кезде саймакдар тақгасындағы
Топтық операция түймесін шерту керек.
Топтық операция дегеніміз берілген өрістегі мәндерді қандай да бір
функция көмегімен өвдеу. Мұндағы функция сол кдтарды шерткенде ашылатык
функциялар тізімінен таңцалад,ы.
4.3-суретте көрсетілген сүраныстардың бір-
бірінен
айырмашылығы олардағы Баға өрісінде біріншісінде топтастыру функциясы,
екіншісінде 8ига функциясы анықталған. Топтық операция арқьілы есептелетін
өрістерді де құруға болады. Мысалы, 4.3ә-суреттегі кестеде әрбір фамилияның
қанша рет кездесетінін санау қажет болсын. Ол үшін, оның Конструюпор
режиміндегі тағы бір бағанда Фамилия өрісін құрып, ондағы Топтық операция
ішінен Соипі (санау) функциясын анықтау керек. Сүраныс бланкісі 4.6а-
суретте, ал оның нәтижесі 4.6ә-суретте көрсетілген.
Сұраныс бланкісінің Сорттау катарында сүраныс нәтижесінде алынган
мәліметтерді сорттауға болады.
4.3. Өрнек қурастырушы
Сураныс кұру барысында жазбаларды іріктеу шартын беретін өрнекті
анықгауға арналған Өрнек күрастырушыны қолдануға болады. Ол сұраныс
бланкісінде Іріктеу шарты қатарына байланысты кон-тексті мәзірдегі
Құрастыру командасымен іске қосылады (4.7-сурет).
Өрнек құрастыру барысында бірнеше карапайым ережені естен шығармау
керек:
- өрнек барлық уақытта логикалык типте болады;
- символдық тұрақтылар тырнақшаға алынып жазылады;
- БҚ-нын объектісі өріс атауынан леп белгімен аясыратылады;
- математикалық емес программалаушыларға түсінікті
бірнеше операторларды да қолдануға болады.
Сондай-ақ өрнек вте дәл анықгалып, сұраныс-кестесіне енгізілетін
жазбалар туралы барлык информация толық қамтылуы керек.
Қүрастырушы терезесі өздерінде жылжыту жолақтары бар төрт
облыстан түрады. Жоғарғі:' аблыста құрылатын өрнек орналасады да, ал
төменгі үш облыс элементтерді тандау ұшін колданылады. Төменгі оң
жақгағы облыста сұранысқа қажетті барлық объекгілер берілген: кестелер,
сұраныстар, формалар, функциялар, т.с.с. Ортаңғы облыста осы объектілердің
құрамына кіретін элементтер көрінеді, ал оң жактағы облыста сол
объектілердің өздері тандалады. Объектінің атауын ернектің қүрамына көшіру
ұшін оны төмендегі тізімдердің бірінен екі рет шерту керек. Кері кайту
гүймесі берілгендерді өрнекке енгізуді жоюға арналған. Өрнекті кәдімгі
текст сияқты редакциялауға да болады. Өзінде махематикалык
операциялардың белгілері көрсетілген түймелерді екі рет шерту арқылы
сәйкес символдарды өрнекке тез енгізуге болады.
Өрнек к,үрастырушы терезесінде математикалык амалдардан баска да
бірнеше операциялар бар:
ВЕТЖЕЕ^ АИВ - аралыктан таңдау операциясы, мысалы, ВЕТ^ЕЕК 1945 АМВ
1950 шарты =1945 А^О =1950 шартына эквивалентті; л - дәрежеге шығару
операцияст.-;; \ - бүтінге дейін дөңгелектеп бөлу операциясы;& - символдық
берілгендерді қосу операциясы (оны "+" белгісімен де жазуға болады).
ЫКЕ — белгісіз символдары бар қатарды іздеу кезівде маска қүруға
пайдаланылатын функция. Бұл кезде арнайы символдар қолда-нылады; ? -кез
келген бір символ; * - символдардың кез келген тізімі; # - белгісіз цифр.
