Қауіпсіздік туралы жалпы түсінік
Кіріспе
I. Қауіпсіздік туралы жалпы түсінік.
1.1. Қауіп. қауіпсіздіктің қайнар көзі.
1.2. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің принциптері, әдістері және құралдары.
II. Солтүстік Еуропа елдеріндегі кәсіпкерлік істің қауіпсіздігі.
2.1 Финляндия мемлекетінің қауіпсіздікті қамтамасыз етудің ерекшеліктері.
2.2. Швеция мен Дания елдерінің қауіпсіздікті жүзеге асыру ерекшеліктері.
2.3. Норвегия мемлекетінің қауіпсіздікті сақтау шаралары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
I. Қауіпсіздік туралы жалпы түсінік.
1.1. Қауіп. қауіпсіздіктің қайнар көзі.
1.2. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің принциптері, әдістері және құралдары.
II. Солтүстік Еуропа елдеріндегі кәсіпкерлік істің қауіпсіздігі.
2.1 Финляндия мемлекетінің қауіпсіздікті қамтамасыз етудің ерекшеліктері.
2.2. Швеция мен Дания елдерінің қауіпсіздікті жүзеге асыру ерекшеліктері.
2.3. Норвегия мемлекетінің қауіпсіздікті сақтау шаралары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазіргі нарықтық жағдайда кәсіпкерлік қызметтің қауіпсіздігіне көп көңіл бөлінуде. Өйткені кәсіпкерлік қызметтің экономиканы дамытудағы рөлі айтарлықтай ерекше. Сондықтан, кәсіпкерлік істегі бір құпия немесе қатаң сақталатын мәліметтің басқа шетелдік фирмалардың қолына түсті дегеніміз, ол елдің экономикасына қауіп төнді деген сөз. Мысалы, бір отандық кәсіпорынның бәсеке қаблеттілікті арттыруға байланысты жасалған стратегиялық жобасының басқа фирманың қолына түссе немесе ол жоба жүзеге асырылмай жатып жария болса, онда бұл сол кәсіпорынның арықарай дамуына кедергі келтірді дегенді білдіреді. Сол себептен қазіргі ірі кәсіпкерлер өздерінің жеке қауіпсіздік қызметін құруда.
Жалпы , бұл жұмыста қауіпсіздіктің экономикалық мәні, оның принциптері және Солтүстік Еуропа елдеріндегі қауіпсіздікті сақтау ерекшеліктері қарастырылуда.
Жалпы , бұл жұмыста қауіпсіздіктің экономикалық мәні, оның принциптері және Солтүстік Еуропа елдеріндегі қауіпсіздікті сақтау ерекшеліктері қарастырылуда.
1. Ө. Маралов «Құқық негіздері» Алматы 1999
2. Наумов А.В. Российское уголовное право. Общая часть. Курс лекций. – М., издательство “Бек”, 1996г.
3. Журнал «Вопросы экономики» 2001г.№6
4. Под ред. Шадин А.М. «Общая теория безопасности» Санкт-Петербург 2000
5. Интернет сайттары
2. Наумов А.В. Российское уголовное право. Общая часть. Курс лекций. – М., издательство “Бек”, 1996г.
3. Журнал «Вопросы экономики» 2001г.№6
4. Под ред. Шадин А.М. «Общая теория безопасности» Санкт-Петербург 2000
5. Интернет сайттары
Мазмұны
Кіріспе
I. Қауіпсіздік туралы жалпы түсінік.
1.1. Қауіп- қауіпсіздіктің қайнар көзі.
1.2. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің принциптері, әдістері және
құралдары.
II. Солтүстік Еуропа елдеріндегі кәсіпкерлік істің қауіпсіздігі.
2.1 Финляндия мемлекетінің қауіпсіздікті қамтамасыз етудің
ерекшеліктері.
2.2. Швеция мен Дания елдерінің қауіпсіздікті жүзеге асыру
ерекшеліктері.
2.3. Норвегия мемлекетінің қауіпсіздікті сақтау шаралары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазіргі нарықтық жағдайда кәсіпкерлік қызметтің қауіпсіздігіне көп
көңіл бөлінуде. Өйткені кәсіпкерлік қызметтің экономиканы дамытудағы рөлі
айтарлықтай ерекше. Сондықтан, кәсіпкерлік істегі бір құпия немесе қатаң
сақталатын мәліметтің басқа шетелдік фирмалардың қолына түсті дегеніміз,
ол елдің экономикасына қауіп төнді деген сөз. Мысалы, бір отандық
кәсіпорынның бәсеке қаблеттілікті арттыруға байланысты жасалған
стратегиялық жобасының басқа фирманың қолына түссе немесе ол жоба жүзеге
асырылмай жатып жария болса, онда бұл сол кәсіпорынның арықарай дамуына
кедергі келтірді дегенді білдіреді. Сол себептен қазіргі ірі кәсіпкерлер
өздерінің жеке қауіпсіздік қызметін құруда.
Жалпы , бұл жұмыста қауіпсіздіктің экономикалық мәні, оның
принциптері және Солтүстік Еуропа елдеріндегі қауіпсіздікті сақтау
ерекшеліктері қарастырылуда.
