Дисперістік жүйелердің электрокинетикалық қасиеті
І Кіріспе.
ІІ Негізгі бөлім.
1 .Дисперісті жүйелердің негізгі қасиеттері.
2.Электрокинетикалық құбылыстар және қасиеттері.
3. Электрофорез
4. Электроосмос
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер.
ІІ Негізгі бөлім.
1 .Дисперісті жүйелердің негізгі қасиеттері.
2.Электрокинетикалық құбылыстар және қасиеттері.
3. Электрофорез
4. Электроосмос
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер.
Ағылшын химигі Томос Грим (1860 ж) желім,желатин, альбумин және крахмал сияқты заттар,кәдімгі ерітінділерден пергамент немесе колладийден дайындалған жарғақтан өту қаблеті бойынша өзгеше болатындығын табады. Егер колладиден жасалған шағын дорба ішекке қант пен желім ерітіндісін салып, осы дорбашаны ағынды суға салса, дорбаша қабырғасынан қант ерітіндісі жеңіл өтеді де желім дорбашада қалып қояды.Мұндай әдісті диализ (сүзу) дейді. Өтпей қалатын заттарды гректің « коllа» - «желім» деген сөзіне баламалап коллоидтар деп атайды. Томос Грим дисперстік жүйенің қасиетін зерттейтін коллоидты химияның негізгі қалаушы.
Шын ерітінділер- гомогенді жүйелер, ондағы бөлшектер ион, атом және молекула 5 км жоғары өлшемінде болады. Жүйедегі бөлшек өлшемдерін бірнеше ондаған есе үлкейткенде гетерогенді жүйеге айналады. Мұндай жүйелерді дисперістік ( ұсақ, майдалық) жүйелер дейді , ол екі фазадан тұрады: дисперісті орта және дисперісті фаза (дисперісті ортада аса ұнтақталған бөлшектер).
Дисперіістік жүйенің маңызды сипаттамасы дисперістік дәрежесі, яғни дисперістік фаза бөлшектерінің орташа өлшемі.Барлық жүйелер дисперістік дәрежесі бойынша бөлінеді .
1.Молекулалы- дисперісті , ондағы зат бөлшек тері ион, атом, молекула түріне жүреді .
Бұл шын ерітінділер.
2.Дисперісті немесе ірі дисперісті жүйелер, ондағы бөлшектер өлшемі 10-6 м дейін, олар турақсыздану және уақыт өткен сайын дисперістік фазаға дисперістік ортаға бөлінеді:
3.Жоғары дисперісті немесе коллоидты жүйелер ондағы бөлшектердің орташа диаметрі 10-6 -10-9 м аралығында, бұлар едәуір тұрақты.
Дисперістік орта мен дисперістік фазаның агрегаттық күйіне байланысты дисперістік жүйе түрлері болады.
Дисперісті жүйелердің негізгі түрлері.
Шын ерітінділер- гомогенді жүйелер, ондағы бөлшектер ион, атом және молекула 5 км жоғары өлшемінде болады. Жүйедегі бөлшек өлшемдерін бірнеше ондаған есе үлкейткенде гетерогенді жүйеге айналады. Мұндай жүйелерді дисперістік ( ұсақ, майдалық) жүйелер дейді , ол екі фазадан тұрады: дисперісті орта және дисперісті фаза (дисперісті ортада аса ұнтақталған бөлшектер).
Дисперіістік жүйенің маңызды сипаттамасы дисперістік дәрежесі, яғни дисперістік фаза бөлшектерінің орташа өлшемі.Барлық жүйелер дисперістік дәрежесі бойынша бөлінеді .
1.Молекулалы- дисперісті , ондағы зат бөлшек тері ион, атом, молекула түріне жүреді .
Бұл шын ерітінділер.
2.Дисперісті немесе ірі дисперісті жүйелер, ондағы бөлшектер өлшемі 10-6 м дейін, олар турақсыздану және уақыт өткен сайын дисперістік фазаға дисперістік ортаға бөлінеді:
3.Жоғары дисперісті немесе коллоидты жүйелер ондағы бөлшектердің орташа диаметрі 10-6 -10-9 м аралығында, бұлар едәуір тұрақты.