Мысалы: ЫКЕ.*5* - құрамында "5" символы бар жазбаларды іздеу шарты, ЬІКЕ
?улжан - Гүлхан не Күлжан сөзіы іздеу шарты.
Ірі .еу шартына қолдануга болатын негізгі логикалық функциялар:
:әяе; ЕСҮ— эквивалент; ОЕ-немесе;МОТ- емес.
Өрнек қурастырушы терезесін пайдаланьш сұраныс қүруға мысал
қарастырайық. Айталық, БҚ-да Разрядтар жәые Крізметкерлер деген екі кесте
бар болсын (4.8-сурет). Оның біріншісінде разрядтар мен оларга тиісті
жалақылар, ал екіншісінде қызметкерлер және олардың сәйкес разрядтары мен
жүктемелері енгізшген, Енді осы екі кестені пайдаланып, қызметкерлр^дің
жалақысы есептелген қажетті сүраныс кестесін қүру қажет делік. Оны орындау
алгоритмі мынадай:
44
1. Сервис -■ Берілгендер схемасы командасы бойынша Разряд
кестесіндегі код өрісі мен Қызметкер кестесівдегі разряд өрістері арасында
байланыс орнату.
2. Сұраныс жапсырмасын ашып, К,үру түймесін шерту.
3. Конструктор режимін тавдап, ОК түймесін шерту.
4. Конструктор режимівдегі Сүраныс терезесінің төменгі жағындаш
бағандарда Крізметкер кестесінен кызметкер мен жүктеме өрістерін, ал Разряд
кестесінен разряд өрісін таңцау,
5. Төртінші бағанда жаңадан жалақы өрісін ашып, сол
бағандағы контексті мәзірден Құру командасын тандай отырып, Өрнек
қүрастырушы терезесін ашу (мұнда өріс атауынан кейін қос нүкте қойылады).
6. Қызметкердің тиісті жалақысы оның разрядына сәйкес жалақы мен
жүктеменің көбейтіндісіне тең. Сондықтан Әрнек қурастырушы терезесінің
жоғарғы облысына осы екі өрістің көбейтіндісінен түратын өрнекті енгізіп,
ОК түймесін шерту керек. Енгізілген өрнек 4.9-суретте керсе-тілген сүраныс
блаккісінің 4-ші бағанында орналасқан.
7. Конструктор режимінде ашылған сүраныс терезесін жабу және оған атау
беріп сактау.
Міне, осы алгоритмдегі әрекеттерді орындай отырып, 4.10-суретте
керсетілген сүраныс кестесін алуға болады. Оның жалақы өрісінде әрбір
қызметкердің жүктемесі мен разрядына сәйкес тиісті жалақг'лары есептеліп
көрсетілген.
45
4.4.Айқасқан сұраныс,
Айқасқан сүраныс - берілген кесте немесе сұраныс негізінде қорытынды
мәңдерді есептеуге арналған кесте құру операдиясы. Оның өрбір қатарына және
бағанына атау беріледі де олардың қиьшысуында қорытынды мәндер жазылады.
Айқасқан сүраныс құру үшін бастапқы кестеде жаңа кестенің қатарлары мен
бағандарының атауларын қалыптастыруға қажетті мәліметтер бар деп
есептелінеді,
Оның шеберін іске қосу үшін Сүраныс жапсырмасында К,ұру түймесін
шертіп, Айқасқан сүранысты таңцап, ОК түймесін шерту керек. Шебердің жұмысы
төмендегідей 5 қадамнан тұрады (мысал ретівде 4.1-тақырыпшадағы 2-кестені
алайық):
1. Қажетті кестені тавдап, Әрі қарай түймесін шерту.
2. Мәвдері кестенің жолдарын ... жалғасы
Кесте құрудың жоғарыда айтылған екі режимінен басқа Кесте шебері деп
аталатын, үшінші режимін қарастырайық. Бұл режимде программа өзіндегі
арнайы дайын түрған кестелерді пайдаланады. Кесте шебері 4 қадамнан түрады,
оның әр қадамына сәйкес терезелер ашыяып, онда тиісті жұмыстар атқарылады.
