Табиғи талшықтар мен маталар классификациясы

Кіріспе
Негізгі бөлім
Қой жүнінде негізінен төрт түрлі жүн талшықтары болады
Табиғи талшықтарды қолдану арқылы тігілген киімдерге қойылатын талаптар
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі.

Тігін өнеркәсібі халықты сәнді де ұнамды киіммен қамтамасыз етуге мүдделі. Киім адамға ең қажетті зат болып табылады, сондықтан да оған қойылатын талаптар да гигиеналық, техникалық, эстетикалық және экономикалық тұрғыдан бөлініп қаралады. Гигиеналық талаптардың өзі – адам денсаулығын сақтауға бағытталған ауа мен ылғал өткізгіштігі, жылу сақтау қасиетті, кір жұқтырмаушылық, киіске ыңғайлылығы, су сіңірушілігі және басқалары, киімнің негізгі гигиеналқ көрсеткіштері болып табылады. Гигиеналық талаптар бұйымның мақсатына байланысты. Көйлек пен жазғы киімдердің ауаны жақсы өткізіп, ылғал өткізбейтін қасиеттері болады, киюге ынғайлы, жууға жеңіл болуы тиіс. Қысқы киім жылы, плащтар су өткізбейтін болуы керек.
Киімге қойылатын техникалық талаптардың – тігін материялдарының сапасы мен киімді дайындауға қойылатын талаптар. Киім мейілінше тозбайтын жыртылмайтын жууға және химиялық тазалауға төзімді болуы шарт.
Киімге қойылатын эстетикалық талаптары сәнділікке байланысты. Қандай мақсатқа тігілген киім болса да ыңғайлы және әдемі болуы тиіс .
Тігін бұйымдарының өнімінің ұлғаюы мен ассортиментінің кеңеюі мақта, жүн, жібек және зығыр мата шығаратын тоқыма өнеркәсібінің дамуына байланысты. Жасанды және синтетикалық талшықтар өндірудің жедел дамуына байланысты тоқыма өнеркәсібінің шикізат базасы үнемі кеңеюде.
Талшық–ұзын,жұқа және жіп секілді материал. Талшықтар майысқақ болғандықтан, оларды иірілген жіпке айналдырып, маталар жасауға болады.Кейбір талшықтар табиғи өнімдер болса, кейбірін химиялық процесс арқылы алады.Табиғи талшықтар жануарлар мен өсімдіктерден алады. Мата дайындауға арналған иірілген жіп алудың шикізаты. Мата қиындыларын мұқият қараған кезде оның жіптерден тұратынын көруге болады. Жіптер өзара ұзындық бойы және көлденең өріліп жатады. Матаны алудағы негізгі шикізат - талшықтары.
Талшық деп иілгіш, жіңішке және берік затты айтады. Мата өте жұқа өзара байланысқан жіптерден тоқылады. Әрбір жіп бірнеше иірілген жуқа талшықтардан турады.
Тоқыма талшық деп жіптерді, маталарды жасауға пайдаланатын талшықтарды айтамыз.
Талшықтардың әртүрінен жасалатын тоқыма жіптер барлығын жалпы алғанда 1986 жылы 12,3 млрд м2 өндірілген. Олардың ішінде мақтақағазды маталар пайыздық түрде: 63,2, ленді – 6,7, жүнді маталар 5,4, жібекті маталар 15,9; және мата емес типтегі маталар 7,8 құраған.
Талшықтардың түрлері: дара талшық және техникалық талшықтар болып бөлінеді.
Ұзына бойына ажыратылатын дара талшықтар деп (мақта, жүн), (зығыр, кендір) айтамыз.
Техникалық талшықтары бірнеше өрілген әрі ажырамайтын талшықтар саналады.
• Талшықтар киім, төсек жабдықтары және басқа да көптеген өнімдер үшін маталар жасауда қолданылады.
• Үй тұрмысына қажетті кілемдер, перделер және қаптағыш заттарды жасау үшін қолданады.
• Өнеркәсіп өнімдерін,парашюттер, өрт сөндіру түтіктерін, оқшаулаған заттарды, ғарыш киімдерін жасауда қолданылады. Медицина жасанды күретамырлар мен сіңірлерді.жасауда қолданылады.
• Медицина жасанды күретамырлар мен сіңірлерді.жасауда қолданылады.

1. Қазақ Совет Энциклопедиясы, 1—12 том, Алматы қаласы, 1972—1978.
2. Қыдырбаев.Х. Қазақстанның жануарлар әлемі.-Алматы,1977.
3. Құсайынұлы.Қ. Қазақ шаруашылығы отаршылық дәуірде.-Алматы,2001.
4. Мадиев.Ө.Қ. Былғары және мех химиясы мен технологиясы.-Алматы,1995.
5. Марзабеков.Ж. Қарақұйрық.-Алматы,1986.
6. Мұқанов С.,Халықмұрасы.Тарихи-этнографиялық шолу, А., 2002; Сәбденов К,, Төрттүлік, А., 2002;
7. Мұқанов С.,Халықмұрасы.Тарихи-этнографиялық шолу, А., 2002; Сәбденов К,, Төрттүлік, А., 2002;

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Табиғи талшықтар мен маталар классификациясы.

Кіріспе
Тігін өнеркәсібі халықты сәнді де ұнамды киіммен қамтамасыз етуге мүдделі. Киім адамға ең қажетті зат болып табылады, сондықтан да оған қойылатын талаптар да гигиеналық, техникалық, эстетикалық және экономикалық тұрғыдан бөлініп қаралады. Гигиеналық талаптардың өзі - адам денсаулығын сақтауға бағытталған ауа мен ылғал өткізгіштігі, жылу сақтау қасиетті, кір жұқтырмаушылық, киіске ыңғайлылығы, су сіңірушілігі және басқалары, киімнің негізгі гигиеналқ көрсеткіштері болып табылады. Гигиеналық талаптар бұйымның мақсатына байланысты. Көйлек пен жазғы киімдердің ауаны жақсы өткізіп, ылғал өткізбейтін қасиеттері болады, киюге ынғайлы, жууға жеңіл болуы тиіс. Қысқы киім жылы, плащтар су өткізбейтін болуы керек.
Киімге қойылатын техникалық талаптардың - тігін материялдарының сапасы мен киімді дайындауға қойылатын талаптар. Киім мейілінше тозбайтын жыртылмайтын жууға және химиялық тазалауға төзімді болуы шарт.
Киімге қойылатын эстетикалық талаптары сәнділікке байланысты. Қандай мақсатқа тігілген киім болса да ыңғайлы және әдемі болуы тиіс .
Тігін бұйымдарының өнімінің ұлғаюы мен ассортиментінің кеңеюі мақта, жүн, жібек және зығыр мата шығаратын тоқыма өнеркәсібінің дамуына байланысты. Жасанды және синтетикалық талшықтар өндірудің жедел дамуына байланысты тоқыма өнеркәсібінің шикізат базасы үнемі кеңеюде.
Талшық - ұзын,жұқа және жіп секілді материал. Талшықтар майысқақ болғандықтан, оларды иірілген жіпке айналдырып, маталар жасауға болады.Кейбір талшықтар табиғи өнімдер болса, кейбірін химиялық процесс арқылы алады.Табиғи талшықтар жануарлар мен өсімдіктерден алады. Мата дайындауға арналған иірілген жіп алудың шикізаты. Мата қиындыларын мұқият қараған кезде оның жіптерден тұратынын көруге болады. Жіптер өзара ұзындық бойы және көлденең өріліп жатады. Матаны алудағы негізгі шикізат - талшықтары.
Талшық деп иілгіш, жіңішке және берік затты айтады. Мата өте жұқа өзара байланысқан жіптерден тоқылады. Әрбір жіп бірнеше иірілген жуқа талшықтардан турады.
Тоқыма талшық деп жіптерді, маталарды жасауға пайдаланатын талшықтарды айтамыз.
Талшықтардың әртүрінен жасалатын тоқыма жіптер барлығын жалпы алғанда 1986 жылы 12,3 млрд м2 өндірілген. Олардың ішінде мақтақағазды маталар пайыздық түрде: 63,2, ленді - 6,7, жүнді маталар 5,4, жібекті маталар 15,9; және мата емес типтегі маталар 7,8 құраған.
Талшықтардың түрлері: дара талшық және техникалық талшықтар болып бөлінеді.
Ұзына бойына ажыратылатын дара талшықтар деп (мақта, жүн), (зығыр, кендір) айтамыз.
Техникалық талшықтары бірнеше өрілген әрі ажырамайтын талшықтар саналады.
* Талшықтар киім, төсек жабдықтары және басқа да көптеген өнімдер үшін маталар жасауда қолданылады.
* Үй тұрмысына қажетті кілемдер, перделер және қаптағыш заттарды жасау үшін қолданады.
* Өнеркәсіп өнімдерін,парашюттер, өрт сөндіру түтіктерін, оқшаулаған заттарды, ғарыш киімдерін жасауда қолданылады. Медицина жасанды күретамырлар мен сіңірлерді.жасауда қолданылады.
* Медицина жасанды күретамырлар мен сіңірлерді.жасауда қолданылады.

