Зоопсихология пәні

Негізгі бөлім
1.Зоопсихология пәні жайлы түсінік.
2. Зоопсихологияның міндеттері мен маңызы.
3.Зоопсихологияның ғылым ретінде дамуындағы ғалымдардың рөлі.
4. Зоопсихологияның әдістері мен қазіргі кезеңдегі маңызы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Зоопсихология жалпы психологияның саласы. Жануарлардың психологиялық әрекетінің онтогенезі мен даму заңдарын, функциясын зерттейтін ғылым саласы. Зоопсихология психиканың басқа формаларының салыстырмалы мәліметтерін жинақтайды. Зоопсихология өзінің ғылыми зерттеу объектісімен дараланады: зерттеу объектісі жануарлар әрекетінің психикалық ерекшелігі мен мінез-құлқының ерекшелігі.
Зерттеу пәні: жануарларда қоршаған орта туралы түсініктерінің психикада бейнеленуі. Психика өзінің даму ерекшеліктеріне қарай бірнеше формаларға бөлінеді. Жануарлар психикасында қоршаған орта мен заттардың бейнеленуі. Ортаға байланысты бейнелеудің ерекшелігі мен жануарлардың тіршілікке қажетті қылық әрекеті қалыптады. Кез келген жануарлардың қылық әрекеті оның психикасының көрінісі.

1. Интернет желісі WWW.google.kz
2. Ілгекбаева Г.Д <<зоопсихология>>
3. Абдрахманова А.Т <<Жануарлар психологиясы>>

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:
Негізгі бөлім
1.Зоопсихология пәні жайлы түсінік.
2. Зоопсихологияның міндеттері мен маңызы.
3.Зоопсихологияның ғылым ретінде дамуындағы ғалымдардың рөлі.
4. Зоопсихологияның әдістері мен қазіргі кезеңдегі маңызы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Зоопсихология жалпы психологияның саласы. Жануарлардың психологиялық әрекетінің онтогенезі мен даму заңдарын, функциясын зерттейтін ғылым саласы. Зоопсихология психиканың басқа формаларының салыстырмалы мәліметтерін жинақтайды. Зоопсихология өзінің ғылыми зерттеу объектісімен дараланады: зерттеу объектісі жануарлар әрекетінің психикалық ерекшелігі мен мінез-құлқының ерекшелігі.
Зерттеу пәні: жануарларда қоршаған орта туралы түсініктерінің психикада бейнеленуі. Психика өзінің даму ерекшеліктеріне қарай бірнеше формаларға бөлінеді. Жануарлар психикасында қоршаған орта мен заттардың бейнеленуі. Ортаға байланысты бейнелеудің ерекшелігі мен жануарлардың тіршілікке қажетті қылық әрекеті қалыптады. Кез келген жануарлардың қылық әрекеті оның психикасының көрінісі.

Жануарлар тәртібі мен психикасының даму деңгейінің стадиялары.
(А.Н.Леонтьев, К.Э.Фабри бойынша.)
Кесте 2
Псикалық бейнелеу деңгейі мен стадиясы
Ерекшеліктері
Бұл даму деңгейіне жеткен тіршілік иелері
І.Элементарлы сенсорлы психика стадиясы

І.І. Төменгі деңгей - сезгіштік элементінің примитивтілігі, тітіркенушіліктің дамуы

Ортаның биологиялық мәнді ерекшелігіне байланысты нақты, анық реакцияларды қозғалыс бағыты мен жылдамдықты өзгертуге бағыттау. Қозғалыстың қарапайым формалары. Мәнерлі тәртіптің әлсіздігі, биологиялық бейтарап. Ортаның өмірлік маңызы бар әсерлеріне қалыыптаспаған, қабілеттілік әлсіз, бағытталмаған қимыл-қозғалыс белсенділігі.
Арапайым төменгі, көпклеткалы организмдер.
І.ІІ. жоғары деңгей - түйсіктің болуы, манипуляцияның негізгі органы - жақтың пайда болуы. Қарапайым шартты рефлекстерді қалыптастыруға қабілеттілігі.
Биолог. Бейтарап тітіркендіргіштерге анық реакция, дамыған қимыл-қозғалыс, жағымды тітіркендіргіштерді белсенді іздеу. Индивидуалды тәжірибе үйрену ролі мөлшерінің аздығы. Тәртіпте негізгі мән - қатал туа біткен бағдарламалар.
Сақиналы құрттар, бауырымен жорғалаушы молюскалар және т.б.
ІІ. Перцептивті психика стадиясы.

ІІ.І. Төменгі деңгей - сыртқы әрекетті заттардың формасы, образына қарай бейнелеу. Интеграция зат образын жүйелеуде әсеретуші факторлерді біріктіру.
Қозғалыс дағдыларын қалыптастыру. Ригидті, генетикалық бағдарланған компоненттер басымдылық көрсетеді. Қимыл-қозғалыс қабілеттілігі күрделі және әртүрлі (сүңгу, жүгіру, секіру, өрмелеу,ұшу және т.б.., жағымды тітіркендіргіштерді белсенді іздеу.Жағымсыздардан бас тарту, дамыған қорғаныс тәртібі.
Балықтар және т.б. омырқасыз жәндіктер.
ІІ.ІІ. Жоғары деңгей - ойлаудың элементарлы формалары.
Әрект-қылықтың жоғары дамыған инстинктивті формалары. Үйренуге деген қабілеттілік.
Жоғары омыртқалылар
ІІ.ІІІ. Ең жоғары деңгей - практикалық әрекеттерде ерекше бағдарлама - зерттеушілік, дайындық формаларын анықтау. Бір міндетті түрлі жолдармен шешу қабілеттілігі. Бір рет табылған шешімді жаңа жағдайға тасымалдау. Қарапайым құралдарды әзірлеу, оны іс-әректте қолдану. Биологиялық қажеттіліке байланыссыз қоршаған ортаны танып білу қабілеттілігі.
Арнайы маманданған органдар манипуляциясын анықтау: табан, қол. Әрекет-қылықтың зерттеушілік формаларының дамуы. Олардың бұрын қабылданған іскерлік, білім дағдыларын кеңінен пайдалану.
Маймылдар және кейбір жоғары омыртқалылар.
Жануарлар психикасының ерекшеліктері эволюцияда қалыптасқан тума (инстинктік. әрект-қылығымен, олардың жеке ауыспалы немесе дағдылы әрекет формаларыжәне интеллекттік әрекет-қылыққа байланысты анықталады. Зоопсихология жануарлардың психикасы пайда болғанға дейінгі эволюциялық дамуын зерттейді. Зоопсихология жалпы психологияның бір бөлімі. Зоопсихология-ға дейінгі қызығушылықтың өсуі әсіресе соңғы кезінде жан-жануарлар-ға экспериментік тәжірибенде мен зерттеу жұмыстары мен творчестволық ойлаудың дамуына байланысты. Зерттеушілер жан-жануарлардың тәртібін зерттеумен қоса зоологиялық таксондарды амеба мен шимпанзені жатқызды. Зоопсихологияның міндеті адамның санасы қалыптасуын түсіну үшін сол сананың қайдан бастаудан белгілеу. Оны білу үшін жануарлардың әр кезіндегі психикасының қалыптасуын оқу керек, оның эволюциясын, тегін т.б. білу керек. Зоопсихология адам психикасына қалыптасуын дамуына негіз болды. Психикалық процестің эволюциялық дамуын ғылыми түрде айтылып көрсетіледі. Жетілу кезеңдері бір клеткалы жабайы организм көп жасушыға дейін олардың ерекшелітері қарастырылады.Нерв жануар адам жүйесінде орналасу ерекшеліктері қызметі. Жануарлар психикасының дамуы онтегенздеген.
Зоопсихология пәні әр түрлі топтардағы жануарлардың нейробиологиялық механизмін, спецификалық ерекшеліктерін және белсенділігін қарастырады. Соның ішінде психиканың эволюциялық даму заңдылықтарын, әртүрлі биологиялық түрлердегі бейнеленудің ерекшеліктерін салыстыру. Этология пәні жануарлар әрекетінің координацияланған сыртқы белсенділігін зерттейді.
Эпикур, Лукреций жануарларда жанның бастауы бар деді. Жанның бастауы материалитсік деді. Сократ: жануарлар мен адамда универсалды ақыл парасат бар. Жан тән мен қосылып сезімдікке әсер етеді де өздерінің қимыл әрекеттерінде еліктеумен құмарлыққа бағыттанған. Платон жануарлар тәртібі мен қимыл қозғалысы еліктеумен анықталады, бұл инстинкке анықтамаған алғаш қадам. Аристотель өлмейтін ақыл парасатты жаны дегенді енгізді. Ерекше құдай тәріздсе жанға енеді. Аристотель жануарларды бақылау арқылы қорытынды жасайды. Мысалы: құмырсқалардың белсенділігі сыртқы факторларға байланыстылығын анықтайды. Аристотельдің еңбегінде тұңғыш рет жануарлар тәртібінде мінез-құлқы туралы нұсқаулар кездеседі. Мысалы: жаңа туған баланың анадан ажырауы кезіндегі жылауы бөлек. Содан шыққан қортынды өлең айтуға (дауыс шығару, жылау) деген қабілеттілік табиғат сиы, дербес үйрету мен есте сақтаумен байланысты.
ХVІІІ ғ. жан-жақты дамуына көзқарас. Ж.О. Ламеттри жануарлар инстинкт арқасында қимыл-қозғалыстарды өзінің тәжірибесінде ойлауына байлыныссыз қолданады деген.Тітіркену барлық тірі организмге тән құбылыс. Объективті заттың организмде бейнелуі үшін сол заттың қасиеті болу керек. Бейнелену организм қажетіне байланысты. Психика дамуының негізгі сатысы сезгіштік сенсорлық. Тітіркену бейтарап, тітіркендіргіш барлық организмде бірдей, пайдалы және пайдасыз болады. Жоғарғы сатылы айырықша орналасқан қимылға тән биотикалық организм. Тітіркену сыртқы ортаға жауап береді.

Зоопсихологияның негізгі міндеттері:
1) Әр түрлі сатыдағы жануарлардың (амебалардан приматтарға дейін) психикалық әрекетін зерттеу. Барлық тіршілік иелеріне жан тән, түйсік психологиялық құбылыстың төменгі деңгейі, ал интеллект жоғарғы деңгейі болып табылады.
2) Жануарлар психологиялық әрекетінің онтогенездік даму ерекшеліктерін зерттейді. Жануарлардың психологиялық әрекетін зерттеу үшін олардың даму деңгейін кезеңін анықтап алған жөн.
Жануарлардың даму кезеңдері:
- эмбрионалдық немесе пренатальдық, құрсақтағы даму кезеңі;
- поснатальдық немесе постэмбриондық туғаннан бастап жануарлардағы эмбриондық дамудың өзіндік ерекшелігі, яғни туа біткен тану құбылысы;
- импритинг - яғни көргенін есте сақтау, бейнелеу (Лоренцтің пікірінше бұл саланы этологизм немесе жануарлар тәртібін, мінез-қылығын зерттеу деп атайды);
- ювенилдік - ойын функциялары, ойын процестерінде туа біткен және жүре пайда болатын ерекшеліктердің қатнасы.
Жануарлармен адамның психикалық әрекетін салыстыру. (Ойлау, қарым-қатынас, тілдік қауымдастық ерекшеліктерін салыстыру).
Зоопсихологияның негізгі мәселелері
1. жануарлар түрінің сан жағынан көптігі
2. жануарлардың экологиялық қоректену ортасына қарай ерекшеліктері
3. сан жағынан бағалау күрделілігі;
4. жануарлар мінез-қылық ерекшеліктерін жете зерттеу саналы мінез-құлық әрекеттері мен дағдыларының қалыптасу ерекшеліктері ашып білу.
Зоопсихология көптеген ғылымдармен тығыз байланысты және ғылымдар саласында алатын орны бар:
-салыстырмалы психологияда - Ярошевскийдің анықтауы бойынша жануарлар психикасының даму кезеңін салыстыру адам мен жануарлардың психикалық дамуы мен заңдардың негізін көрсете білу;
-этология - жануарлардың мінез-құлық ерекшеліктерін және жалпы биологиялық негіздерді көрете білу. Этологтар жануарлардың мінез-құлқын зерттейді. Сондай-ақ генетикалық ерекшеліктерді қалыптастырудағы тұрақтығын көрсетеді. Жануарлардың мінез-құлық ерекшеліктері қалыпты табиғи бейнеленген ортасында зерттеледі. Жоғарғы жүйке әрекетінің физиологиясы, яғни жануарлар әрекетіндегі жүйке процесімен жұлын мен бас мидың физиологиясын жете меңгеруде.
Жүйке жүйесі организмнің сыртқы ортамен байланысын жүзеге асырып отырады, айналадан келетін тітіркендіргіштерге жауап қайтарады. Бұлармен қатар жүйке жүйесі түрлі дене мүшелерінің, ұлталардың, клеткалардың қызметін, зат алмасу мен қан айналысын басқарып, сыртқы ортаның үнемі өзгеріп отыратын жағдайларына оларды бейімдеп, үйлесітіріп отырады.
Зоопсихологияның қолданылатын салалары және маңызы
1.Жас кезеңдік психологияда зоопсихологиялық зерттеулер балалар психикасы дамуының биологиялық негізін анықтауға көмектеседі. Балалардың мінез-құлқы әсіресе нәрестелік кезеңде негізгі тітіркендіргіштер арқылы қалыптасады.
2.Педагогикалық психологияда зоопсихологияның жетістіктері тәрбиелік маңызын айқындайды, жануарлармен қарым-қатынасқа түсе отырып, әсіресе балалық шақта мінез-құлқы адамгершілік қасиеттері, ақыл-ойы қалыптасады.
3.Антропологияда адамзаттың қалыптасып дамуында антропогенездік қалыптастырылатындығы биологиялық заңдылықтар туралы білімнің қажеттігі.
4.Медицина ғылымында денсаулығы нашар сырқатталған адамдарды емдеуге жануарлар психикасының өзгерістерімен салыстыра отырып, емдеуге қолданылады. Кез-келген химиялық препараттың психикаға әсерін жануарлар психикасына эксперимент жүргізе отырып, тиімділігін қолданады.
5.Ауылшаруашылығында ірі қара малдардың қауымдастықғын білуде, жабайы жануарлардың құрылымын, адамдардың қарым-қатынасы, балық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.