1-кадам. Ашылған терезеде кестелер улгісі тізімінен тандалган кестенің
өрісгер үлгісіндегі гізімінен жаңа кестеге кджетгі ерістер тавдап, Врі
карай түймесін шерту керек (бұл қадам 2.7-суретте керсетілген).
2-қадам. Ашылған терезеде кестеге жаңа атау беріп, оның кілттік өрісін
анықтау режимдерінің бірін тандап, Әрі карай түймесін шерту керек. Кілттік
ерісті анықтау режимінің екі жағдайы бар: автоматты тұрде анықталатьш;
құрастырушының өзі анықтайтын. Яғни оның біріншісінде проіраммаңың өзі, ал
екіншісінде қүрастырушының өзі сұхбаттық терезе сүрағыма жауап бере отырып,
кілттік ерісті анықтайды.
3-кадам, Кестені басқа кестелермен байланыстыру мүмкіңцігін беретін
терезе ашылады. Программа барлық кестелерге кілттік өрістері бойынша талдау
жасайды. Егер олардың ішінде осы қүрыльш жатқан кесте өрістерімен аттас
өрістері бар кестелер кездессе, онда оларды осы жаңа кестемен
байланыстырады, Ал, егер ондай кестелер табылмаса, онда бүл терезеде
олардың атаулары алдына байланыспаған сөзі тіркелген тізім көрінеді.
Кестелер арасындағы байланысты қүрастырушы өзі анык^ауына болады. Ол ұшін
Байланыстар түймесін шерту керек. Байланыс жүмысы аяқталған соң, Әрі қарай
түймесі басылады.
4-қадам. Шебер жүмысы аяқталғаннан кейін орындалатын мынадай үш
режимнің бірі таңцалады: кестелер қүрылымын озгерту; берілгендерді кесгпеге
тікелей енгізу: берілгендерді Шебер көмегімен құрылған форма арқылы кестеге
внгізу, Мүңдағы бірінші жағдайда жаңа кесте үідін қүрастырушы режимі
ашылады, екінші жағдайда ол кесте түрінде ашылады (негізіңде, бүл режимге
БҚ терезесіндеғі Ашу гүймесі арқылы көшеді), ал үшінші жағдайда жаңа кесте
үшін шебер қарапайым форма күрастырады (қажет болса, оны сақгауға да
болады), Терезеде осы режимдердің қажеттісі тандалған соң Дайын түймесі
басылады.
Сонымен, Дайын түймесі басылғаннан кейін кесте шебері кұрастыру
жү^мысын толық аяқтап, 4-қадамда тацдалған режимнің бірінде жаңа кестені
көрсетеді.
2.5, Кестелерді сырттан әкелу (импортгау) режимі
Ассезз программасынын өр түрлі форматтағы басқа файлдар мәліметтерін
Б.Қ мәліметіне айналдыру мүмкіндігі бар. Оны 2.8-суретте көрсетілген
терезеде орындауға болады.
Берілгендерді ВВА8Е, ҒОХРКО сияқты БҚ-нан импорттау мейлінше оңай
орындалады. Өйткені, олардың кұрылымдары үқсас, яғни БҚ-да мәліметтер кесте
түрінде сақгалады. Бүл импорттауды автоматты түрде жүргізуге мүмкіидік
береді.
Ал, ЕХСЕЬ электрондық кестесінен импорттау оңай жұмыс емес. Оның жұмыс
парағы да бағандардан тұрғанымен, олар БҚ-ғы бағандар сияқты емес. Өйткені.
олар әр тұрлі типтегі берілгеңцерді сақтай алады. Мұкдай импорттау кезінде
қолдану-шыға бірнеше қосымша сұрактар беріледі. Сол сүрақтарға жауап бере
отырып, импорттау жүмысын орындауға болады. Бірақ, соның өзінде де,
берілгендер толық көшірілмеуі мүмкін.
Информациялық жүйелерде колданылатын берілгендерден тұратын текстік
файлдарды да импорттауға болады. Мүндай файлдардың ерекшелігі оларда
берілгендер белгілі бір ретпен жазылады.