Негізгі бөлім

Талшықтардың классификациясы -- талшықтар табиғи және химиялық деп бөлінеді. Табиғи материалдардан: мақта, кенеп, жүн, табиғи жібектен бірден алынатын талшықтарды табиғи талшықтарға, ал химиялық әдістер көмегімен көмегімен өндірілетін талшықтарды химиялық талшықтарға жатқызады.
Химиялық талшықтарды , ары қарай, жасанды және синтетикалық деп бөледі.
Жасанды деп, табиғи жоғары молекулалық заттарды (мысалы, клетчаткалар, белоктар) өңдеу жолымен алынатын талшықтарды атайды. Оларға вискоза, ацетат, казеин және басқа да талшықтар жатады.
Синтетикалық деп синтетикалық полимерлерден жасалатын талшықтарды атайды.
Синтетикалық талшыққа мысал ретінде капрон талшығын алуға болады. Синтетикалық талшықтарды алу үшін алдымен мономерлерге синтездейді; мономерлерден полимер, ал полимерлерден синтетикалық талшық жасап шығарады.
Табиғи талшықтар
Табиғи талшықтарға өсімдіктен және жануардан алынған талшқтар жатады. Олардың ішінен ерекше топты минералды талшық - асбест құрайды.
Жануарлардан алынған талшықтар (жүн, жібек) белоктық заттардан тұрады. Олардың өсімдіктен алынған талшықтарға қарағанда біршама артықшылықтары бар, жылуөткізгішітігі аз, иілгіштігі жоғары т.б.
Кенеп матасының Отаны - Египет болып саналады. Ніл алқабының табиғат жағдайлары осы өсімдіктердің өсуіне қолайлы кенеп матасын тоқуда египет тігіншілерінің шеберлігі жоғары жетістіктерге жетті. Ежелгі Египет кенеп матасының қасиеті біздің осы күнге дейін сақталған мата үлгілерін анықтауға жол береді. Себебі сол кезде шығарылған 1 см 2 осындай матада 84 негізгі және 60 арқау жіп болады екен. 240 см жуқа көре әреу көрінетін мата небәрі 1- ақ грамм шыққан. Тігінші мұндай жіпті тек саусақпен ғана сезетін болған. Бірақ Египеттік кенеп матасының жұқалығы табиғи жібектен кем түспейді. Мұндай матадан тігілген киімді бес қабаттап кисе де адам денесі анық көрінетін болған.
Жібек пен өрнекті жібек матасының шыққан жері - Қытай елі. Қытайлықтар жібек матаның кедір бұдырлығы мен тығыздылығына қарай бірнеше түрге бөледі.
oo өрнектелген көптүсті парша;
oo тығыз біртүсті өрнекті жібек;
oo жұқа жібек - газ және т.б.
Қытай шеберлері мата беттеріне қиялдан шыққан айдаһарлар, құс, қара өрік гүлі жарқанат, пион, мотос гүлдерін қанық түсте бейнеледі.
Осыдан үш мың жыл бұрын Қытайда белгілі деңгейде жетілдірген тоқыма станогы пайда болды. Көп түрлі өрнекті мата жөніндегі мәліметтер жазба деректері ІХ - ХІІ ғасырлардағы әдеби ескерткіштерден байқауға болады.
Біздің отанымыздың терииториясынан табылған еу ежелгі маталар ІV - V ғасырлар деп саналады. Бұл маталар пазырық қорғанынан шыққан. Тафта тәрізді маталар репс, газды маталар, сонымен қатар полихронды маталар да геометриялық немесе ерекше өсімдік тектес өтнектермен әсемделген.
Ең көп тараған сол кездегі жібек матасы - қамқыс. Ол күрделі өрнекті, саржалық айқаспамен тоқылған.
Мақта маталар қазіргі жағдайда білікті басу машиналарында механикалық жазу әдісімен орындалады. Ал, кенеп маталарын сурет баспасы тәсілімен шығарады. Бұдан бұрын қол баспасымен безендіру болған, бұл бірнеше жүз жылдықтар бойы өмір сүріп келді және ХІХ ғасырда үлкен жетістікке жетті. Ескі орыс баспа суретін алифте қайнатылған майлы бояумен кенеп жүн және маталармен әшекейлеген.
Кенеп маталары балалар және үлкендер үшін жаздық киімінде таптырмайтын мата. Алайда олардың ассортименттері осы уақытқа дейін жеткілікті әртүрлі емес және кенеп маталарын шығару көлемі асе үлкен емес.
Жүн және жібек маталар жануардан алынатын табиғи талшықтардан, сонымен қатар химиялық жолмен алынатын талшықтарды қосу арқылы дайындайды.

Табиғи талшықтар
Өсімдік талшығынан басты заттар целлюлоза болып табылады. Ол қатты зат бірлік құрайды әрең еритін болып табылады. Целлюлоза талшықтарынан қатар көкөніс балауыз, майлар, белоктар, және басқа да бояғыштар осы болып табылады.
Мақта - өсімдік текті табиғи талшықты. Мақта өсімдіктердің тұқымын мақта талшықтарын шығарады. Өндірілетін мақтаның негізінде: атласты, Батист, marlevka, мақта, деним, шүберек, қашқың, АСК, Calico, маркизет, percale, nansuk, organdy, шыңы, поплина, маркизет және басқа да тіндер. мақта артықшылықтары бар: күш, жоғары тозуға, сілтілер және серпімділік қарсылық. мата, жылы, жұмсақ және ұстағанда жағымды электрленген емес, ылғалды сіңіріп алады. кемшіліктері серпімді деформация шағын үлесі есебінен жоғары мата қыртыстарды кіреді. Кейде маталар, мақта, вискоза топ қосылды, содан кейін олардың күңгірт бетіне таңғажайып шағылыс үлгісін пайда болады.

Мақта талшықтары технологиялық және механикалық қасиеттері жағынан өте бағалы, күн сәулесі мен ауа райының әсеріне төзімді, сабын, сода ерітіндісімен жуғанда бүлінбейді, жақсы боялады әрі арзан. Арнайы өңдеу арқылы оның қасиеттерін өзгертуге, беріктігі мен үйкеліске төзімділігін арттыруға, ширалмайтын, умаждалмайтын, су өткізбейтін т. б. қасиеттер беруге болады.
Мақта мата жіңішке және орташа талшықтардан, сондай ақ төменгі сортты мақтадан және жіп иіру кезінде түсетін қалдықтардан да тоқылады. Мақта мататоқуға көбінесе жіңішкелігі орташа талшықтардан кард әдісі бойынша иірілген жіп пайдаланылады. Ал жіңішке талшықты мақтадан тарақтап түту арқылы 65-170 нөмірлі жіп иіріледі де одан жұқа мата тоқылады. Төменгі сортты мақта мен оның қалдықтары аппаратты әдіспен иіріліп, қалың мата тоқуға жұмсалады әрі бұл жіпті түкті мата тоқығанда арқау ретінде пайдалануға болады. Кейбір Мақта матаның өрісіне мақта жіп, арқауынан бос ширатылған вискоз жіп қолдануға болады.
Мақта мататоқуға барлық тоқылым түрлері пайдаланылады: полотнолық, саржалық, сәтендік және атластық аралса және ұсақ әшекейлі, көп қабатты, түкті және тұзақты тоқылым.
Өңдеу тәсіліне қарай Мақта матаағартылған, мастерленген, біркелкі боялған, өрнекті, Меланжделген, түгі шығарылған, т. б. болып бөлінеді. Мақта матаағарту үшін алдымен кездеменің бетіндегі жұлым, жұлым қысқа талшықтары жалынға ұсталып күйдіріледі(түкті матадан өзгесін). Сонан соң тоқыр алдында сіңірілген желімдік заттарды (шлихт) кептіру керек.
Ағартқыштар ретінде натрий гидрохлориді, сутектің асқын тотығы және әк қолданылады. Бұлар талшықтың табиғи бояуын жойып, аппақ өң береді. Мақта матасуға ерітілген бояумен не синтет. бояудың супензияларымен боялады. Матаға сурет салу баспа машиналармен атқарылады. Жалғыз білікті машиналар бір түсті ғана сурет, ал көп білікті машиналар бірнеше түсті суреттер басады. Сурет басылған мата кептіруге жіберіледі не ыстық сумен буланады. Сурет үш түрлі тәсілмен басылады. Ағартылған яғни ашық бояулы матаға сурет түсіру үшін оған арнаулы оңдырғыш заттар жағылады. Егер түрлі түсті сурет басу керек болса, оңдырғыш затқа оның әтсерінен бүлінбейтін бояу қосады. Мұны оңдыру арқылы сурет басу деп айтады. Үшінші түрі резервті баспа. Бұл әдіс бойынша боялған матаға машинамен арнаулы ерітінді жағылады, боялған кезде ол жерлерге ештеңе жұқпайды, сөйтіп не ақ түсті не материал өңінен өзге түске боялған сурет пайда болады

Зығыр - табиғи және экологиялық таза өсімдік талшықты. зығыр сабақтарының өндіру үшін шикізат аттас травянистое өсімдік болып табылады. Жақсы ылғал мен дем қасиеттері бар ұстағанда жұмсақ берік Зығыр мата гигиеналық,. Алайда, өйткені талшықтар төмен ұзарту және төмен серпімділік зығыр маталар өте күшті және нашар үтіктелген қыртыстарды болып табылады және жуу өте кезде отыруға. Жиі зығыр өнімнің (Сарғылт үшін сұр) табиғи түсі қол жетімді. Жақсы жылтырлығы бар.

Ол ұзақ арқан мен дорбаларды сулай ала жүгірді жасау үшін пайдаланылады, және кілем мен линолеум табиғи негізі ретінде тағайындалды. Жұт талшықты Үндістан мен Бангладеш негізінен өседі сол зауыт, жасалған. Жұт мата сияқты жатын-ақ ауыр қозғалысы бар жерлерде ғана жарамды, сондықтан кокос немесе сизаля қарағанда жұмсақ еден. Мұнда, жұт өнімдерінің құрылымы қосымша артықшылығы болады .
Қарасора (Каннабис талшықты сабақтарының) өте берік, шірік емес және тұзды су қорқады емес, ал сөне бермейді және жарық нашарлауы емес, жұмыс істемейді. Қарасора жоқ, белсенді есірткі ингредиенттер, тоқыма өнеркәсібі үшін өсіріледі. Ол әдемі өсіп келе жатқан және ешқандай химиялық қорғауды немесе азықтандыру қажет. Оған бастап кендір және ірі шүберекті құрайды. Басқа, жұмсақ табиғи қарасора талшықты үйлесімінде түрлі тәсілдермен пайдалануға болады жеңіл және ыңғайлы маталарға арналған шикізат болып табылады.

Ротанг - жүзім, Оңтүстік-Шығыс Азияға туған. Талшықты ротанг тоғысында себеттер, кілемшелер және кафедраның орындықтар.
Сисаль - керемет беріктігі мен ұзақ ерекшеленеді. Бұл Агавы жапырақтары алынған өрескел табиғи талшықты бар. Sisal маттар, кілемшелер және кілем бұйымдары ауыр қозғалысты жерлерде қолданылуы мүмкін. материал жұмсақ кокос талшықты, бірақ Кемп. Sisal, ол дақ болады су сіңбейтін емес. Бірақ, бұл бояу оңай, мен түс таңдау басқа, табиғи талшықтардан жағдайда қарағанда мұнда үлкен.

Жібек
Жібек - жібек құртының пілләсынан өндіріліп, тоқыма-мата өнеркәсібінде пайдаланылатын табиғи талшық. Кейде сондай талшықтан тоқылған матаны да жібек деп атайды. Жібек құрты қуыршаққа айналар алдында арнаулы бездері бөлетін жібек жіпше - піллә түзеді. Өндірістік жібек, негізінен, тұт ағашының қолдан өсірілетін (асыранды) құртынан және жабайы емен құртынан алынады. Асыранды жібек құрты барлық жібектің 90%-ын береді. Көп еңбек қажет ететіндіктен, жібек ең қымбат саналады. Сондықтан қазір жасанды жібек өндірісі жолға қойылған. Жалғыз пілләдан алынған талшық тым жіңішке болатындықтан, тікелей өндірісте қолданылмай, тек жібек қасиетін зерттеу үшін пайдаланылады. Жібектің механикалық қасиеттері жоғары, әрі жақсы диэлектрик, 120 - 130°С ыстыққа төтеп береді, тек 160 - 170°С-та ғана ыдырай бастайды. Табиғи жібек талшықтарынан тоқылған маталарды адамдар ерте замандарда-ақ жоғары бағалаған. Қытайдан шығарылатын жібек маталар Ұлы Жібек жолы арқылы дүние жүзінің басқа аймақтарына таралып, саудагерлерге мол табыс әкелген. Жібек құрты қазір тек Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл облыстарының кейбір аудандарында, Қытай, Жапония, Үндістан және т.б. елдерде өсіріледі.

Жібек - жануар (протеин) шығарылған талшықтардан тұрады. Жiбек құртын Коконов алынған Жібек жіп. Жібек тобының сияқты маталарды кіреді -. Вуаль, шифон, крепдешин, сәтен Шаньдун, белдік, құймақтарды Georgette, Twal, faille, тафта, парча, Foulard және т.б. Дәстүр бойынша, жібек мата, ең қымбат түрлерінің бірі болып саналады. Жібек матадан жасалған бұйымдар өте жеңіл, берік, әдемі болып табылады. Жақсы жылтыр болуы, жақсы дене температурасын реттейді. жібек мата кемшіліктері сәулесінен ультракүлгін жоғары мыжылған және сезімтал факт болып табылады. Жиі табиғи жібек талшықтарының жаңа және қызықты текстураны үшін талшықты басқа түрін қосылады және әр түрлі ойын-сауық тоқиды. Ол сондай-ақ жасанды және синтетикалық жібек маталар өндіріледі

Табиғи жібек - тұт жібегі құртының қуыршақтарынан алынатын ұзын жіңішке жіп. Көбелек қуыршақтан шыққаннан соң жұмыртқа салады. Жұмыртқадан құрт пайда болады, ол құрттың қуыршаққа
айналатын мезгілі келгенде өзінен жіп шығарып, бұтаққа бекітіп, өзіне ұя немесе қуыршақ дайындайды. Қуыршақ жібінің
ұзындығы 700- 800 метрге жетеді.
Табиғи жібек - өте жіңішке, нәзік жіп. Жіп өте жіңішке болғандықтан , бінеше қуыршақтың жібін біріктіреді. Ондай жіпті жібек шикізаты деп атайды. Жібектің алғашқы өңдеу жұмысы былайша орындалады: жібекті тасымалдау және сақтау алдында өңдеу - жібекті қуыршағынан айыру мақсатында бумен өңдеу және ыстық ауамен кептіру; жібек шикізатын алу - жібек желімін жұмсарту үшін, қуыршақты бумен өңдеу және бірнеше қуыршақтан жібек жібін жинау. Бұл операциялар жібек орау фабрикасында орындалады. (Көрнекілік қолдану)
Ал иіру фабрикаларында жүн мен жібек талшықтарынан жіп иіреді. Жіп тоқыма өндірісіне түсіп, одан мата дайындайды.

Жібек мата атаулары:
Шифон (жұқа ,нәзік, мөлдір);
Атлас (жұқа,құбылмалы түсті);
Бархыт немесе панбархыт (тұтас түкті немесе шифон фонында өсімдік немесе геометриялық сурет құрайды);
Табиғи жіпте жүн сияқты жоғары гигроскопиялық қасиетке
ие. Ол ылғалды тез сіңіріп алады және тез кебеді. Ылғалды жағдайда беріктігін жоғалтпайды, ал жоғары температура мен күн сәулесі әсерінен басқа табиғи талшықтарға қарағанда, тезірек бүлінеді.
Тоқыма фабикаларында жүн мен жібек талшықтарынан жіп иіреді. Иірілген жіп тоқыма өндірісіне жеткізіліп, онда түрлі маталар тоқылады.Жібек құртының пілләссынан өндіріліп, тоқыма мата өнеркәсібінде пайдаланылатын табиғи талшық. Кейде ол талшықтан тоқылған матаны да жібек деп атайды. Жібек құрты қуыршаққа айналар алдында арнаулы бездері бөлетін жібек жіпше піллә түзеді. Өндірістік жібек негізінен, тұт ағашының қолдан өсірілетін(асыранды) құртынан және жабайы емен құртынан алынады. Асыранды жібек құрты барлық жібектің 90% береді. Көп еібек қажет ететіндіктен жібек ең қымбат талшық саналады, сондықтан қазір жасанды жібек өндірісі жолға қойылған. Жалғыз пілләдан алынған талшық тым жіңішке болғандықтан, тікелей өндірісте қолданылмай, тек жібек қасиетін зерттеу үшін пайдаланылады. Жібектің механикалық қасиеттері жоғары әрі жақсы диэлектрик, 120-130 С ыстыққа төтеп береді, тек 160-170С та ыдырай бастайды. Табиғи жібек талшықтарынан тоқылған маталарды ерте замандарда адамдар өте жоғары бағалаған. Жібек маталар алғаш Қытайда шығарылып, Ұлы Жібек жолы арқылы Еуропа елдеріне таралған. Жібек құрты қазір тек Оңт. Қазақстан, Жамбыл облыстарының кейбір аудандарында, Қытай, Жапония, Үндістан және т. б. елдерде өсіріледі. Табиғи жібек маталар - өте берік, әсем, жағымды жылтыр түсті, сипап көргенде тегіс әрі жұмсақ, аз қыртысталатын болып келеді.
Матаның оң және теріс жағын мына тәсілмен табуға болады.
1. Мата жиектерінің шерттерінде тесікшелері болады. Тесікшелердің маңындағы мата іш жағына қарай дөңестеу болады.
2.Тегіс маталардың теріс жағы түктілеу болып келеді.
Жүн
Жүн-жануарладың тері жамылғысы. Дене түгі 3 қабаттан тұрады : қабықты, қабыршақты, өзекті және 3типтен тұрады: түбіт, ауыспалы өлі шаш және қылшық. Жуандығы талшық түріне байланысты, мықтылығы -жуандығы мен құрылымына байланысты. Органикалық еріткіштерге жүн төзімді. Күн сәулесіне 1120 сағатта 50% мықтылығын жоғалтады. Жүн - табиғи талшықтар жануарлар (протеин) шыққан. т.б. саржалы, мата, твид, Бостон, koverkot, Cheviot, dyuvetin және әр түрлі жануарлардың аң, сапасы бойынша ерекшеленеді. топ жүн маталар тұрады қой жүн, түйе жүн, лама жүн, қоян және басқа да - шикізат мал шаш қолданылады. Сипаттар мен қосымшалар. шаш барлық түрлерін тек жалпы сипаттамасы - бұл жылы ұстау үшін ерекше сапа бар. Тоқыма өнеркәсібі Жабдықтарды қой үшін айтарлықтай салмақ жүн (94-96%). Табиғи жүн маталар, жұмсақ икемді, жеңіл, дем болып табылады. Ұлпалық қалыңдығы әр түрлі болуы мүмкін, жұқа жүннен материал ретінде қалың бар. Дерлік қиыршық жүн мата маталар.

Жүн дегеніміз жануарлардың мата, киіз-шұға бұйымдарын жасауға жарамды және белгілі бір физикалық қасиеттері бар түк.
Жүннен жасалған бұйымдар гигиеналық тазалығымен, сыртқы түрінің әдемілігімен көзге түседі және оларды халық көп тұтынады. Қойдан немесе тері шикізаты өңдеуге жіберілетін қой терісінен қырқып алынған жүн табиғи жүн деп аталады. Жүннен тоқылған, бірақ киілген бұйымдар мен тоқымаларды өңдеуден алынған жүн де табиғи жүнге жатады, бірақ ескі немесе қалпына келтірілген жүн деп аталады. Қазіргі өнеркәсіп жүннен басқа мақта, зығыр, кендір, жүт, кенеп және басқа да өсімдік текті талшықтарды, сондай-ақ химия өнеркәсібі жасап шығаратын жасанды және синтетикалық талшықтарды пайдаланады.
Жүн -- терінің арнаулы түзіндісі, ол белокты қосылыс -- кератиннен тұрады. Жүн кератинінің ерекшелігі мынада: онда басқа белоктардағыға қарағанда күкірттің мөлшері едәуір көп болады.
Жүн эмбрионалдық кезеңде-ақ қалыптаса бастайды. 60 -- 70 күндік эмбрионның терісінде жүн талшықтарының фолликула деп аталатын бастамасы пайда болады. Оны бірінші реттік және екінші реттік фолликулалар деп бөледі. Жүні әркелкі болып келетін қойдың бірінші реттік фолликуласынан қылтық, сондай-ақ аралық немесе өлі жүн өсіп жетіледі, ал биязы жүнді қойларда одан -- неғұрлым қалың түбіт өсіп жетіледі. Бірінші реттік фолликула түзілуден бірнеше күн өткен соң екінші реттік фолликула пайда болады. Шағын өлшемді болып келетін екінші реттік фолликуладан неғұрлым жіңішке түбіт талшықтар өсіп шығады. Қозы туғаннан кейін теріде жаңадан фолликулалар түзілмейді.
Фолликулалар санының аз немесе көп болуы малдың тұқымына, тұқым қуалаушылық ерекшеліктеріне, сондай-ақ саулықтарды буаз кезінде азықтандыру жағдайларына байланысты. Фолликулалардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.