I. Қауіпсіздік туралы жалпы түсінік.
1.1. Қауіп- қауіпсіздіктің қайнар көзі.
Қауіп – бұл адам денсаулығына белгілі бір жағдайларда тікелей немесе
жанама зиянын тигізетін объект, процесс, құбылыс т.б.
Қауіп өзінде энергиясы, химиялық қоспасы немесе биологиялық активті
қоспалары бар барлық жүйені өзінде қамтиды.
Қауіптің бірнеше жіктеу түрлері бар:
1. Табиғаттан пайда болуы бойынша:
• табиғи;
• техникалық;
• антропогендік;
• экологиялық;
• аралас;
2. Локализация бойынша:
• литосферамен байланысты;
• гидросферамен байланысты;
• атмосферамен байланысты;
• космоспен байланысты;
3. Пайда болатын нәтижелері бойынша:
• аурудың жұғуы;
• жарақат;
Ресми стандартқа сәйкес қауіп физикалық, химиялық, биологиялық және
психофизикалық болып бөлінеді.
Физикалық қауіп – бұл жұмыс күшінің алаңындағы ауаның ластануынан,
дыбыс деңгейінің жоғарлауы, дыбыстық толқулар және т.б.
Химиялық қауіп – егер кәсіпкер химиялық химиялық заттармен жұмыс
істеген жағдайда, оған жалпы токсикалық, тітіркендіргіш, мутагендік және
т.б. қауіп түсуі мүмкін.
Биологиялық қауіп – потогенді микроорганизмдер (вирус) және кез-
келген адамның тамағындағы микроорганизмдер.
Психофизикалық қауіп – кәсіпкер немесе кез-келген жұмысшы өзінің
жұмыс уақытысында физикалық және нервті-психикалық ауыртпалыққа келсе, онда
ол осы қауіпке ұшырауы мүмкін.
Бұл көрсетілген жіктеулер жеке сипатқа ие, өйткені ол тек бір белгі
бойынша ғана жіктеледі. Сондықтан, жалпылама түрде келесі жіктеулер
ұсынылады.
Әсер ету объектісі, уақыты мен кеңістігі бойынша барлық қауіптерді
(қауіптің пайдаболуына септігін тигізетін факторлар) үш топқа бөлуге
болады:
1-фактор, операторға тікелей әсер етеді, оның әсер ету деңгейі уақыт
бойынша жиналуы немесе релаксиралануы мүмкін.
2-фактор, кездейсоқ сипатты иеленетін көп әсерлі қауіп, оның әсері
оператор немесе локамизді ноксосферамен таралуы мүмкін.
3-фактор, экологиялық зиян, ол оператордан, өндірістен тыс пайда
болады, бірақ сол өндірістегі нақты технологиялық процестерді өткізуден
пайда болатын қауіп.
Мұндай жіктеу нақты өндірісті талдау кезінде ыңғайлы болып табылады,
яғни ол өндірістің техникалық дайындығының алғашқы немесе бастапқы
кезеңінің өзінде-ақ қауіптің жобалауға және оның мүмкіндігін бағалауға
көмектеседі.
Енді осындай қауіптерден қорғанудың шаралары, яғни қауіпсіздікті
қамтамасыз етудің принциптеріне және оның жалпы түсінігіне тоқталайық.
1.2. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің принциптері, әдістері және
құралдары.
Қауіпсіздіктің жалпы теориялық құрылымында принциптер мен әдістер
маңызды рөлді ойнайды қарастырылып отырылған білім шеңберімен байланысты
толық көріністі береді.
Принциптер, әдістер, құралдар – бұл қауіпсіздікті қамтамасыз етудің
логикалық кезеңі. Оларды таңдау қызметтің, қауіп деңгейінің, оның құнының
және басқа да критерийлердің нақты жағдайына байланысты.
Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің көптеген принциптер бар. Оларды
бірнеше белгілері бойынша жіктеуге болады. Мысалы, олар әзірленушілік,
техникалық, ұйымдық, басқарушылық болып табылады.
Әзірленушілік оператордың белсенділігі, қызметтің гуманизациясы,
оператордың ауысуы, жіктелуі, қауіпті жою, жүйелік, қауіпті төмендету болып
табылады.
Техникалыққа келесілер жатады: жабу немесе тосқауыл қою, вакуумдау,
герметизациялау, қашықтықта қорғау, компрессиялау, беріктік, әлсіз звено,
флегматизация, экронирлеу.
Ұйымдыққа жататындар: уақытты ақпарат қорғау, резервтеу, мөлшерлеу,
кадрларды дайындау және т.б.
Басқарушылыққа адекваттық, бақылау, кері байланыс, жауапкершілік,
жоспаршылық, ынталандыру, басқару, тиімділік жатады.
Енді кейбір принциптерді толығырақ қарастырайық. Мөлшерлеу принципі
негізінен адамды сәйкес келетін қауіптен қорғауды қамтамасыз ететін
параметрлерді бекітуге негізделеді. Мысалы, ауырды көтеру мен тасымалдау
мөлшері, еңбек қызметінің ұзақтығы және тағы басқалар.
Әлсіз звено принципі қарастырылатын жүйенің немесе объектінің
қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында сәйкес параметрлердің өзгерісіне
әсер ету арқылы қаіуп құбылысын жоюға бағытталған элементтер тізбесін
енгізуге негізделеді. Осы принципті өткізу мысалы: алдын-ала қорғаушы
(предохранительные) клапандар, жарылғыш мембраналар, алдын-ала қорғау
құралдары және т.б.
Ақпарат принципі негізінен персоналдық мәліметті ұғынудан және оны
алмастыруға негізделеді, яғни оны орындау арқылы олар қауіпсіздіктің сәйкес
деңгейін қамтамасыз етеді.
Жіктеу принципі объектіні қауіппен байланысты белгілері бойынша
кластарға және категорияларға бөлуден тұрады. Мысалы, санитарлы қорғалған
аймақтар (5 класс), жарылғыш-өрт қаупі бойынша өндіріс категориясы
(А.Б.В.Т) және т.б.
Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің әдістерін анықтау үшін келесі
сөздерге анықтама беріп өтейік:
Ноксосфера - әрдайым немесе кезеңге байланысты қауіптің пайда болатын
кеңістігі.
Гомосфера – қарастырылып жатқан қызмет процесі барысында адамның
болған кеңістігі (жұмыс аймағы).
Қауіп мүмкіндігін талдау және оның нәтижесіне негізделе отырып жалпы
заңнаманы шығаруға болады. Осының шеңберінде қауіптен қорғалатын жалпы үш
әдіс құрастырылған:
1. Гомосфераның және ноксосфераның кеңістік немесе уақытша бөлінуі. Бұған
дистанционды басқару құралы, арнайы ұйымдар, автоматтандыру және т.б.
арқылы жетеді.
2. Қауіптің сандық сипатын төмендету немесе жою арқылы ноксосфераны
қалпына келтіру. Бұл адамды дыбыстан, газдан, шаң-тозаңнан және басқа
да ұжымдық қорғаныш құралдарының жиынтығы.
3. Адамның ноксосфера жағдайына бейімделуі және оның қорғаныштығының
жоғарлауы. Бұл әдіс іскелі таңдау, үйрету, психологиялық әсер ету,
жеке қорғаныс заттарын қолдану мүмкіндіктерімен өткізіледі.
Нақты жағдайда барлық үш фактордың комбинациясы да өткізіледі.
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету құралы. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету
құралы ұжымдық (ҰҚҚ) және жеке қорғаныш (ЖҚҚ) құралы болып бөлінеді. Ал бұл
ұжымдық және жеке қорғаныш құралдары өз алдарына қауіп сипатына, оны
атқару, қолдану шеңберіне және т.б. байланысты арнайы топтарға бөлінеді.
II. Солтүстік Еуропа елдеріндегі кәсіпкерлік істің қауіпсіздігі.
2.1 Финляндия мемлекетінің қауіпсіздікті қамтамасыз етудің ерекшеліктері.
Өзінің географиялық жағдайына, дәстүріне, өзара жақын тілдік
қатынастың болуына және заң нормаларының жақындығына қарамастан, Солтүстік
Еуропа мемлекеттерінің арасында кәсіпкерлік істің қауіпсіздігін қамтамасыз
ету бойынша біршама айырмашылықтар бар екен. Енді осы айырмашылықтарды
қарап, талдау жүргізу үшін, біз мұнда Финляндия, Швеция мен Данияны және
Норвегия мемлекеттерін мысал ретінде қарастырамыз.
Финляндия мемлекеті:
Жеке күзет және іздеу бюросы.
Нормативтік база. Финляндияда заң органдарының билігі жеке күзет және
іздеу бюросының қызметі үшін нақты құқықтық шекарамен анықталған. Бұл
келесі екі негізгі заңнамалық актілерде сипатталды: Жеке іздеу туралы заң
және жеке оққағарлар туралы заң.
Жеке іздеу-күзет бюросын ашу үшін арнайы атқарушы билік органдарының
рұқсаты қажет. Егерде бюро қызметін бір губернияның (облыс) әкімшілік
шекарасы төңірегінде жүргізу мәселесі қарастырылса, онда оған губернатор
(облыс әкімі) рұқсат береді.
Егер бюроның ашылған сәтінен бастап ол күзет-іздеу жиынын бір уақытта
бірнеше әкімшілік орталықтарда (облыстарда) жүргізу жоспарланса, онда
бюроның ашылуына мемлекеттің орталық атқарушы органы – Финляндия Үкіметі
рұқсат береді.
. Кадрларды, маманды дайындау. Жүргізіліп жатқан Финляндияның
заңнамасында жеке күзет-іздеу бюросының қызметкерлеріне жалпы талаптарда
белгіленген, онда олар келесілерге иеленулері керек:
• Полициялық немесе заң білімі;
• Жергілікті спецслужбаларда немесе полицияда жұмыс істеу тәжірибесі;
• Жоғары моральдік сапасы;
Осы барлық талаптар денсаулық сақтау және білім бойынша құжат
кандидатымен, мемлекеттік құқық қорғау органына соңғы жұмыс орны туралы
анықтама секілді құжаттамалармен дәлелденуі керек.
Сонымен қатар, жоғарыда аталып өткендей, кадрлар бөлімі барлық
қажетті құжаттарды алғаннан және оларды жақсылап тексергеннен кейін ғана
жұмысына кірісе алады.
Қауіпсіздіктің коммерциялық және өнеркәсіптік қызметі. Банктер мен
жеке фирмадағы ғылыми-техникалық және коммерциялық құпияның сақталу
қауіпсіздігі бойынша шараларды Финляндияда жеке қауіпсіздік қызметі
қамтамасыз етеді, олар соңғы жылдары полицияның және елдің контрбақылаудың
алғашқы қызметкерлерінен тұратын жоғары маманды кадрлармен бекітілген.
Қызмет тактикасы. Финляндия үшін полиция мен контр бақылау
органдарының жеке қауіпсіздік қызметімен жоғары деңгейдегі байланысы сай
келеді. Мысалы, жеке кәсіпкерлердің шеңбері үшін полиция мен контр бақылау
органдарының дайындаған сілтемесіне сәйкес, Финляндияның іскер адамдары
немесе кәсіпкерлері шетелдік коммерциялық және басқа да өкілдермен бірінші
рет кездескеннен кейін-ақ келесілерге міндетті болды:
• Әңгіменің сипаты туралы хабар етуге;
• Әңгіменің, кездесудің немесе жазбаша сұраудың негізі (инициаторы) кім
болғанын көрсетуге;
• Шетел өкілдігінің жүріс-тұрысын сипаттауға;
• Ұйымдасқан кездесу кезінде шетел өкілдігінің міндеті туралы өз ойын
білдіруге;
• Өз басшысына немесе кадрлық сұрақтар бойынша фирманың орынбасарына
шетелдік өкілмен болған байланыстың нақты орнын және уақытын
көрсетуге;
• Соңғысы, бір тәулік ішінде полиция немесе контр бақылау органдарымен
байланысуы тиіс.
Жағдайды талдаудың нәтижесінде Финляндияның контр бақылау
қызметкерлері байланысты тоқтату туралы не болмаса, оны жалғастыру туралы
бұйрық береді, бірақ та контр бақылау органының басшылығымен жүргізіледі.
Кадрларды дайындау. Шығыс әкімшіліктерінде және қауіпсіздік
бөлімдерінде жұмыс істейтін Финляндия кәсіпкерлері АҚШ-та сәйкес
стажировканы өтуге тиісті, яғни жеке құқық қорғау секторларындағы ағылшын
серіктестерінің тәжірибесімен, сонымен бірге экономикалық және техникалық
секторларды қамтитын объектілердің контр бақылаушылығын қамтамасыз ету
бойынша мемлекеттік арнайы басқармалармен, әсіресе ФБР қызметімен танысуы
керек.
Соңғы жылдары Финляндияның кейбір фирмалары, кәсіпкерлері өздерінің
өкілдігі немесе Ресейдің сыртқы экономикалық ұйымдарымен келісімдерді
жүргізу үшін делдалдар ретінде кеңес азаматтарын жиі қолданады.
Қоғамда шетелдік серіктестермен бірлесіп жұмыс істейтін қауіпсіздік
жөніндегі қызметкерлердің қызметі.
Финляндияның белсенді сай келетін мамандары қауіпсіздікті Ресей-
Финляндиялық қоғаммен бірлесіп жүзеге асырады.
Тебойл қоғамдастықта қауіпсіздік жөніндегі сұрақтарды маманды
жергілікті қызметкерлер жүргізеді, яғни олар полиция мен контр бақылау
органдарымен байланысты. Бұл қызметкер Финляндиядағы ресейлік өкілдермен
кез-келген байланысты өз бақылауына алуға ұмтылады. Сонымен бірге, ол
Финляндия азаматтарының Ресей Федерациясымен, басқа да ТМД және Балтық
жағалау елдеріне коммерциялық және басқа да келісімдерді жүргізуге
шыққанда, келісімдердің мүмкіндіктеріне де ұмтылады.
Оперативті материалдарды және сәйкес мамандардың сұрауларын зерттеу
негізінде біз қазіргі қауымдастықта (кәсіпкерлік қызметте) коммерциялық
және өндірістік құпияны сақталуын қамтамасыз етудің әдістемесін жасадық.
Сонымен, қызметкердің жоғарыда аталған қызметіне келесідей міндеттер
қосылады:
• Жергілікті фирмалар қатынасындағы кез-келген ақпаратты қауымдастықтың
қызметкерлеріне беруді немесе тапсыруды бақылау;
• Сол сұраулардың себебін анықтау;
• Қауымдастықтың жергілікті қызметкерлерін кезеңдік (периодичность)
туралы және шетелдік өкілдіктердің байланыстарының ерекшеліктері мен
сипаттарын, сонымен қатар басқа елдердің іскер адамдарының жергілікті
кәсіпкерлермен байланысын сұрақ және бақылау.
Компьютерлік бағдарламаларды құқықтық қорғаудың сұрақтары мен
мәселелері.