Берілгеңдерді импорттау арнайы Шебер арқылы орында-лады. Оның жүмысы
2.8-суреттегі параметрлерді анықтаудан басталып, алты қадамнан тұратын
Шебер терезелерінде қажетті тандауларды орната отырьш, ең соңғы терезедегі
Дайын түймесін басумен аяқталады. Сонда бастапқы алынған файлдағы
мәліметтер Ассезз БҚ-ның мөліметтеріне айналады. Сонымен, импорттау
процесінде Ассезз кестесінің өрістері анықгалып, ондағы мәліметтер сырттағы
басқа файлдан алынады,
2.6. Кестелермен байланыс режимі
БҚ-ларының Ассезз-те қолдау табатын бірнеше форматтары бар. Сондықган
кейбір жағдайларда БҚ-нан импорттаудың орнына файлмен байланыс орнату
жеткілікті, Бұл тәсіл әр түрлі БҚБЖ-де құрылған екі информациялық жүйені
интегралдауға мүмкіндік бспеді.
26
Сонымен кестелермен байланыс режимінің алгоритмі мынадай:
1. Жаңа кесте сүхбаттық терезесінде (2.1-сурет) кестелермен
байланыс тәсілін белгілеп, ОК түймесін басу керек.
2. Пайда болған Байланыс терезесінде байланыс жасайтын файл және оньщ
типі тандапады.
3. Жабу түймесін басыд, байланыс процедурасын аяқтау керек. Осы
қадамдардан кейін ағымдық қатынаста байланысқан БҚ
жайында информация сақтау үшін, ШҒ типтегі файл құрылады да, атауы
байланыс файлы атауымен аттас кесте пайда болады. Байланысқан кестеде жаңа
өріс құруға болмайды, бірақ жазбалар қосу мумкіндігі бар.
2,7. Кестелер араеындаш байланыстарды қуру
БКБЖ-нің негізгі артыкдіылығы жеке кестелермен емес, өзара байланысқан
кестелер тобымен жүмыс істеу кезінде көрінеді. Ассе88-те кестелер
арасындағы байланыстарды қүру үшін Берілгендер схемасы деп аталатын арнайы
сұхбаттық терезе бар. Бүл терезені Сервис - Берілгеңдер схемасы
командасымен немесе саймандар тақтасыңца өзімен аттас түймені шерту арқылы
ашуға болады,
Егер БҚ-дағы кестелер арасында бүрын ешқандай байланыс болмаса, окда
Беріягендер схемасы терезесін ашу кезінде кестелерді қосу (толықтыру)
терезесі бірге ашылады (2.9-сурет),
Кестелерді қосу терезесінде кесте аралық байланыстар қүрылымына
енгізетін қажетті кестелерді таңдауға болады. Ал, егер кестелер арасындағы
байланыстар осыған дейін орнатылған болса, овда Берілгендер схемасына жаңа
кесте енгізу үшін, оның контексті мәзірінде кестені қосу бөлімін таңдау
қажет.
Ъерілгендер схемасында байланыстыруға қажет барлық кестелер тавдалып
болган соң, осы кестелер өрістері арасында байланыс кұруға кірісу керек. Ол
үшін бір кестедегі өріс атауын екінші кестедегі оған сәйкес байланысқан
өріс атауына қарай тасу керек. Өрістерді тасып болған соң, кұрылған
байланыстар қасиеттерін анықгауга мүмкіңдік беретін Байланыс сүхбаттык,
терезесі ашылады (2.10-сурет).
Байланыс терезесінде Берілгендердің біртүтастығымен жабдыктау,
Байлаңыскан өрістерді каскадты жаңарту және Башаныскдн жазбаларды каскадты
жою де.ген үш параметр бар. Мұндағы берілгендердің біртүтастыган жабдыкгау
параметріндегі жалаушаны орнату бір кестедегі жазбалардың жойыльш кетуінен
сақтандырады. Біртұтастық шарты бар болуы үшін негізгі кестенің өрісі
кілттік болуы қахет және байланысатын екі өрістің типі бірдей болуы керек.
Ал, қалған екі параметр негізгі кестеде берілгеңдерге езгеріс енгізу
кезінде оған бағынышты барлық кестелердегі мәліметтердің бір мезгілде
өзгеруін яғни, олардың жойылуы мен жаңаруын қамтамасыз етеді.
Мысалы, бір қызметкердің фамилиясы өзгерген болса, онда оны
қызметкерлер кестесіндегі фамилия өрісінде ғана өзгерту жеткілікті, ал
қалған байланысқан кестелерде ол автоматты түрде өзгереді,
Кестеаралық байланыстардың төрт типі бар; "кебі-біріне" (оо - 1);
"бірі-кебіне" (1 - оо); "бірі-біріне" (1 - 1) және "көбі-көбіне" (оо ~
со). Мұндай байланыстар кезінде бірінші кесте басты, ал екіншісі оған
бағынышты кесте деп аталады. Яғни "көбі-біріне" типтегі байланыс кезінде
басты кестедегі бірнеше жазбаға бағынышты кестедегі бір ғана жазба, "бірі-
көбіне" типтегі байланыс кезінде басты кестедегі әрбір жазбаға бағынышты
кестедегі бірнеше жазба, ал "бірі-біріне" типтегі байланыс кезінде
басты кестедегі әрбр жазбаға бағынышты
кестедегі бір ғана жазба сәйкес келеді. Төртінші "кебі-кебіне" типтегі
байланысты орнату үшін көмекші кесте қажет болады. Бүл жағдайда басты кесте
мен көмекші кесте арасында "көбі-біріне" байланысын, ал комекші мен
бағынышты кесте арасында "бірі-кебіне" байланысын орнату қажет.
Сонымен Берілгендер схемасы терезесінде жоғарыда айтылған кестелер
арасындағы байланыстардың типтері көрнекі түрде бей-неленеді. 2.9-суретте
"бірі-көбіне" типтегі байланыс кескінделген,
Орнатылған байланысты жою үшін, осы байланыс сызығында тышқанның оң жақ
түймесін шертіп, пайда болған контексті мәзірдегі Жою командасын қолдану
керек.
4. Сұраныстар
Сұраныстар арқылы бір немесе бірнеше байланысқан кестелерден
берілгендерді, анықталған шарт бойьшша, іріктеп алуға болады. Ассевз-те
сұраныс құрудың бірнеше тәсілдері бар. Олар Сүраныс жапсырмасындағы Қүру
түймесі басылғанда пайда болатын Жаңа сүраныс терезесівде көрсетілген (4.1-
сурет).
4.1. Кэранайым сұракыс
Жаңа сұраныс терезесінде оның Кр.рапайым сүраныс түрін тавдап, ОК
түймесін шерткенде Кррапайым сүраныс шебері іске қосылады. Бүл кезде
шебердің бірінші терезесі ашылады да, сұраныс хасалатын қажетті кестелер
мен олардың қажетті өрістері таңцалады. Егер сұраныс жасау үшін бір ғана
кесте мәліметтері жеткіліюгі болса, онда шебердің екінші терезесінде
сұранысқа атау беріледі де, Дайын түймесі шертіледі. Бұл жағдайда шебер
бірінші қадамда көрсетілген кестенің тандалған өрістері мен олардың
берілгендерін ғана сұраныс-кестесінде шығарады.
Ал, егер сүранысқа екі немесе бірнеше кесте мәліметтері қажет болса,
онда шебердің екінші терезесінде толык, немесе кррытынды параметрлерінің
бірі таңдалады да, оның атауы үшінші терезеде енгізіледі. Дайын гүймесі
шертілгеннен кейін экран бетіне жаңадан құрылған сүраныс-кестесі ашылады.
Осы жағдайдағы Кррапайым сүраныс шеберінің жұмысын түсіну үшін, топ
студештері мен олардың үш пәннен өр уақытта алған бағалары бойынша
толтырылған екі кесте қарастырайық (4.2-сурет). Олардың Код (1-кесте) және
Фамитя коды (2-кесте) өрістері арасында Берілгевдер схемасы командасы
бойынша байланыс орнатылсын (2.7-тақырыпшаны қараңыз). Сонан соң осы
кестелердегі мәліметтерден қажетті сүраныс құралық. Оның алгоритмі мынадай:
1. Сұраныс жапсырмасында Күру түймесін басып, Кррапайым сүраныс
командасын таңдап, ОК түймесін шерту,
2. 1-кестеден Фамилия және 2-кестеден Баға өрістерін тандау.
3, Толық параметрін белгілеу.
4, Сүранысқа атау беріп, Дайын түймесіы шерту (компьютер
берген атауды қалдыруға да болады). Сонд- жаңадан сүраныс кестесі
құрылады (4.3а-сурет).
Жоғарыдағы әрекеттердің үшіншісівде толық параметрінің орнына қорытынды
параметрін тавдап, сол терезедегі КррытынОылар түймесін шерткенде пайда
болатын функциялар тізімінек 5шп функциясын белгілеп, ал қалған әрекеттерді
өзгертпсй басқа сүраныс кестесін алуға да болады (4,3ә-сурет). Мұндағы 1-
сұраныс кестесінде берілген екі кесте арасындағы байланыстар бойынша
таңцалғак өрістер біріктірпіген, ал 2-сүраныс кестесінде, кррытынды
параметрінің. 8ит (қосынды) функциясы берілгендіктен, таңдалған өрістердегі
мөліметтер топтастырыльга, олардың мәндерінің қорытындысы (косындылары)
есептелген.
Сонымен, Шебердің 2-қадамындағы толық параметрі бойынша таңдалған
өрістердегі берілгендер сүраныс кестесіне толық шығарылады да, ал Кррытынды
параметрі бойынша қорытынды мәндерді есетеуге қолданылатын функциялар
түрлері анықталып, сүраныс кестесіне берілгендер қорытылып шығарылады.
Қорытынды ретіндс әр топтағы арифметикалық ортаны, минимумды, максимумды,
жазбалар санын есептеуге болады.
4.2.Сұраныс Конапрукторы
Сүраныс Конструкторы бойынша жаңа сүраныс кестесін қүруға және бүрыннан
бар сүраныс кестесінің құрьшымын көруге немесе оны өзгертуге болады.
БҚ~да 4.3а-суретте көрсетілген сүраныс таңдалып, Конструктор түймесі
шертілсін. Содан кейін пайда болған терезеде (4.4-сурет) сүраныстың қавдай
принцшшен қүрылғанын анықгауға болады. Сүраныс Конструкторы терезесінің
жоғарғы жағында кёстелер арасындағы байланыстар, ал төменгі жағында кесте
түрінде сұраныстың сипаты көрсетілген. Мүндағы кестенің әрбір бағаны бір
өріске сөйкес. Оның өріс және кесте атауы жолдарында қажетті өрісті
тандауға мүмкіндік беретін тізім қамтылған. Яғни, алдымен кестелер тізшінен
қажетті кесте сонан соң өрістер тізімінен оның қажетті өрістері тандалады.
Егер қолданушы сүранысқа жаңа өрістер қосатын болса кесте оңға қарай
автоматты түрде кеңейеді.
Іріктеу шарты қатарын толтыру арқылы БҚ-дағы мәліметгерді іріктеуге
болады.
Мысалы, кестеде Асановка тиісті барлық жазбаларды көру қажет болса,
Фамилия бағанындағы іріктеу шарты қатарына "Асанов Б," сөзін енгізу керек.
"Асанов Б. " сөзін тырнақшаға алмай енгізгеннің өзінде де программа оны
тырнақшаға алып жазады. Сұраныстьщ Конструктор режимін Жабу түймесі арқылы
жауып, жаңадан құрылған не қдэылымы өзгертілген сұранысты ашқанда ол
кестеде тек қойылған шартка тиісті ғана жазбаларды аламыз (4.5а-сурет). Дәл
осылай сұраныстың Конструктор режиміндегі екінші бағанында да "4" шартын
анықгауға болады. Сонда программа екінщі өрістегі мөндердің 4-тен кіші
болатын жазбаларын тандайды (4.5ә-сурет).
