Халықты көшіру және таратып орналастыру жолымен қорғау

КІРІСПЕ
Халықты көшіру және таратып орналастыру жолымен қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
Қолданылаған әдебиеттер

Қорғаныс шараларын жасау елміздің барлық территориясында бейбіт өзінде-ақ міндетті түрде жүргізіледі. Халық пен халық шаруашылығы объектілерін қорғау шараларының көлемі мен сипаты жекелеген географиялық аймақтардың экономикалық және қорғанысты маңыздылығына, сондай-ақ оларды бірінші кезекте ядролық және басқа да жаппай зақымдаушы қару түрлері мен зақымдау қаупіне байланысты болады.
Қазіргі заманға ракеталық-ядролық соғыстан халықты қорғау шараларының комплексін жүргізу арқылы қорғайды. Оларға адамдарды қорғаныс ғимараттарына жасыру жұмысшылар мен қызметшілерді таратып орналастыру мен халықты көшіру, жеке қорғау құралдарын пайдалану және медициналық шараларды жүргізу және т.б. кіреді.

1. Әлібеков Е. Азаматтық қорғаныс-бүкіл халықтың іс. – Алматы: Қазақстан, 1986.
2. Өмір-тіршілік қауіпсіздігі: Оқулық /қажетті мәтіндерді аударған және оқулықты құрастырған С. Арпабеков. – Алматы, 2004.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қорғаныс шараларын жасау елміздің барлық территориясында бейбіт өзінде-
ақ міндетті түрде жүргізіледі. Халық пен халық шаруашылығы объектілерін
қорғау шараларының көлемі мен сипаты жекелеген географиялық аймақтардың
экономикалық және қорғанысты маңыздылығына, сондай-ақ оларды бірінші
кезекте ядролық және басқа да жаппай зақымдаушы қару түрлері мен зақымдау
қаупіне байланысты болады.
Қазіргі заманға ракеталық-ядролық соғыстан халықты қорғау шараларының
комплексін жүргізу арқылы қорғайды. Оларға адамдарды қорғаныс ғимараттарына
жасыру жұмысшылар мен қызметшілерді таратып орналастыру мен халықты көшіру,
жеке қорғау құралдарын пайдалану және медициналық шараларды жүргізу және
т.б. кіреді.

Халықты көшіру және таратып орналастыру жолымен қорғау

Ірі қалалардың тұрғындарын жаппай зақымдағыш қарудан қорғау мақсатында,
ерекше жарлық бойынша, оларды қала сыртындағы аймақтарға көшіру және
таратып орналастыру жүзеге асырылады. Ірі қалалардағы өндірістік қызметін
тоқтатпайтын халық шаруашылығы объектілерінің жұмысшылары мен қызметшілерін
де таратып орналастыруға жатады. Қала сыртындағы елді мекендерге олар басқа
да көшіп келген отбасыларымен бірге тұрып, қаладағы өздерінің жұмыс
орындарында сменамен жұмысқа шығады. Оларды жұмыс орнына алып бару, алып
келу транспорт құралдарымен жүргізіледі. Мүмкін болатын апатты су тасқыны
аймағындағы халықта көшіріледі. Көшіру мен таратып орналастыруды жүргізу
кезінде барлық транспорт түрлері (темір жол, автомобиль, су, әуе)
пайдаланылады. Көшіруді қысқа мерзімде өткізу мақсатында халықтың едәуір
бөлігі қаладан жаяу шығып, аралық көшіру нүктесіне барады, одан әрі
транспорт құралдарымен белгіленген жерге жеткізіледі. Бұл топтық көшіру
әдісі деп аталады, әрі негізгі көшіру әдісі болып табылады.
Бейбіт күндердің өзінде-ақ тиісті басқару органдары көшіру шараларын
жоспарлап, дайындап қояды. Халық шаруашылығы объектілерін көшіру мен
таратып орналастыру жоспарында бұл істі жан-жақты қамтамасыз ету мен өткізу
шаралары көзделінеді. Мұндай шараларға атап айтқанда, дәрігерлік көмек
көрсету, қоғамдық тәртіпті сақтау және комендаттық қызмет көрсеті, тағам
өнімдерімен, транспортпен қамтамасыз ету, т.б. мәселелер кіреді. Мұндай
жоспарларды объектінің азаматтық қрғаныс бастығы бекітеді.
Жұмысшылыр мен қызметшілерді, басқа да тұрғындарды таратып орналастыру
мен жақсы ұйымдастыру үшін жиналу-көшіру пункті (СЭП) белгіленеді, әдетте
мұндай пункттерге кәсіп орындардың, ұйымдардың және мекемелердің клубы
немесе қоғамдық ғимараттар пайдалануы мүмкін. Әрбір жиналу-көшіру
пункттерінде күту залы, ана мен баланың бөлмесі, дәрігерлік пункт, сондай-
ақ жиналу пункті әкімшілігінің бөлмесі болу керек.
Жиналу-көшіру пункттерінде жаяу көшірілетін тұрғындардан колонналар
құрылады, олар арқылы көшіру пункітіне белгіленген маршрутпен барады.
Мұндай пункттер мүмкін болатын қирау зонасынан тысқары жерден
ұйымдастырылады.
Таратып орналастырылатын және көшірілетін халықты қорғау үшін жиналу-
көшіру пунктіне жақын маңнан паналау ғимараттары, подвалдар және басқа да
паналау орындары дайындалып қойылады. Мұнда паналау орындары болмаған
жағдайда жай паналау орындарын салу көзделінеді. Мүмкіндігіне қарай жиналу
пункттеріндегі адамдарға жеке тұрғындарын, оқу орындарының оқушыларын
көшірудіде жүзеге асырады.
Халықтың еңбекке жарамсыз бөлігін көшіру үй басқармалары мен тұрғын
үйлерді пайдалану кеңселері арқылы жүргізіледі. Осы мекемелер қарттар
үйінің, балалар үйінің тұрғындарын, оқу орындарының оқушыларын көшіруде
жүзеге асырады.
Қала сыртындағы аймаққа таратып қоныстандыратын және көшірілетін
халықты орналастыру үшін қала сыртындағы аймақтан алдын-ала елді мекендер
белгіленіп қойылады. Соғыс жағдайында өзінің өндірістік қызметін
тоқтатпайтын кәсіпорындар мен мекемелердің жұмысшылары мен қызметшілеріне
және олардың отбасыларына көп қира қоймайтын қала сыртындағы елді мекендер
бөлінеді. Бұдан кейін басқа көшірілген халық орналасады. Көшірілгенде
мүмкін болғанынша қоғамдық ғимараттарда тұрады.
Әрбір кәсіпорынға, цех пен мекемеге, ұйымға қала сыртындағы зонадан
нақтылы елді мекендер, көшелер мен белгілібір үйлер бекітіліп беріледі.
Орналасу үшін оларға жергілікті Советтердің мөрі басылып, куәландырылған
ордер беріледі. Бұл ордерлер көшуге жататын кәсіпорындарда, ұйымдарда және
мекемелерде сақталады.
Көшіру шараларын ұйымдастыру мен өткізу күрделі іс. Содықтан да дер
кезінде көшіруді жоспарлау, әсіресе транспорт пен материалдық-техникалық
жағынан қамтамасыз ету жөніндегі мәселелерді іс-жүзінде шешу үшін тиісті
Советтердің шешімімен қалалар мен қалалық аудандарда көшіру жөніндегі
комиссия құрылады. Оларды халық депутаттары Советі атқару комтеті
председателінің орынбасарларының бірі басқарады. Олар өздерінің қызметін
бүкіл азаматтық қорғаныс штабтарымен бірге ұйымдастырады.
Бұл көшіру комиссияларына мынадай негізгі міндеттер жүктеледі:
- таратып орналастыруға және көшіруге жататын тұрғындарыдың, мекемелер
мен ұйымдарды қабылдау және орналастыру мүмкіндіктерін білу;
- қала сыртындағы зонадағы аудандар мен елді мекендерді қаланың
аудандарына, кәсіпорындарына, мекемелері мен ұйымдарына бөліп қою;
- транспорт құралдарының есебін алу және бөліп таратып орналасытыру мен
көшіру жөніндегі тасымалдауларды жүргізу үшін оларды объектілер
арасында бөліп қою;
- таратып орналастырғандар мен көшірілгендерді материалдық, техникалық
және басқа да қамтамасыз ету түрлері бойынша мәселелерді шешу;
- жаяу жүретін колоннаның құрамын және олардың қозғалу маршрутын
белгілеу;
- таратып орналастыру мен көшірудің мерзімін белгілеу.
Кәсіпорындарда, ұйымдар мен мекемелерде тікелей көндіру
шараларынжүргізу үшін олардың басшыларының шешімдерімен объектілік көшіру
комиссиялары құрылады. Олар аудандық (қалалық) көшіру комиссияларымен
байланыс жасап, мынадай мәселелерді шешеді:
- таратып орналастырылатын жұмысшылардың, қызметшілердің және көшіруге
жататын отбасылар мүшелерін есепке алу;
- жаяу жүретін колонна құрамын белгілеу және олардың жүретін маршрутын
нақтылау;
- транспортпен қамтамасыз ету мәселесін шешу;
- аралық көшіру пунктін таратып орналастырылатын және көшірілетін
аудандарды, оған бару үшін транспортқа отырғызылатын және жеткен соң
түсірілетін пункттерді дайындау;
- көшірілген халықты қабылдау комиссиясымен және селолық жерлердегі
көшіп келгендерді қабылдау пункттерімен байланыс орнату және олармен
бірлесе отырып, көшіп келгендерді орналастырып, оларға жұмыс тауып
беру материалдық жағынан қамтамасыз ету, дәрігерлік және тұрмыстық
қызмет көрсету мәселелерін шешу.
Селолық, аудандық, поселкелік және ауылдық Советтерде көшіп келгендерді
қабылдау комиссиясы құрылады. Бұл комиссияларға көшіп келген халықты
қабылдау мен орналастыруға байланысты барлық міндеттер жүктелінеді. Көшіп
келегн халықты еңбекке орналастыру, оларды азық-түлікпен және күнделікті
тұтынатын заттармен қамтамасыз етіп отыру мәселесі тиісті жергілікті Совет
органдары тарапынан жалпы негізде шешіліп отырады.
Қорыта айтқанда, категорияланған қалалардың халқын көшіруді басқа
қорғаныс шараларымен бірге үйлестіріп дер кезінде жүргізу жаппай зақымдаушы
құралдардан тұрғындарды қорғаудың негізгі әдістерінің бірі. Көшіру тиісті
басшы органдардың ерекше шешім бойынша жүргізілетіні белгілі. Халық көшіру
шараларын жүргізу кезінде өз міндеттері мен не істеу керектігін айқын
білуге тиіс.

Жеке қорғаныс құралдары
Жеке қоғаныс құралдары адамдардың радиоактивтік улағыш заттар мен
бактериологиялық (биологиялық) құралдардан қорғануына арналған. Оларға
тыныс алу органдарын қоғау құралдары (противогаздар, респираторлар, шаң-
тозаңға қарсы мақта-дәке таңғыштар және мата маскалар, теріні қорғау
құралдары), қорғау киімдері, теріні қорғайтын көмекші құралдар, сондай-ақ
медициналық жеке қорғау құралдары жатады.
Сүзгіз противогаздар (ГП-5, ГП-5М, ГП-4У және басқалары) тыныс алу
органдарын қорғайтын жеке қоғанау құралдарына жатады. Ол адамды
радиоактивтік заттардар газ, түтін, бу, тұман (аэрозоль) және сұйық-тамшы
түрнде қолданылатын улағыш заттардың, айналадағы ортада ұсақ сұйық
бөлшектер немесе кепкен бактериялар мен вирустық рецептуралар түрінде
болатын ауру тудыратын микробтардың әсерінен қорғауға арналған.

1-сурет Сүзгіш противогаздар.
а – ГП-5 противогазы; б – ГП-4У
противогазы

1 – сүзгіш-сорғыш қорап; 2 – бет бөлігі (ГП-5 противогазында – шлем-маска,
ГП-4У противогазында-маска); 3 – противгазды алып жүруге арналған
сумка; 4 – жалғағыш түтік; 5 – терлемейтін пленкасы бар қорап ГП-5
противогазы суретінің оң жағында ГП-5М противогазы комплексіне кіретін
мембрана қорапты шлем-маска.

Сүзгіш противогаздың қорғаныштық әрекеті зақымданған ауадан улағыш,
радиоактивтік және бактериялық құралдарды адамның тыныс мүшелеріне
жеткізбей сорып алатын химиялық затпен және тұманға қарсы сүзгімен
тазартуға негізделген.
Сүзгіш противогаз сүзгі-сорғыш қорап пен бет бөлігінен тұрады. Бұлардан
басқа противогаз комплектісіне противогазды сақтауға және алып жүруге
арналған сумка мен противогаз әйнегін терлетпейтін пленкалар салынған
қорапта кіреді. ГП-5 және ГП-5М противогаздарды (1-сурет) шағын көлемді
сүзгі-сорғыш қорап және бетке киетін шлем-маскадан тұрады. ГП-5М
противогазының комплектісіне мембраналы қорабы бар қорапта сөйлеуге
арналған қондырғы орнатылған (шлем-маска, ал ГП4У (1б-серет) противогазына
сүзгі-сорғышы бар үлкен көлемді қорап (ГП-4У үлгілі) және бетке киетін
бөлігін жалғастырушы түтігі бар маска кіреді.
Противогаздың сүзгі-сорғыш қорабы ауаны радиоактивтік, улағыш және
бактериялық (биологиялық) заттардан тазартады. Қораптың металл корпусында
арнаулы сорғыш пен түтігіне қарсы сүзгі орнатылған. Ішке сорылған ауа
алдымен сүзгіден өтеді, мұнда шаң-тозаң, түтін тұманның ұсақ бөлшектері
сүзіліп қалады, ал одан әрі сорғыштан өткен кезде одан улағыш заттардың буы
ұсақталып қалады.
Противогаздың бетке киетін бөлігі сүзгі-сорғыш қорапта тазарған ауаны
тыныс жолдарына жіберуге және көзді, бетті улағыш, радиоактивтік заттардан
және бактериялық (биологиялық) құралдардан қорғауға арналған. Ол да ядролық
жарылыс кезінде болатын жарықтың сәуле шарпуын әлсіретіп, түрлі от
шарпуларынан қорғайды. Противогаздың бетке киетін бөлігі резинадан жасалған
шлем-маскадан, көзәйнектен, клапанды қорап пен түтік жалғастыратын
трубкадан тұрады. Клапанды қорап ауа ағынын реттеуге арналған. Қорап ішке
ауа жіберетін және оны сыртқа шығаратын негізгі және қосымша екі клапаннан
тұрады. Жалғастырушы трубка шлем-масканы сүзгіш-сорғыш қораппен қосады.
Егер противогаз адам бетіне дәл таңдалып алынса және ақаусыз болса, ол
сенімді қорғау құралы бола алады. Дұрыс таңдап алынған шлем-маска бетті
тығыз жауып тұрады. Ауа тыныс мүшелеріне өтпейді.

2-сурет. Сүзгіш противогаздың бет бөлігі размерін таңдап алу үшін
адамның бетін өлшеу
а – шлем-маска; б – маска үшін

Шлем-маска 5 түрлі бет аумағы өлшемімен (мембраналы қорап – төрт), ал
маскалар үшін үш түрлі аумағы өлшеммен шығарылады. Противогаз мөлшері шлем-
маска мен масканың иек астында көрсетіледі.
Шлем-маска противогаздың сүзгі-сорғыш қорабына винтті трубка арқылы
жалғанады. Маска сүзгі-сорғыш қораппен трубка арқылы жалғанады. Шлем-
масканың қажетті бет аумағы өлшемін алу 2-суретте көрсетілген. 63
сантиметрге дейінгі бет аумағы өлшеміне (мембрана қорапты шлем-маска үшін
61 сантиметрге дейін) 0 (ноль) размері алынады, 63,5-тен 65 сантиметрге
дейін (мембраналы 61,5-тен 64 сантиметрге дейін) – 2, 68,5-тен 70,5
сантиметрге дейін (67,5-тен жоғары) – 3,71 сантиметрден жоғары болғанда 4
размерлі шлем-масканы киеді.
Респираторлар мен қарапайым қорғау құралдары. – адамның тыныс
органдарын радиоактивтік заттардан (радиоактивтік шаң-тозаң, аэрозоль) және
бактериялық құралдардан қорғауға арналған. Респираторлар мен қарапайым
қорғау құралдары адамның тыныс мүшелерін улағыш заттардан қорғауға
пайдалануға жарамайды, өйткені олардың қорғағыштық қасиеттері бұл мақсатқа
арналмаған. Айналадағы ортада улағыш заттардың бар екені анықталған
жағдайда қорғаныс құралы ретінде тек противогаз ғана қолданылады.
Респираторлар мен қарапайым қорғау құралдары әрекеті радиоактивтік заттар
мен бактериялық құралдардан ауаны механикалық тазалауға (сүзуге)
негізделген.
Р-2 респираторы – адамның тыныс жолдарын радиоактивтік шаң-тозаң мен
аэрозольдан қорғайтын құрал. Оның құрылысы мыналардан: екі дем алатын және
бір дем шығаратын клапандар мен қорғаушы экраннан, екі эластикалық тоқыма
баудан, мұрын қысқыштан тұрады. Респиратордың арасы полимер талшықтарымен
толтырылған, олар сүзгіш міндетін атқарады. Дем алған уақытта ауа сыртқы
қабаттан өтіп, сүзгіге түседі, ол ауаны радиоактивтік шаңнан, аэрозольдан
тазартады, тазартылған ауа дем алу клапаны арқылы адамның тыныс жолына
барады. Дем шығарған кезде пайдаланылған ауа дем алу клапаны арқылы сыртқа
шығарылады. Р-2 респираторы адамның тыныс жолдарын радиоактивтік шаң-тозаң
мен аэрозольдан Р-2 респираторы үш түрлі бет аумағы өлшемінде шығарылады.
Тыныс жолдарының қарапайым қорғаныс құралдарына мақта-дәке таңғыштар
мен шаң-тозаңнан қорғау маскалары (ПТМ-1) жатады (3-сурет). Мақта-дәке
таңғыштарды қолдан жасау үшін ұзындығы 1 м, ені 50 см дәке қиындысын алып,
оның ішкі қабатына мақта салу керек те, қалыңдығы 1-2 см, ұзындығы 30 см,
ені 15-20 см дәкенің мақтадан шығып тұрған шетін қайырып орау керек.
Осылайша жасалған мақта-дәке таңғышты екі жағынан да қайырып ұзынынан 30-35
сантиметрдей қалдырып, қиып алады. Мақта-дәке таңғыштар ауыз бет-мұрынды
толық жабатындай болуы керек. Міне, осындай қолдан жасалынған қорғаныс
құралдары дұрыс пайдаланылса, адамның тыныс жолдары улы заттармен
зақымданудан сақтай алады.

1-сурет. Мақта-дәке таңғышы

Мақта болмай қалған жағдайда тек дәкеден ғана жасалынады. Ол үшін
сыртқы дәкенің ішіне 5-6 қабаты дәке салады. Мақта-дәке (дәке) таңғыш
иекті, ауызды және мұрынды тұтас жауып тұруға тиіс. Көзге шаң-тозаңға қарсы
қолданылатын көзілдірік киюге болады.
Шаң-тозаңнан қорғауға арналған мата маска (ПТМ-1) – қарапайым қорғаныс
құралдарының ішінде тыныс жолдарын қорғайтын ең сенімді құрал. Ол негізінен
екі бөліктен: корпус (сыртқы қабаты) пен бекіткіштен тұрады. Корпус төрт-
бес қабат матадан жасалады. Маска лекаламен пішіледі. Масканың корпусында
ойық болады, оған әйнек немесе басқа мөлдір нәрседен көз салынады. Маска
бетті тығыз жауып тұруы үшін оның жоғарғы, орта және төменгі жақтарына
резиналы бау бекітіледі.
Мата масканың жеті размері болады. Олар төмендегі кестеде көрсетілген.
1-3 размер балаларға, ал қалғандары ересек адамдарға арналған.

Беттің ұзындығы, мм Масканың размері
80-ге дейін 1
81-ден 90-ға дейін 2
91-ден 100-ге дейін 3
101-ден 110-ға дейін 4
111-ден 120-ға дейін 5
121-ден 130-ға дейін 6
131-ден жоғары 7

Радиоактивтік, химиялық және батериологиялық (биологиялық) зақым
зонасында тек тыныс органдарын ғана емес, адамды толық қорғау керек. Әскери
емес жасақтардың адам құрамы, әдетте, бұл мақсаттар үшін арнаулы қорғағыш
киімдер: Л-1 қорғағыш костюмді, қорғағыш-сүзгіш киім мен жалпы әскери
қорғағыш киімдер комплектісін пайдаланады. Зақым ошағында жұмыс істейтін
адамдар теріні қорғайтын қарапайым құралдарды пайдаланады. Олардың қатарына
өндірістік киімдер (жұмыс киімдері) – көбінесе оттан қорғайтын, брезенттен,
резина араластырып тоқылған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.