Былғары жартылай фабрикатын қосымша илеу және толықтыру

Кіріспе
Негізгі бөлім
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Аяқ киімнің жоғарғы бөлігіне арналған, хроммен иленген жартылай фабрикатты, толықтыру кезінде әртүрлі синтетикалық полимерлердің дисперсияларының анионды (МХ-30, МБМ-3 дисперсиясы, латекс ЛВ) және катионды түрлерін (латекс ЛА және дисперия МХ-30-К) қолданады. Шет елдерде қосымша илеу және толықтыру үшін әртүрлі амин шайырларын: мочевинді формальдегидті (умакол), меламинді формальдегидті (артанол WL танак МЮС), дициандиамидтің катионды Осемтан К-33, рентинган К-б, резинтан-К, отамол, сатилан) шайырларын (дразил-I, резитан - А) пайдаланады.
Полимердің анионды түрінің дисперсиялық бөлшектерінің жартылай фабрикатқа тереңдей енуін және олардың сіңу дәрежесін, дисперсиялық рН-ын көтеру жолымен ретке келтіруге болады. Әдетте дисперсиясының анионды түрінің рН-ын аммиактың судағы ерітіндісімен рН-5-9 дейін түзетеді. рН-8,5-нан аз болған кезде дисперсия коагуляцияға түсуі мүмкін, бұл жартылай фабрикаттың беткі қабатының шайырлануына алып келеді. рН - 9,5-тен жоғары болса, полимер дисперсиясының сіңіру тұрақтылығы артады, бұл сұйықтағы полимердің азайу дәрежесін төмендетеді. Егер толықтыруды катионды түрдегі дисперсиямен жүргізсе, онда оларды алдын-ала иондік емес эмульгатормен тұрақтандырады, мысалы, ДС-10 синтанолмен (катионды дисперсиянын рН-ын арттырмайды, себебі сілтіні қосқан кезде олар коагуляцияға түседі). Былғарыға аминды шайырлардың бірқалыпты және тереңірек енуіне бейтараптау процесі мәнді әсер етеді. Былғарыны дициандиамидті шайырмен толықтыру және қосымша илеу кезінде бейтараптауды кальций формиатымен жүргізу орынды, себебі ол өзен қабатына біркелкі бейтараптайды, бұл былғарыдағы шайыр мөлшерінің күрт өсуіне әсерін тигізеді. Бейтараптаудың соңында сұйықтық рН-ны 48-5,0 болуы керек, ал қосымша илеуден кейін 4,7-5,0. Полимер дисперсиясымен толықтыру процесінде жартылай фабрикаттағы полимер мөлшерін анықтау әдісі, толтыру процесінде толықтырғыштардың қанша проценті пайдаланғаның және онын құр пайдасыз кеткен шығынын, бастапқы және пайдаланған полимердің мөлшері арқылы есептеуге мүмкіндік береді.
Әбден мұқият шайқалған 5 см3 сұйықты сыйымдылығы 100-150 мл өлшенген шыны ыдысқа құйып, булап қалдығын 95-100°С температурада кептіргіш шкафта тұрақты салмаққа дейін (а) кептіреді. Бос шыны ыдыстың салмағымен және ішінде құрғақ қалдығы бар шыны ыдыстың салмағының арасындағы айырмашылық арқылы сұйықта полимер мөлшерін анықтайды. Полимер мөлшері, г/л:
Фарфорлы шыны ыдысқа 5-6 г (жуылып кептірілген) таза өзен құмын салып, беткі қабатын 5см3 пайдаланған ерітіндімен сулайды. Содан кейін, кептіргіш шкафта 95-100°С температурада, құмды шыны таяқшамен қайта-қайта араластыра отырып, 2-3 сағат кептіреді.
Құммен араласып кеткен қоспаны қағаздан жасалынған гильзаға ауыстырады да, 2 сағат аралығында полимерды дихлорэтан мен майлағыш заттарды бөліп алуға арналған аспапта экстракциялайды. Содан кейін еріткішті айырып, қалдықты тұрақты салмаққа (а) дейін 95-100°С температурада кептіргіш шкафта кептіреді. Пайдаланған сұйықты полимер мөлшері, г/л:

1. Страхов И.П., Шестакова И.С, Куциди Д.А и др. Под ред. проф./ И.П., Страхова. Химия технология кожи и меха. Учебник для вузов, 4-е изд., перераб и доп, - М., Легпромбытиздат, 1985, 496 с, ил.
2. Мадиев У.К. Минеральное дубление в производстве кож.- М., Легпромбытиздат, 1987, 120 с.