Конструктор режиміндегі сұраныс бланкісінде Топтық операция қатары бар.
Кейде ол қатардың көрінбеуі де мүмкін. Ол кезде саймакдар тақгасындағы
Топтық операция түймесін шерту керек.
Топтық операция дегеніміз берілген өрістегі мәндерді қандай да бір
функция көмегімен өвдеу. Мұндағы функция сол кдтарды шерткенде ашылатык
функциялар тізімінен таңцалад,ы.
4.3-суретте көрсетілген сүраныстардың бір-
бірінен
айырмашылығы олардағы Баға өрісінде біріншісінде топтастыру функциясы,
екіншісінде 8ига функциясы анықталған. Топтық операция арқьілы есептелетін
өрістерді де құруға болады. Мысалы, 4.3ә-суреттегі кестеде әрбір фамилияның
қанша рет кездесетінін санау қажет болсын. Ол үшін, оның Конструюпор
режиміндегі тағы бір бағанда Фамилия өрісін құрып, ондағы Топтық операция
ішінен Соипі (санау) функциясын анықтау керек. Сүраныс бланкісі 4.6а-
суретте, ал оның нәтижесі 4.6ә-суретте көрсетілген.
Сұраныс бланкісінің Сорттау катарында сүраныс нәтижесінде алынган
мәліметтерді сорттауға болады.
4.3. Өрнек қурастырушы
Сураныс кұру барысында жазбаларды іріктеу шартын беретін өрнекті
анықгауға арналған Өрнек күрастырушыны қолдануға болады. Ол сұраныс
бланкісінде Іріктеу шарты қатарына байланысты кон-тексті мәзірдегі
Құрастыру командасымен іске қосылады (4.7-сурет).
Өрнек құрастыру барысында бірнеше карапайым ережені естен шығармау
керек:
- өрнек барлық уақытта логикалык типте болады;
- символдық тұрақтылар тырнақшаға алынып жазылады;
- БҚ-нын объектісі өріс атауынан леп белгімен аясыратылады;
- математикалық емес программалаушыларға түсінікті
бірнеше операторларды да қолдануға болады.
Сондай-ақ өрнек вте дәл анықгалып, сұраныс-кестесіне енгізілетін
жазбалар туралы барлык информация толық қамтылуы керек.
Қүрастырушы терезесі өздерінде жылжыту жолақтары бар төрт
облыстан түрады. Жоғарғі:' аблыста құрылатын өрнек орналасады да, ал
төменгі үш облыс элементтерді тандау ұшін колданылады. Төменгі оң
жақгағы облыста сұранысқа қажетті барлық объекгілер берілген: кестелер,
сұраныстар, формалар, функциялар, т.с.с. Ортаңғы облыста осы объектілердің
құрамына кіретін элементтер көрінеді, ал оң жактағы облыста сол
объектілердің өздері тандалады. Объектінің атауын ернектің қүрамына көшіру
ұшін оны төмендегі тізімдердің бірінен екі рет шерту керек. Кері кайту
гүймесі берілгендерді өрнекке енгізуді жоюға арналған. Өрнекті кәдімгі
текст сияқты редакциялауға да болады. Өзінде махематикалык
операциялардың белгілері көрсетілген түймелерді екі рет шерту арқылы
сәйкес символдарды өрнекке тез енгізуге болады.
Өрнек к,үрастырушы терезесінде математикалык амалдардан баска да
бірнеше операциялар бар:
ВЕТЖЕЕ^ АИВ - аралыктан таңдау операциясы, мысалы, ВЕТ^ЕЕК 1945 АМВ
1950 шарты =1945 А^О =1950 шартына эквивалентті; л - дәрежеге шығару
операцияст.-;; \ - бүтінге дейін дөңгелектеп бөлу операциясы;& - символдық
берілгендерді қосу операциясы (оны "+" белгісімен де жазуға болады).
ЫКЕ — белгісіз символдары бар қатарды іздеу кезівде маска қүруға
пайдаланылатын функция. Бұл кезде арнайы символдар қолда-нылады; ? -кез
келген бір символ; * - символдардың кез келген тізімі; # - белгісіз цифр.
Мысалы: ЫКЕ.*5* - құрамында "5" символы бар жазбаларды іздеу шарты, ЬІКЕ
?улжан - Гүлхан не Күлжан сөзіы іздеу шарты.
Ірі .еу шартына қолдануга болатын негізгі логикалық функциялар:
:әяе; ЕСҮ— эквивалент; ОЕ-немесе;МОТ- емес.
Өрнек қурастырушы терезесін пайдаланьш сұраныс қүруға мысал
қарастырайық. Айталық, БҚ-да Разрядтар жәые Крізметкерлер деген екі кесте
бар болсын (4.8-сурет). Оның біріншісінде разрядтар мен оларга тиісті
жалақылар, ал екіншісінде қызметкерлер және олардың сәйкес разрядтары мен
жүктемелері енгізшген, Енді осы екі кестені пайдаланып, қызметкерлр^дің
жалақысы есептелген қажетті сүраныс кестесін қүру қажет делік. Оны орындау
алгоритмі мынадай:
44
1. Сервис -■ Берілгендер схемасы командасы бойынша Разряд
кестесіндегі код өрісі мен Қызметкер кестесівдегі разряд өрістері арасында
байланыс орнату.
2. Сұраныс жапсырмасын ашып, К,үру түймесін шерту.
3. Конструктор режимін тавдап, ОК түймесін шерту.
4. Конструктор режимівдегі Сүраныс терезесінің төменгі жағындаш
бағандарда Крізметкер кестесінен кызметкер мен жүктеме өрістерін, ал Разряд
кестесінен разряд өрісін таңцау,
5. Төртінші бағанда жаңадан жалақы өрісін ашып, сол
бағандағы контексті мәзірден Құру командасын тандай отырып, Өрнек
қүрастырушы терезесін ашу (мұнда өріс атауынан кейін қос нүкте қойылады).
6. Қызметкердің тиісті жалақысы оның разрядына сәйкес жалақы мен
жүктеменің көбейтіндісіне тең. Сондықтан Әрнек қурастырушы терезесінің
жоғарғы облысына осы екі өрістің көбейтіндісінен түратын өрнекті енгізіп,
ОК түймесін шерту керек. Енгізілген өрнек 4.9-суретте керсе-тілген сүраныс
блаккісінің 4-ші бағанында орналасқан.
7. Конструктор режимінде ашылған сүраныс терезесін жабу және оған атау
беріп сактау.
Міне, осы алгоритмдегі әрекеттерді орындай отырып, 4.10-суретте
керсетілген сүраныс кестесін алуға болады. Оның жалақы өрісінде әрбір
қызметкердің жүктемесі мен разрядына сәйкес тиісті жалақг'лары есептеліп
көрсетілген.
45
4.4.Айқасқан сұраныс,
Айқасқан сүраныс - берілген кесте немесе сұраныс негізінде қорытынды
мәңдерді есептеуге арналған кесте құру операдиясы. Оның өрбір қатарына және
бағанына атау беріледі де олардың қиьшысуында қорытынды мәндер жазылады.
Айқасқан сүраныс құру үшін бастапқы кестеде жаңа кестенің қатарлары мен
бағандарының атауларын қалыптастыруға қажетті мәліметтер бар деп
есептелінеді,
Оның шеберін іске қосу үшін Сүраныс жапсырмасында К,ұру түймесін
шертіп, Айқасқан сүранысты таңцап, ОК түймесін шерту керек. Шебердің жұмысы
төмендегідей 5 қадамнан тұрады (мысал ретівде 4.1-тақырыпшадағы 2-кестені
алайық):
1. Қажетті кестені тавдап, Әрі қарай түймесін шерту.
2. Мәвдері кестенің жолдарын ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz