Қазақстандағы жұмыспен қамту саясаты
Кіріспе
1. бөлім. Қазақстандағы жастардың жұмыспен қамтылуы Һәм олардың мәселесін шешу жолдары:
1.1 «Жастардың кадрлық қоры» жобасының нәтижелері бойынша.
1.2 «Ауыл жастары»
2. бөлім. Жұмыспен қамту саясаты және бағдарламалар:
2.1. Жұмыспен қамту . 2020
3. бөлім. Жұмыссыздарды жұмыспен қамту шаралары.
3.1 Жұмыссыздықпен күресу бағдарламасы.
3.2 Жұмыссыздарды еңбекпен қамту.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер:
1. бөлім. Қазақстандағы жастардың жұмыспен қамтылуы Һәм олардың мәселесін шешу жолдары:
1.1 «Жастардың кадрлық қоры» жобасының нәтижелері бойынша.
1.2 «Ауыл жастары»
2. бөлім. Жұмыспен қамту саясаты және бағдарламалар:
2.1. Жұмыспен қамту . 2020
3. бөлім. Жұмыссыздарды жұмыспен қамту шаралары.
3.1 Жұмыссыздықпен күресу бағдарламасы.
3.2 Жұмыссыздарды еңбекпен қамту.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер:
Жұмыс қабілеті бар, бірақ жұмыс күшіне қосылмайтын жандар әдетте егделеу адамдар немесе жұмыстан жолы болмай жүрген адам екені аян. Осылайша жұмыссыз адамдар жұмыссыздық бірлестігін құрайды.
Экономикалық реформалар жүріп жатыр. Бірақ экономикамыздың құрамы әрі тиімді, әрі оңтайлы деңгейге әлі де жеткен жоқ. Жұмыссыздық – белгілі бір кезеңде өзінің орын алады. Жұмыссыздықтың бір жыл ішінде бірнеше кезеңі болуы мүмкін. Тіпті ол бір жыл бойы жұмыстан мүлде қол үзуі де ғажап емес. Жұмысшы әдетте бірде жұмыссыздық бірлестігіне қабылданса, енді бірде ол жұмыс күші қатарынан шығып кетуі жиі кездеседі. Жұмыссыздық өсіп, ол ұлтымыздың онымен бетпе-бет келген өзекті проблемасына айналды. Жұмыссыздық мөлшері жоғары болған сайын (жұмыссыз болу ұзаққа созылады) жұмыссыздық ұзақ уақытқа созылады және жұмыссыздық мөлшері неғұрлым жоғарыласа, жалақы мөлшері де соғұрлым төмендей береді.
Жастар – жас адамдардың әлеуметтік жағдайы, қоғамның әлеуметтік құрылымындағы олардың орны мен атқаратын іс-әрекеті, ерекше қызығушылықтары мен құндылықтарының жас мөлшерімен анықталатын әлеуметтік-демографиялық топ.
Қазақстанда жас мөлшері 14-тен 29-ға дейінгі адамдар жастар қатарына жатқызылады. Бүгінгі таңда жастар еліміздің халқының 30% құрап, қоғамның маңызды бөлігі болып табылады.
Осыған сәйкес, жастар саясатының қазіргі жағдайы мен оның болашағын айқындау мәселесі үлкен өзектілікке ие. Жастардың бәсекеге қабілеттілігін қолдау және дамыту Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатының стратегиялық маңызы бар басымдықтарының бірі. Жыл сайынғы Елбасының жолдауларында әлеуметтік-хабардар мемлекеттің құрылуы мен дамытылуына айрықша көңіл бөлінеді. Мұндай әлеуметтік мемлекеттің қалыптасуы мен алдағы уақытта тұрақты дамуының шешуші факторы – жаһандану жағдайындағы қазіргі халықаралық талаптар мен стандарттарға сәйкес келетін отандық бәсекеге қабілетті жастар қатарын қалыптастыру және дамыту болып табылады. Осындай жастарымыздың болуы – ұлттың гүлденуі мен дамыған азаматтық қоғамның кепілі, яғни, еліміздің демократия институтының тірегі.
14-29 жас аралығындағы әрбір қазақстандық жас бала өмірінің маңызды бөлігін жұмыспен қамтылу мәселесі құрайды. Жоғарыда айтылып өткендей, өздерінің жас мөлшеріне байланысты жас адамдар қандай да бір салада үлкен тәжірибеге ие болмағанымен, ірі көлемді инновациялық және шығармашылық мүмкіндіктер, сондай-ақ жемісті еңбек етуге деген айрықша құлшынысқа ие.
Экономикалық реформалар жүріп жатыр. Бірақ экономикамыздың құрамы әрі тиімді, әрі оңтайлы деңгейге әлі де жеткен жоқ. Жұмыссыздық – белгілі бір кезеңде өзінің орын алады. Жұмыссыздықтың бір жыл ішінде бірнеше кезеңі болуы мүмкін. Тіпті ол бір жыл бойы жұмыстан мүлде қол үзуі де ғажап емес. Жұмысшы әдетте бірде жұмыссыздық бірлестігіне қабылданса, енді бірде ол жұмыс күші қатарынан шығып кетуі жиі кездеседі. Жұмыссыздық өсіп, ол ұлтымыздың онымен бетпе-бет келген өзекті проблемасына айналды. Жұмыссыздық мөлшері жоғары болған сайын (жұмыссыз болу ұзаққа созылады) жұмыссыздық ұзақ уақытқа созылады және жұмыссыздық мөлшері неғұрлым жоғарыласа, жалақы мөлшері де соғұрлым төмендей береді.
Жастар – жас адамдардың әлеуметтік жағдайы, қоғамның әлеуметтік құрылымындағы олардың орны мен атқаратын іс-әрекеті, ерекше қызығушылықтары мен құндылықтарының жас мөлшерімен анықталатын әлеуметтік-демографиялық топ.
Қазақстанда жас мөлшері 14-тен 29-ға дейінгі адамдар жастар қатарына жатқызылады. Бүгінгі таңда жастар еліміздің халқының 30% құрап, қоғамның маңызды бөлігі болып табылады.
Осыған сәйкес, жастар саясатының қазіргі жағдайы мен оның болашағын айқындау мәселесі үлкен өзектілікке ие. Жастардың бәсекеге қабілеттілігін қолдау және дамыту Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатының стратегиялық маңызы бар басымдықтарының бірі. Жыл сайынғы Елбасының жолдауларында әлеуметтік-хабардар мемлекеттің құрылуы мен дамытылуына айрықша көңіл бөлінеді. Мұндай әлеуметтік мемлекеттің қалыптасуы мен алдағы уақытта тұрақты дамуының шешуші факторы – жаһандану жағдайындағы қазіргі халықаралық талаптар мен стандарттарға сәйкес келетін отандық бәсекеге қабілетті жастар қатарын қалыптастыру және дамыту болып табылады. Осындай жастарымыздың болуы – ұлттың гүлденуі мен дамыған азаматтық қоғамның кепілі, яғни, еліміздің демократия институтының тірегі.
14-29 жас аралығындағы әрбір қазақстандық жас бала өмірінің маңызды бөлігін жұмыспен қамтылу мәселесі құрайды. Жоғарыда айтылып өткендей, өздерінің жас мөлшеріне байланысты жас адамдар қандай да бір салада үлкен тәжірибеге ие болмағанымен, ірі көлемді инновациялық және шығармашылық мүмкіндіктер, сондай-ақ жемісті еңбек етуге деген айрықша құлшынысқа ие.
1. Базиков, А.А. Экономическая теория в микро-, макро- и мировой экономике: Теоретико-практические и учебно-методические разработки / А.А. Базиков. - М.: ФиС, 2010. - 416 c.
2. Баликоев, В.З. Общая экономическая теория: Учебник для студентов / В.З. Баликоев. - М.: Омега-Л, 2013. - 684 c.
3. Бардовский, В.П. Экономическая теория: Учебник / В.П. Бардовский, О.В. Рудакова, Е.М. Самородова. - М.: ИД ФОРУМ, НИЦ ИНФРА-М, 2013. - 400 c.