Дисперістік орта мен дисперістік фазаның агрегаттық күйіне байланысты дисперістік жүйе түрлері болады.
Дисперісті жүйелердің негізгі түрлері.
1.Ә.Қ.Патсаев .С.А.Шитыбаев Қ.Н.Дауренбеков «Бейорганикалық және физколоидтық химия» Шымкент.2005 жыл.
2. Ә.Қ.Патсаев . Қ.Н.Дауренбеков «Бейорганикалық химия пәнінен тәжірибелік – зертханалық сабақтарына қолданба»
3.Х.Б.Алиханова «Галогендеу реакциялары» (оқу құралы)
4.. Ә.Қ.Патсаев С.Ж.Жайлау «Органикалық химия негіздері» Шымкент.2005 жыл.ІІІ кітап.
Ә.Қ.Патсаев .С.А.Шитыбаев «Бейорганикалық және физколоидтық химияның тәжірибелік – зертханалық сабақтарына қолданба» Шымкент.2006 жыл.
2. Ә.Қ.Патсаев . Қ.Н.Дауренбеков «Бейорганикалық химия пәнінен тәжірибелік – зертханалық сабақтарына қолданба»
3.Х.Б.Алиханова «Галогендеу реакциялары» (оқу құралы)
4.. Ә.Қ.Патсаев С.Ж.Жайлау «Органикалық химия негіздері» Шымкент.2005 жыл.ІІІ кітап.
Ә.Қ.Патсаев .С.А.Шитыбаев «Бейорганикалық және физколоидтық химияның тәжірибелік – зертханалық сабақтарына қолданба» Шымкент.2006 жыл.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау
министрлігі.
Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті.
Кафедра:___________________________ __
СӨЖ
Тақырыбы:__Дисперістік жүйелердің электрокинетикалық қасиеті .
Электрофорез. Электроосмос.
Қабылдаған:_____________________
Орындаған: 119топ ЖМФ
Сұлтанбекова А.Н.
2010 жыл
Жоспар
І Кіріспе.
ІІ Негізгі бөлім.
1 .Дисперісті жүйелердің негізгі қасиеттері.
2.Электрокинетикалық құбылыстар және қасиеттері.
3. Электрофорез
4. Электроосмос
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер.
Дисперісті жүйе туралы түсінік:
Ағылшын химигі Томос Грим (1860 ж) желім,желатин, альбумин және крахмал
сияқты заттар,кәдімгі ерітінділерден пергамент немесе колладийден
дайындалған жарғақтан өту қаблеті бойынша өзгеше болатындығын табады. Егер
колладиден жасалған шағын дорба ішекке қант пен желім ерітіндісін салып,
осы дорбашаны ағынды суға салса, дорбаша қабырғасынан қант ерітіндісі
жеңіл өтеді де желім дорбашада қалып қояды.Мұндай әдісті диализ (сүзу)
дейді. Өтпей қалатын заттарды гректің коllа - желім деген сөзіне
баламалап коллоидтар деп атайды. Томос Грим дисперстік жүйенің қасиетін
зерттейтін коллоидты химияның негізгі қалаушы.
Шын ерітінділер- гомогенді жүйелер, ондағы бөлшектер ион, атом және
молекула 5 км жоғары өлшемінде болады. Жүйедегі бөлшек өлшемдерін бірнеше
ондаған есе үлкейткенде гетерогенді жүйеге айналады. Мұндай жүйелерді
дисперістік ( ұсақ, майдалық) жүйелер дейді , ол екі фазадан тұрады:
дисперісті орта және дисперісті фаза (дисперісті ортада аса ұнтақталған
бөлшектер).
Дисперіістік жүйенің маңызды сипаттамасы дисперістік дәрежесі, яғни
дисперістік фаза бөлшектерінің орташа өлшемі.Барлық жүйелер
дисперістік дәрежесі бойынша бөлінеді .
1.Молекулалы- дисперісті , ондағы зат бөлшек тері ион, атом,
молекула түріне жүреді .
Бұл шын ерітінділер.
2.Дисперісті немесе ірі дисперісті жүйелер, ондағы бөлшектер өлшемі
10-6 м дейін, олар турақсыздану және уақыт өткен сайын дисперістік фазаға
дисперістік ортаға бөлінеді:
3.Жоғары дисперісті немесе коллоидты жүйелер ондағы бөлшектердің
орташа диаметрі 10-6 -10-9 м аралығында, бұлар едәуір тұрақты.
Дисперістік орта мен дисперістік фазаның агрегаттық күйіне байланысты
дисперістік жүйе түрлері болады.
Дисперісті жүйелердің негізгі түрлері.
Дисперістік орта Дисперістік фаза Дисперістік жүйе
Сұйық Қатты Жүзгіндер ,
зольдер,(бояулар)
Сұйық Сұйық Эмульсия (сүт,майонез)
Сұйық Газ тәрізді Көбіктер
Газ тәрізді Қатты Аэрозольдер (түтін,шаң)
Газ тәрізді Сұйық Аэрозольдер
( тұман, бұлт)
Қатты Қатты Тау жиныстары, балқыма
қала
Қатты Сұйық Қанша эмулсия
(май)гель,(желе, агар)
Қатты Газ тәрізді Кеуек метериалдар
( қыш, немза)
Дисперістік жүйелер арасындағы коллоидтық ерітінділердің
(зольдердің) орны ерекше-ол дисперістік орташа сұйық жоғары жүйе
коллоидтық бөлшектерді мелцилла дейді.
Мелцилла құрылысын аса суйық күміс нитраты мен калий йодиді
ерітінділерді әрекеттескенде амияктың , күміс йодідінің коллоидты
ерітіндісі түзілуі мысалында қарастырайық:
Аg NO 3 +KI= Ag I + KNO 3
Ag+ + NO- 3+ K+ + I- = Ag I+ K + + NO- 3
Ерімейтін күміс йодиді коллоидты бөлшектің ядросын- күміс йодиды
микрокристалын түзеді және ол AgI көптеген m молекуласынан тұрады:
m (AgI )- коллоидты бөлшектің ядросы.
Ядроның бөлшек қабығына ерітіндіде бар иондарының бірі берілген
жағдайда , не күміс иондарының, не йод иондарының біреуі адсор
бцияланады.Егер коллоидты ерітінді калий йодиді артық кезінде алынса ,
онда ядро йод иондар адсорбцияланады.Олар ядроның торын толықтыра
аяқтап , адсорбциялық қабат түзік және ядроға өз зарядын беріп, оны
теріс зарядтайды:
m [Ag I] nI –
Ядро бетіне адсорбцияланып, оған тиісті заряд беретін иондарды
потенциал анықтаушы иондар деп атайды.Сондай-ақ ерітіндіде потенциал
анықтаушы иондарға таңбасы бойынша кері болатын иондар да бар,оларды қарсы
иондар деп атайды .Біздің мысалдағы иондар, ол калий катиондары К+, оны
адсорбциялық қабаттағы потенциал анықтаушы иондары электростатикалық
таратады. Қарсы иондардың К + белгілі бөлімі адсорбциялық қабатқа енеді.
Ядро мен адсорбциялық қабатты гранула
( түйір) деп атайды.
{m [Ag I] n I- (n x) K + } X-
Ядро адсорбциялық қабат
Гранула
Қарсы иондардың қалған бөлшектері иондардың диффузиялық қабатын
құрайды.Адсорбциялық және диффузиялық қабаттармен бірге ядро электр
бейторапты бөлшекті – мицелонны құрайды:
{ m [Ag I] nI- (n-x) K+ } x- XK+
Гранула Диффузиялық қабат
Мицелла
Коллоидты ерітінділерге (зольдерге) электрометті қосқанда түйір заряды,
бұл бөлшектердің жабысуына әкеледі. Осылайша колоидтық бөлшектердің үлкен
агрегатқа айналуын үю ( коагуляция) да.
Үю нәтіжесінде бөлшектер не салмақтық күш әсерінен түнбаға түсуі
мүмкін ( бұл процесті седиментация дейді). Не жартылай қатты сертімді
массаға ( гель не сіркер) айналуы мүмкін.
Коллоиидты ерітінділер организмдердің тіршілігінде үлкен рөл
атқарады және әртүрлі технологиялық процестерде кезінен қолданылады :
сабын қайнатуда,қағаз тоқыма өнеркәсібінде,дәрі-дәрмек және т.б
өндірістерде.
Дисперсті деп газ, сұйық не қатты ортада тіркелкі таралған көптелген ұсақ
бөлшектерден тұратын жүйелерді айтады.Дисперісті жүйелерге, мұнан басқа,
түтікшелі- кеуек денелер ( топырақ, тау жыныстары, катализаторлар) да
жатады.Дисперісті сөзі латынның dispezsus - ұнтақталған, майдаланған
сөзінен туындайды..Кез-келген заттың майдалану дәрежесін дисперістілік (
Д ) шамасымен сипаттаймыз
Д= 1 ; ( см -1)
а
Демек дисперістілік-ұнтақталған бөлшектің диаметрінің немесе көлденең
қимасының ұзындығының (а) кері шамасымен анықталады.Бөлшектің
дисперістілігі артқан сайын оның меншікті беттік ауданы ( S меншік) да
артады. Барлық дисперісті жүйелерге тән негізге екі белгі бар: жоғары
дисперістілік ( майдалану) және гетерогенділік.
Дисперісті жүйелердің гетерогенділігі мынадан көрінеді: олар өзара
ерімейтін кем дегенде екі фазадан тұрады.
1.Дисперісті фаза –ұнтақталған ұсақ бөлшектер.
2.Дисперісті орта- дисперісті орта, фаза бөлшектерін кіркелкі таратушы газ,
суйық, не қатты зат.
Дисперісті жүйелерді әртүрлі белгілеріне байланысты жіктейміз.
А) Бөлшек өлшеміне байланысты жіктеу. Бөлшектердің ұнтақталу дәрежесіне
байланысты дисперісті жүйелерді 3 топқа бөлеміз:
1.Ірі дисперісті жүйелер ( жүзінділер, супензия, эмульсия, ұнтақтар)
бөлшектер радиустары 10 -2 – 10-5 см
2.Коллоидтық- дисперісті жүйелер ( зальдар), бөлшектер радиустары 10-5 -10-
7 см.
3.Момпулалық- иондық ерітінділер, бөлшектер радиустары 10-8 -10-10 см
Адам қанының этритроциттері (0,7 10 -7 см ), ішек таяқшалары (0,3 10-7
см), тұмау вирусы (1 10-7 м), алтын залы ( 1 10 -8 м), колоидты- диперісті
жүйелерге жатады.
Дисперістілік жүйесінің негізгі қасиеттеріне ( кинетикалық, оптикалық,
каталиттік) қатты әсер етеді.
Әртүрлі дисперісті жүйелердің негізгі қасиеттері.
Ірі дисперісті ( Коллоидты(ультрамикрогетерогенді) Молекулалы жүйе
микрогетерогенді) жүйе жүйе иондық(шын)
ерітінділер
Мөлдір емес жарықты Мөлдір жарықты шашыратады. Тиндаль Мөлдір,жарықты
шағылыстырады конусын көрсетеді шашыратпайды Тиндаль
конусын бермейді.
Бөлшектері қағаз Бөлшектері қағаз фильтрден өтеді Бөлшектері қағаз
фильтрден өтпейді фильтрден өтеді.
Бөлшектері Бөлшектері ультрафильтрден Бөлшектері
ультрафильтрден (целлофон, пергамент) өтпейді ультрафильтрден өтеді.
(целлофон,пергамент)
өтпейді
Гетерогенді Гетерогенді Гомагенді
Кинетикалық, Кинетикалық салыстырмалы тұрақты Кинетикалық,термодинам
термодинамикалық икалық тұрақты
тұрақсыз
Уақыт бойынша ескереді Уақыт бойынша ескертеді Ескіреді
Бөлшектері оптикалық Бөлшектері электронды Бөлшектері қазіргі
микроскоп көрінеді микроскопта,ультрамикроскопта белгілі микроскоптарда
көрінеді көрінбейді
Электрокинетикалық құбылыстар деп- электр тоғы қатысатын, екі фазадан
салыстырмалы қозғалуы кезінде гетерогенді жүйелерде пайда болатын
процестерді айтады.
Мұны 1807 жылы Ф.Ф.Рейсс ашқан.
Электрокинетикалық құбылыстардың себебі-ҚЭҚ болуы және грануланың
диффузиялық қабатқа қатысты оңай ығысуы. Электр өрісі әсер еткенде мицелла
адсорбциялық және диффузиялық қабаттар шекарасында ( бұл шекара жылжу
қабаты деп атайды) екіге бөлінеді: гранула бір плюске қарай қозғалады(
электрофорез) , диффузиялық қабат иондары екінші плюске өзімен бірге
гидратты қабықшаны ілестіре қозғалады
( электроосмос).
Электрокинетикалық қасиеттер мыналар
1.Электрофорез- сыртқы электр өрісі әсерінен дисперістік фазаның
зарядталған бөлшектерінің дисперісті ортаға қатысты қозғалуы.
2.Электроосмос- дисперісті ортаның дисперісті фазаға қатысты сыртқы
электр өрісінің әсерінен қозғалуы.
3.Сұйықтықты қысым арқылы түтікшелі жүйеге еңгізсек онда оның
ұштарында потенциалдар айырымы түзіледі, ол ағу потенциалы деп
аталады.
4. Коллоидты бөлшектер сұйық ортада шөккенде сұйықтықтың жоғарғы және
төменгі қабатттары арасында потенциалдар айырымы түзіледі, оны шөгу
(седиментация) потенциалы деп атайды.
Ағу потенциалы электроосмосқа ,ал шөгу потенциалы электрофорезға кері
құбылыс.
Өткізу әдістемесіне байланысты электрофорез қозғалмалы шекаралы
қабаттағы (тиземиустың бос электрофорезі) және зондты электрофорез
(қағаз,желім т.б сияқты тасымалдағыштарды қолдану) деп бөлінеді.
Ақсылдар ,бактериялар,вирустар заряды бар,сандықтан буферлы ерітіндіде
электр өрісінде қозғалады,қозғалу жылдамдығы бөлшек радиусына және
зарядына тәуелді.
Сондықтан электрофорез медицина мен биологияда кеңінен қолданылады.
Электрофорез көмегімен макромолекулалар қоспасының (мысалы ,қанның
сары суының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
министрлігі.
Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті.
Кафедра:___________________________ __
СӨЖ
Тақырыбы:__Дисперістік жүйелердің электрокинетикалық қасиеті .
Электрофорез. Электроосмос.
Қабылдаған:_____________________
Орындаған: 119топ ЖМФ
Сұлтанбекова А.Н.
2010 жыл
Жоспар
І Кіріспе.
ІІ Негізгі бөлім.
1 .Дисперісті жүйелердің негізгі қасиеттері.
2.Электрокинетикалық құбылыстар және қасиеттері.
3. Электрофорез
4. Электроосмос
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер.
Дисперісті жүйе туралы түсінік:
Ағылшын химигі Томос Грим (1860 ж) желім,желатин, альбумин және крахмал
сияқты заттар,кәдімгі ерітінділерден пергамент немесе колладийден
дайындалған жарғақтан өту қаблеті бойынша өзгеше болатындығын табады. Егер
колладиден жасалған шағын дорба ішекке қант пен желім ерітіндісін салып,
осы дорбашаны ағынды суға салса, дорбаша қабырғасынан қант ерітіндісі
жеңіл өтеді де желім дорбашада қалып қояды.Мұндай әдісті диализ (сүзу)
дейді. Өтпей қалатын заттарды гректің коllа - желім деген сөзіне
баламалап коллоидтар деп атайды. Томос Грим дисперстік жүйенің қасиетін
зерттейтін коллоидты химияның негізгі қалаушы.
Шын ерітінділер- гомогенді жүйелер, ондағы бөлшектер ион, атом және
молекула 5 км жоғары өлшемінде болады. Жүйедегі бөлшек өлшемдерін бірнеше
ондаған есе үлкейткенде гетерогенді жүйеге айналады. Мұндай жүйелерді
дисперістік ( ұсақ, майдалық) жүйелер дейді , ол екі фазадан тұрады:
дисперісті орта және дисперісті фаза (дисперісті ортада аса ұнтақталған
бөлшектер).
Дисперіістік жүйенің маңызды сипаттамасы дисперістік дәрежесі, яғни
дисперістік фаза бөлшектерінің орташа өлшемі.Барлық жүйелер
дисперістік дәрежесі бойынша бөлінеді .
1.Молекулалы- дисперісті , ондағы зат бөлшек тері ион, атом,
молекула түріне жүреді .
Бұл шын ерітінділер.
2.Дисперісті немесе ірі дисперісті жүйелер, ондағы бөлшектер өлшемі
10-6 м дейін, олар турақсыздану және уақыт өткен сайын дисперістік фазаға
дисперістік ортаға бөлінеді:
3.Жоғары дисперісті немесе коллоидты жүйелер ондағы бөлшектердің
орташа диаметрі 10-6 -10-9 м аралығында, бұлар едәуір тұрақты.
Дисперістік орта мен дисперістік фазаның агрегаттық күйіне байланысты
дисперістік жүйе түрлері болады.
Дисперісті жүйелердің негізгі түрлері.
Дисперістік орта Дисперістік фаза Дисперістік жүйе
Сұйық Қатты Жүзгіндер ,
зольдер,(бояулар)
Сұйық Сұйық Эмульсия (сүт,майонез)
Сұйық Газ тәрізді Көбіктер
Газ тәрізді Қатты Аэрозольдер (түтін,шаң)
Газ тәрізді Сұйық Аэрозольдер
( тұман, бұлт)
Қатты Қатты Тау жиныстары, балқыма
қала
Қатты Сұйық Қанша эмулсия
(май)гель,(желе, агар)
Қатты Газ тәрізді Кеуек метериалдар
( қыш, немза)
Дисперістік жүйелер арасындағы коллоидтық ерітінділердің
(зольдердің) орны ерекше-ол дисперістік орташа сұйық жоғары жүйе
коллоидтық бөлшектерді мелцилла дейді.
Мелцилла құрылысын аса суйық күміс нитраты мен калий йодиді
ерітінділерді әрекеттескенде амияктың , күміс йодідінің коллоидты
ерітіндісі түзілуі мысалында қарастырайық:
Аg NO 3 +KI= Ag I + KNO 3
Ag+ + NO- 3+ K+ + I- = Ag I+ K + + NO- 3
Ерімейтін күміс йодиді коллоидты бөлшектің ядросын- күміс йодиды
микрокристалын түзеді және ол AgI көптеген m молекуласынан тұрады:
m (AgI )- коллоидты бөлшектің ядросы.
Ядроның бөлшек қабығына ерітіндіде бар иондарының бірі берілген
жағдайда , не күміс иондарының, не йод иондарының біреуі адсор
бцияланады.Егер коллоидты ерітінді калий йодиді артық кезінде алынса ,
онда ядро йод иондар адсорбцияланады.Олар ядроның торын толықтыра
аяқтап , адсорбциялық қабат түзік және ядроға өз зарядын беріп, оны
теріс зарядтайды:
m [Ag I] nI –
Ядро бетіне адсорбцияланып, оған тиісті заряд беретін иондарды
потенциал анықтаушы иондар деп атайды.Сондай-ақ ерітіндіде потенциал
анықтаушы иондарға таңбасы бойынша кері болатын иондар да бар,оларды қарсы
иондар деп атайды .Біздің мысалдағы иондар, ол калий катиондары К+, оны
адсорбциялық қабаттағы потенциал анықтаушы иондары электростатикалық
таратады. Қарсы иондардың К + белгілі бөлімі адсорбциялық қабатқа енеді.
Ядро мен адсорбциялық қабатты гранула
( түйір) деп атайды.
{m [Ag I] n I- (n x) K + } X-
Ядро адсорбциялық қабат
Гранула
Қарсы иондардың қалған бөлшектері иондардың диффузиялық қабатын
құрайды.Адсорбциялық және диффузиялық қабаттармен бірге ядро электр
бейторапты бөлшекті – мицелонны құрайды:
{ m [Ag I] nI- (n-x) K+ } x- XK+
Гранула Диффузиялық қабат
Мицелла
Коллоидты ерітінділерге (зольдерге) электрометті қосқанда түйір заряды,
бұл бөлшектердің жабысуына әкеледі. Осылайша колоидтық бөлшектердің үлкен
агрегатқа айналуын үю ( коагуляция) да.
Үю нәтіжесінде бөлшектер не салмақтық күш әсерінен түнбаға түсуі
мүмкін ( бұл процесті седиментация дейді). Не жартылай қатты сертімді
массаға ( гель не сіркер) айналуы мүмкін.
Коллоиидты ерітінділер организмдердің тіршілігінде үлкен рөл
атқарады және әртүрлі технологиялық процестерде кезінен қолданылады :
сабын қайнатуда,қағаз тоқыма өнеркәсібінде,дәрі-дәрмек және т.б
өндірістерде.
Дисперсті деп газ, сұйық не қатты ортада тіркелкі таралған көптелген ұсақ
бөлшектерден тұратын жүйелерді айтады.Дисперісті жүйелерге, мұнан басқа,
түтікшелі- кеуек денелер ( топырақ, тау жыныстары, катализаторлар) да
жатады.Дисперісті сөзі латынның dispezsus - ұнтақталған, майдаланған
сөзінен туындайды..Кез-келген заттың майдалану дәрежесін дисперістілік (
Д ) шамасымен сипаттаймыз
Д= 1 ; ( см -1)
а
Демек дисперістілік-ұнтақталған бөлшектің диаметрінің немесе көлденең
қимасының ұзындығының (а) кері шамасымен анықталады.Бөлшектің
дисперістілігі артқан сайын оның меншікті беттік ауданы ( S меншік) да
артады. Барлық дисперісті жүйелерге тән негізге екі белгі бар: жоғары
дисперістілік ( майдалану) және гетерогенділік.
Дисперісті жүйелердің гетерогенділігі мынадан көрінеді: олар өзара
ерімейтін кем дегенде екі фазадан тұрады.
1.Дисперісті фаза –ұнтақталған ұсақ бөлшектер.
2.Дисперісті орта- дисперісті орта, фаза бөлшектерін кіркелкі таратушы газ,
суйық, не қатты зат.
Дисперісті жүйелерді әртүрлі белгілеріне байланысты жіктейміз.
А) Бөлшек өлшеміне байланысты жіктеу. Бөлшектердің ұнтақталу дәрежесіне
байланысты дисперісті жүйелерді 3 топқа бөлеміз:
1.Ірі дисперісті жүйелер ( жүзінділер, супензия, эмульсия, ұнтақтар)
бөлшектер радиустары 10 -2 – 10-5 см
2.Коллоидтық- дисперісті жүйелер ( зальдар), бөлшектер радиустары 10-5 -10-
7 см.
3.Момпулалық- иондық ерітінділер, бөлшектер радиустары 10-8 -10-10 см
Адам қанының этритроциттері (0,7 10 -7 см ), ішек таяқшалары (0,3 10-7
см), тұмау вирусы (1 10-7 м), алтын залы ( 1 10 -8 м), колоидты- диперісті
жүйелерге жатады.
Дисперістілік жүйесінің негізгі қасиеттеріне ( кинетикалық, оптикалық,
каталиттік) қатты әсер етеді.
Әртүрлі дисперісті жүйелердің негізгі қасиеттері.
Ірі дисперісті ( Коллоидты(ультрамикрогетерогенді) Молекулалы жүйе
микрогетерогенді) жүйе жүйе иондық(шын)
ерітінділер
Мөлдір емес жарықты Мөлдір жарықты шашыратады. Тиндаль Мөлдір,жарықты
шағылыстырады конусын көрсетеді шашыратпайды Тиндаль
конусын бермейді.
Бөлшектері қағаз Бөлшектері қағаз фильтрден өтеді Бөлшектері қағаз
фильтрден өтпейді фильтрден өтеді.
Бөлшектері Бөлшектері ультрафильтрден Бөлшектері
ультрафильтрден (целлофон, пергамент) өтпейді ультрафильтрден өтеді.
(целлофон,пергамент)
өтпейді
Гетерогенді Гетерогенді Гомагенді
Кинетикалық, Кинетикалық салыстырмалы тұрақты Кинетикалық,термодинам
термодинамикалық икалық тұрақты
тұрақсыз
Уақыт бойынша ескереді Уақыт бойынша ескертеді Ескіреді
Бөлшектері оптикалық Бөлшектері электронды Бөлшектері қазіргі
микроскоп көрінеді микроскопта,ультрамикроскопта белгілі микроскоптарда
көрінеді көрінбейді
Электрокинетикалық құбылыстар деп- электр тоғы қатысатын, екі фазадан
салыстырмалы қозғалуы кезінде гетерогенді жүйелерде пайда болатын
процестерді айтады.
Мұны 1807 жылы Ф.Ф.Рейсс ашқан.
Электрокинетикалық құбылыстардың себебі-ҚЭҚ болуы және грануланың
диффузиялық қабатқа қатысты оңай ығысуы. Электр өрісі әсер еткенде мицелла
адсорбциялық және диффузиялық қабаттар шекарасында ( бұл шекара жылжу
қабаты деп атайды) екіге бөлінеді: гранула бір плюске қарай қозғалады(
электрофорез) , диффузиялық қабат иондары екінші плюске өзімен бірге
гидратты қабықшаны ілестіре қозғалады
( электроосмос).
Электрокинетикалық қасиеттер мыналар
1.Электрофорез- сыртқы электр өрісі әсерінен дисперістік фазаның
зарядталған бөлшектерінің дисперісті ортаға қатысты қозғалуы.
2.Электроосмос- дисперісті ортаның дисперісті фазаға қатысты сыртқы
электр өрісінің әсерінен қозғалуы.
3.Сұйықтықты қысым арқылы түтікшелі жүйеге еңгізсек онда оның
ұштарында потенциалдар айырымы түзіледі, ол ағу потенциалы деп
аталады.
4. Коллоидты бөлшектер сұйық ортада шөккенде сұйықтықтың жоғарғы және
төменгі қабатттары арасында потенциалдар айырымы түзіледі, оны шөгу
(седиментация) потенциалы деп атайды.
Ағу потенциалы электроосмосқа ,ал шөгу потенциалы электрофорезға кері
құбылыс.
Өткізу әдістемесіне байланысты электрофорез қозғалмалы шекаралы
қабаттағы (тиземиустың бос электрофорезі) және зондты электрофорез
(қағаз,желім т.б сияқты тасымалдағыштарды қолдану) деп бөлінеді.
Ақсылдар ,бактериялар,вирустар заряды бар,сандықтан буферлы ерітіндіде
электр өрісінде қозғалады,қозғалу жылдамдығы бөлшек радиусына және
зарядына тәуелді.
Сондықтан электрофорез медицина мен биологияда кеңінен қолданылады.
Электрофорез көмегімен макромолекулалар қоспасының (мысалы ,қанның
сары суының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz