Психогенетика түсінігі

1 Психогенетика
2 Организмдердің тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі

Психогенетика (психо... және гр. genetikos — туылуына, шығу тегіне жататын) —
• 1) психикалық және мінез-құлықтық кейбір құбылыстардың тұқымқуалаушылық сипатын және олардың генотипке тәуелділігін зерттейтін ғылым саласы. Психогенетиканың негізін Ф. Гальтон, Н. Жуел-Нильсон және т.б. қалады. Психогенетикалық жетістіктер адамның жасы келген сайын, оның зердесінің жеке ерекшелігіне генотиптің тигізер ықпалы айқындалып, күшейе түсетінін көрсетеді. Мысалы, адамның миллиондаған жылдар бойы ортаға бейімделу қабілетінің жетілуі, оның өзгеге және қоғамға деген қатынастары тұлғалық ерекшелігінің қалыптасуы осының айғағы;
• 2) психологияның генетикамен шектес саласы, психологиялық процестердің генетикалық негіздерін зерттейтін салааралық ғылым. Психогенетиканы кейде психология саласына жатқызады. Психогенетика адамның жеке тұлғалық психологиялық ерекшелігінің шығу тегі мен қалыптасуын генотип ортаның ықпалы арқылы қарастырады. Ғылымда адамның психикалық қызметінің даму факторлары туралы біржақты көзқарас қалыптасқан. Психогенетикадағы көптеген ізденістер жоғары психикалық қызметтің индивидтер арасындағы әртүрлілігін зият, ақыл-парасатпен салыстыруға айрықша мән береді. Психогенетикадағы тектестік дәрежесі (жалпы гендер саны) мен ақыл-парасат күйінің көптеген көрсеткіштерінің арасында тікелей байланыс бар екендігін тапты. Адамдық, әлеуметтік факторлар мен жағдайлар жеке тұлғалық психикалық ерекшеліктерді генотипке бейімдеуге ықпал етеді деген болжам күшін жойған жоқ.Генетика тұқымқуалаушық пен өзгергіштік заңдарын зерттейді. Тұқымқуалаушық тұқымына тән сипаттардың ұрпақтан-ұрпаққа беріліп сақталуына мүмкіндік туғызады.Өзгергіштік жеке даму процессінде организмдердің жаңа белгілерге ие болу қасиеті.Жыныстық көбеюде белгілердің ұрпақтан-ұрпаққа тұқымқуалай берілуінің негізгі заңдылықтарын ең алғаш чех ғалымы Грегор Мендель 1865 жылы ашқан. Генетика— бүкіл тірі организмдерге тән тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін биология ғылымының бір саласы. Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің заңдылықтарын ашып, оларды қоғамды дамыту үшін пайдаланудың жолдарын шешуде генетика ғылымы зор үлес қосты.

1.И.В.Равич-Щербо,Т.М.Марютина, Е.А.Григоренко. Психогенетика.М.,2009.
2.Бегімқұл Б., Төлегенов С. Медициналық генетика негіздері: Оқулық.-Астана; Фолиант, 2008.
3. Равич - Щербо И.В. Исследование психогенетики человека //Вопросы психологии.2007/5.
4. Байшукуров А.К. Психогенетика; Учебное пособие.- Алтаты: Қазақ университеті, 2008. – 102с..
5. Актуальные проблемы генетики поведения. / Под редак.Федорова В.К. Ленинград, 2005.
6. Бочков Н.П. Генетические основы комплексного изучения человвека. М., 2007
7. Булаева К.Б. Генетические основы психофизиологии человека. М, 2001.