4. Басовский, Л.Е. Экономическая теория: Учебное пособие / Л.Е. Басовский, Е.Н. Басовская. - М.: ИНФРА-М, 2013. - 375 c.
5. Бурганов, Р.А. Экономическая теория: Учебник / Р.А. Бурганов. - М.: НИЦ ИНФРА-М, 2013. - 416 c.
6. Васильева, Е.В. Экономическая теория: Конспект лекций / Е.В. Васильева, Т.В. Макеева. - М.: Юрайт, 2010. - 191 c.
7. Вечканов, Г.С. Экономическая теория: Учебник для вузов. Стандарт третьего поколения / Г.С. Вечканов. - СПб.: Питер, 2012. - 512 c.
8. Викулина, Т.Д. Экономическая теория: Учебное пособие / Т.Д. Викулина. - М.: ИЦ РИОР, НИЦ ИНФРА-М, 2013. - 209 c.
2. Баликоев, В.З. Общая экономическая теория: Учебник для студентов / В.З. Баликоев. - М.: Омега-Л, 2013. - 684 c.
3. Бардовский, В.П. Экономическая теория: Учебник / В.П. Бардовский, О.В. Рудакова, Е.М. Самородова. - М.: ИД ФОРУМ, НИЦ ИНФРА-М, 2013. - 400 c.
4. Басовский, Л.Е. Экономическая теория: Учебное пособие / Л.Е. Басовский, Е.Н. Басовская. - М.: ИНФРА-М, 2013. - 375 c.
5. Бурганов, Р.А. Экономическая теория: Учебник / Р.А. Бурганов. - М.: НИЦ ИНФРА-М, 2013. - 416 c.
6. Васильева, Е.В. Экономическая теория: Конспект лекций / Е.В. Васильева, Т.В. Макеева. - М.: Юрайт, 2010. - 191 c.
7. Вечканов, Г.С. Экономическая теория: Учебник для вузов. Стандарт третьего поколения / Г.С. Вечканов. - СПб.: Питер, 2012. - 512 c.
8. Викулина, Т.Д. Экономическая теория: Учебное пособие / Т.Д. Викулина. - М.: ИЦ РИОР, НИЦ ИНФРА-М, 2013. - 209 c.
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Қазақстандағы жұмыспен қамту саясаты
Тобы: ПХ - 521
Орындаған: Нұрмұхамет
А.Т
Тексерген: Готман
Л.А
Семей, 2016 жыл
Жоспар.
Кіріспе
1. бөлім. Қазақстандағы жастардың жұмыспен қамтылуы Һәм олардың
мәселесін шешу жолдары:
1.1 Жастардың кадрлық қоры жобасының нәтижелері бойынша.
1.2 Ауыл жастары
2. бөлім. Жұмыспен қамту саясаты және бағдарламалар:
2.1. Жұмыспен қамту - 2020
3. бөлім. Жұмыссыздарды жұмыспен қамту шаралары.
3.1 Жұмыссыздықпен күресу бағдарламасы.
2. Жұмыссыздарды еңбекпен қамту.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер:
КІРІСПЕ
Жұмыс қабілеті бар, бірақ жұмыс күшіне қосылмайтын жандар әдетте егделеу
адамдар немесе жұмыстан жолы болмай жүрген адам екені аян. Осылайша
жұмыссыз адамдар жұмыссыздық бірлестігін құрайды.
Экономикалық реформалар жүріп жатыр. Бірақ экономикамыздың құрамы әрі
тиімді, әрі оңтайлы деңгейге әлі де жеткен жоқ. Жұмыссыздық – белгілі бір
кезеңде өзінің орын алады. Жұмыссыздықтың бір жыл ішінде бірнеше кезеңі
болуы мүмкін. Тіпті ол бір жыл бойы жұмыстан мүлде қол үзуі де ғажап емес.
Жұмысшы әдетте бірде жұмыссыздық бірлестігіне қабылданса, енді бірде ол
жұмыс күші қатарынан шығып кетуі жиі кездеседі. Жұмыссыздық өсіп, ол
ұлтымыздың онымен бетпе-бет келген өзекті проблемасына айналды. Жұмыссыздық
мөлшері жоғары болған сайын (жұмыссыз болу ұзаққа созылады) жұмыссыздық
ұзақ уақытқа созылады және жұмыссыздық мөлшері неғұрлым жоғарыласа, жалақы
мөлшері де соғұрлым төмендей береді.
Жастар – жас адамдардың әлеуметтік жағдайы, қоғамның әлеуметтік
құрылымындағы олардың орны мен атқаратын іс-әрекеті, ерекше қызығушылықтары
мен құндылықтарының жас мөлшерімен анықталатын әлеуметтік-демографиялық
топ.
Қазақстанда жас мөлшері 14-тен 29-ға дейінгі адамдар жастар қатарына
жатқызылады. Бүгінгі таңда жастар еліміздің халқының 30% құрап, қоғамның
маңызды бөлігі болып табылады.
Осыған сәйкес, жастар саясатының қазіргі жағдайы мен оның болашағын
айқындау мәселесі үлкен өзектілікке ие. Жастардың бәсекеге қабілеттілігін
қолдау және дамыту Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатының
стратегиялық маңызы бар басымдықтарының бірі. Жыл сайынғы Елбасының
жолдауларында әлеуметтік-хабардар мемлекеттің құрылуы мен дамытылуына
айрықша көңіл бөлінеді. Мұндай әлеуметтік мемлекеттің қалыптасуы мен алдағы
уақытта тұрақты дамуының шешуші факторы – жаһандану жағдайындағы қазіргі
халықаралық талаптар мен стандарттарға сәйкес келетін отандық бәсекеге
қабілетті жастар қатарын қалыптастыру және дамыту болып табылады. Осындай
жастарымыздың болуы – ұлттың гүлденуі мен дамыған азаматтық қоғамның
кепілі, яғни, еліміздің демократия институтының тірегі.
14-29 жас аралығындағы әрбір қазақстандық жас бала өмірінің маңызды бөлігін
жұмыспен қамтылу мәселесі құрайды. Жоғарыда айтылып өткендей, өздерінің жас
мөлшеріне байланысты жас адамдар қандай да бір салада үлкен тәжірибеге ие
болмағанымен, ірі көлемді инновациялық және шығармашылық мүмкіндіктер,
сондай-ақ жемісті еңбек етуге деген айрықша құлшынысқа ие.
Саясаттанушы Гүлден Жоламанованың мақаласы Қазақстан Республикасындағы
жастардың жұмыспен қамтылу мәселесіне арналған. Өзінің Қазақстан
Республикасының жастар нарығындағы жағдайың сараптамасы атты мақаласында
ол жоғары оқу орындары түлектерінің жұмыспен қамтылу деңгейінің төмен болу
себептерін келтіреді:
Біріншіден, жоғары оқу орындарына белгілі бір мамандықты оқуға түскен
жастар еңбек нарығындағы ағымдағы сұранысқа назар аударады. Ал оқуларын
аяқтаған жастар заман талабына сәйкес мамандықтарға деген сұраныстың да
өзгеріп кеткенін түсінеді.
Екіншіден, техникалық мамандықтар, ақпараттық технологиялар саласындағы
мамандар, сондай-ақ, био және нанотехнология салаларындағы мамандықтарға
бөлінетін мемлекеттік гранттар санының арту үдерісіне қарамастан, білім
беретін оқу ордаларының професорлық-оқытушылық құрамы мүлдем өзгермейді,
осыған байланысты, студенттерге берілетін білім нарықтағы жұмыс
берушілердің талаптарына сай келмей, бұрынғы сабақтастығын сақтап қалады.
Айта кететін жайт, жоғары оқу орны түлектерінің оқу үрдісінде алатын
теориялық білімі, іс жүзіндегі дағды мен ептілікті былай қойғанда, еңбек
нарығындағы жұмыс берушілердің талаптарына мүлдем сәйкес келмей жататын
жасырудың қажеті жоқ.. Осылайша, Қазақстанның жоғары оқу орындарындағы
студенттердің мамандану деңгейі шынайы өмір ағымы мен талаптарына жауап
бермейді деуге толық негіз бар. Бұл университет қабырғаларында білім
беретін профессорлық-оқытушылық құрамның өзгермеуі мен берілетін
білімдердің бұрынғы сарынмен, жаңа үрдерістерге сәйкес болмауына
байланысты. Ағымдағы өмір көрсетіп отырғандай, жоғары оқу орындарының
түлектері өз мамандықтары бойынша жұмыс таба алмай, басқа кәсіппен
айналысады немесе сұранысқа ие мамандықты алу мақсатында қайта оқуға түсуге
мәжбүр.
Бұл мәселенің шешімін табудың өзіндік жолы ретінде Дипломмен ауылға
акциясы ұйымдастырылған болатын. Ауыл шаруашылығы министрлігінің
мәліметтері бойынша, 2009 жылы әлеуметтік саланың 6 582 маманы ауылдық
жерлерге көшіп жұмысқа тұрды. Ауыл шаруашылығы вице-министрі Оразаев М.
айтуы бойынша,, олардың 78% – мұғалімдер, ал қалғандары – денсаулық сақтау,
әлеуметтік қамсыздандыру, мәдениет пен спорт салаларында жұмыс істейтін
мамандар. Оразаев М. сөзіне сенсек, бұл бағдарлама осы жылы да жалғасын
таппақ. Сонымен қатар,, көтерме жәрдемақы ретінде төленетін ақшаға қосымша
бюджеттік несие беру мақсатында 3,5 млрд. теңге бөлінетін болады”, деп атап
өтті вице-министр. Бұл акция 6 582 жас маманның жұмыспен қамтылу мәселесін
шешті, алайда бұл 600 000 жас маманның небары 1 % құрап отыр.
Игерілген мамандықтың қыр-сырын іс жүзінде шыңдай түсуге университет
қабырғасынан жаңа шыққан жастарды жұмыс берушілердің қабылдамауы да кедергі
болып отыр. Тіпті жолы болып, сынау мерзімінен сүрінбей өтіп жұмысқа
қабылданған жас түлектің жалақысы оның қажеттіліктері мен талаптарына жауап
бермейтіні анық.
Сонымен қатар, елімізде мамандануға бағыттау, жастарға еліміздің
экономикалық талаптарын ескере отырып мамандықтың түрін таңдауға көмектесу
жұмыстарын реттеумен айналысатын арнайы қызметтің жоқтығын да ерекше атап
өткен жөн.
Жастардың қызметтік мансапты жылдам өсіруді көздеп, жұмысты әлеуметтік
лифт ретінде қарастыратындарын жасырудың қажеті жоқ. Ал жұмыс берушілердің
көпшілігі жас кадрларды қосымша оқытуға қаражат шығындауға әркез дайын
бола бермейді. Сонымен қатар, жұмысқа орналасқан жоғары оқу орындарының
түлектері үшін ешқандай әлеуметтік көмек, ең алдымен, тұрғын үй алу
мәселесі қарастырылмаған. Өздігінен аяғынан тік тұруды көздеген жас
мамандар үйлі-баранды болуға да асықпайды. Осылайша, бүгінгі таңда
Қазақстандағы ер адамдардың некеге тұру жасы 28-30 құраса, әйел адамдардың
ішінде – 27 жасты құрайды . Сол себептен де, жұбайлардың жасы 29 аспайтын,
сондай-ақ балалары бар жас отбасына арналған мемлекеттік бағдарлама бойынша
пәтер алу мүмкіндігі де өте төмен. Мемлекеттік бағдарлама бойынша пәтер
алатын жас мамандардың қатарынан жастарды көру мүмкін емес, ал қазіргі
жағдайда олардың басым бөлігінің жалақысы отбасын асырауға де жетпей
жатады. Сондай-ақ, Алматы қаласында пәтер жалдап тұруды әрбір мемлекеттік
қызметкердің қалтасы көтере бермейді.
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен 2009 жылы ҚР Үкіметінің
жанындағы техникалық және кәсіби білім беруді дамыту және кадрларды даярлау
жөніндегі Ұлттық кеңес құрылды. Нәтижесінде, әкімшіліктер мен орта және
кіші бизнес субъектілерінің арасында 16,2 мың келісімге қол қойылды. 2009
жылы өндірістік іс-тәжірибеден өтуге 48 мың жұмыс орны берілген болатын.
ҚР статистика Агенттігінің мәліметтері бойынша, жастар арасындағы
жұмыссыздық деңгейі 2005 жылғы 13,4% көрсеткіштен 2009 жылы 5,9%
төмендеген. 2010 жылдың 3 ақпанында өткен ҚР білім және ғылыми
министрлігінің кеңейтілген отырысында Министр Ж.Түймебаев 2009-2011
жылдарға арналған Ауыл жастары, Дипломмен ауылға, Жастардың кадрлық
қоры, Жастар – Отанға және Жастар практикасы жалпы ұлттық бастамалық
жобалардың іске асырылып жатқанын мәлімдеді. Ж.Түймебаевтың есебінде
жобалардың берген қорытындылары туралы ақпарат берілмеді, сол себептен де
әрбір жобаның нәтижесін өзіміз сараптап көрелік.
Жастардың кадрлық қоры жобасының нәтижелері бойынша,
2009 жылы 1000 үміткердің 32 тіркеуге алынып, барлығы дерлік оқыту мен іс-
тәжірибеден өтті. Жас Отан ЖҚ атқарушы хатшысы Н.Утешевтің айтуы бойынша,
іріктеу сындарының ең соңында кадрлар қоры 300 адамнан тұратын болады.
Байқау сынының барлық кезеңдерінен өтіп, ең жоғары деңгейдегі
көрсеткіштерге жеткен 300 үміткердің ішіндегі 70 адам республикалық
деңгейдегі кадрлық қорға тіркеледі. Ал қалған 230 үміткер аймақтық
деңгейдегі кадрлар қорына тіркелетін болады. Кадрлық қорға тіркеу –
үміткердің одан да биік лауазымға ұсынылуы немесе мемлекеттік қызметке
тұруына өзіндің ұсыныс хат болып саналады. Сонымен қатар, бұл жоба
мемлекеттік және жергілікті басқару, саясаттану мамандықтары бойынша білім
алған студенттердің жұмыспен қамтылуына аз да болса үлес қосты.
Өзіміз білетіндей, бұл бағдарлама 2008-2010 жылдарға арналған, бірқатар іс-
шаралар кешенін жүргізу арқылы жастардың қатарынан партиялық кадрлар,
қоғамдық жас саясаткерлер мен мемлекеттік апарат қызметкерлерін тәрбиелеу,
анықтау және олардың қызметтік ілгерілеуіне жол ашуға мүмкіндік бар. Бұл
бағдарлама Қазақстанның болашағы зор жастарының бәрін дерлік қамтыды.
Осылайша, 2008-2010 жылдар аралығында бағдарламаны іске асыру барысында
3000 астам жас мамандарды мемлекеттік қызметтің түрлі салаларына жұмысқа
тарту жоспарланып отыр.
Ауыл жастары
бағдарламасы бойынша, мысал үшін, Жамбыл облысында 200 жас маман жұмысқа
орналастырылды. Олардың әрбіреуіне 70 айлық есептік көрсеткіш көлемінде
көтерме жәрдемақы төленді. Педагогика мамандары үшін жұмыс орындарын табу
қиынға соқпағанымен, жас дәрігерлердің мәселесі сол ашық күйінде қалды.
Ауыл жастары ҚБ төрағасы Ихтияр Мурзахметов өзінің баяндамасында
жастардың ауылдық жерлерде жұмыс істеуден бас тартуының негізгі екі себебін
атап көрсетті: жалақысы жоғары жұмыс пен қазіргі заман талабына сай
инфрақұрылымның жоқтығы. Бұл мәселелерді мемлекеттің жастарға көрсетілетін
қолдауынсыз шешу мүмкін емес, – деді И. Мурзахметов. Оның ойынша,
мемлекеттік қолдаумен қатар, жергілікті билік органдарының батыл әрекеттері
ауадай қажет. Атап айтқанда, аудандық бюджеттерді бекіту кезінде жастарды
ауылдық жерлерде үлкен сұранысқа ие мамандықтар бойынша оқыту үшін қосымша
қаражаттың бөлінуін қарастыру қажет. Сонымен қатар, жас мамандарға
жеңілдіктер бойынша тұрғын үй беру, мал мен жер телімдерін сатып алуда
көмек көрсету, қажет жағдайда – жас мамандардың балаларының мектепке
дейінгі мекемелерге орналастырылуын қамтамасыз ету сияқты механизмдерді
қолданып, аудандық бюджеттерден қосымша қаражат бөлу қажет.
Мұндай мәселелерді шешудің тағы бір жолы ретінде Дипломмен ауылға акциясы
ұйымдастырылған болатын. Ауыл шаруашылығы Министрлігінің мәліметі бойынша
2009 жылы әлеуметтік саланың 6 582 маманы ауылдық жерлерге көшіп, жұмысқа
тұрды. Бұл жоба 6 582 маманның қызметке тұрып, үлкен өмірге қадам басуына
жасалған үлкен көмек болды. Дей тұрсақ та, бұл 600 000 жуық жас маманның 1
% сәл ғана артық болып отыр.
Жастар практикасы жобасы 2009 жылы Жол картасы бағдарламасының аясында
басталып, бірқатар жетістіктерге жетіп үлгерді. Бұл жоба оқу орындарының
түлектеріне игерілген мамандық бойынша іс-тәжірибе жинақтақтап, кәсіпқой
мамандармен бәсекеге түсуге мүмкіндік береді. Іс-тәжірибеден өту мерзімі 6
айды құрайды.
Жастар практикасына жоғары және орта кәсіби білім беретін мекемелердің
түлектері жіберілді. Ал оның ұзақтығы, жоғарыда аталып өткендей, алты айдан
аспауы тиіс. Бұл бағдарламаның жүзеге асуы мен бөлінген қаражаттың қайда
жұмсалғаны туралы ақпарат БАҚ таратылмады. Жалпы алғанда, Жастар
практикасы бағдарламасын кеңейту барысында 51 мың жас маман жіберілген 13
мың кәсіпорынмен келісімшарттарға қол қойылған болатын. Алматы қаласының
жастар саясаты мәселелері бойынша басқарма бастығының қызметін орындаушы
Бахтияр Макеннің айтуынша, 2009 жылы 3044 жас маман жұмыспен қамтылды.
Сонымен қатар, болашақ мамандардың жұмыспен қамтылуын қарастыратын 1000
астам келісімдерге қол қойылды.
Жас Отан ЖҚ аясында Жастар – Отанға жобасы жастар арасындағы әлеуметтік
маңызы бар жобаларды іске асыруға бағытталған. Осылайша, 2009 жылы билік
органдары жастардың 50 әлеуметтік жобаларына қолдау көрсеткен болатын.
Осылайша, бүгінгі таңда Республика аумағында жүзеге асырылып жатқан
жобалардың ішінде, 2009 жылғы көрсеткіш бойынша жоғары оқу орындарының
жұмыспен қамтылу ісінде Дипломмен ауылға жобасы ең үлкен жетістіктерге
жетті, ал оның аясында 6 582 маман жұмыспен қамтылды. Қалған жобалардың
жұмысына қатысты жүргізілген сараптама көрсетіп отырғандай, олар жоғары оқу
орындарының түлектерін кешенді жұмыспен қамту ісінде өз тиімділіктерін
көрсете алмады. Жұмыспен қамтылған жас мамандардың саны бойынша екінші орын
алатын жоба – Жастар практикасы болып отыр. Айта кететін жайт, мұндай
жобалардың басым көпшілігі іс жүзіндегі жұмысты 2009 жылдың соңына қарай
бастады, бәлкім, нәтижелердің төмендігі осыған байланысты болар.
Мұндай мәселелерді шешімін автор былай ұсынды:
Ең дұрысы – соңғы курстардағы болашақ мамандарға жетекшілік ету, олардың іс-
тәжірибеден өтуін ұйымдастыру, оқу орнын аяқтаған жас мамандарды жұмыспен
қамту міндеттерін атқаратын арнайы ресурстық орталықтың ұйымдастыруымен оқу
ісін іс-тәжірибемен қатар алып жүру. Мұндай орталықтың қызметі Алматы
қаласында түрлі мамандықтар бойынша әртүрлі мекемелердегі жұмыс орындары
туралы мәліметтер қорын құру болуы мүмкін. Мәліметтер қорын құру, ағымдағы
бос орындар мен болашақта босайтын жұмыс орындарын бір орталықтан реттеу –
қоғамымыздың басты жарасына айналған жемқорлықты ауыздықтауға мүмкіндік
берер еді. Сондай-ақ, жастардың шақырған жерге жұмысқа шыға беруін
болдырмай, мамандардың игерген мамандықтары бойынша қызметке тұруына көмек
көртсетілуі тиіс. Және де, бұл студенттердің екінші жоғары білім алуына
немесе қайта мамандануға жұмсаған шығындарын қысқартып, мемлекеттің
тарапынан бөлінетін гранттарға шығындалған қаражат көлемінің құр бос
кетпеуін қадағалауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жас мамандардың
игерген мамандықтары бойынша жұмыспен қамтылуы еңбек нарығында қалыптасқан
жағдайды түзетуге мүмкіндік береді. Бұл бизнестің өзіндік бір әлеуметтік
жауапкершілігі болмақ. Ең алдымен, мұндай жобаны студенттер мен жұмыс
орындары көп қала ретінде Алматы қаласының негізінде бастауға болады.
Алдағы уақытта, жоба өзінің өміршеңдігін дәлелдеп жатса, мұндай
орталықтарды елордамыз Астана қаласы мен облыс орталықтарында ашуға болады.
Мұндай жобаның сәтті іске асуы – ұлт гүлденуінің кепілі ретінде
республикамызда бәсекеге қабілетті жастардың қалыптасуына ықпалын тигізер
еді.
Жастардың еуразиялық конгресі ҚБ автордың пікірімен толықтай келісе
отырып, мәліметтер қорына негізделген ресурстық орталықтың құрылуы
жастардың жұмыспен қамтылу мәселесін шешуге мүмкіндік береді деген ойда.
Бұл орталық бизнес пен азаматтық қоғам, бизнес пен мемлекеттің арасындағы
байланыс орнатушы түйін болмақ, ал бұл, өз кезегінде, еліміздегі азаматтық
қоғамның дамуы мен бәсекеге қабілетті экономиканы құрудың шешуші факторы
болып табылады.
2.1. Жұмыспен қамту 2020
Жұмыспен қамту 2020 - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты
әлеуметтік қорғау министрлігі ұсынған мемлекеттік бағдарлама. Бағдарламаның
мақсаты - жұмыспен тұрақты және нәтижелі қамтуға жәрдемдесу арқылы халықтың
табысын арттыру.
Мемлекет басшысы өзінің 2011 жылғы 28 қаңтардағы Болашақтың іргесін
бірге қалаймыз! атты Қазақстан халқына Жолдауында еңбек нарығының
тиімділігін арттыру, табысы аз адамдарды, жұмыссыздар мен өз бетінше
жұмыспен айналысушыларды жұмыспен нәтижелі қамтуға жәрдемдесудің белсенді
бағдарламаларына тарту міндеттерін жүктеді.
Жұмыспен қамтудың белсенді саясатын жүргізу Қазақстан Республикасының
Үкіметі қызметінің негізгі әлеуметтік басымдықтарының бірі болып табылады.
Жұмыспен лайықты қамтуды қамтамасыз ету – халықты әлеуметтік қорғаудың
негізі, адам ресурстары әлеуетін дамыту және іске асырудың маңызды шарты,
қоғамдық байлықтың артуы мен өмір сүру сапасын жақсартудың басты құралы.
Әлеуметтік-экономикалық жаңғыру барысында елде қарқынды дамушы еңбек
нарығы құрылды, халықтың экономикалық белсенділігі мен жұмыспен қамту
деңгейі тұрақты өсуде. Соңғы 10 жылда жұмыспен қамтылған халық саны 6698,8
мыңнан 8141,4 мың адамға артты, ал жұмыссыздық деңгейі 2001 жылғы 12,8 %-
дан 2010 жылдың соңында 5,5 % төмендеді.
Жол картасы шеңберінде жұмыс орындарын сақтау және жұмыспен қамтуға
жәрдемдесудің арнайы шараларын әзірлеу және іске асыру әлемдік қаржы-
экономикалық дағдарыстың әсерімен байланысты уақытша экономикалық
қиындықтар кезеңінде (2008 – 2010 жылдар) де жұмыспен қамтудың жоғары
деңгейін сақтауға мүмкіндік берді. Қазіргі уақытта жүзеге асырылып жатқан
үдемелі индустриялық-инновациялық дамуға көшу, бір жағынан, жұмыспен
қамтудың одан әрі өсу мүмкіндіктерін кеңейтеді, екінші жағынан – еңбек
нарығына жұмыс күшінің ішкі резервін тартудың, еңбек ресурстарының сапасы
мен экономикалық белсенділігін арттырудың жаңа тәсілдерін әзірлеуді және
іске асыруды талап етеді.
Өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз
адамдарды жұмыспен нәтижелі қамтылуға тарту;
Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту
жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру
үшін кадр әлеуетін дамыту;
Әлеуметтік көмек көрсету жүйесін жетілдіру.
Бағдарламаны жүзеге асыру:
1 кезең – 2011 (пилоттық)
2 кезең – 2012 – 2015 жылдар
3 кезең – 2016 – 2020 жылдар
Нысаналы индикаторлар:
Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасында көзделген міндеттерді іске асыру
барысында 2016 жылға қарай мынадай нәтижелерге қол жеткізілетін болады:
Бағдарламамен 1,5 млн. дейін адам қамтылатын болады;
кедейлік деңгейі 8,2 %-дан 6 %-ға төмендейді;
жұмыссыздық деңгейі 5,5 % аспайтын болады;
жұмыспен қамтылған халық құрамындағы өз бетінше жұмыспен
айналысушылардың үлесі 33,3 %-дан 26 %-ға төмендейді;
Жұмыспен қамту бағдарламасын іске асыру есебінен еңбек өнімділігінің
қосымша өсімі 20 % құрайтын болады
3.1. Жұмыссыздықпен күресу бағдарламасы.
Бағдарлама Қазақстандағы әр отбасының кемінде бір мүшесін жұмыспен
қамтуды қамтамасыз етуге бағытталған және жұмысты жоқ халықты еңбек етуге
ынталандыратын жаңа жұмыс орындарын құруды көздейді. Бағдарламада көзделіп
отырған мақсаттар – жұмыспен қамтудың белсенді саясатын жүзеге асыру және
негізінен еңбекке жарамсыз кедей азаматтарға, сондай-ақ, еңбек базарындағы
жағдайы осал халыққа таулы көмек көрсету есебінен кедейліктің ауқымын
қысқарту және жұмыссыздық деңгейін төмендету табылады.
Аталған мақсаттарға байланысты экономикалық өсу негізінде, әлеуметтік
салада дәйекті реформалар жүргізу жолдарымен халықтың тұрмыс деңгейін
төмендетпей, көтеру, әлеуметтік бейімдеу шаралары, халықтың әлеуметтік
жағынан осал топтарына экономикалық және әлеуметтік қолдау көрсету
негізінде кедейлікпен күрес жүргізу міндеттері де жүзеге асырылмақ. Ал
жұмыссыздық деңгейін еліміздің тұрақты экономикалық-әлеуметтік дамуына
қауіп төндірмейтін деңгейге дейін төмендету міндетті көзделіп отыр.
Республика бойынша және оның жеке аймақтары бойынша да кедейліктің,
жұмыссыздықтың деңгейін анықтай отырып, бағдарламада оның негізгі
себептеріне де айрықша көңіл бөлінеді. Оларды анықтау бағдарламада кедейлік
пен жұмыссыздықпен күресті ұйымдастырудың алғы шартты іспетті болды. Ашығын
айтсақ, мемлекет ештеңені де жасырып отырған жоқ, жасыру мүмкін де емес.
Бізде кедей адамдар бар, бірақ, оларды одан әрі кедейлендірмеу үшін,
олардың қоғамдық өмірден, қоғамның ішкі өмірінен шеткері қалмауы үшін
оларға жұмыс істеп жүрген басқа да адамдар есебінен көмек көрсету керек.
Оларға қайтіп көмектесуге болады ? Біріншіден, олар үшін жұмыс орындарын
ашу – бағдарламадағы басты мақсаттың да, онда қаралған басты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Қазақстандағы жұмыспен қамту саясаты
Тобы: ПХ - 521
Орындаған: Нұрмұхамет
А.Т
Тексерген: Готман
Л.А
Семей, 2016 жыл
Жоспар.
Кіріспе
1. бөлім. Қазақстандағы жастардың жұмыспен қамтылуы Һәм олардың
мәселесін шешу жолдары:
1.1 Жастардың кадрлық қоры жобасының нәтижелері бойынша.
1.2 Ауыл жастары
2. бөлім. Жұмыспен қамту саясаты және бағдарламалар:
2.1. Жұмыспен қамту - 2020
3. бөлім. Жұмыссыздарды жұмыспен қамту шаралары.
3.1 Жұмыссыздықпен күресу бағдарламасы.
2. Жұмыссыздарды еңбекпен қамту.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер:
КІРІСПЕ
Жұмыс қабілеті бар, бірақ жұмыс күшіне қосылмайтын жандар әдетте егделеу
адамдар немесе жұмыстан жолы болмай жүрген адам екені аян. Осылайша
жұмыссыз адамдар жұмыссыздық бірлестігін құрайды.
Экономикалық реформалар жүріп жатыр. Бірақ экономикамыздың құрамы әрі
тиімді, әрі оңтайлы деңгейге әлі де жеткен жоқ. Жұмыссыздық – белгілі бір
кезеңде өзінің орын алады. Жұмыссыздықтың бір жыл ішінде бірнеше кезеңі
болуы мүмкін. Тіпті ол бір жыл бойы жұмыстан мүлде қол үзуі де ғажап емес.
Жұмысшы әдетте бірде жұмыссыздық бірлестігіне қабылданса, енді бірде ол
жұмыс күші қатарынан шығып кетуі жиі кездеседі. Жұмыссыздық өсіп, ол
ұлтымыздың онымен бетпе-бет келген өзекті проблемасына айналды. Жұмыссыздық
мөлшері жоғары болған сайын (жұмыссыз болу ұзаққа созылады) жұмыссыздық
ұзақ уақытқа созылады және жұмыссыздық мөлшері неғұрлым жоғарыласа, жалақы
мөлшері де соғұрлым төмендей береді.
Жастар – жас адамдардың әлеуметтік жағдайы, қоғамның әлеуметтік
құрылымындағы олардың орны мен атқаратын іс-әрекеті, ерекше қызығушылықтары
мен құндылықтарының жас мөлшерімен анықталатын әлеуметтік-демографиялық
топ.
Қазақстанда жас мөлшері 14-тен 29-ға дейінгі адамдар жастар қатарына
жатқызылады. Бүгінгі таңда жастар еліміздің халқының 30% құрап, қоғамның
маңызды бөлігі болып табылады.
Осыған сәйкес, жастар саясатының қазіргі жағдайы мен оның болашағын
айқындау мәселесі үлкен өзектілікке ие. Жастардың бәсекеге қабілеттілігін
қолдау және дамыту Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатының
стратегиялық маңызы бар басымдықтарының бірі. Жыл сайынғы Елбасының
жолдауларында әлеуметтік-хабардар мемлекеттің құрылуы мен дамытылуына
айрықша көңіл бөлінеді. Мұндай әлеуметтік мемлекеттің қалыптасуы мен алдағы
уақытта тұрақты дамуының шешуші факторы – жаһандану жағдайындағы қазіргі
халықаралық талаптар мен стандарттарға сәйкес келетін отандық бәсекеге
қабілетті жастар қатарын қалыптастыру және дамыту болып табылады. Осындай
жастарымыздың болуы – ұлттың гүлденуі мен дамыған азаматтық қоғамның
кепілі, яғни, еліміздің демократия институтының тірегі.
14-29 жас аралығындағы әрбір қазақстандық жас бала өмірінің маңызды бөлігін
жұмыспен қамтылу мәселесі құрайды. Жоғарыда айтылып өткендей, өздерінің жас
мөлшеріне байланысты жас адамдар қандай да бір салада үлкен тәжірибеге ие
болмағанымен, ірі көлемді инновациялық және шығармашылық мүмкіндіктер,
сондай-ақ жемісті еңбек етуге деген айрықша құлшынысқа ие.
Саясаттанушы Гүлден Жоламанованың мақаласы Қазақстан Республикасындағы
жастардың жұмыспен қамтылу мәселесіне арналған. Өзінің Қазақстан
Республикасының жастар нарығындағы жағдайың сараптамасы атты мақаласында
ол жоғары оқу орындары түлектерінің жұмыспен қамтылу деңгейінің төмен болу
себептерін келтіреді:
Біріншіден, жоғары оқу орындарына белгілі бір мамандықты оқуға түскен
жастар еңбек нарығындағы ағымдағы сұранысқа назар аударады. Ал оқуларын
аяқтаған жастар заман талабына сәйкес мамандықтарға деген сұраныстың да
өзгеріп кеткенін түсінеді.
Екіншіден, техникалық мамандықтар, ақпараттық технологиялар саласындағы
мамандар, сондай-ақ, био және нанотехнология салаларындағы мамандықтарға
бөлінетін мемлекеттік гранттар санының арту үдерісіне қарамастан, білім
беретін оқу ордаларының професорлық-оқытушылық құрамы мүлдем өзгермейді,
осыған байланысты, студенттерге берілетін білім нарықтағы жұмыс
берушілердің талаптарына сай келмей, бұрынғы сабақтастығын сақтап қалады.
Айта кететін жайт, жоғары оқу орны түлектерінің оқу үрдісінде алатын
теориялық білімі, іс жүзіндегі дағды мен ептілікті былай қойғанда, еңбек
нарығындағы жұмыс берушілердің талаптарына мүлдем сәйкес келмей жататын
жасырудың қажеті жоқ.. Осылайша, Қазақстанның жоғары оқу орындарындағы
студенттердің мамандану деңгейі шынайы өмір ағымы мен талаптарына жауап
бермейді деуге толық негіз бар. Бұл университет қабырғаларында білім
беретін профессорлық-оқытушылық құрамның өзгермеуі мен берілетін
білімдердің бұрынғы сарынмен, жаңа үрдерістерге сәйкес болмауына
байланысты. Ағымдағы өмір көрсетіп отырғандай, жоғары оқу орындарының
түлектері өз мамандықтары бойынша жұмыс таба алмай, басқа кәсіппен
айналысады немесе сұранысқа ие мамандықты алу мақсатында қайта оқуға түсуге
мәжбүр.
Бұл мәселенің шешімін табудың өзіндік жолы ретінде Дипломмен ауылға
акциясы ұйымдастырылған болатын. Ауыл шаруашылығы министрлігінің
мәліметтері бойынша, 2009 жылы әлеуметтік саланың 6 582 маманы ауылдық
жерлерге көшіп жұмысқа тұрды. Ауыл шаруашылығы вице-министрі Оразаев М.
айтуы бойынша,, олардың 78% – мұғалімдер, ал қалғандары – денсаулық сақтау,
әлеуметтік қамсыздандыру, мәдениет пен спорт салаларында жұмыс істейтін
мамандар. Оразаев М. сөзіне сенсек, бұл бағдарлама осы жылы да жалғасын
таппақ. Сонымен қатар,, көтерме жәрдемақы ретінде төленетін ақшаға қосымша
бюджеттік несие беру мақсатында 3,5 млрд. теңге бөлінетін болады”, деп атап
өтті вице-министр. Бұл акция 6 582 жас маманның жұмыспен қамтылу мәселесін
шешті, алайда бұл 600 000 жас маманның небары 1 % құрап отыр.
Игерілген мамандықтың қыр-сырын іс жүзінде шыңдай түсуге университет
қабырғасынан жаңа шыққан жастарды жұмыс берушілердің қабылдамауы да кедергі
болып отыр. Тіпті жолы болып, сынау мерзімінен сүрінбей өтіп жұмысқа
қабылданған жас түлектің жалақысы оның қажеттіліктері мен талаптарына жауап
бермейтіні анық.
Сонымен қатар, елімізде мамандануға бағыттау, жастарға еліміздің
экономикалық талаптарын ескере отырып мамандықтың түрін таңдауға көмектесу
жұмыстарын реттеумен айналысатын арнайы қызметтің жоқтығын да ерекше атап
өткен жөн.
Жастардың қызметтік мансапты жылдам өсіруді көздеп, жұмысты әлеуметтік
лифт ретінде қарастыратындарын жасырудың қажеті жоқ. Ал жұмыс берушілердің
көпшілігі жас кадрларды қосымша оқытуға қаражат шығындауға әркез дайын
бола бермейді. Сонымен қатар, жұмысқа орналасқан жоғары оқу орындарының
түлектері үшін ешқандай әлеуметтік көмек, ең алдымен, тұрғын үй алу
мәселесі қарастырылмаған. Өздігінен аяғынан тік тұруды көздеген жас
мамандар үйлі-баранды болуға да асықпайды. Осылайша, бүгінгі таңда
Қазақстандағы ер адамдардың некеге тұру жасы 28-30 құраса, әйел адамдардың
ішінде – 27 жасты құрайды . Сол себептен де, жұбайлардың жасы 29 аспайтын,
сондай-ақ балалары бар жас отбасына арналған мемлекеттік бағдарлама бойынша
пәтер алу мүмкіндігі де өте төмен. Мемлекеттік бағдарлама бойынша пәтер
алатын жас мамандардың қатарынан жастарды көру мүмкін емес, ал қазіргі
жағдайда олардың басым бөлігінің жалақысы отбасын асырауға де жетпей
жатады. Сондай-ақ, Алматы қаласында пәтер жалдап тұруды әрбір мемлекеттік
қызметкердің қалтасы көтере бермейді.
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен 2009 жылы ҚР Үкіметінің
жанындағы техникалық және кәсіби білім беруді дамыту және кадрларды даярлау
жөніндегі Ұлттық кеңес құрылды. Нәтижесінде, әкімшіліктер мен орта және
кіші бизнес субъектілерінің арасында 16,2 мың келісімге қол қойылды. 2009
жылы өндірістік іс-тәжірибеден өтуге 48 мың жұмыс орны берілген болатын.
ҚР статистика Агенттігінің мәліметтері бойынша, жастар арасындағы
жұмыссыздық деңгейі 2005 жылғы 13,4% көрсеткіштен 2009 жылы 5,9%
төмендеген. 2010 жылдың 3 ақпанында өткен ҚР білім және ғылыми
министрлігінің кеңейтілген отырысында Министр Ж.Түймебаев 2009-2011
жылдарға арналған Ауыл жастары, Дипломмен ауылға, Жастардың кадрлық
қоры, Жастар – Отанға және Жастар практикасы жалпы ұлттық бастамалық
жобалардың іске асырылып жатқанын мәлімдеді. Ж.Түймебаевтың есебінде
жобалардың берген қорытындылары туралы ақпарат берілмеді, сол себептен де
әрбір жобаның нәтижесін өзіміз сараптап көрелік.
Жастардың кадрлық қоры жобасының нәтижелері бойынша,
2009 жылы 1000 үміткердің 32 тіркеуге алынып, барлығы дерлік оқыту мен іс-
тәжірибеден өтті. Жас Отан ЖҚ атқарушы хатшысы Н.Утешевтің айтуы бойынша,
іріктеу сындарының ең соңында кадрлар қоры 300 адамнан тұратын болады.
Байқау сынының барлық кезеңдерінен өтіп, ең жоғары деңгейдегі
көрсеткіштерге жеткен 300 үміткердің ішіндегі 70 адам республикалық
деңгейдегі кадрлық қорға тіркеледі. Ал қалған 230 үміткер аймақтық
деңгейдегі кадрлар қорына тіркелетін болады. Кадрлық қорға тіркеу –
үміткердің одан да биік лауазымға ұсынылуы немесе мемлекеттік қызметке
тұруына өзіндің ұсыныс хат болып саналады. Сонымен қатар, бұл жоба
мемлекеттік және жергілікті басқару, саясаттану мамандықтары бойынша білім
алған студенттердің жұмыспен қамтылуына аз да болса үлес қосты.
Өзіміз білетіндей, бұл бағдарлама 2008-2010 жылдарға арналған, бірқатар іс-
шаралар кешенін жүргізу арқылы жастардың қатарынан партиялық кадрлар,
қоғамдық жас саясаткерлер мен мемлекеттік апарат қызметкерлерін тәрбиелеу,
анықтау және олардың қызметтік ілгерілеуіне жол ашуға мүмкіндік бар. Бұл
бағдарлама Қазақстанның болашағы зор жастарының бәрін дерлік қамтыды.
Осылайша, 2008-2010 жылдар аралығында бағдарламаны іске асыру барысында
3000 астам жас мамандарды мемлекеттік қызметтің түрлі салаларына жұмысқа
тарту жоспарланып отыр.
Ауыл жастары
бағдарламасы бойынша, мысал үшін, Жамбыл облысында 200 жас маман жұмысқа
орналастырылды. Олардың әрбіреуіне 70 айлық есептік көрсеткіш көлемінде
көтерме жәрдемақы төленді. Педагогика мамандары үшін жұмыс орындарын табу
қиынға соқпағанымен, жас дәрігерлердің мәселесі сол ашық күйінде қалды.
Ауыл жастары ҚБ төрағасы Ихтияр Мурзахметов өзінің баяндамасында
жастардың ауылдық жерлерде жұмыс істеуден бас тартуының негізгі екі себебін
атап көрсетті: жалақысы жоғары жұмыс пен қазіргі заман талабына сай
инфрақұрылымның жоқтығы. Бұл мәселелерді мемлекеттің жастарға көрсетілетін
қолдауынсыз шешу мүмкін емес, – деді И. Мурзахметов. Оның ойынша,
мемлекеттік қолдаумен қатар, жергілікті билік органдарының батыл әрекеттері
ауадай қажет. Атап айтқанда, аудандық бюджеттерді бекіту кезінде жастарды
ауылдық жерлерде үлкен сұранысқа ие мамандықтар бойынша оқыту үшін қосымша
қаражаттың бөлінуін қарастыру қажет. Сонымен қатар, жас мамандарға
жеңілдіктер бойынша тұрғын үй беру, мал мен жер телімдерін сатып алуда
көмек көрсету, қажет жағдайда – жас мамандардың балаларының мектепке
дейінгі мекемелерге орналастырылуын қамтамасыз ету сияқты механизмдерді
қолданып, аудандық бюджеттерден қосымша қаражат бөлу қажет.
Мұндай мәселелерді шешудің тағы бір жолы ретінде Дипломмен ауылға акциясы
ұйымдастырылған болатын. Ауыл шаруашылығы Министрлігінің мәліметі бойынша
2009 жылы әлеуметтік саланың 6 582 маманы ауылдық жерлерге көшіп, жұмысқа
тұрды. Бұл жоба 6 582 маманның қызметке тұрып, үлкен өмірге қадам басуына
жасалған үлкен көмек болды. Дей тұрсақ та, бұл 600 000 жуық жас маманның 1
% сәл ғана артық болып отыр.
Жастар практикасы жобасы 2009 жылы Жол картасы бағдарламасының аясында
басталып, бірқатар жетістіктерге жетіп үлгерді. Бұл жоба оқу орындарының
түлектеріне игерілген мамандық бойынша іс-тәжірибе жинақтақтап, кәсіпқой
мамандармен бәсекеге түсуге мүмкіндік береді. Іс-тәжірибеден өту мерзімі 6
айды құрайды.
Жастар практикасына жоғары және орта кәсіби білім беретін мекемелердің
түлектері жіберілді. Ал оның ұзақтығы, жоғарыда аталып өткендей, алты айдан
аспауы тиіс. Бұл бағдарламаның жүзеге асуы мен бөлінген қаражаттың қайда
жұмсалғаны туралы ақпарат БАҚ таратылмады. Жалпы алғанда, Жастар
практикасы бағдарламасын кеңейту барысында 51 мың жас маман жіберілген 13
мың кәсіпорынмен келісімшарттарға қол қойылған болатын. Алматы қаласының
жастар саясаты мәселелері бойынша басқарма бастығының қызметін орындаушы
Бахтияр Макеннің айтуынша, 2009 жылы 3044 жас маман жұмыспен қамтылды.
Сонымен қатар, болашақ мамандардың жұмыспен қамтылуын қарастыратын 1000
астам келісімдерге қол қойылды.
Жас Отан ЖҚ аясында Жастар – Отанға жобасы жастар арасындағы әлеуметтік
маңызы бар жобаларды іске асыруға бағытталған. Осылайша, 2009 жылы билік
органдары жастардың 50 әлеуметтік жобаларына қолдау көрсеткен болатын.
Осылайша, бүгінгі таңда Республика аумағында жүзеге асырылып жатқан
жобалардың ішінде, 2009 жылғы көрсеткіш бойынша жоғары оқу орындарының
жұмыспен қамтылу ісінде Дипломмен ауылға жобасы ең үлкен жетістіктерге
жетті, ал оның аясында 6 582 маман жұмыспен қамтылды. Қалған жобалардың
жұмысына қатысты жүргізілген сараптама көрсетіп отырғандай, олар жоғары оқу
орындарының түлектерін кешенді жұмыспен қамту ісінде өз тиімділіктерін
көрсете алмады. Жұмыспен қамтылған жас мамандардың саны бойынша екінші орын
алатын жоба – Жастар практикасы болып отыр. Айта кететін жайт, мұндай
жобалардың басым көпшілігі іс жүзіндегі жұмысты 2009 жылдың соңына қарай
бастады, бәлкім, нәтижелердің төмендігі осыған байланысты болар.
Мұндай мәселелерді шешімін автор былай ұсынды:
Ең дұрысы – соңғы курстардағы болашақ мамандарға жетекшілік ету, олардың іс-
тәжірибеден өтуін ұйымдастыру, оқу орнын аяқтаған жас мамандарды жұмыспен
қамту міндеттерін атқаратын арнайы ресурстық орталықтың ұйымдастыруымен оқу
ісін іс-тәжірибемен қатар алып жүру. Мұндай орталықтың қызметі Алматы
қаласында түрлі мамандықтар бойынша әртүрлі мекемелердегі жұмыс орындары
туралы мәліметтер қорын құру болуы мүмкін. Мәліметтер қорын құру, ағымдағы
бос орындар мен болашақта босайтын жұмыс орындарын бір орталықтан реттеу –
қоғамымыздың басты жарасына айналған жемқорлықты ауыздықтауға мүмкіндік
берер еді. Сондай-ақ, жастардың шақырған жерге жұмысқа шыға беруін
болдырмай, мамандардың игерген мамандықтары бойынша қызметке тұруына көмек
көртсетілуі тиіс. Және де, бұл студенттердің екінші жоғары білім алуына
немесе қайта мамандануға жұмсаған шығындарын қысқартып, мемлекеттің
тарапынан бөлінетін гранттарға шығындалған қаражат көлемінің құр бос
кетпеуін қадағалауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жас мамандардың
игерген мамандықтары бойынша жұмыспен қамтылуы еңбек нарығында қалыптасқан
жағдайды түзетуге мүмкіндік береді. Бұл бизнестің өзіндік бір әлеуметтік
жауапкершілігі болмақ. Ең алдымен, мұндай жобаны студенттер мен жұмыс
орындары көп қала ретінде Алматы қаласының негізінде бастауға болады.
Алдағы уақытта, жоба өзінің өміршеңдігін дәлелдеп жатса, мұндай
орталықтарды елордамыз Астана қаласы мен облыс орталықтарында ашуға болады.
Мұндай жобаның сәтті іске асуы – ұлт гүлденуінің кепілі ретінде
республикамызда бәсекеге қабілетті жастардың қалыптасуына ықпалын тигізер
еді.
Жастардың еуразиялық конгресі ҚБ автордың пікірімен толықтай келісе
отырып, мәліметтер қорына негізделген ресурстық орталықтың құрылуы
жастардың жұмыспен қамтылу мәселесін шешуге мүмкіндік береді деген ойда.
Бұл орталық бизнес пен азаматтық қоғам, бизнес пен мемлекеттің арасындағы
байланыс орнатушы түйін болмақ, ал бұл, өз кезегінде, еліміздегі азаматтық
қоғамның дамуы мен бәсекеге қабілетті экономиканы құрудың шешуші факторы
болып табылады.
2.1. Жұмыспен қамту 2020
Жұмыспен қамту 2020 - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты
әлеуметтік қорғау министрлігі ұсынған мемлекеттік бағдарлама. Бағдарламаның
мақсаты - жұмыспен тұрақты және нәтижелі қамтуға жәрдемдесу арқылы халықтың
табысын арттыру.
Мемлекет басшысы өзінің 2011 жылғы 28 қаңтардағы Болашақтың іргесін
бірге қалаймыз! атты Қазақстан халқына Жолдауында еңбек нарығының
тиімділігін арттыру, табысы аз адамдарды, жұмыссыздар мен өз бетінше
жұмыспен айналысушыларды жұмыспен нәтижелі қамтуға жәрдемдесудің белсенді
бағдарламаларына тарту міндеттерін жүктеді.
Жұмыспен қамтудың белсенді саясатын жүргізу Қазақстан Республикасының
Үкіметі қызметінің негізгі әлеуметтік басымдықтарының бірі болып табылады.
Жұмыспен лайықты қамтуды қамтамасыз ету – халықты әлеуметтік қорғаудың
негізі, адам ресурстары әлеуетін дамыту және іске асырудың маңызды шарты,
қоғамдық байлықтың артуы мен өмір сүру сапасын жақсартудың басты құралы.
Әлеуметтік-экономикалық жаңғыру барысында елде қарқынды дамушы еңбек
нарығы құрылды, халықтың экономикалық белсенділігі мен жұмыспен қамту
деңгейі тұрақты өсуде. Соңғы 10 жылда жұмыспен қамтылған халық саны 6698,8
мыңнан 8141,4 мың адамға артты, ал жұмыссыздық деңгейі 2001 жылғы 12,8 %-
дан 2010 жылдың соңында 5,5 % төмендеді.
Жол картасы шеңберінде жұмыс орындарын сақтау және жұмыспен қамтуға
жәрдемдесудің арнайы шараларын әзірлеу және іске асыру әлемдік қаржы-
экономикалық дағдарыстың әсерімен байланысты уақытша экономикалық
қиындықтар кезеңінде (2008 – 2010 жылдар) де жұмыспен қамтудың жоғары
деңгейін сақтауға мүмкіндік берді. Қазіргі уақытта жүзеге асырылып жатқан
үдемелі индустриялық-инновациялық дамуға көшу, бір жағынан, жұмыспен
қамтудың одан әрі өсу мүмкіндіктерін кеңейтеді, екінші жағынан – еңбек
нарығына жұмыс күшінің ішкі резервін тартудың, еңбек ресурстарының сапасы
мен экономикалық белсенділігін арттырудың жаңа тәсілдерін әзірлеуді және
іске асыруды талап етеді.
Өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздарды және табысы аз
адамдарды жұмыспен нәтижелі қамтылуға тарту;
Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту
жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру
үшін кадр әлеуетін дамыту;
Әлеуметтік көмек көрсету жүйесін жетілдіру.
Бағдарламаны жүзеге асыру:
1 кезең – 2011 (пилоттық)
2 кезең – 2012 – 2015 жылдар
3 кезең – 2016 – 2020 жылдар
Нысаналы индикаторлар:
Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасында көзделген міндеттерді іске асыру
барысында 2016 жылға қарай мынадай нәтижелерге қол жеткізілетін болады:
Бағдарламамен 1,5 млн. дейін адам қамтылатын болады;
кедейлік деңгейі 8,2 %-дан 6 %-ға төмендейді;
жұмыссыздық деңгейі 5,5 % аспайтын болады;
жұмыспен қамтылған халық құрамындағы өз бетінше жұмыспен
айналысушылардың үлесі 33,3 %-дан 26 %-ға төмендейді;
Жұмыспен қамту бағдарламасын іске асыру есебінен еңбек өнімділігінің
қосымша өсімі 20 % құрайтын болады
3.1. Жұмыссыздықпен күресу бағдарламасы.
Бағдарлама Қазақстандағы әр отбасының кемінде бір мүшесін жұмыспен
қамтуды қамтамасыз етуге бағытталған және жұмысты жоқ халықты еңбек етуге
ынталандыратын жаңа жұмыс орындарын құруды көздейді. Бағдарламада көзделіп
отырған мақсаттар – жұмыспен қамтудың белсенді саясатын жүзеге асыру және
негізінен еңбекке жарамсыз кедей азаматтарға, сондай-ақ, еңбек базарындағы
жағдайы осал халыққа таулы көмек көрсету есебінен кедейліктің ауқымын
қысқарту және жұмыссыздық деңгейін төмендету табылады.
Аталған мақсаттарға байланысты экономикалық өсу негізінде, әлеуметтік
салада дәйекті реформалар жүргізу жолдарымен халықтың тұрмыс деңгейін
төмендетпей, көтеру, әлеуметтік бейімдеу шаралары, халықтың әлеуметтік
жағынан осал топтарына экономикалық және әлеуметтік қолдау көрсету
негізінде кедейлікпен күрес жүргізу міндеттері де жүзеге асырылмақ. Ал
жұмыссыздық деңгейін еліміздің тұрақты экономикалық-әлеуметтік дамуына
қауіп төндірмейтін деңгейге дейін төмендету міндетті көзделіп отыр.
Республика бойынша және оның жеке аймақтары бойынша да кедейліктің,
жұмыссыздықтың деңгейін анықтай отырып, бағдарламада оның негізгі
себептеріне де айрықша көңіл бөлінеді. Оларды анықтау бағдарламада кедейлік
пен жұмыссыздықпен күресті ұйымдастырудың алғы шартты іспетті болды. Ашығын
айтсақ, мемлекет ештеңені де жасырып отырған жоқ, жасыру мүмкін де емес.
Бізде кедей адамдар бар, бірақ, оларды одан әрі кедейлендірмеу үшін,
олардың қоғамдық өмірден, қоғамның ішкі өмірінен шеткері қалмауы үшін
оларға жұмыс істеп жүрген басқа да адамдар есебінен көмек көрсету керек.
Оларға қайтіп көмектесуге болады ? Біріншіден, олар үшін жұмыс орындарын
ашу – бағдарламадағы басты мақсаттың да, онда қаралған басты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz