Көлік экспедициясы

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Көлік экспедициясы.

Жоспар:

1. Көлік экспедициясы шартының түсінігі.

2. Көлік экспедициясы шартының мазмұны.

1. Көлік экспедициясы шартының түсінігі.

Көлік экспедиция шарты өз алдына жеке және тек қана көліктік көмекші шарт болып табылады. Осыдан оның латын сөзінен туындайтын - expeditio- жөнелту деген атауы шығады. Әрекет етуші Азаматтық кодексте көлік экспедициясы шартының аталған рөлі ескерілген және оны реттеуге жеке Көлік экспедициясы шарты тасмалдау қатынастарының ерекше аясындағы делдалдық қызмет арқылы қамтамасыз етпеу. Сондықтан көлік заңнамасы нормаларын ескермей тараптардың құқықтары мен міндеттерінің мазмұнын толық көлемде анықтау мүмкін емес.

Бұл шарт мәнісі жағынан өтелмелі қызмет көрсету туралы шарт болып табылады. Оның пәні болып табылатын қызметтер көлік экспедиция шартының мазмұнды бөлімінде нақты анықталады. Көлік экспедициясы қызметтерін көрсетудің құқықтық нысаны тапсырыс не комисия шартының элементтерін пайдалану арқылы белгіленуі мүмкін.

Қазіргі жағдайларда көлік экспедиторларының қызметтерін кез келген субьектілер, соның ішінде кәсіпкерлік қызмет үшін көзделмеген жүктерді немесе теңдеме жүкті тасмалдаудың бір жолғышарттарын бекітетін тұлғаларда пайдалануы мүмкін. Ол шаруашылық жүргізудің социалистік жүйесі жағдайларында жоспарлы экономиканың ажырамас «бұрандасы» есептелетін және бекітілетін тасмалдау шарттарын байланыстыратын. Сонымен бұл шарттың құқықтық табиғаты азаматтық құқықтық заңнамада тиісті түрде ескерілмеген болатын. Соның салдарынан экспедиция тасмалдау шартына құқықтар мен міндеттердің бір «толықтырушысы» ретінде бағалануы мүмкін еді.

Көлік экспедициясы шарты қайсыбір тұлғаның атына жөнелтілетін немесе келіп жатқан жүктердің саны едәуір мөлшерге жеткенде тасмалдауды рәсімдеумен байланысты операцияларды өз беттінше орындау жүк жөнелтуші (жүк алушы) үшін қиындық келтіретін және экономикалық тұрғыдан ақталмайтын бола бастағанда ең қолайлы деп есептеледі.

Көлік экспедициясы туралы нормалар мамандандырылған делдал-экспедитор клиент үшін орындауға міндеттенетін әрекеттердің сипаты мен көлемін кеңінен түрлендіруге мүмкіндік беретіндігін байқаған жөн. Көлік экспедициясы шарты оны (клиентті) тасмалдаушымен және сонымен байланысты мәселелерге тікелей қатынасу қажеттілігін толығымен босата алады.

Көлік экспедициясы шарты бойыншы бір тарап (экспедитор) сыйақы үшін басқа тарптың (клиенттің жүк жөнелтушінің немесе алушының) есебінен жүкті тасмлдауға байланысты экспедисия шартында белгіленген қызмет көрсетулерді орындауға немесе ұйымдастыруға, оның ішінде клиенттің атынын немесе өз атынан жүкті тасмалдау шартын (шарттарын) жасауға міндеттенеді.

2. Көлік экспедициясы шартының мазмұны.

Бұл шарт жазбаша нысанда бекітілуі тиіс. Заңнамада көлік экспедициясы шарттында, құжаттағыдай болуы тиіс, міндетті реквизттерге талаптар қою көзделмеген. Талап етілетін жазбаша нысанда сақтамау салдары да арнайы көрсеттілмеген. Осыдан көлік- экспедициялық қызмет көрсетуге, кейбір жағдайларда, жазбаша шарттар бекітілмеуі де мүмкін деген қортынды жасауға болады. Бұл ҚР АК-ң 709- бабының 2-тармағына сәйкес жүк жөнелтуші (алушы) қажет болған жағдайларда экспедиторға сенімхат берумен байланысты. Содан белгілі бір субьектілер арасында шарттық қатынастардың болу фактісі туындайды, бірақ, әрине, сенімхат толығымен шарттың жазбаша мәтінін алмастыра алмайды.

Екінші жағынан алғанда тәжірбиеде көліктік-экспедициялық ұйымдардың өзі тараптардың құқықтары мен міндеттерін нақты реттеуге мүдделі болады. Бұл олардың кәсіпкерлік қызметтің субьектісі ретіндегі іскерлік атағын нығайтуға мүмкіндік туғызады. Осыған сүйене отырып, кейбір жағдайларда көлік экспедициясы шартын қосылу шарты сияқты, жазбаша нысанда бекітуге белгілі бір алғы шарттар бар екендігін атап өтуге болады.

Көлік экспедициясы шарты-консенсуалды, екі жақты және ақылы шарт. Көлік экспедициясы шартының субьектілері (қатысушылары) болып бір жағынан-экспедитор және екінші жағынан-клиент табылады.

Орын алып тұрған шарттық қатынастар еркіндігі заңды және жеке тұлғаларға шарттың екі тарабынан да көрінуге мүмкіндік береді. Бірақ клиенттер үшін көлік экспедициясы қатыныстарына іс жүзінде қатысу мүмкіндігі оларда қайсыбір тасмалдау шартын бекітуге құзыреттіліктің болуына тәуелді болады. Ол кейбір жағдайларда болмауы мүмкін. Мысалы тауарларды алмастыруға (меншік құқығын беру, мүлікке деген басқада құқықтарда беру) бағытталған сатып алу -сату немесе өзге шарттың шарттарымен борышқор (сатушы, лизинг беруші т. б. ), тауардың қымбаттауына алып келуі мүмкін көлік экспедициясының қызметтерінсіз, тасмалдауды пайдаланумен жүкті жеткізуге тиіс екендігі көзделуі мүмкін. Егер мұндай жағдайларда борышқор көлік экспедициясы шартын бекітіп қойса, онда ол шарт бойынша өзінің бастапқы контрагенті алдында құқық бұзушы реттнде танылады. Көлік экспедициясы шарты бойынша тұлғаның клиент болу мүмкіндігін (қабілеттілігін) шектеудің басқа бір ықтимал жолы оның азаматтық құқықтық қатынастардың субьектісі ретіндегі ерекше жағдайына негізделетін болады. Мысалы бұл жерге көлік экспедицясының қызметтерін пайдалану мүмкіндігінің тасмалдау шарттарын бекітуге белгілі бір сметалық қаражаттар бөлінуі мүмкін болатын мемлекеттік мекемелер туралы сөз болып отыр. Көлік экспедициясы шартын клиент ретінде бекітуге басқа да обьективті жағдайлардың кедергі келтіруі мүмкін екендігі жоққа шығарылмайды.

Шартқа экспедиторлар ретінде қатысу туралы айтқанда, оларға кәсіпкерлік қызмет субьектілерінің қатысатындығын есте ұстаймыз. Қазақстан Республикасының қызметтерді жүзеге асырған кезде тасмалдаушы лицензия алуға міндетті. Аталған заңда көліктік экспедициялық қызметті лицензиялау туралы нақты тұжырымның жеткіліксіз екндігі туралы айта кетткен жөн.

Өйткені ол тек тасмалдаушылармен ғана емес, сонымен қатар басқада мамандандырылған субьектілермен жүзеге асырылуы мүмкін емеспе. Аталған мүкіндікті жою үшін көліктік экспедициялық қызметті лицензиялау туралы жекелеген ережелерді жасап шығарып заңнамаға еңгізу қажет деп ойлаймыз. Заң шығарушының қазіргі ұстанымы тасмалдау қатынастар мен көліктік-экспедициялық қатынастардың өзара тығыз байланыстылығын тағыда бір рет айқын көрсететіні сөзсіз. Заңнамада тек қана тасмалдаушымен қатар экспедитордың да көлік қатынастарының бір қатысушысы болып

табылатындығын көрсеткен жөн.

Экспедитор қызмет көрсетуге жекелеген мамандандырылған ұйымдарда (мамандарды) қатыстыру мүмкін. Бірақ одан олар көліктік-экспедициялық қатынастардың қатсушылары бола қоймайды, шарт бойынша міндеттемелер экспедитордың өзіне жүктеледі. Қатыстырылған тұлғалар экспедитормен бекітетін өз алдына дербес шарттардың қатысушылары болып табылады.

Көлік экспедициясы шартының пәні болып тасмалдауларды ұйымдастыруға (қамтамасыз етуге) қатысты қызметтер табылады. Бұл қызметтер, бір уақытта, іс жүзіндегі және заңдық сипатқа ие болады.

ҚР АК-ң 708-бабынан байқайтынымыз экспедитордың қызметтері жүкті тасмалдауға құқықтық алғы шарттар қалыптастыру үшін клиенттің пайдасына бірқатар әрекеттер жүзеге асыруымен сипатталады. Осы айтылғанға сүйене отырып, экспедитор қабілетті тасмалдаушыны анықтап, оның қатысумен алда болатын тасмалдауды клиентпен келісіп шеше алады деген қортынды жасауға болады. Экспедитор клиенттің тапсырмасы бойынша әртүрлі тасмалдаушылардың қатысуымен тасмалдау шарттарының мүмкін болатын жағдайлары туралы оның қызығушылығын тудыратын ақпаратты және өзгеде соған ұқсас әрекеттерді жинай (бере) алады.

Экспедитор өз қызметін көрсету аясында жүктерді тамалдау шартын (шарттарын) клиенттің атынан немесе өз атынан бекіту мүмкін. Тасмалдау шартын бекітудің өзі жоғарыда аталған құқықтық алғышарттарды қалыптастыпуды білдіретін болады.

Көлік экспедициясы шарттың заңды анықтамасында айтылған қызметтерді негізгі деп атауға болады, өйткені ҚР АК-ң 708-бабының 1-тармағының 2-бөлігінде экспедитордың қосымша қызметтері көрсету мүмкіндігі туралы айтылған. Қызметтерді осылайша (негізгі және қосымша) бөлу тәжірбиелік маңызға ие екенін бірден айта кеткен жөн. Біз негізгіге жатқызатын қызметтер көлік экспедициясының мәнісін сипаттайды. Бұл негізгіге жатқызатын қызметтер көлік экспедициясының мәнісін сипаттайды. Сондықтан оларды жүеге асыру міндетті болып табылады және олар көлік экспедициялық пәнінің ажырамас құрамы болып табылады. Осыдан бұл шарттың міндетті жағдайлары туралы түсінік туындайтын болады.

Қосымша қызметтер көрсету қажеттілігі қазіргі көлік инфра құрылымында ойда болмаған сәттерде пайда болатын олқылықтармен (кемшіліктермен) мәжбүр етілуі мүмкін, мысалы белгілі бір тауарларды шығаруға рұқсат алу туралы талап енгізу (карантиндік радиациялық бақылаудан өту және т. б. ) Шарт пәнінде қосымша қызметтер көрсетуді бекіту клиенттің өзінен тасмалдау шартын іс жүзінде жүзеге асырумен байланысты кез келген ауыртпалықтарды түсіру тілегімен түсіндірілуі мүмкін.

Қосымша қызметтер көрсету ретінде көлік экспедициясы шартымен экспорт немесе импорт үшін талап етілетін құжаттарды алу, кедендік және өзге шарттылықтарды орындау, жүктің саны мен жай күйін тексеру. Оны тиеу мен түсіру, жөнелтушіге жүктелетін баждарды, алымдар мен басқа да шығындарды төлеу, жүкті сақтау, оны баратын жерінде алу, сондай-ақ өзгеде операцияларды орындау мен қызмет көрсетулер сияқты жүкті жеткізу үшін қажетті операцияларды жүзеге асыру көзделуі мүмкін.

Кез келген өзге шарттық міндеттемеге сәйкес сияқты борышқор, осы тұстағы экспедитор, экспедициялық қызмет көрсетулер бойынша өзіне жүктелген міндеттемелерді тиісті түрде орындауға міндетті. Клиент өзіне көрсетілген қызметтергеақы төлеу және шарт пен сондай-ақ, тікелей заңнама нормалармен көзделген өзгеде міндеттерге қатысты экспедитор алдында борышқор болып табылады.

Құқықтар мен міндеттерді қарастырғанда көлік экспедициясына қатысты Азаматтық кодексте сілтемелік реттеудің қолданылатынына сүйене отырып, олардың кеңінен талқылауы мүмкін екенін ескерген жөн. Экспедитор тасмалдау шартын өз ойына бекітетін жағдайларда, оның клиентпен түсетін қатынастарына 35- тармақпен реттелмеген бөлігінде, комиссия шарты туралы нормалар қолданалады.

Экспедитор тасмалдау шартын клиенттік нұсқауларына сәйкес бекітугк тиіс. Жүк жөнелтушінің келісімімен экспедитор жөнелтушінің мүддесін тарифтер деңгейін және жеткізу мерзімдерін ескере отырып, жөнелтушінің жүгін көліктің қай түрімен тасмалдауды өзі белгілей алады. Экспедитор тасмалдау шартын тиісті түрде бекіте алу үшін жүк жөнелтуші (алушы) экспедиторға жүктің қасиеттері, оны тасмалдау жағдайлары туралы құжаттар мен өзгеде аппаратты, сондай-ақ экспедитордың өз міндеттерін орындауына қажет өзгеде ақпаратты беруге міндетті.

Экспедитор жүк жөнелтушіге (алушыға) ақпараттың анықталған кемшіліктері туралы хабарлауға, ақпарат толық болмаған жағдайда, жүк жөнелтушіден (алушыдан) қажетті қосымша деректерді сұрауға тиіс.

Егер жөнелтуші (алушы) қажетті ақпаратты бермесе экспедитор осындай ақпарат берілгенге дейін өзінің тиісті міндеттерін атқаруға кіріспеуге құқылы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.