Финляндияда 1990 жылдары компьютерлік қызметтің тез, әрі қарқынды
дамығандықтан, бұл ел енді компьютерлік бағдарламаға деген авторлық құқықты
қорғау мәселесін шешуге тырысты.
Компьютерлерді бағдарламалық қамтамасыз етілуін қорғау туралы заңды
жетілдіруде кәсіпкерлік ұйымдардың рөлі.
Финляндияның мемлкеттік өндірістік палатасы Үкіметтің алдына
компьютерлік бағдарламаларды қамтамасыз етуде авторлық құқық туралы заңның
жетілдірілмей қалғаны туралы бір түрлі сұрақ қойды. Компьютерлік заңнаманың
негізгі аспектілері қалыптастырылды, яғни оны бағдарлама авторы мен оны
қолданушының арасындағы байланысты зерттейтін жаңа нормативтік актіні
енгізу қажет. Қазіргі таңда бағдарламалық қамтамасыз етуіне иелену құқығын
- өңдеуші ме, әлде қолданушы ала ма деген сұрақ, ашық, әрі шешімсіз қалуда.
2.2. Швеция мен Дания елдерінің қауіпсіздікті жүзеге асыру ерекшеліктері.
Қауіпсіздіктің коммерциялық және өнеркәсіптік қызметі.
Солтүстік Еуропа елдерінде жергілікті құқық қорғау органдары мүддесі
бар кәсіпкерлердің ұлттық бірлестігі, сонымен бірге ірі фирмалар арқылы
белсенді жұмыс жасайды. Арнайы қызметтің атқарушы қызметкерлері кәсіпорында
кадрлық аппаратпен және өнеркәсіп қауіпсіздігінің қызметімен бірлесіп
келесілерге міндетті:
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
I. Қауіпсіздік туралы жалпы түсінік.
1.1. Қауіп- қауіпсіздіктің қайнар көзі.
1.2. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің принциптері, әдістері және
құралдары.
II. Солтүстік Еуропа елдеріндегі кәсіпкерлік істің қауіпсіздігі.
2.1 Финляндия мемлекетінің қауіпсіздікті қамтамасыз етудің
ерекшеліктері.
2.2. Швеция мен Дания елдерінің қауіпсіздікті жүзеге асыру
ерекшеліктері.
2.3. Норвегия мемлекетінің қауіпсіздікті сақтау шаралары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазіргі нарықтық жағдайда кәсіпкерлік қызметтің қауіпсіздігіне көп
көңіл бөлінуде. Өйткені кәсіпкерлік қызметтің экономиканы дамытудағы рөлі
айтарлықтай ерекше. Сондықтан, кәсіпкерлік істегі бір құпия немесе қатаң
сақталатын мәліметтің басқа шетелдік фирмалардың қолына түсті дегеніміз,
ол елдің экономикасына қауіп төнді деген сөз. Мысалы, бір отандық
кәсіпорынның бәсеке қаблеттілікті арттыруға байланысты жасалған
стратегиялық жобасының басқа фирманың қолына түссе немесе ол жоба жүзеге
асырылмай жатып жария болса, онда бұл сол кәсіпорынның арықарай дамуына
кедергі келтірді дегенді білдіреді. Сол себептен қазіргі ірі кәсіпкерлер
өздерінің жеке қауіпсіздік қызметін құруда.
Жалпы , бұл жұмыста қауіпсіздіктің экономикалық мәні, оның
принциптері және Солтүстік Еуропа елдеріндегі қауіпсіздікті сақтау
ерекшеліктері қарастырылуда.
I. Қауіпсіздік туралы жалпы түсінік.
1.1. Қауіп- қауіпсіздіктің қайнар көзі.
Қауіп – бұл адам денсаулығына белгілі бір жағдайларда тікелей немесе
жанама зиянын тигізетін объект, процесс, құбылыс т.б.
Қауіп өзінде энергиясы, химиялық қоспасы немесе биологиялық активті
қоспалары бар барлық жүйені өзінде қамтиды.
Қауіптің бірнеше жіктеу түрлері бар:
1. Табиғаттан пайда болуы бойынша:
• табиғи;
• техникалық;
• антропогендік;
• экологиялық;
• аралас;
2. Локализация бойынша:
• литосферамен байланысты;
• гидросферамен байланысты;
• атмосферамен байланысты;
• космоспен байланысты;
3. Пайда болатын нәтижелері бойынша:
• аурудың жұғуы;
• жарақат;
Ресми стандартқа сәйкес қауіп физикалық, химиялық, биологиялық және
психофизикалық болып бөлінеді.
Физикалық қауіп – бұл жұмыс күшінің алаңындағы ауаның ластануынан,
дыбыс деңгейінің жоғарлауы, дыбыстық толқулар және т.б.
Химиялық қауіп – егер кәсіпкер химиялық химиялық заттармен жұмыс
істеген жағдайда, оған жалпы токсикалық, тітіркендіргіш, мутагендік және
т.б. қауіп түсуі мүмкін.
Биологиялық қауіп – потогенді микроорганизмдер (вирус) және кез-
келген адамның тамағындағы микроорганизмдер.
Психофизикалық қауіп – кәсіпкер немесе кез-келген жұмысшы өзінің
жұмыс уақытысында физикалық және нервті-психикалық ауыртпалыққа келсе, онда
ол осы қауіпке ұшырауы мүмкін.
Бұл көрсетілген жіктеулер жеке сипатқа ие, өйткені ол тек бір белгі
бойынша ғана жіктеледі. Сондықтан, жалпылама түрде келесі жіктеулер
ұсынылады.
Әсер ету объектісі, уақыты мен кеңістігі бойынша барлық қауіптерді
(қауіптің пайдаболуына септігін тигізетін факторлар) үш топқа бөлуге
болады:
1-фактор, операторға тікелей әсер етеді, оның әсер ету деңгейі уақыт
бойынша жиналуы немесе релаксиралануы мүмкін.
2-фактор, кездейсоқ сипатты иеленетін көп әсерлі қауіп, оның әсері
оператор немесе локамизді ноксосферамен таралуы мүмкін.
3-фактор, экологиялық зиян, ол оператордан, өндірістен тыс пайда
болады, бірақ сол өндірістегі нақты технологиялық процестерді өткізуден
пайда болатын қауіп.
Мұндай жіктеу нақты өндірісті талдау кезінде ыңғайлы болып табылады,
яғни ол өндірістің техникалық дайындығының алғашқы немесе бастапқы
кезеңінің өзінде-ақ қауіптің жобалауға және оның мүмкіндігін бағалауға
көмектеседі.
Енді осындай қауіптерден қорғанудың шаралары, яғни қауіпсіздікті
қамтамасыз етудің принциптеріне және оның жалпы түсінігіне тоқталайық.
1.2. Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің принциптері, әдістері және
құралдары.
Қауіпсіздіктің жалпы теориялық құрылымында принциптер мен әдістер
маңызды рөлді ойнайды қарастырылып отырылған білім шеңберімен байланысты
толық көріністі береді.
Принциптер, әдістер, құралдар – бұл қауіпсіздікті қамтамасыз етудің
логикалық кезеңі. Оларды таңдау қызметтің, қауіп деңгейінің, оның құнының
және басқа да критерийлердің нақты жағдайына байланысты.
Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің көптеген принциптер бар. Оларды
бірнеше белгілері бойынша жіктеуге болады. Мысалы, олар әзірленушілік,
техникалық, ұйымдық, басқарушылық болып табылады.
Әзірленушілік оператордың белсенділігі, қызметтің гуманизациясы,
оператордың ауысуы, жіктелуі, қауіпті жою, жүйелік, қауіпті төмендету болып
табылады.
Техникалыққа келесілер жатады: жабу немесе тосқауыл қою, вакуумдау,
герметизациялау, қашықтықта қорғау, компрессиялау, беріктік, әлсіз звено,
флегматизация, экронирлеу.
Ұйымдыққа жататындар: уақытты ақпарат қорғау, резервтеу, мөлшерлеу,
кадрларды дайындау және т.б.
Басқарушылыққа адекваттық, бақылау, кері байланыс, жауапкершілік,
жоспаршылық, ынталандыру, басқару, тиімділік жатады.
Енді кейбір принциптерді толығырақ қарастырайық. Мөлшерлеу принципі
негізінен адамды сәйкес келетін қауіптен қорғауды қамтамасыз ететін
параметрлерді бекітуге негізделеді. Мысалы, ауырды көтеру мен тасымалдау
мөлшері, еңбек қызметінің ұзақтығы және тағы басқалар.
Әлсіз звено принципі қарастырылатын жүйенің немесе объектінің
қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында сәйкес параметрлердің өзгерісіне
әсер ету арқылы қаіуп құбылысын жоюға бағытталған элементтер тізбесін
енгізуге негізделеді. Осы принципті өткізу мысалы: алдын-ала қорғаушы
(предохранительные) клапандар, жарылғыш мембраналар, алдын-ала қорғау
құралдары және т.б.
Ақпарат принципі негізінен персоналдық мәліметті ұғынудан және оны
алмастыруға негізделеді, яғни оны орындау арқылы олар қауіпсіздіктің сәйкес
деңгейін қамтамасыз етеді.
Жіктеу принципі объектіні қауіппен байланысты белгілері бойынша
кластарға және категорияларға бөлуден тұрады. Мысалы, санитарлы қорғалған
аймақтар (5 класс), жарылғыш-өрт қаупі бойынша өндіріс категориясы
(А.Б.В.Т) және т.б.
Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің әдістерін анықтау үшін келесі
сөздерге анықтама беріп өтейік:
Ноксосфера - әрдайым немесе кезеңге байланысты қауіптің пайда болатын
кеңістігі.
Гомосфера – қарастырылып жатқан қызмет процесі барысында адамның
болған кеңістігі (жұмыс аймағы).
Қауіп мүмкіндігін талдау және оның нәтижесіне негізделе отырып жалпы
заңнаманы шығаруға болады. Осының шеңберінде қауіптен қорғалатын жалпы үш
әдіс құрастырылған:
1. Гомосфераның және ноксосфераның кеңістік немесе уақытша бөлінуі. Бұған
дистанционды басқару құралы, арнайы ұйымдар, автоматтандыру және т.б.
арқылы жетеді.
2. Қауіптің сандық сипатын төмендету немесе жою арқылы ноксосфераны
қалпына келтіру. Бұл адамды дыбыстан, газдан, шаң-тозаңнан және басқа
да ұжымдық қорғаныш құралдарының жиынтығы.
3. Адамның ноксосфера жағдайына бейімделуі және оның қорғаныштығының
жоғарлауы. Бұл әдіс іскелі таңдау, үйрету, психологиялық әсер ету,
жеке қорғаныс заттарын қолдану мүмкіндіктерімен өткізіледі.
Нақты жағдайда барлық үш фактордың комбинациясы да өткізіледі.
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету құралы. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету
құралы ұжымдық (ҰҚҚ) және жеке қорғаныш (ЖҚҚ) құралы болып бөлінеді. Ал бұл
ұжымдық және жеке қорғаныш құралдары өз алдарына қауіп сипатына, оны
атқару, қолдану шеңберіне және т.б. байланысты арнайы топтарға бөлінеді.
II. Солтүстік Еуропа елдеріндегі кәсіпкерлік істің қауіпсіздігі.
2.1 Финляндия мемлекетінің қауіпсіздікті қамтамасыз етудің ерекшеліктері.
Өзінің географиялық жағдайына, дәстүріне, өзара жақын тілдік
қатынастың болуына және заң нормаларының жақындығына қарамастан, Солтүстік
Еуропа мемлекеттерінің арасында кәсіпкерлік істің қауіпсіздігін қамтамасыз
ету бойынша біршама айырмашылықтар бар екен. Енді осы айырмашылықтарды
қарап, талдау жүргізу үшін, біз мұнда Финляндия, Швеция мен Данияны және
Норвегия мемлекеттерін мысал ретінде қарастырамыз.
Финляндия мемлекеті:
Жеке күзет және іздеу бюросы.
Нормативтік база. Финляндияда заң органдарының билігі жеке күзет және
іздеу бюросының қызметі үшін нақты құқықтық шекарамен анықталған. Бұл
келесі екі негізгі заңнамалық актілерде сипатталды: Жеке іздеу туралы заң
және жеке оққағарлар туралы заң.
Жеке іздеу-күзет бюросын ашу үшін арнайы атқарушы билік органдарының
рұқсаты қажет. Егерде бюро қызметін бір губернияның (облыс) әкімшілік
шекарасы төңірегінде жүргізу мәселесі қарастырылса, онда оған губернатор
(облыс әкімі) рұқсат береді.
Егер бюроның ашылған сәтінен бастап ол күзет-іздеу жиынын бір уақытта
бірнеше әкімшілік орталықтарда (облыстарда) жүргізу жоспарланса, онда
бюроның ашылуына мемлекеттің орталық атқарушы органы – Финляндия Үкіметі
рұқсат береді.
. Кадрларды, маманды дайындау. Жүргізіліп жатқан Финляндияның
заңнамасында жеке күзет-іздеу бюросының қызметкерлеріне жалпы талаптарда
белгіленген, онда олар келесілерге иеленулері керек:
• Полициялық немесе заң білімі;
• Жергілікті спецслужбаларда немесе полицияда жұмыс істеу тәжірибесі;
• Жоғары моральдік сапасы;
Осы барлық талаптар денсаулық сақтау және білім бойынша құжат
кандидатымен, мемлекеттік құқық қорғау органына соңғы жұмыс орны туралы
анықтама секілді құжаттамалармен дәлелденуі керек.
Сонымен қатар, жоғарыда аталып өткендей, кадрлар бөлімі барлық
қажетті құжаттарды алғаннан және оларды жақсылап тексергеннен кейін ғана
жұмысына кірісе алады.
Қауіпсіздіктің коммерциялық және өнеркәсіптік қызметі. Банктер мен
жеке фирмадағы ғылыми-техникалық және коммерциялық құпияның сақталу
қауіпсіздігі бойынша шараларды Финляндияда жеке қауіпсіздік қызметі
қамтамасыз етеді, олар соңғы жылдары полицияның және елдің контрбақылаудың
алғашқы қызметкерлерінен тұратын жоғары маманды кадрлармен бекітілген.
Қызмет тактикасы. Финляндия үшін полиция мен контр бақылау
органдарының жеке қауіпсіздік қызметімен жоғары деңгейдегі байланысы сай
келеді. Мысалы, жеке кәсіпкерлердің шеңбері үшін полиция мен контр бақылау
органдарының дайындаған сілтемесіне сәйкес, Финляндияның іскер адамдары
немесе кәсіпкерлері шетелдік коммерциялық және басқа да өкілдермен бірінші
рет кездескеннен кейін-ақ келесілерге міндетті болды:
• Әңгіменің сипаты туралы хабар етуге;
• Әңгіменің, кездесудің немесе жазбаша сұраудың негізі (инициаторы) кім
болғанын көрсетуге;
• Шетел өкілдігінің жүріс-тұрысын сипаттауға;
• Ұйымдасқан кездесу кезінде шетел өкілдігінің міндеті туралы өз ойын
білдіруге;
• Өз басшысына немесе кадрлық сұрақтар бойынша фирманың орынбасарына
шетелдік өкілмен болған байланыстың нақты орнын және уақытын
көрсетуге;
• Соңғысы, бір тәулік ішінде полиция немесе контр бақылау органдарымен
байланысуы тиіс.
Жағдайды талдаудың нәтижесінде Финляндияның контр бақылау
қызметкерлері байланысты тоқтату туралы не болмаса, оны жалғастыру туралы
бұйрық береді, бірақ та контр бақылау органының басшылығымен жүргізіледі.
Кадрларды дайындау. Шығыс әкімшіліктерінде және қауіпсіздік
бөлімдерінде жұмыс істейтін Финляндия кәсіпкерлері АҚШ-та сәйкес
стажировканы өтуге тиісті, яғни жеке құқық қорғау секторларындағы ағылшын
серіктестерінің тәжірибесімен, сонымен бірге экономикалық және техникалық
секторларды қамтитын объектілердің контр бақылаушылығын қамтамасыз ету
бойынша мемлекеттік арнайы басқармалармен, әсіресе ФБР қызметімен танысуы
керек.
Соңғы жылдары Финляндияның кейбір фирмалары, кәсіпкерлері өздерінің
өкілдігі немесе Ресейдің сыртқы экономикалық ұйымдарымен келісімдерді
жүргізу үшін делдалдар ретінде кеңес азаматтарын жиі қолданады.
Қоғамда шетелдік серіктестермен бірлесіп жұмыс істейтін қауіпсіздік
жөніндегі қызметкерлердің қызметі.
Финляндияның белсенді сай келетін мамандары қауіпсіздікті Ресей-
Финляндиялық қоғаммен бірлесіп жүзеге асырады.
Тебойл қоғамдастықта қауіпсіздік жөніндегі сұрақтарды маманды
жергілікті қызметкерлер жүргізеді, яғни олар полиция мен контр бақылау
органдарымен байланысты. Бұл қызметкер Финляндиядағы ресейлік өкілдермен
кез-келген байланысты өз бақылауына алуға ұмтылады. Сонымен бірге, ол
Финляндия азаматтарының Ресей Федерациясымен, басқа да ТМД және Балтық
жағалау елдеріне коммерциялық және басқа да келісімдерді жүргізуге
шыққанда, келісімдердің мүмкіндіктеріне де ұмтылады.
Оперативті материалдарды және сәйкес мамандардың сұрауларын зерттеу
негізінде біз қазіргі қауымдастықта (кәсіпкерлік қызметте) коммерциялық
және өндірістік құпияны сақталуын қамтамасыз етудің әдістемесін жасадық.
Сонымен, қызметкердің жоғарыда аталған қызметіне келесідей міндеттер
қосылады:
• Жергілікті фирмалар қатынасындағы кез-келген ақпаратты қауымдастықтың
қызметкерлеріне беруді немесе тапсыруды бақылау;
• Сол сұраулардың себебін анықтау;
• Қауымдастықтың жергілікті қызметкерлерін кезеңдік (периодичность)
туралы және шетелдік өкілдіктердің байланыстарының ерекшеліктері мен
сипаттарын, сонымен қатар басқа елдердің іскер адамдарының жергілікті
кәсіпкерлермен байланысын сұрақ және бақылау.
Компьютерлік бағдарламаларды құқықтық қорғаудың сұрақтары мен
мәселелері.
Финляндияда 1990 жылдары компьютерлік қызметтің тез, әрі қарқынды
дамығандықтан, бұл ел енді компьютерлік бағдарламаға деген авторлық құқықты
қорғау мәселесін шешуге тырысты.
Компьютерлерді бағдарламалық қамтамасыз етілуін қорғау туралы заңды
жетілдіруде кәсіпкерлік ұйымдардың рөлі.
Финляндияның мемлкеттік өндірістік палатасы Үкіметтің алдына
компьютерлік бағдарламаларды қамтамасыз етуде авторлық құқық туралы заңның
жетілдірілмей қалғаны туралы бір түрлі сұрақ қойды. Компьютерлік заңнаманың
негізгі аспектілері қалыптастырылды, яғни оны бағдарлама авторы мен оны
қолданушының арасындағы байланысты зерттейтін жаңа нормативтік актіні
енгізу қажет. Қазіргі таңда бағдарламалық қамтамасыз етуіне иелену құқығын
- өңдеуші ме, әлде қолданушы ала ма деген сұрақ, ашық, әрі шешімсіз қалуда.
2.2. Швеция мен Дания елдерінің қауіпсіздікті жүзеге асыру ерекшеліктері.
Қауіпсіздіктің коммерциялық және өнеркәсіптік қызметі.
Солтүстік Еуропа елдерінде жергілікті құқық қорғау органдары мүддесі
бар кәсіпкерлердің ұлттық бірлестігі, сонымен бірге ірі фирмалар арқылы
белсенді жұмыс жасайды. Арнайы қызметтің атқарушы қызметкерлері кәсіпорында
кадрлық аппаратпен және өнеркәсіп қауіпсіздігінің қызметімен бірлесіп
келесілерге міндетті:
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz