Кәсіпорынды сатып алу-сату шарты

1. Кәсіпорынды сатып алу.сату шарты
2. Кәсіпорынды сату шартының элементтері.
3. Кәсіпорынды сату шартының мерзімі.
4. Кәсіпорынды сату шартының нысаны.
5. Кәсіпорынды сату шартының мазмұны.

Кәсіпорынды сатып алу-сату шартының түрі болып табылады. Оның мазмұнының ерекшелігі кәсіпорынның мүліктік кешен ретіндегі ерекшеліктеріне байланысты болып келеді. Кәсіпорынды сату тәртібі Қазақстан Республикасы АК 493-500-баптарында белгіленеді, одан басқа кәсіпорындарды сату қатынастарына «Жекешелендіру туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің (заң күші бар) 23 желтоқсан, 1995 ж. Жарлығы және басқа да заңнама күшінде болып келеді.
«Кәсіпорын» түсінігі Қазақстан Республикасың заңнамасында екі мағынада қолданылады. Біріншіден, кәсіпорындар бұл мемлекет меншігі негізінде құрылған заңды тұлғалар. Екіншіден, кәсіпорын – кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін пайдаланылатын мүліктік кешен, оның режимі ҚР АК 119-бабымен және өзге де аңнама нормаларымен анықталады. Айтылған азаматтық құқық объектісі заңды тұлғаның ұйымдастыру – құқықтық нысанынан байланыссыз тұрмыс етуі мүмкін. Тіпті жеке кәсіпкердің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін қолданатын мүлкі де кәсіпорын болып табылуы мүмкін.
Бұдан бұрын мүлікке иемденген заңды тұлға коммерциялық болып келмеген мүлікті кәсіпорын қылып бағалаған кезде басты мәнге иемденбейді. Ең бастысы – оны мүліктік кешен ретінде кәсіпкерлік мақсатта пайдалану мүмкіншілігі.
Жекешелендіру объектілерін сату бойынша аукциондарды ұйымдастыру және өткізу ережелеріндегі тәртәптеріне көз салсақ, біз осыған растау таба аламыз. Аталмыш ережелерде жекешелендіру объектісі болып бірдей мемлекеттік кәсіпорын және мекеме (мүліктік кешендер) анықталған.
Біздің мақсатымызға азаматтық құқық объектісі ретінде кәсәпорынды толық бағалау кірмейді. Оларға байланысты жасалатын шаттардың мазмұндарына әсерін тигізетін аспектілерін ғана қозғаймыз. Бірінші кезекте азаматтық құқық объектісі ретіндегі кәсіпорын құрамының күрделілігіне назар аударымыз. Сөзсіз, кәсіпорын бір күрделі зат есебінде азаматтық айналымда болады. Оған қатысты мәмілені жасау мүліктік кешен – кәсіпорынның барлық құрамдарының заңдық тағдырының өзгеруіне әкеліп соғады.
Сонымен қатар, осындай кешенде бірлескен, мүліктің әр текті құрамы, кәсіпорынды сату шарты мазмұнының ерекшелігінің бар екендігіне әсер етпеуі мүмкін емес. Сұрақты қиындатпай ескертейік, мысалы, затты және мүліктік құқықты сату тәртібі оларға байланысты бірдей сатып слу-сату шарты жасалғанына қарамастан сәйкес келмеуі мүмкін. Кәсіпорын құрамына кіретін әрбір бөлек мүлікке тараптардың бөлек құқықтары мен міндеттері өзгешеленуі мүмкін. Сондықтан кәсіпорынды сату шартының мазмұнына да күрделі («полимерлік») болып келеді. Одан басқа кәсіпорын жылжымайтын мүлікке теңеледі. Осы себептен, оларға байланысты сатып алу-сату шарттары жылжымайтын мүліктің құқықтық тәртібі ескеріле отырып жасалады. Бұдан бұрын айтылғандай, республиканың азаматтық құқығында жылжымайтын мүлікті сатып алу-сатуды реттейтін нормалар жоқ, сондықтан, кәсіпорынды сату шарттарын жасағанда осымен байланысты қиындықтар кездеседі. Талданылған құқықтық материалдың құқықтық материалдың жаңалығы кәсіпорынды сатып алу-сату шарты мазмұнын және барлық өзге ерекшеліктерін жан-жақты зерттеуді талап етеді.