Қазақстан Республикасының қорықтық аймақтары

Жоспар:

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім
а) Қазақстан Республикасының қорықтық аймақтары
б) Қазақстан Республикасының табиғатын қорғау

3. Қорытынды

4. Қолданылған әдебиеттер

Қолданылған әдебиеттер:

1. "Экология" - Ә. Байсенова, Ж. Шілдебаев. Алматы 2002 ж.
2. "Экология" - Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т., Алматы 2000 ж.
3. "Қазақстан" – ұлттық энциклопедия, 1,2,3,4,5,6 томдар, Алматы 1995 - 2006 ж.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қорықтар — бұл табиғат объектілерін қорғаудың ең жоғары формасы. Қорық
аумағы шаруашылық кешендерінен босатылып, онда кен өндіру, кұрылыс салу, аң-
құс ату, балық аулау, шөп шабу, мал жаю және ағаш дайындау сияқты табиғат
байлықтарына нұқсан келтіретін әрекеттерге тыйым салынады. Сонымен қатар,
қорық аумағына улы химикаттарды шашуға және басқа жерлердің өсімдіктері мен
жануарларын жерсіндіруге болмайды. Бір сөзбен айтқанда, қорық
ұйымдастырылған жердің табиғаты сол аймақтың ерекше ландшафтысы мен
географиялық белдеуінің үлгісі ретінде қорғалуы кажет. Қорықтағы
экологиялық процестердің барлығы адамның араласуынсыз табиғи жағдайда
өтеді. Адам оның бақылаушысы, зерттеушісі ғана. Сол себепті де қорықтарды
соңғы кезде ашық аспан астындағы нағыз табиғат лабораториясы деп те атап
жүр. Өйткені мүнда ұзақ жылдар бойына табиғат кешендерін табиғи жағдайда
ғылыми зерттеу, табиғат жылнамаларын жүргізу сияқты алуан түрлі жұмыстар
жүзеге асырылады. Қорықтарда тек саны азайып, жойылып кетуге жақын тұрған
жануарлар мен аса бағалы өсімдіктер ғана қамқорлыққа алынып қоймай, сонымен
қатар, өлкеміздің көрікті табиғат ландшафтылары — табиғат кешендері сол
қалпында сақталады. Міне, сондықтан да болашпақ ұрпаққа табиғат байлықтарын
кемеліне келтіре, көркейген қалпында сақтауда қорықтардың алатын орны
ерекше.

Негізгі бөлім

Шындығында да кең-байтақ республикамызда қорықтардың аздығы кімді болса
да ойландырмай қоймайды. Қазақстанда ұйымдастырылған Ақсу-Жабағылы (1926),
Алматы (1931), Наурызым (1934), Барсакелмес (1939), Қорғалжын (1958) және
Марқакөл (1976), Үстірт (1994), Батыс Алтай (1997), Алакөл (1998) қорыктары
табиғат байлықтарын қорғау ісіне орасан зор үлес қосып отыр.
Енді аталған қорықтардың бүгінімен танысып, ертеңіне көз жіберіп көрейік.
Талас Алатауының солтүстік-батыс сілемдерін және оған іргелес жатқан Өгем
жоталарын камтыған Ақсу-Жабағылы мемлекеттік қорығы — 1926 жылдың 14
маусымында үйымдастырылған. Бұл қорықты ұйымдастырудағы басты мақсат -
Батыс Тянь-Шань тауының өзіндік ерекшелігі бар табиғат ландшафтыларын —
табиғат кешендерін сақтап қалу еді. Бастапқыда қорық аумағының ауданы — 30
мың га шамасында болса, казір оның алып жатқан жер көлемі - 74416 га. Ақсу-
Жабағылы қорығы Оңтүстік Қазақстан облысының оңтүстік-шығыс бөлігінде, яғни
Жамбыл облысымен, көршілес Қырғызстан және Өзбекстан республикаларының
шекараларымен түтсетін жерде орналасқан. Бұл корықтың негізгі аумағынан
басқа, жалғасып жатқан екі филиалы — Әулие сай және Қарабастау
палеонтологиялық қорыққорлары бар. Мұнда осыдан 150 миллион жыл бұрын
тіршілік еткен жануарлар мен өсімдіктердің тасқа айналған қалдықтары
шоғырланған. Әулие сай Қошқарата өзені аңғарының сол жақ жағалауында
орналасқан. Ал 125 га аумақты қамтыған Қарабастау бөлігі Қаратаудың
Боралдай жотасында орналаскан.
Ақсу-Жабағылы қорығының басым бөлігі 1000—4000 метрлік биіктік аралығын
қамтиды. Мұнда табиғат белдеулері биіктік бойынша таралған. Шөлейт дала,
ұсақ шоқылы дала, аршалы-шабындықты дала, субальпі мен альпі шалғындығы
және мәңгі мұздықты белдемдер кезектесіп, табиғаттың түрліше көрінісін
береді. Аталған белдемдердің табиғат жағдайларына байланысты ол жерлерде
өсетін өсімдіктер дүниесі де сан алуан. Мысалы, Ақсу-Жабағылы қорығының
аумағында жоғары және төменгі сатыдағы өсімдіктердің 1465 түрі өседі. Соның
ішінде, сүректі ағаштардың 16 түрі және бұталардың 62 түрі кездеседі. Талас
терегі, тал мен қайын, шетен мен үйеңкі, жабайы алма мен долана, мойыл мен
регель алмұрты сияқты ағаштар мен бұталар тау беткейлерінде, өзен
аңғарларында орманды алқап құрайды. Ал тамаша аршалы ормандар үлесіне қорық
жерінің 30%-ы тиеді. Ормандар арасы мен жазықтықтарда әсем гүлдер мен кек
майса шалғындар жасыл кілем сияқты қалың өскен. Жасыл желекке оранған бұл
өлке, жануарлар дүниесіне де өте бай. Мұнда қанаттылардың 238 түрі, сүт
қоректілердің 42 түрі, бауырымен жорғалаушылардың 9 түрі, қос мекенділердің
2 түрі және балықтың 2 түрі тіршілік етеді. Ал омыртқасыз жануарлар дүниесі
өзінің түрі жағынан өте бай. Қорық жерін мекендейтін жануарлардың ішінде
кәсіптік маңызы бар — арқар, таутеке, елік, марал, жабайы шошқа сияқты
аңдар өздерін еркін се-зеді. Жемтігін аңдыған жыртқыштар — барыс, аю,
түлкі, борсықтар қорықтан жайлы қоныс тапқан. Әсіресе аса сиреп кеткен
бүркіт, жқмақ торғай, көк суыр, ұлар сияқты аң-құстардың өсіп-өнуі үшін
қорық аумағы өте қолайлы.
Фаунасы мен флорасы осындай бай болғандықтан, олардың биологиясын,
тіршілік ерекшеліктерін жан-жақты зерттеу жұмыстары қорықты ұйымдастырған
алғашқы жылдардан бастап-ақ жақсы жолға қойылған. Қорықта 1935 жылдан
бастап ғылыми қызметкерлер зерттеу жұмыстарымен жүйелі әрі тұрақты түрде
айналысады. Солардың негізінде табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, қорғау
жолдары жүзеге асырылып табиғат қорғау ісі насихатталып отырады. Қорықтың
әсем табиғаты, оны тамашалап келушілерді тәнті етеді. Ақсу-Жабағылы қорығы
өзінің жарты ғасырлық тарихындареспубликаның табиғатын қорғау ісінде орасан
зор үлес қосып ЮНЕСКО белгіленген халықаралақ маңызы бар қорықтар қатарына
жатқызылған.

Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын аймақтары

Р.с.ЕҚА аттары Көлемі Қорғайтын объектісі Орналасқан Құрылған
(мың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.