ВАЗ 2121 автомобилінің тарихына шолу, кардандық берілісінің ерекшеліктерін сраптамалау, оны жөндеу барысында қолданылатын барлық технологиялар түрлерін анықтау
Кіріспе ... ... ... ... ... ... .5
1 Көліктің тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1 ВАЗ 2121 аавтомобилінің кардандық берілісі ... ..19
2 ВАЗ 2121 көлігін прогрессивті жөндеу барысында қолданылатын технологиялар ... ... ... ... .28
3 Көліктің техникалық сипаттамасы ... ... .29
Қорытынды ... ... ... ... ... ..31
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... 32
1 Көліктің тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1 ВАЗ 2121 аавтомобилінің кардандық берілісі ... ..19
2 ВАЗ 2121 көлігін прогрессивті жөндеу барысында қолданылатын технологиялар ... ... ... ... .28
3 Көліктің техникалық сипаттамасы ... ... .29
Қорытынды ... ... ... ... ... ..31
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... 32
Шығарылған уақыттан бастап сол заманның сәніне сәйкес және техникалық дамудың әлемдік деңгейіне сай сериялық автомобильдерін құрастыруға отандық автоқұрастыру тарихында (ҚСРО жайында айтылған) бірнеше жағдайлар ғана болды. Ондайларға Победа, жиырма бірінші Волга, сондай-ақ Ниваны да қосуға болады. Өйткені бұл көлік қалалық барлық жол талғамайтын аса танымал сыныбының негіз салушысы болғандықтан қызықты.
Ал барлығы 60-шы жылдарының аяғында халыққа сату үшін арналған толық қозғағышты жеңіл автомобилін өндеуге үкіметтің сауалынан басталды. Өйткені сол кездері УАЗ көліктері әскери болып саналатын, ал қарапайым халық үшін оны өз меншікті пайдасы үшін алу қиын болды. Бұл бос нарықтық орынды жаңа көлік толтыру керек болатын.
Осы сияқты автомобильді өндеуге АЗЛК, ИЖмаш және ВАЗ кірісті. 57-ші жылдан бері АЗЛК-да жаңа талаптарға сәйкес жаңартылып, жақсырақ жабдықталып, модель 2150 атты белгіге ие болып, шағын рамалық джиптің өңдеуі жүргізіліп жатты. НАМИ-да ИЖмаштың сұранысы бойынша 0162 моделін өндеді. Көліктің көптеген өзіндік шешімдері болды, бірақ Москвич 2150 сияқты серияға кіре алмады. Ал ВАЗ-да не болғаны жайында барлығы да біледі. 70-ші жылдарының басында осы автомобильде қолданылған техникалық шешімдер авангартты болып көрінген, шындығында, олардың көбі амалсыз болды.
Конвейерге автомобильді орнату міндетті шара болғандықтан жеңіл ВАЗ көліктерінен негізгі агрегаттардың қолдануы болды, құрастырушылар стандарттан тыс шешімдерін қабылдауға тура келді. Сондықтан беріліс қорабынан жеке қысқа кардан білігінен әкелім қозғағышы орнатуға тура келді. Үлестірме беріліс толық кардан білігі арқылы беріліс қорабымен қосылған ГАЗ 69-тағыдай үлгісін қолдану қысқа дөңгелек базасы мүмкіндік бермеді, нәтижесінде, Нива өзіне тән ерекшілікке – әруақыт дүнгірлеген үлестірмеге ие болды, оның дауысын басу жайында түрлі тәсілдер бойынша көптеген трактаттар жазылған.
Ал барлығы 60-шы жылдарының аяғында халыққа сату үшін арналған толық қозғағышты жеңіл автомобилін өндеуге үкіметтің сауалынан басталды. Өйткені сол кездері УАЗ көліктері әскери болып саналатын, ал қарапайым халық үшін оны өз меншікті пайдасы үшін алу қиын болды. Бұл бос нарықтық орынды жаңа көлік толтыру керек болатын.
Осы сияқты автомобильді өндеуге АЗЛК, ИЖмаш және ВАЗ кірісті. 57-ші жылдан бері АЗЛК-да жаңа талаптарға сәйкес жаңартылып, жақсырақ жабдықталып, модель 2150 атты белгіге ие болып, шағын рамалық джиптің өңдеуі жүргізіліп жатты. НАМИ-да ИЖмаштың сұранысы бойынша 0162 моделін өндеді. Көліктің көптеген өзіндік шешімдері болды, бірақ Москвич 2150 сияқты серияға кіре алмады. Ал ВАЗ-да не болғаны жайында барлығы да біледі. 70-ші жылдарының басында осы автомобильде қолданылған техникалық шешімдер авангартты болып көрінген, шындығында, олардың көбі амалсыз болды.
Конвейерге автомобильді орнату міндетті шара болғандықтан жеңіл ВАЗ көліктерінен негізгі агрегаттардың қолдануы болды, құрастырушылар стандарттан тыс шешімдерін қабылдауға тура келді. Сондықтан беріліс қорабынан жеке қысқа кардан білігінен әкелім қозғағышы орнатуға тура келді. Үлестірме беріліс толық кардан білігі арқылы беріліс қорабымен қосылған ГАЗ 69-тағыдай үлгісін қолдану қысқа дөңгелек базасы мүмкіндік бермеді, нәтижесінде, Нива өзіне тән ерекшілікке – әруақыт дүнгірлеген үлестірмеге ие болды, оның дауысын басу жайында түрлі тәсілдер бойынша көптеген трактаттар жазылған.
1. Жүнісбеков П. Ж. Автомобильдің құрылысы және пайдаланылуы:
2. оқулық / П. Ж. Жүнісбеков. – Астана: Фолиант, 2007. – 359 б.
3. Копенов, Б.Т. Көлік техникасын техникалық пайдалану негіздері : оқу
4. құралы / Б.Т. Копенов, А.Г. Акчурин, Т.Ж. Копенов.- Алматы: ҚазККА, 2009.- 96 б.
5. Суеубаев Ж. Автомобиль құрылысы : оқу құралы / Ж. Суеубаев.
6. Алматы: ҚазККА, 2009. – 264 б.
7. Ибраев Ж. С. Жер бетіндегі көлік құралдары / Ж.С. Ибраев. - Алматы:
8. ҚазККА, 2007. - 180 б.
9. Техническая эксплуатация автомобилей: Учебник для вузов (под ред. Е.С. Кузнецова) – М.: Транспорт, 1991, – 413 с.
10. Ж.О.Құлсейітов, М.С.Мұздыбаев, В.В.Савостенко және т.б. Көлік техникасының сенімділігі. Алматы, 2012. – 216 б.
11. Кульсеитов Ж.О., Лисьев В.П. Математические модели и поддержание надежности машин. Алматы: Гылым, 1996, 222 с.
12. Керимов Ф.Ю., Савостенко В.В. /Учебное пособие. Методы обработки информации о надежности автомобилей, строительных и дорожных машин. Москва: МАДИ, 1990, 169 с
13. Боровских Ю.В., Буралев К.А. Устройство техническое обслуживание и ремонт автомобилей. - М.: Издательский центр «Академия», 1997г.-288с.
14. Барун Р.А., Азаматов Е.А. Автомобили: Техническое обслуживание и ремонт - М.: Транспорт, 2001г.-178с.
15. Карагодин В.Н., Барун Р.А. Устройство и техническое обслуживание грузовых автомобилей. - М.: Транспорт, 2004г.- 311С.
16. Морозов Г.В., Горев М.Г., Устройство и ремонт автомобилей. Учебник - М.: Высшая школа, 2002г.- 255с.
17. Титунин, Н.Г., Старостин П.Т. Ремонт автомобилей - М.: Агромпромиздат, 1996г. - 211с.
18. Лудченко И.П. Техническое обслуживание и ремонт автомобилей. - М.: Высшая школа, 1995г. - 321с.
19. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998. Карпекина Т.П. Экономия топливно-энергетических ресурсов на автомобильном транспорте. М.: МАДИ, 1988.-85с.
20. Еврецкий В.Т., Трегубов В.А. Материальные нормативы на автомобильном транспорте: Разработка и оценка использования. М.: Транспорт, 1986.-128с.
21. Ледин М.И. Методы оптимизации уровня производственных запасов и норматива оборотных средств на автотранспортных предприятиях. М.: МАДИ, 1988.-70с.
2. оқулық / П. Ж. Жүнісбеков. – Астана: Фолиант, 2007. – 359 б.
3. Копенов, Б.Т. Көлік техникасын техникалық пайдалану негіздері : оқу
4. құралы / Б.Т. Копенов, А.Г. Акчурин, Т.Ж. Копенов.- Алматы: ҚазККА, 2009.- 96 б.
5. Суеубаев Ж. Автомобиль құрылысы : оқу құралы / Ж. Суеубаев.
6. Алматы: ҚазККА, 2009. – 264 б.
7. Ибраев Ж. С. Жер бетіндегі көлік құралдары / Ж.С. Ибраев. - Алматы:
8. ҚазККА, 2007. - 180 б.
9. Техническая эксплуатация автомобилей: Учебник для вузов (под ред. Е.С. Кузнецова) – М.: Транспорт, 1991, – 413 с.
10. Ж.О.Құлсейітов, М.С.Мұздыбаев, В.В.Савостенко және т.б. Көлік техникасының сенімділігі. Алматы, 2012. – 216 б.
11. Кульсеитов Ж.О., Лисьев В.П. Математические модели и поддержание надежности машин. Алматы: Гылым, 1996, 222 с.
12. Керимов Ф.Ю., Савостенко В.В. /Учебное пособие. Методы обработки информации о надежности автомобилей, строительных и дорожных машин. Москва: МАДИ, 1990, 169 с
13. Боровских Ю.В., Буралев К.А. Устройство техническое обслуживание и ремонт автомобилей. - М.: Издательский центр «Академия», 1997г.-288с.
14. Барун Р.А., Азаматов Е.А. Автомобили: Техническое обслуживание и ремонт - М.: Транспорт, 2001г.-178с.
15. Карагодин В.Н., Барун Р.А. Устройство и техническое обслуживание грузовых автомобилей. - М.: Транспорт, 2004г.- 311С.
16. Морозов Г.В., Горев М.Г., Устройство и ремонт автомобилей. Учебник - М.: Высшая школа, 2002г.- 255с.
17. Титунин, Н.Г., Старостин П.Т. Ремонт автомобилей - М.: Агромпромиздат, 1996г. - 211с.
18. Лудченко И.П. Техническое обслуживание и ремонт автомобилей. - М.: Высшая школа, 1995г. - 321с.
19. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998. Карпекина Т.П. Экономия топливно-энергетических ресурсов на автомобильном транспорте. М.: МАДИ, 1988.-85с.
20. Еврецкий В.Т., Трегубов В.А. Материальные нормативы на автомобильном транспорте: Разработка и оценка использования. М.: Транспорт, 1986.-128с.
21. Ледин М.И. Методы оптимизации уровня производственных запасов и норматива оборотных средств на автотранспортных предприятиях. М.: МАДИ, 1988.-70с.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1 Көліктің тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1 ВАЗ 2121 аавтомобилінің кардандық берілісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2 ВАЗ 2121 көлігін прогрессивті жөндеу барысында қолданылатын технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
3 Көліктің техникалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі. Шығарылған уақыттан бастап сол заманның сәніне сәйкес және техникалық дамудың әлемдік деңгейіне сай сериялық автомобильдерін құрастыруға отандық автоқұрастыру тарихында (ҚСРО жайында айтылған) бірнеше жағдайлар ғана болды. Ондайларға Победа, жиырма бірінші Волга, сондай-ақ Ниваны да қосуға болады. Өйткені бұл көлік қалалық барлық жол талғамайтын аса танымал сыныбының негіз салушысы болғандықтан қызықты.
Ал барлығы 60-шы жылдарының аяғында халыққа сату үшін арналған толық қозғағышты жеңіл автомобилін өндеуге үкіметтің сауалынан басталды. Өйткені сол кездері УАЗ көліктері әскери болып саналатын, ал қарапайым халық үшін оны өз меншікті пайдасы үшін алу қиын болды. Бұл бос нарықтық орынды жаңа көлік толтыру керек болатын.
Осы сияқты автомобильді өндеуге АЗЛК, ИЖмаш және ВАЗ кірісті. 57-ші жылдан бері АЗЛК-да жаңа талаптарға сәйкес жаңартылып, жақсырақ жабдықталып, модель 2150 атты белгіге ие болып, шағын рамалық джиптің өңдеуі жүргізіліп жатты. НАМИ-да ИЖмаштың сұранысы бойынша 0162 моделін өндеді. Көліктің көптеген өзіндік шешімдері болды, бірақ Москвич 2150 сияқты серияға кіре алмады. Ал ВАЗ-да не болғаны жайында барлығы да біледі. 70-ші жылдарының басында осы автомобильде қолданылған техникалық шешімдер авангартты болып көрінген, шындығында, олардың көбі амалсыз болды.
Конвейерге автомобильді орнату міндетті шара болғандықтан жеңіл ВАЗ көліктерінен негізгі агрегаттардың қолдануы болды, құрастырушылар стандарттан тыс шешімдерін қабылдауға тура келді. Сондықтан беріліс қорабынан жеке қысқа кардан білігінен әкелім қозғағышы орнатуға тура келді. Үлестірме беріліс толық кардан білігі арқылы беріліс қорабымен қосылған ГАЗ 69-тағыдай үлгісін қолдану қысқа дөңгелек базасы мүмкіндік бермеді, нәтижесінде, Нива өзіне тән ерекшілікке - әруақыт дүнгірлеген үлестірмеге ие болды, оның дауысын басу жайында түрлі тәсілдер бойынша көптеген трактаттар жазылған.
Жұмыстың мақсаты. ВАЗ 2121 автомобилінің тарихына шолу, кардандық берілісінің ерекшеліктерін сраптамалау, оны жөндеу барысында қолданылатын барлық технологиялар түрлерін анықтау.
Зерттеу нысаны. ВАЗ 2121 автомобилін прогрессивті жөндеу жұмыстары кезінде қолданылатын технологиялар.
Зерттеу обьектісі. ВАЗ 2121 автомобилі.
Жұмыс құрылымы. Курстық жұмыс 2 бөлімнен, кіріспе, қорытынды бөлімдерінен, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Зерттеудің практикалық маңызы. Ниваның басқа ерекшелігі - қоршалған үлестірме берілісінде ара өзекті дифференциал болып келеді. Рэйндж-Ровер мен өзіне ғана тән гран-туризмо ДженсенФФ- да қолданылған сол заманда озықты шешімді ВАЗ-дық құрастырушылар кедейліктен пайдаланды. Алдыңғы көпірдің еріксіз қосылуымен дәстүрлі толық әкелімді трансмиссия ВАЗ жеңіл автомобильдерден алынған Ниваның араөзекті дифференциал мен негізгі берілісіне аса үлкен жүктеме жасайды. Отандық автомобиль құрастыруында бірінші рет тең бұрышты жылдамдықты топса ретінде Нива автомобильдерінде 1975 жылы ҚСРО ағылшын Харди-Спайсер фирмасынан өндіріске лицензия сатып алынған Рцеппа-БирфильДА түрінің шарикті топсасы қолданылды. Дегенмен, ВАЗ, АЗЛК, ЗАЗ-да толық барыста жүріп жатқан өңдеуге ШРУСтар лизензияны үмітті алдынғы әкелімді автомобильдеріне сатып алды. Бірақ осымен стандарттан тыс техникалық шешімдер тізімі шектелмеді, сондай-ақ өзіндік алдыңғы тәуелсіз асқыш, екі-контурлы тежеуіш жүйесі және де Ниваға тән негізгі ерекшілік - байланыстырушы шанақ болды. Әрине, жоғары өтерлікті автомобильдерде орнатылған байланыстырушы шанақ ҚСРО-да (ГАЗ 72, Москвич 410) және де шетелде де (Остин Чамп, Форд М151) қолданылған, бірақ Нива автомобилінде қолданылған шанақтың бұл түрі шынында да әлемде жетістікті болды.
1974 жылдың қантарында ВАЗ сынақта үшінші серияның екі жаңа үлгісін ұсынды (3Э2121). Жарық-техника мен бамперлерді қоспағанда, барлық үлгілер барлығына үйреншікті Ниваның бейнесіне ие болды. Артқы фонарьлары артқы жүрістің қосымша домалақ фонарьлары бар 2103 моделінен алынған, ал дөңгелек пішінді габаритті фонарьлар бөлек алынған болды. Алдыңғы және артқы бамперлері 2101 сияқты хромдалған, бірақ тіссіз болды. Жанармай құятын багінің аузы сол жақтан оң жаққа ауысып, люк қақпағының астына орналастырылды. Сыртқы айна біреу ғана болатын - сол жақта. Шанақ аэродинамикалық келбетті өзгеріске ұшырады, және түгелдей жаланған болды.Сору желдеткішіне көп күш жұмсалды: сору терезелерінің пішін үйлесімі және олардың орналасуы көп айлық жұмыстардың нәтижесі болатын (жақтарында максималды сирету аймақтарын табу керек болды). Бүйір есіктерінде ақырында қарапайым жигулидің (аздаған өзгерістерімен) желкөздер пайда болды. Осының бәрі де салондағы шарттарды жақсарту үшін керек болатын.
Ішкі келбеті де ақырғы бейнесін алды. Тек артқы орындары бұрынғыдай бөлек орналасқан. Үлгілер жол талғамайтын протектор (қисайған шырша) суреті бар М-51 15-дюймдік шиналармен жабдықталған. Артынан сынау жүргізу барысында әмбебап суреті бар ВлИ-3 тәжирибелі 15-дюймдік шиналар партиясы әкелінді; олар дәл осы автомобиль үшін жасатылған, ал артынан олар 16-дюймдік Вли-3-ке ауысты.
Ниваны қабылдау сынауларында сериялық УАЗ-469Б автомобилі салыстыру ретінде қолданылды. Кейде сынауларда Range Rover и Land Rover 88 шетел джиптері де қатысатын. Тас жол жүріс шарттары бойынша жеңіл автомобильдер деңгейінде өңделген ВАЗ көлігінің жолсыздықта да жақсы жүре алатынын дәлелдеу қажет болды. Осындай қиыстыру елден ерекше болды. Тас жолда джиптерден ешкім де көп сұрамады (УАЗ - осыған айқын үлгі болды), ал жеңіл көліктер жолдың шетінде мүлдем жәрдемсіз болып көрінетін. Комиссияның алдында қандай көлікті сынау керек және қай бағдарлама бойынша оны жүзеге асыру керектігі туралы сұрақ туды. Жол талғамайтын көлік-тің стандартты сынау бағдарламасы аса қатты болды: жолсыздықтың үлкен пайызымен асфальтсіз дерлік. Жеңіл бағдарламасы асфальт, аздаған даңғыл топырақ, қиыршықтас пен жұмыр тасты құрайды. Осындай Нива сияқты әмбебап көлікке екі нұсқаның біреуі де жарамағаны белгілі болды. Комиссия батыл адым жасады, прецедент құрды. Өрескел айтқанда, екі бағдарламаны қосып, орташа бір бағдарлама тауып шығарды.
Зерттеудің теориялық маңызы. Соңғы уақытта сатылым айтарлықтай түсіп кетті, оған себеп болған автомобильдің жасы, дегенмен Францияда әлі күнге дейін Нива әуесқойларының көптеген клубтары бар. Бірақ Ниваны экспорттаған жерлердің барлығында жағдай сондай жақсы болмады. Автомобильдің арнайы жарнамасы үшін Автоэкспорт ең жақсы кеңестік раллистерден құралған топты жинап, Жаңа Зеландия мен Австралияға жарнамалық турға жіберді. Стандарттық көліктермен авто-кростан авто-триалға дейін бұл турненің шеңберінде өткен әртүрлі жолсыздық жарыстарына біздің жарысушылар қатысты, солай бола тура, олар талай рет жүлделі орындарға ие болатын, дайындалған және аса күшті көліктері бар қарсыластарды жеңіп алу қолдарынан келетін. 85-86 жылдары Ниваға мінген біздің раллистер өз тобында абсолюттік есептеуде едәуір жоғары болып саналатын бірінші орындарды алған автралиялық ралли-рейд Париж-Дакар Винн сафари аналогінде қатысты. Осының нәтижесі бұл елдердегі Ниваның сатылым көлемдерінің едәуір көтерілуі болды. Айтпақтайын, ең қызығы, Австралия мен Жаңа Зеландияға жеңіл ВАЗ көліктері экспортталмаған. Нива сатылмаған ел жоқ, Жаңа Зеландиядан Канадаға дейін барлық жерлерде бұл көліктер сұраныс пен беделге ие болды. ҚСРО-да қорғаныс Министрлігінің тапсырысымен әскери жүзетін Ниваны ВАЗ-да 2122 моделін шығарды, бірақ ол серияға кірмеді. Жағымды ерекшеліктеріне қарамастан, Нива рухани ескеріп қалды, сондықтан ВАЗ 1994 жылы 21213 индексті Тайга деп неліктен аталғаны белгісіз жаңартылған Ниваны өндіріске шығарды. 1690 см3 көлемді жаңа қозғалтқышпен, бесбаспалдақты БҚ-мен жабдықталды, салон басқадай жаңартылып әдеміленген, жүк бөлімінің есігі бамперге дейін түсірілді, және де гуілдеген үлестірме беріліс сияқты ескі жараларын қозғамайтын көптеген басқа жаңартулар, тез шіритін шанақ және т.б. орнатылды. ВАЗдың Тәжирибелі Өнеркәсіптік Өндірісінде сол жылы 500 ммға ұзартылған 2129 жаңартуын және 2131 нұсқалық бес есікті көлігін шығара бастады. Ұзартылған Нива минивен Надежда үшін агрегат тасушы ретінде шығарылғаны қызық, алайда, ол дербес модель болып шықты. Ал содан соң түрлі фирмалар мен ұсақ фирмалар Нива негізінде адам айтқысыз нәрселер шығара бастады, түрлі пластик қабықтарымен көлікті қаптады, кабриолеттер, пикаптар, қаруланған автомобильдер, бигфуттар және тағы басқа көптеген автомобильдерді өндіре бастады. Соңғы жылдары Нива танымал болып кетті.
1 Көліктің тарихы
ВАЗ-2121, артқыприводты кеңестік және ресей жеңіл автомобилі -- осы шақта LADA 2121 деп белгіленеді, үлгі шанағымен Седан автомобильдік зауытта өңделген.
1980 жыл маусымнан сериялы шығарылады. Ресей базарында ең арзан автомобиль болып келеді. 70 жж. соңында және 80 жылдар басында бірнеше рет ралли жүлдегері болып, әйгілі үйлесімді лада 2105 және 2107 машиналары әлі күнге дейін спорт аңызы болып қалды.
ВАЗ-2121 үлгісі ертерек шығарылған артқыприводты автомобиль. Оның үлгілерін ұқыпты жаңарту арқылы ВАЗ автомобильдерінің екіншіні ұрпағырамкаларында ВАЗ-2120 жигулиі өңделді. ВАЗ-2121 автомобилінің тәжірибелі өнеркәсіпте бірінші партиялары 1979 жылдың соңында туындатылған болатын. Ал толыққанды өндіріс 1980 жылдың 25 қаңтарынан басталды.
2005 жылдан, АвтоВАЗ ААҚ өз өніма тауларының жаңа жүйесін кірістіру мақсатында автомобиль Lada 2121 депаталды.
2010 жылғы сериялы өндірісте АвтоВАЗ-да бүркуі таратылған, Евро-3 экологиялық санатқа сәйкес ВАЗ-21067 қозғалтқышты Lada -21054-30-010 және Lada -21054-30-011 модификациялары шықты.Шанақты металлик түсті бояумен ерекшеленетін Lada-21054-30-011 модификациясы, классикалыққұрастырылатын Lada 21052107 автомобильдері өндіріске Lada Samaraмен бір сызықта тасымалдануы арқасында 2010 жылдың қаңтарда енгізілген.Ресейде бұл автомобильге сұраныстұрақты. Оған себеп ең алдымен бұл автомобиль арзан құнды (178000 сом. Қаңтар 2011 АВТОВАЗ сайты мәліметі бойынша). Бұл үлгіге сұранысты автомобильдерді пайдалану бағдарламасы (программа утилизации автомобилей) да септігін тигізген болатын. Оның аясында өндірісте соңғы қалған ВАЗ классикалық үлгілері аса талап етілді. 2009 жылы қаңтарда Ока СеАЗ-11116 микролитраж шығаруды тоқтатқаннан кейін седан LADA 2105 ресей базарында ең арзан жеңіл автомобиль болды. 2010 жыл қаңтарында ВАЗ-2121 автомобилінің сериялы шығарыла бастағанына отыз жыл толды. 2010 жылы 26 тамызда АвтоВАЗ Lada автомобильдерінің бесінші және жетінші үлгілерінің өндірісі ( штамптауды , дәнекерлеуді және шанақтардың бояуын қоса ) ИжАвто ААҚ на (Ижевск қ. ) ( Ижевск қ.) тасымалдауы туралы жариялады. 1984 жылдан 1987 жылға дейін Радон зауытымен шығарылды.
ВАЗ-2121 үлгісі ертерек шығарылатын артқыприводты автомобильдердің үлгілерін ұқыпты жаңарту арқылы ВАЗ автомобильдерінің екіншіні ұрпағы рамкаларында ВАЗ-2121 тұңғышы жигули ды ауыстыру сияқты өңделді. ВАЗ-2121 бірінші тәжірибелі - өнеркәсіпті партиялары 1979 жыл соңыда туындатылған болатын, ал толыққанды өндіріс 25 қаңтар 1980 жыл басталды.
ВАЗ -2121 автокөлігінің келесі модификациялары белгілі:
* ВАЗ -2121 -- ВАЗ-2121 карб. қозғалтқышымен (1,29 л ,63,6 л. .,92 ) және КПП 4- ст . ;
* ВАЗ-21210 -- ВАЗ-2121 қозғалтқышпен және 5- ст . КПП ;
* ВАЗ-21211 -- ВАЗ-2121 карб. қозғалтқышымен (1,2 л ,58,7 л. .,85 ) және КПП 4- ст . ;
* ВАЗ-21213 -- ВАЗ-2120 карб. қозғалтқышымен (1,45 л,71,4 л. .,104 ) және КПП 5- ст. ;
* ВАЗ-21213-20 -- ВАЗ-2121 монобүркушілік қозғалтқышымен (1,45 л ,71,4 л . .,110 Н :: м , Евро -2) және 5-ст. КПП ;
* ВАЗ-21214 - ЖҚҚМИ (ГИБДД), ІІМ (МВД) және ФҚҚ(ФСБ) не арналған арнайы модификация, ВАЗ- 2120 карб. қозғалтқышымен (1,57 л, 80 л. .,122,5 Н :: м ), бензобакпен және аккумулятормен қосымша жабдықталған.
* ВАЗ-21214-30 -- ВАЗ -21217 қозғалтқышымен (бүркуі таратылған,1,57 л,72 л,116 Н :: м, Евро-3) және 5- ст. КПП ;
* ВАЗ-21215 таксиға арналған -- ұсақсериялы модификация ВАЗ (БТМ)-341 дизелімен Барнаултрансмаш өндірісі (1,52 л, 50,3 л. .,92 Н :: м ); (1,52 л, 50,3 л.с., 92 Н::м);
* ВАЗ-21217( LADA Riva ) -- ВАЗ-21203 экспорттық түрі (Евро-1)оң жақтағы рульмен және қозғалтқышпен монобүркумен,1992 -- 1997 жылдары Ұлыбритания базарларына және сол жақтық қозғалысты елдерге арналып, босатылды;
* ВАЗ-21218 (LADA Nova) -- ВАЗ-21200 экспорттық түрі оң жақтағы рульмен , Ұлыбритания базарларына және сол жақтық қозғалысты елдерге арналған 1982 -- 1994 жылдары босатылды ;
* ВАЗ-21219 МАИ(ГАИ),IIM(МВД)және МҚК(КГБ)үшін арнайы шығарылған ұсақсериялы модификация, Ванкель роторно - поршеньді қозғалтқышымен -4132(1,3 л, 140 л. .,186 Н :: м ); ВАЗ-4132 (1,3 л, 140 л.с., 186 Н::м);
* ВИС-2345 -- пикап жартылайрамалы контрукциялы, ВАЗ-21053 және 21054 базасында ОАО ВАЗинтерСервис фирмасымен 1995 жылдан бері шығарылады.
* 2005 жылдан, АвтоВАЗ ААҚ өз өнім атауларының жаңа жүйесін кірістіру рамкаларында автомобиль Lada 2121 деп аталды.
2010 жылға сериялы өндірісте АвтоВАЗда бүркуі таратылған, Евро-3 экологиялық сыныпқа сәйкес ВАЗ-21067 қозғалтқышты Lada -21054-30-010 және Lada -21054-30-011 модификациялары қалады. Шанақтың металлик түске бояумен ерекшеленетін Lada -21054-30-011 модификациясы, классиктар құрастырылатын сызық жабылуымен Lada 21212123 автомобильдері өндірісінің Lada Samaraмен бір сызыққа тасымалдауы арқасында 2010 жыл қаңтарда енгізілген. Ресейде бестікке тұрақты сұраныс ең алдымен, бұл автомобиль аласа құнының (178000 сом. Қаңтар 2011 АВТОВАЗ сайты мәліметі бойынша), жинақтауыштардың қол жетерлігінің, жөндеушілермен және автомобильшілерімен айқын зерттелген гараждық қызмет ету және жөндеуге болатын жаппай контрукциясы арқасында сақталады. Бұл үлгіге сұранысты автомобильдердің пайдалану бағдарламасы (программа утилизации автомобилей) да қамшылаған болатын, оның аясында өндірісте соңғы қалған ВАЗ классикалық үлгілері аса талап етілді. 2009 жылы қаңтарда Ока СеАЗ-11116 микролитраж шығаруды тоқтатудан кейін седан LADA 2105 ресей базарында ең арзан жеңіл автомобиль болды. Сонымен қатар, автомобильге бірегей қол жетерлік негізінде шекті тақуалық жинақтау шотының (мысалы, 2009 жылдан тіпті тәуліктік километраж есепшісімен де машина жабдықталуы тоқтатылды) және үлгінің барлық көрсеткіштерге үмітсіз ескіруінің арқасында: 2010 жыл қаңтарында бестің сериялы шығарыла басталғанына отыз жыл толды, ал ваздық классиканың барлығындай, Fiat 124 базасында өңделген әрлендіру және автомобиль концепциясының өзі -- 60 жж. ортасынан. Дегенімен, АвтоВАЗ классикалықтарды өндірістен минимум 2012 жылдан бұрын шешуді жоспарламайды. 2010 жылы 26 тамызда АвтоВАЗ Lada автомобильдерінің бесінші және жетінші үлгілерінің өндірісі (штамптауды, дәнекерлеуді және шанақтардың бояуын қоса) ИжАвто ААҚ на (Ижевск қ.) (Ижевск қ.) тасымалдауы туралы жариялады. Ойындық және сувенир өнімдер Ал 39 :: ВАЗ 2105 автомобиль үлгісі (А 39) 1984 жылдан 1987 жылға дейін Радон зауытымен шығарылды. Осы шақта Инкотекс холдингімен босатылады.
1.1 - кесте. ВАЗ - 2121 техникалық мінездемесі
Кузов түрі
седан, төрт есікті, 5 орындықты
Қозғалтқыш
4 цилиндрлі, қатарлы,карбюраторлы, көлемі 1,2л
Габаритті өлшемдері
мм: ұзындығы-4130, ені-1680, биіктігі-1446,база-2424
Колея ені
алдыңғы-1365 мм, артқы-1321 мм
Толық салмағы
1460 кг
Жетектеуші доңғалақ
Артқы
Беріліс қорабының беріліс сатысы
4 немесе 5
Максималды жылдамдығы
152 кмсағ
Отын шығыны 100 км
6,8-7 л
Шина өлшемі
16570R13
Клиренс
19 см
Бұрылу диаметрі
9,9-11 м
Цилиндр диаметрі
82 мм
1.2 - кесте. ВАЗ - 2121 техникалық мінездемесі
Поршень жүрісі
68 мм
Сығу дәрежесі
8,5
Отын багының сыйымдылығы
36 л
Тежеу түрі
алдыңғы-дискілі, артқы-барабанды
Іліністіргіш
бір дискілі, құрғақ
1.1 ВАЗ 2121 аавтомобилінің кардандық берілісі
Қозғалтқышты пайдалану кезінде отын үнемділігіне оның күш беретін берілісінің күйі үлкен ықпал тигізеді. Күш беретін берілістің агрегаттары мен механизмдері автомобиль жүрісінің жеңілдігін қамтамасыз ету керек. Күш беретін берілісте қосымша кедергілер пайда болған кезде оны жеңу үшін қозғалтқыштың үстеме қуаттылығы шығындалады, ал жанармай шығыны артады.
Күш беретін берілістегі энергия шығыны трансмиссия агрегаттарының бөлшектері мен жұмыс ортасы болып сұйықтық қызмет ететін тораптағы гидравликалық кедергі арасындағы үйкелістен туады.
Күш беретін берілістің пайдалы әсер коэффициенті:
n =
мұнда n - пайдалы әсер коэффициенті, %;
NК - жетекші доңғалақтарға келтірілетін қуат, Вт;
NД - қозғалтқыш қуаты, Вт.
Тісті берілістердің пайдалы әрекет коэффициенті беріліс түрінде, тісті доңғалақтар тістерінің конструкциясына, берілістегі аралық сатылар санына байланысты болады. Ол беріліс қорабының тура беріліс үшін 98-99%-ке, оның аралық берілісі үшін 92-98%-ке тең, ал қос конусты тісті доңғалақтар бар басты беріліс үшін 95-98%-ке, бұрамдықты беріліс үшін 90-95% - ке, қос тісті доңғалақ тәрізді редуктор үшін 92-95% - ке тең.
Тең емес бұрыштық жылдамдықтардың топсаларымен карданды берілістің пайдалы әсер коэффиценті едәуір дәрежеде карданды біліктің иілу бұрышына байланысты болады және бұл бұрыш азайған сайын ұлғая түседі. Кардан біліктің 5 иілу бұрышы кезінде пайдалы әсер коэффицентінің мәні 99,9% құрайды, 10 кезінде 99,9%, 15 кезінде 93,2%, 18-барлығы 87% болады.
Күш беретін берілістегі агрегаттардың гидравликалық кедергісін азйту үшін қоюланған трасмиссиялық майлар қолдану ұсынылады. Олар жалпақ тұтқыр температуралық сипаты арқасында төмен температура кезінде шамадан тыс үлкен кедергілік туғызбайды. Трансмиссиялық май автомобильді орнынан қозғалту кезінде трансмиссияның пайдалы әрекет коэффициентін төмендетпеу керек, автомобиль жүруі кезінде оның динамикалық тарту күші қасиеттерін максимум жүзеге асыруға мүмкіншілік беру керек. Нашар тұтқыр-температуралық қасиеттегі трансмиссиялық майды минус 300С-дан төмен температура қолдану жағдайында автомобильді орнынан қозғалу кезінде доңғалақ редукторындағы айналуға кедергілік қалыптыдан 4,0-4,5 есе жоғары болады, ал 3 км жол жүргеннен соң 1,5-2 есе болады деген мәліметтер бар. Отын шығындалу трансмиссияның пайдалы әрекет коэффициентін азайту нәтижесінде төмен температурада 20%-ке жетеді.
Беріліс қорабындағы май деңгейін бақылау қажет және қажет кезде оны жүйелі үстемелеп құйып отыру керек. Май жетпеген жағдайда қозғалтқыш энергиясының бір бөлігі механикалық үйкеліс пен тісті доңғалақтардың тозуына шығындалады, ал ол көп болған жағдайда қорапты гидравликалық кедергі өсе түседі.
Беріліс қорабын басқару жүйесінің техникалық жағдайының үлкен мәні бар. Рычагты ауыстырып қоу оның әр жағдайдағы сенімді белгілеуін қамтамасыз ету керек, бірақ көп күш салуды талап етпеу керек. Сенімді белгілеудің болмауы автомобильдің жылдамдығын жоғалтуымен берілістің өздігінен сөндірілуін туғызуы мүмкін, ал қиындатылған ауыстырып қосу бұл амал уақытын ұлғайтады. Екеуі де отынның қосымша шығын қажет етеді. Жүргізуші әдетте бұзылған берілісті пайдаланудан қашып, жол қатынасы шарттарына сай келмейтін берілістерді қолданады. Беріліс қорабының конструктивті орындалу отын шығынына әсер тигізеді. Автомобильдің күш беретін берілісі конструкцияның оның үнемді жұмысына әсерін білу мақсатта АҚШ-та жүргізілген зерттеу мынаны көрсетеді: қолмен ауыстырып қосылатын 4 сатылы беріліс қорабы, қорабының максимум өрісі үлкен болған сайын үнемді бола түседі, ал 5-ші сатыны енгізу берілістің берілістік қатынасының ұлғаю тәрізді нәтиже береді. Беріліс қорабында қолмен ауыстырылып қосылатын немесе автоматикалық трансмиссияның қолдану жүргізушіде қажет біліктілік болған жағдайда автомобильді пайдалану тиімділігіне әсер етеді. Кардан біліктің айналу санын көбейтуді қамтамасыз ететін үдемелі беріліс қозғалтқыштың иінді білігінің айналу санымен салыстырғанда отын шығыны едәуір азайтуға мүмкіншілік туғызады. Үдемелі берілістері бар, карбюраторлы және дизельді қозғалтқышты Fiam-1100 автомобильдерін сынау кезінде дизельді қозғалтқышты автомобильде 12,55% болады.
Отын үнемдеу үшін күш беретін берілістің бөлшектері мен механизм-дерінің ақаулықтарын өз кезінде жоюдың үлкен мәні бар. Ілінісу муфтасында көбінесе мынандай ақаулықтар кездеседі: фрикциялық бастырмалардың тозуы, қысу серіппелерінің әлсізденуі, подшипниктердің ескеруі, дискілердің ластануы және майлануы, ал кей кезде олардың қабысуы. Бұл ақаулықтардың болу қуаттылығын жоғалтуы мен отын шығынының жоғарылауын туғызады.
Трансмиссияның карданды берілісінде инелі подшипниктер мен карданды мүшелену айырларының тозуы көп кездеседі. Карданды берілістің ақаулықтары трансмиссияның бірқалыпты жұмыс емес істеуін, соқпа жүктемесімен қуаттылығын жоғалтуды туғызады. Конусты берілісте тісті доңғалақтар мен подшипниктер тістерінің тозуы жиі кездеседі.
Отын үнемділігін қамтамсыз етуде автомобиль ілгішінің күйі маңызды роль атқарады. Амортизатордың жарамсыздығын басқару қиындайды, ол өз кезеңінде жүргізушіні жылдамдықты азайтуына мәжбүр етеді және отынның жоғарғы шығынына әкеледі.
Отын үнемдеу үшін автомобиль доңғалақтарының мәні зор. Доңғалақтың көлденең шайқалуы мүлдем сезілмейтіндей етіп доңғалақ подшипниктері ретке келтінру керек. Дұрыс реттелген алдыңғы доңғалақ қолмен итеріп айналдырған кезде жеңіл айналу керек. Подшипниктері көп және тым қою майлауда және жинау процесі кезінде олардың ластануынан доңғалақты айналдыру кезінде қуаттылық шығыны ұлғаяды. Доңғалақтар мұқият түрде шиналармен баланс жасалу керек. Доңғалақтардың соғуы автомобильдің қозғалғыш бөлігіне тек қиратушылық әрекет қана жасап қоймайды, сонымен бірге қуаттылықтың осьтың өнімісз тік жылуына шығындалуына байланысты отын шығынының көбеюін туғызады. Доңғалақтарды баланстау тік осьті станина түрінде болып келетін арнаулы станокта жүргізіледі. Тең салмақсыздығын ең жеңіл бөлігі доңғалақ тоғынына әр түрлі массадағы кішкене жіптер бекіту арқылы жояды.
Отын үнемділігі үшін алдыңғы доңалақтар қиралаңдауы мен үйлесу бұрыштарын дұрыс орнатудың үлкен мәні бар. Бұл шамаларды дұрыс орнатпау шиналардың тез тозуына жұмсалатын тек қуаттылық шығынын ғана тудырмайды, сонымен бірге жол бойында бүйірінен тайып шығып кетуінен қосымша шығын жұмсалуына әкеліп соғады
Доңғалақтардың дұрыс үйлестігі кіндік темірлердің, айналдыратын цапфа-лардың төлкелерінің, рульмен басқарудың топсалы қосылыстарын, тозуы кезінде сонымен бірге айналдыратын цапфалар рычагтарының иілу кезінде бұзылады. Доңғалақ қиралаңдауының бұрышы доңғалақ күпшектерінің подшиптері жеткіліксіз бекітілген кезінде, алдындағы осьтің жеткіліксіз иілу кезінде, айналдыратын цапфалардың кіндік темірлері мен төлкелерінің тозуы кезінде бұзылады. Үйлесу бұрыштары мен доңғалақ қиралаңдауын тексеру арнаулы аспаптардың көмегімен жүзеге асады. Үйлестік-бөліктері бар арнаулы сызғыштың көмегімен ара қашықтықтың айырмашылығы тәрізді доңғалақ осі деңгейінде тоғындардың шектері арасында алдынан және артынан өлшенеді. Қиралаңдау бұрышы АКК жағдайында сызғаш немесе арнаулы құралдың көмегімен тексеріледі. Қазіргі уақытта автомобильдердің техникалық күйі диагностиканың тұрақты орындары алдыңғы доңғалақтар қондырғыларын анықтау үшін арнаулы оптикалық құрылғылармен жабдықталған, соның ішінде лазерлі техниканы пайдаланады.
Отын шығынын азайту үшін шиналардағы ауа қысымының мәні зор. Автомобиль тербелісіне кедергі күші массасына тура пропорционал және жолдағы автомобильдің бірқалыпты жүрісі кезінде негізгі құраушысы (кедергі күштері екпін мен көтеруге есептелмеуі мүмкін кезде) аэродинамикалық кедергі күшімен тең болады.
Қатты жабулы түзу жолда шинаның тербелісіне кедергіні жеңуге қуаттылық шығыны шинадағы ау қысымының төмендеуінің шектардан тыс: ұлғаю мүмкіндігінен, шина температурасының мүмкіндігінен жоғары ұлғаюы-нан азаяды. Шинадағы ауа қысымын анықтау үшін автомобиль шинасының жанындағы доңғалақ тоғынында орналасқан сигналды электрондық бергіштер және де басқа құрылғылар қолданылуы мүмкін.
Карданды механизм, кардан [Италия ғалымы Дж.Кардано (1501 - 1576) есімімен аталған] - айналысты жетекші біліктен алшақ жатқан жетектегі білікке беруге арналған құрылғы. Ол кардан білігінен және оның екі (кейде бір) ұшына кигізген карданнан тұрады. Карданды механизмді кардандық беріліс немесе кардан топсасы деп те атайды. Оның жартылай және толық кардан, қатаң және солқылдақ кардан деп аталатын түрлері бар.Карданды механизм автомобильде, тракторда, тағы сондай сондай жылжымалы техникада айналдыру моментін беріліс (немесе үлестіру) қорабынан жетекші белдіктегі басты беріліске жеткізу үшін қолданылады.
ВАЗ 2121 автокөлігінің карданды берілісі барлық ВАЗ типті көліктердің карданды берілісіне ұқсас. Карданды берілістер автомобиль қозғалысы кезінде айналу моментін беруге және трансмиссия агрегаттарын жалғауға арналған, мүнда соөсты емес немесе бір-біріне шамалы бұрышта жатқан біліктер.Карданды біліктерге келесі талаптар қойылады: айналу мементін артық майысу, айналу, дірілдік және өстік жүктемелерсіз беру; жалғанушы біліктер арасындағы бұрышқа тәуелсіз теле-тең бұрыштық жылдамдықтар беру,жоғары п.ә.к. және шуылсыз жұмыс. Карданды берілістің негізгі элементтері: шарнирлер 1,біліктер 2,4,6 және аралық тіреніштер 3. Аралық тіреніштердің көп болған кезінде карданды беріліс 2 біліктен тұрады: аралық 2 және басты 4.Карданды берілістер жазық болуы мүмкін: жазық, егер жетекші және жетеленуші білік бір жазықтықта жатса; кеңістіктік, егер осы шарттар орындалмаса ;бір және көп шарнирлі.
Сур.1. Карданды берілістер;
а- бір жетекші белдігі бар автомобилде; б- екі жетекші белдігі бар автомобилде; в- қатты карданды шарнирдің элементтері: 1- карданды шарнир; 2- аралық карданды шарнир; 3- аралық тіреніш ; 4- басты карданды білік; 5- жетекші белдік; 6- ортаңғы белдіктің карданды білігі; 7- ортаңғы жетекші белдік; 8- артқы белдіктің карданды білігі; 9- артқы жетекші белдік; 10- мойынтірек; 11- масленка; 12- сақтандырушы клапан; 13,15- вилка; 14- крестовина; 16- балансирлі пластина.
Карданды берілістің жұмыс жағдайы біліктердің орнату бұрыштармен анықталады: бұрыштары көп болған сайын пайдалану жағдайы қиынырақ.. Егер карданды берілістер автомобиль рамасына немесе шанағына бекітілген агрегаттарды жалғаған жағдайда білік арасындағы бұрыш 3о-тан аспайды. Егер автомобиль қозғалысы кезінде жалғанған агрегаттардың біреуісі немесе екеуісі доңғалақпен бірге айналса, онда біліктер арасындағы бұрыш 20о дейін ұлғаяды,ал өткіштігі жоғары автомобилдерде - 45о дейін. Карданды шарнирлерді ( ары қарай кардандар ) кинематика бойынша кардандарды теңсіз және тең бұрыштық жылдамдықтарға бөледі. Теңсіз бұрыштық жылдамдық кардандары ( асинхронды ) жетекші және жетеленуші біліктердің бұрыштық жылдамдықтарының теңсіздігімен сипатталады.Қарапайым асинхронды кардандар тек қана бұрыштық қозғалысты қамтамассыз етеді, әмбебам - бұрыштық , өстік. Асинхронды кардандар
Сур.2. Карданды шарнирлер: а- қарапайым; б- әмбебап; 1-жетекші вилка; 2-жетеленуші вилка; 3-крестовина; 4-ине тәрізді мойын тірек; 5-қозғалмалы шлицалы беріліс; 6-карданды білік.
Асинхронды кардандар құбыры шарнирлердің үздікті беріліс қатынасы трансмиссияда айналу тербелісін болдырады, әсіресе карданды беріліс білігінің жоғарғы бұрыштық жылдамдығында. Айналу тербелісінің амплитудасын түсіру мақсатында орнату бұрышын және шарнир біліктерінің қаттылығын жаңдайды.
Тең бұрыштық жылдамдықтағы ( синхронды ) кардандар жалғастырушы біліктердің кез-келген бұрыштық қозғалысында бірдей бұрыштық жылдамдықпен қамтамассыз етеді.Синхронды шарнирлер (қарапайым, әмбебабы ) жұмыстық элементіне қарай кардан крестовинасымен еселенген және ине тәрізді мойынтіректі, алты шарик,бес және төрт шарикті, трехшиповые роликпен және дискілі.
Жетекші және басқарушы доңғалақтарға айналу моментін беру кезінде тең бұрыштық жылдамдықтағы карданды шарнирлерді көбірек қолданады. Бұл жағдайда біліктер арасындағы үлкен өзгеруші бұрыш кезінде доңғалақтардың бірдей қозғалуын қамтамассыз етеді. Өткізгіштігі жоғары автомобилдерде көбінесе бөлгіш канавкасы және бөлгіне иінтірегі бар тең бұрыштық жылдамдықтағы шарикті карданды шарнирлерді орнтады. Бір вилканы келесісіне күштерді беретіншариктер әрқашанда биссекторлы жазықтықта жатады. Күш вилкадан вилкіге шарик арқылы беріледі, ал қисық сызықты канавкаларымен және қозғалады. Өзара перпендикуляр жазықтықта жатқан вилкаларға және канавкалар симетриялы орналасқан.О1 және О2 центрлерінен жүргізілген канавкалардың орта сызығы бірдей радиустағы шеңбер бөлігін көрсетеді. Осы центрлердің араса кардан центріне дейігі аралықа бірдей. Канавкалардың өсі айналу кезінде пп шеңберінде өзара қиылысатын екі сфералық бетті құрайды, бұл шариктердің қозғалыс траекториясы болып табылады. Біліктердің u бұрышына орын ауыстыруы кезінде, жалпы вилкадағы канавкалардың симметриялы орналасуының салдарынан шариктердің центрі, әр қашанда биссекторлы жазықтықтан табылады.Сағат тілінің жүрісімен айналған кезде күш шариктердің бір жұбы арқылы беріледі, ал кері бағытта, келесі жұп арқылы беріледі.
Сур.3 Бөлгіш канавкасы бар Вейс түріндегі тең бұрыштық жылдамдықтағы кардан: а- сұлба;б- бөлшектер; в- алдыңғы доңғалақ жетегіне карданды орнату; 1,5- вилкалар; 2,4- қисық сызықты канавкалар; 3,6- шариктер; 8,7-шпилькалар; 9- орнатылатын сақиналар; 10- шариктегі лыска.
Осы кардандағы бір вилканың келесі вилкаға қатысты өстік орын ауыстыруы пп шеңберінің өстік ауытқуына әкеледі. Сондықта вилкалар бір- біріне қатысты дәл реттелуі керек. Ол үшін вилкалар арасындағы қапталға тұрақтағыш шариктер қояды. Шпилька шарик ішіне кіреді және оны реттелді, ал шпилька шпильканы вилкаға бекітеді. Шариктегі лыска Акарданды жинау және бұзу кезінде шариктердің өтуі үшін қажет. Орнату сақиналары карданды өстік реттеу үшін және өстік жүктемелерді қабылдауға қызмет етеді.
Карданды берілістің құрылымдық элементтері.Теңсіз бұрыштық жылдамдықтағы кардан вилкаларын құрауға және бұзуға ыңғайлы болу үшін фланецпен бірге жасайды, оған кардан фланеці бекиді. Ине тәрізді мойынтіректің стаканы проушинасына қояды. Ине тәрізді мойынтіректің стаканын вилкаға стопорлы сақиналармен немесе арнайы қақпақпен бекітеді. Қалындығы бойынша ажыратылатын бірнеше сақиналардың реттеу, қақпақ реттегенге қарағанда карданды шарнир бөлшектерінің өздігінен орын ауыстыруын қатта шектеуге мүмкіндік береді. Майдың аңуын ескерту үшін серіппесі бар өздігінен жүретін резиналы сальниктер салады, ал мойынтірек жазықтығын шаңнан қорғау үшін екі ұнтақты резіңкелі қапталдық сальниктер орнатады.
Жетекші белдіктер.Жетекші белдік айналу моментін карданды біліктен автомобильдің жетекші доңғалақтарына беруге және тіреніш бетімен рама немесе автомобиль ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1 Көліктің тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1 ВАЗ 2121 аавтомобилінің кардандық берілісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2 ВАЗ 2121 көлігін прогрессивті жөндеу барысында қолданылатын технологиялар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
3 Көліктің техникалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі. Шығарылған уақыттан бастап сол заманның сәніне сәйкес және техникалық дамудың әлемдік деңгейіне сай сериялық автомобильдерін құрастыруға отандық автоқұрастыру тарихында (ҚСРО жайында айтылған) бірнеше жағдайлар ғана болды. Ондайларға Победа, жиырма бірінші Волга, сондай-ақ Ниваны да қосуға болады. Өйткені бұл көлік қалалық барлық жол талғамайтын аса танымал сыныбының негіз салушысы болғандықтан қызықты.
Ал барлығы 60-шы жылдарының аяғында халыққа сату үшін арналған толық қозғағышты жеңіл автомобилін өндеуге үкіметтің сауалынан басталды. Өйткені сол кездері УАЗ көліктері әскери болып саналатын, ал қарапайым халық үшін оны өз меншікті пайдасы үшін алу қиын болды. Бұл бос нарықтық орынды жаңа көлік толтыру керек болатын.
Осы сияқты автомобильді өндеуге АЗЛК, ИЖмаш және ВАЗ кірісті. 57-ші жылдан бері АЗЛК-да жаңа талаптарға сәйкес жаңартылып, жақсырақ жабдықталып, модель 2150 атты белгіге ие болып, шағын рамалық джиптің өңдеуі жүргізіліп жатты. НАМИ-да ИЖмаштың сұранысы бойынша 0162 моделін өндеді. Көліктің көптеген өзіндік шешімдері болды, бірақ Москвич 2150 сияқты серияға кіре алмады. Ал ВАЗ-да не болғаны жайында барлығы да біледі. 70-ші жылдарының басында осы автомобильде қолданылған техникалық шешімдер авангартты болып көрінген, шындығында, олардың көбі амалсыз болды.
Конвейерге автомобильді орнату міндетті шара болғандықтан жеңіл ВАЗ көліктерінен негізгі агрегаттардың қолдануы болды, құрастырушылар стандарттан тыс шешімдерін қабылдауға тура келді. Сондықтан беріліс қорабынан жеке қысқа кардан білігінен әкелім қозғағышы орнатуға тура келді. Үлестірме беріліс толық кардан білігі арқылы беріліс қорабымен қосылған ГАЗ 69-тағыдай үлгісін қолдану қысқа дөңгелек базасы мүмкіндік бермеді, нәтижесінде, Нива өзіне тән ерекшілікке - әруақыт дүнгірлеген үлестірмеге ие болды, оның дауысын басу жайында түрлі тәсілдер бойынша көптеген трактаттар жазылған.
Жұмыстың мақсаты. ВАЗ 2121 автомобилінің тарихына шолу, кардандық берілісінің ерекшеліктерін сраптамалау, оны жөндеу барысында қолданылатын барлық технологиялар түрлерін анықтау.
Зерттеу нысаны. ВАЗ 2121 автомобилін прогрессивті жөндеу жұмыстары кезінде қолданылатын технологиялар.
Зерттеу обьектісі. ВАЗ 2121 автомобилі.
Жұмыс құрылымы. Курстық жұмыс 2 бөлімнен, кіріспе, қорытынды бөлімдерінен, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Зерттеудің практикалық маңызы. Ниваның басқа ерекшелігі - қоршалған үлестірме берілісінде ара өзекті дифференциал болып келеді. Рэйндж-Ровер мен өзіне ғана тән гран-туризмо ДженсенФФ- да қолданылған сол заманда озықты шешімді ВАЗ-дық құрастырушылар кедейліктен пайдаланды. Алдыңғы көпірдің еріксіз қосылуымен дәстүрлі толық әкелімді трансмиссия ВАЗ жеңіл автомобильдерден алынған Ниваның араөзекті дифференциал мен негізгі берілісіне аса үлкен жүктеме жасайды. Отандық автомобиль құрастыруында бірінші рет тең бұрышты жылдамдықты топса ретінде Нива автомобильдерінде 1975 жылы ҚСРО ағылшын Харди-Спайсер фирмасынан өндіріске лицензия сатып алынған Рцеппа-БирфильДА түрінің шарикті топсасы қолданылды. Дегенмен, ВАЗ, АЗЛК, ЗАЗ-да толық барыста жүріп жатқан өңдеуге ШРУСтар лизензияны үмітті алдынғы әкелімді автомобильдеріне сатып алды. Бірақ осымен стандарттан тыс техникалық шешімдер тізімі шектелмеді, сондай-ақ өзіндік алдыңғы тәуелсіз асқыш, екі-контурлы тежеуіш жүйесі және де Ниваға тән негізгі ерекшілік - байланыстырушы шанақ болды. Әрине, жоғары өтерлікті автомобильдерде орнатылған байланыстырушы шанақ ҚСРО-да (ГАЗ 72, Москвич 410) және де шетелде де (Остин Чамп, Форд М151) қолданылған, бірақ Нива автомобилінде қолданылған шанақтың бұл түрі шынында да әлемде жетістікті болды.
1974 жылдың қантарында ВАЗ сынақта үшінші серияның екі жаңа үлгісін ұсынды (3Э2121). Жарық-техника мен бамперлерді қоспағанда, барлық үлгілер барлығына үйреншікті Ниваның бейнесіне ие болды. Артқы фонарьлары артқы жүрістің қосымша домалақ фонарьлары бар 2103 моделінен алынған, ал дөңгелек пішінді габаритті фонарьлар бөлек алынған болды. Алдыңғы және артқы бамперлері 2101 сияқты хромдалған, бірақ тіссіз болды. Жанармай құятын багінің аузы сол жақтан оң жаққа ауысып, люк қақпағының астына орналастырылды. Сыртқы айна біреу ғана болатын - сол жақта. Шанақ аэродинамикалық келбетті өзгеріске ұшырады, және түгелдей жаланған болды.Сору желдеткішіне көп күш жұмсалды: сору терезелерінің пішін үйлесімі және олардың орналасуы көп айлық жұмыстардың нәтижесі болатын (жақтарында максималды сирету аймақтарын табу керек болды). Бүйір есіктерінде ақырында қарапайым жигулидің (аздаған өзгерістерімен) желкөздер пайда болды. Осының бәрі де салондағы шарттарды жақсарту үшін керек болатын.
Ішкі келбеті де ақырғы бейнесін алды. Тек артқы орындары бұрынғыдай бөлек орналасқан. Үлгілер жол талғамайтын протектор (қисайған шырша) суреті бар М-51 15-дюймдік шиналармен жабдықталған. Артынан сынау жүргізу барысында әмбебап суреті бар ВлИ-3 тәжирибелі 15-дюймдік шиналар партиясы әкелінді; олар дәл осы автомобиль үшін жасатылған, ал артынан олар 16-дюймдік Вли-3-ке ауысты.
Ниваны қабылдау сынауларында сериялық УАЗ-469Б автомобилі салыстыру ретінде қолданылды. Кейде сынауларда Range Rover и Land Rover 88 шетел джиптері де қатысатын. Тас жол жүріс шарттары бойынша жеңіл автомобильдер деңгейінде өңделген ВАЗ көлігінің жолсыздықта да жақсы жүре алатынын дәлелдеу қажет болды. Осындай қиыстыру елден ерекше болды. Тас жолда джиптерден ешкім де көп сұрамады (УАЗ - осыған айқын үлгі болды), ал жеңіл көліктер жолдың шетінде мүлдем жәрдемсіз болып көрінетін. Комиссияның алдында қандай көлікті сынау керек және қай бағдарлама бойынша оны жүзеге асыру керектігі туралы сұрақ туды. Жол талғамайтын көлік-тің стандартты сынау бағдарламасы аса қатты болды: жолсыздықтың үлкен пайызымен асфальтсіз дерлік. Жеңіл бағдарламасы асфальт, аздаған даңғыл топырақ, қиыршықтас пен жұмыр тасты құрайды. Осындай Нива сияқты әмбебап көлікке екі нұсқаның біреуі де жарамағаны белгілі болды. Комиссия батыл адым жасады, прецедент құрды. Өрескел айтқанда, екі бағдарламаны қосып, орташа бір бағдарлама тауып шығарды.
Зерттеудің теориялық маңызы. Соңғы уақытта сатылым айтарлықтай түсіп кетті, оған себеп болған автомобильдің жасы, дегенмен Францияда әлі күнге дейін Нива әуесқойларының көптеген клубтары бар. Бірақ Ниваны экспорттаған жерлердің барлығында жағдай сондай жақсы болмады. Автомобильдің арнайы жарнамасы үшін Автоэкспорт ең жақсы кеңестік раллистерден құралған топты жинап, Жаңа Зеландия мен Австралияға жарнамалық турға жіберді. Стандарттық көліктермен авто-кростан авто-триалға дейін бұл турненің шеңберінде өткен әртүрлі жолсыздық жарыстарына біздің жарысушылар қатысты, солай бола тура, олар талай рет жүлделі орындарға ие болатын, дайындалған және аса күшті көліктері бар қарсыластарды жеңіп алу қолдарынан келетін. 85-86 жылдары Ниваға мінген біздің раллистер өз тобында абсолюттік есептеуде едәуір жоғары болып саналатын бірінші орындарды алған автралиялық ралли-рейд Париж-Дакар Винн сафари аналогінде қатысты. Осының нәтижесі бұл елдердегі Ниваның сатылым көлемдерінің едәуір көтерілуі болды. Айтпақтайын, ең қызығы, Австралия мен Жаңа Зеландияға жеңіл ВАЗ көліктері экспортталмаған. Нива сатылмаған ел жоқ, Жаңа Зеландиядан Канадаға дейін барлық жерлерде бұл көліктер сұраныс пен беделге ие болды. ҚСРО-да қорғаныс Министрлігінің тапсырысымен әскери жүзетін Ниваны ВАЗ-да 2122 моделін шығарды, бірақ ол серияға кірмеді. Жағымды ерекшеліктеріне қарамастан, Нива рухани ескеріп қалды, сондықтан ВАЗ 1994 жылы 21213 индексті Тайга деп неліктен аталғаны белгісіз жаңартылған Ниваны өндіріске шығарды. 1690 см3 көлемді жаңа қозғалтқышпен, бесбаспалдақты БҚ-мен жабдықталды, салон басқадай жаңартылып әдеміленген, жүк бөлімінің есігі бамперге дейін түсірілді, және де гуілдеген үлестірме беріліс сияқты ескі жараларын қозғамайтын көптеген басқа жаңартулар, тез шіритін шанақ және т.б. орнатылды. ВАЗдың Тәжирибелі Өнеркәсіптік Өндірісінде сол жылы 500 ммға ұзартылған 2129 жаңартуын және 2131 нұсқалық бес есікті көлігін шығара бастады. Ұзартылған Нива минивен Надежда үшін агрегат тасушы ретінде шығарылғаны қызық, алайда, ол дербес модель болып шықты. Ал содан соң түрлі фирмалар мен ұсақ фирмалар Нива негізінде адам айтқысыз нәрселер шығара бастады, түрлі пластик қабықтарымен көлікті қаптады, кабриолеттер, пикаптар, қаруланған автомобильдер, бигфуттар және тағы басқа көптеген автомобильдерді өндіре бастады. Соңғы жылдары Нива танымал болып кетті.
1 Көліктің тарихы
ВАЗ-2121, артқыприводты кеңестік және ресей жеңіл автомобилі -- осы шақта LADA 2121 деп белгіленеді, үлгі шанағымен Седан автомобильдік зауытта өңделген.
1980 жыл маусымнан сериялы шығарылады. Ресей базарында ең арзан автомобиль болып келеді. 70 жж. соңында және 80 жылдар басында бірнеше рет ралли жүлдегері болып, әйгілі үйлесімді лада 2105 және 2107 машиналары әлі күнге дейін спорт аңызы болып қалды.
ВАЗ-2121 үлгісі ертерек шығарылған артқыприводты автомобиль. Оның үлгілерін ұқыпты жаңарту арқылы ВАЗ автомобильдерінің екіншіні ұрпағырамкаларында ВАЗ-2120 жигулиі өңделді. ВАЗ-2121 автомобилінің тәжірибелі өнеркәсіпте бірінші партиялары 1979 жылдың соңында туындатылған болатын. Ал толыққанды өндіріс 1980 жылдың 25 қаңтарынан басталды.
2005 жылдан, АвтоВАЗ ААҚ өз өніма тауларының жаңа жүйесін кірістіру мақсатында автомобиль Lada 2121 депаталды.
2010 жылғы сериялы өндірісте АвтоВАЗ-да бүркуі таратылған, Евро-3 экологиялық санатқа сәйкес ВАЗ-21067 қозғалтқышты Lada -21054-30-010 және Lada -21054-30-011 модификациялары шықты.Шанақты металлик түсті бояумен ерекшеленетін Lada-21054-30-011 модификациясы, классикалыққұрастырылатын Lada 21052107 автомобильдері өндіріске Lada Samaraмен бір сызықта тасымалдануы арқасында 2010 жылдың қаңтарда енгізілген.Ресейде бұл автомобильге сұраныстұрақты. Оған себеп ең алдымен бұл автомобиль арзан құнды (178000 сом. Қаңтар 2011 АВТОВАЗ сайты мәліметі бойынша). Бұл үлгіге сұранысты автомобильдерді пайдалану бағдарламасы (программа утилизации автомобилей) да септігін тигізген болатын. Оның аясында өндірісте соңғы қалған ВАЗ классикалық үлгілері аса талап етілді. 2009 жылы қаңтарда Ока СеАЗ-11116 микролитраж шығаруды тоқтатқаннан кейін седан LADA 2105 ресей базарында ең арзан жеңіл автомобиль болды. 2010 жыл қаңтарында ВАЗ-2121 автомобилінің сериялы шығарыла бастағанына отыз жыл толды. 2010 жылы 26 тамызда АвтоВАЗ Lada автомобильдерінің бесінші және жетінші үлгілерінің өндірісі ( штамптауды , дәнекерлеуді және шанақтардың бояуын қоса ) ИжАвто ААҚ на (Ижевск қ. ) ( Ижевск қ.) тасымалдауы туралы жариялады. 1984 жылдан 1987 жылға дейін Радон зауытымен шығарылды.
ВАЗ-2121 үлгісі ертерек шығарылатын артқыприводты автомобильдердің үлгілерін ұқыпты жаңарту арқылы ВАЗ автомобильдерінің екіншіні ұрпағы рамкаларында ВАЗ-2121 тұңғышы жигули ды ауыстыру сияқты өңделді. ВАЗ-2121 бірінші тәжірибелі - өнеркәсіпті партиялары 1979 жыл соңыда туындатылған болатын, ал толыққанды өндіріс 25 қаңтар 1980 жыл басталды.
ВАЗ -2121 автокөлігінің келесі модификациялары белгілі:
* ВАЗ -2121 -- ВАЗ-2121 карб. қозғалтқышымен (1,29 л ,63,6 л. .,92 ) және КПП 4- ст . ;
* ВАЗ-21210 -- ВАЗ-2121 қозғалтқышпен және 5- ст . КПП ;
* ВАЗ-21211 -- ВАЗ-2121 карб. қозғалтқышымен (1,2 л ,58,7 л. .,85 ) және КПП 4- ст . ;
* ВАЗ-21213 -- ВАЗ-2120 карб. қозғалтқышымен (1,45 л,71,4 л. .,104 ) және КПП 5- ст. ;
* ВАЗ-21213-20 -- ВАЗ-2121 монобүркушілік қозғалтқышымен (1,45 л ,71,4 л . .,110 Н :: м , Евро -2) және 5-ст. КПП ;
* ВАЗ-21214 - ЖҚҚМИ (ГИБДД), ІІМ (МВД) және ФҚҚ(ФСБ) не арналған арнайы модификация, ВАЗ- 2120 карб. қозғалтқышымен (1,57 л, 80 л. .,122,5 Н :: м ), бензобакпен және аккумулятормен қосымша жабдықталған.
* ВАЗ-21214-30 -- ВАЗ -21217 қозғалтқышымен (бүркуі таратылған,1,57 л,72 л,116 Н :: м, Евро-3) және 5- ст. КПП ;
* ВАЗ-21215 таксиға арналған -- ұсақсериялы модификация ВАЗ (БТМ)-341 дизелімен Барнаултрансмаш өндірісі (1,52 л, 50,3 л. .,92 Н :: м ); (1,52 л, 50,3 л.с., 92 Н::м);
* ВАЗ-21217( LADA Riva ) -- ВАЗ-21203 экспорттық түрі (Евро-1)оң жақтағы рульмен және қозғалтқышпен монобүркумен,1992 -- 1997 жылдары Ұлыбритания базарларына және сол жақтық қозғалысты елдерге арналып, босатылды;
* ВАЗ-21218 (LADA Nova) -- ВАЗ-21200 экспорттық түрі оң жақтағы рульмен , Ұлыбритания базарларына және сол жақтық қозғалысты елдерге арналған 1982 -- 1994 жылдары босатылды ;
* ВАЗ-21219 МАИ(ГАИ),IIM(МВД)және МҚК(КГБ)үшін арнайы шығарылған ұсақсериялы модификация, Ванкель роторно - поршеньді қозғалтқышымен -4132(1,3 л, 140 л. .,186 Н :: м ); ВАЗ-4132 (1,3 л, 140 л.с., 186 Н::м);
* ВИС-2345 -- пикап жартылайрамалы контрукциялы, ВАЗ-21053 және 21054 базасында ОАО ВАЗинтерСервис фирмасымен 1995 жылдан бері шығарылады.
* 2005 жылдан, АвтоВАЗ ААҚ өз өнім атауларының жаңа жүйесін кірістіру рамкаларында автомобиль Lada 2121 деп аталды.
2010 жылға сериялы өндірісте АвтоВАЗда бүркуі таратылған, Евро-3 экологиялық сыныпқа сәйкес ВАЗ-21067 қозғалтқышты Lada -21054-30-010 және Lada -21054-30-011 модификациялары қалады. Шанақтың металлик түске бояумен ерекшеленетін Lada -21054-30-011 модификациясы, классиктар құрастырылатын сызық жабылуымен Lada 21212123 автомобильдері өндірісінің Lada Samaraмен бір сызыққа тасымалдауы арқасында 2010 жыл қаңтарда енгізілген. Ресейде бестікке тұрақты сұраныс ең алдымен, бұл автомобиль аласа құнының (178000 сом. Қаңтар 2011 АВТОВАЗ сайты мәліметі бойынша), жинақтауыштардың қол жетерлігінің, жөндеушілермен және автомобильшілерімен айқын зерттелген гараждық қызмет ету және жөндеуге болатын жаппай контрукциясы арқасында сақталады. Бұл үлгіге сұранысты автомобильдердің пайдалану бағдарламасы (программа утилизации автомобилей) да қамшылаған болатын, оның аясында өндірісте соңғы қалған ВАЗ классикалық үлгілері аса талап етілді. 2009 жылы қаңтарда Ока СеАЗ-11116 микролитраж шығаруды тоқтатудан кейін седан LADA 2105 ресей базарында ең арзан жеңіл автомобиль болды. Сонымен қатар, автомобильге бірегей қол жетерлік негізінде шекті тақуалық жинақтау шотының (мысалы, 2009 жылдан тіпті тәуліктік километраж есепшісімен де машина жабдықталуы тоқтатылды) және үлгінің барлық көрсеткіштерге үмітсіз ескіруінің арқасында: 2010 жыл қаңтарында бестің сериялы шығарыла басталғанына отыз жыл толды, ал ваздық классиканың барлығындай, Fiat 124 базасында өңделген әрлендіру және автомобиль концепциясының өзі -- 60 жж. ортасынан. Дегенімен, АвтоВАЗ классикалықтарды өндірістен минимум 2012 жылдан бұрын шешуді жоспарламайды. 2010 жылы 26 тамызда АвтоВАЗ Lada автомобильдерінің бесінші және жетінші үлгілерінің өндірісі (штамптауды, дәнекерлеуді және шанақтардың бояуын қоса) ИжАвто ААҚ на (Ижевск қ.) (Ижевск қ.) тасымалдауы туралы жариялады. Ойындық және сувенир өнімдер Ал 39 :: ВАЗ 2105 автомобиль үлгісі (А 39) 1984 жылдан 1987 жылға дейін Радон зауытымен шығарылды. Осы шақта Инкотекс холдингімен босатылады.
1.1 - кесте. ВАЗ - 2121 техникалық мінездемесі
Кузов түрі
седан, төрт есікті, 5 орындықты
Қозғалтқыш
4 цилиндрлі, қатарлы,карбюраторлы, көлемі 1,2л
Габаритті өлшемдері
мм: ұзындығы-4130, ені-1680, биіктігі-1446,база-2424
Колея ені
алдыңғы-1365 мм, артқы-1321 мм
Толық салмағы
1460 кг
Жетектеуші доңғалақ
Артқы
Беріліс қорабының беріліс сатысы
4 немесе 5
Максималды жылдамдығы
152 кмсағ
Отын шығыны 100 км
6,8-7 л
Шина өлшемі
16570R13
Клиренс
19 см
Бұрылу диаметрі
9,9-11 м
Цилиндр диаметрі
82 мм
1.2 - кесте. ВАЗ - 2121 техникалық мінездемесі
Поршень жүрісі
68 мм
Сығу дәрежесі
8,5
Отын багының сыйымдылығы
36 л
Тежеу түрі
алдыңғы-дискілі, артқы-барабанды
Іліністіргіш
бір дискілі, құрғақ
1.1 ВАЗ 2121 аавтомобилінің кардандық берілісі
Қозғалтқышты пайдалану кезінде отын үнемділігіне оның күш беретін берілісінің күйі үлкен ықпал тигізеді. Күш беретін берілістің агрегаттары мен механизмдері автомобиль жүрісінің жеңілдігін қамтамасыз ету керек. Күш беретін берілісте қосымша кедергілер пайда болған кезде оны жеңу үшін қозғалтқыштың үстеме қуаттылығы шығындалады, ал жанармай шығыны артады.
Күш беретін берілістегі энергия шығыны трансмиссия агрегаттарының бөлшектері мен жұмыс ортасы болып сұйықтық қызмет ететін тораптағы гидравликалық кедергі арасындағы үйкелістен туады.
Күш беретін берілістің пайдалы әсер коэффициенті:
n =
мұнда n - пайдалы әсер коэффициенті, %;
NК - жетекші доңғалақтарға келтірілетін қуат, Вт;
NД - қозғалтқыш қуаты, Вт.
Тісті берілістердің пайдалы әрекет коэффициенті беріліс түрінде, тісті доңғалақтар тістерінің конструкциясына, берілістегі аралық сатылар санына байланысты болады. Ол беріліс қорабының тура беріліс үшін 98-99%-ке, оның аралық берілісі үшін 92-98%-ке тең, ал қос конусты тісті доңғалақтар бар басты беріліс үшін 95-98%-ке, бұрамдықты беріліс үшін 90-95% - ке, қос тісті доңғалақ тәрізді редуктор үшін 92-95% - ке тең.
Тең емес бұрыштық жылдамдықтардың топсаларымен карданды берілістің пайдалы әсер коэффиценті едәуір дәрежеде карданды біліктің иілу бұрышына байланысты болады және бұл бұрыш азайған сайын ұлғая түседі. Кардан біліктің 5 иілу бұрышы кезінде пайдалы әсер коэффицентінің мәні 99,9% құрайды, 10 кезінде 99,9%, 15 кезінде 93,2%, 18-барлығы 87% болады.
Күш беретін берілістегі агрегаттардың гидравликалық кедергісін азйту үшін қоюланған трасмиссиялық майлар қолдану ұсынылады. Олар жалпақ тұтқыр температуралық сипаты арқасында төмен температура кезінде шамадан тыс үлкен кедергілік туғызбайды. Трансмиссиялық май автомобильді орнынан қозғалту кезінде трансмиссияның пайдалы әрекет коэффициентін төмендетпеу керек, автомобиль жүруі кезінде оның динамикалық тарту күші қасиеттерін максимум жүзеге асыруға мүмкіншілік беру керек. Нашар тұтқыр-температуралық қасиеттегі трансмиссиялық майды минус 300С-дан төмен температура қолдану жағдайында автомобильді орнынан қозғалу кезінде доңғалақ редукторындағы айналуға кедергілік қалыптыдан 4,0-4,5 есе жоғары болады, ал 3 км жол жүргеннен соң 1,5-2 есе болады деген мәліметтер бар. Отын шығындалу трансмиссияның пайдалы әрекет коэффициентін азайту нәтижесінде төмен температурада 20%-ке жетеді.
Беріліс қорабындағы май деңгейін бақылау қажет және қажет кезде оны жүйелі үстемелеп құйып отыру керек. Май жетпеген жағдайда қозғалтқыш энергиясының бір бөлігі механикалық үйкеліс пен тісті доңғалақтардың тозуына шығындалады, ал ол көп болған жағдайда қорапты гидравликалық кедергі өсе түседі.
Беріліс қорабын басқару жүйесінің техникалық жағдайының үлкен мәні бар. Рычагты ауыстырып қоу оның әр жағдайдағы сенімді белгілеуін қамтамасыз ету керек, бірақ көп күш салуды талап етпеу керек. Сенімді белгілеудің болмауы автомобильдің жылдамдығын жоғалтуымен берілістің өздігінен сөндірілуін туғызуы мүмкін, ал қиындатылған ауыстырып қосу бұл амал уақытын ұлғайтады. Екеуі де отынның қосымша шығын қажет етеді. Жүргізуші әдетте бұзылған берілісті пайдаланудан қашып, жол қатынасы шарттарына сай келмейтін берілістерді қолданады. Беріліс қорабының конструктивті орындалу отын шығынына әсер тигізеді. Автомобильдің күш беретін берілісі конструкцияның оның үнемді жұмысына әсерін білу мақсатта АҚШ-та жүргізілген зерттеу мынаны көрсетеді: қолмен ауыстырып қосылатын 4 сатылы беріліс қорабы, қорабының максимум өрісі үлкен болған сайын үнемді бола түседі, ал 5-ші сатыны енгізу берілістің берілістік қатынасының ұлғаю тәрізді нәтиже береді. Беріліс қорабында қолмен ауыстырылып қосылатын немесе автоматикалық трансмиссияның қолдану жүргізушіде қажет біліктілік болған жағдайда автомобильді пайдалану тиімділігіне әсер етеді. Кардан біліктің айналу санын көбейтуді қамтамасыз ететін үдемелі беріліс қозғалтқыштың иінді білігінің айналу санымен салыстырғанда отын шығыны едәуір азайтуға мүмкіншілік туғызады. Үдемелі берілістері бар, карбюраторлы және дизельді қозғалтқышты Fiam-1100 автомобильдерін сынау кезінде дизельді қозғалтқышты автомобильде 12,55% болады.
Отын үнемдеу үшін күш беретін берілістің бөлшектері мен механизм-дерінің ақаулықтарын өз кезінде жоюдың үлкен мәні бар. Ілінісу муфтасында көбінесе мынандай ақаулықтар кездеседі: фрикциялық бастырмалардың тозуы, қысу серіппелерінің әлсізденуі, подшипниктердің ескеруі, дискілердің ластануы және майлануы, ал кей кезде олардың қабысуы. Бұл ақаулықтардың болу қуаттылығын жоғалтуы мен отын шығынының жоғарылауын туғызады.
Трансмиссияның карданды берілісінде инелі подшипниктер мен карданды мүшелену айырларының тозуы көп кездеседі. Карданды берілістің ақаулықтары трансмиссияның бірқалыпты жұмыс емес істеуін, соқпа жүктемесімен қуаттылығын жоғалтуды туғызады. Конусты берілісте тісті доңғалақтар мен подшипниктер тістерінің тозуы жиі кездеседі.
Отын үнемділігін қамтамсыз етуде автомобиль ілгішінің күйі маңызды роль атқарады. Амортизатордың жарамсыздығын басқару қиындайды, ол өз кезеңінде жүргізушіні жылдамдықты азайтуына мәжбүр етеді және отынның жоғарғы шығынына әкеледі.
Отын үнемдеу үшін автомобиль доңғалақтарының мәні зор. Доңғалақтың көлденең шайқалуы мүлдем сезілмейтіндей етіп доңғалақ подшипниктері ретке келтінру керек. Дұрыс реттелген алдыңғы доңғалақ қолмен итеріп айналдырған кезде жеңіл айналу керек. Подшипниктері көп және тым қою майлауда және жинау процесі кезінде олардың ластануынан доңғалақты айналдыру кезінде қуаттылық шығыны ұлғаяды. Доңғалақтар мұқият түрде шиналармен баланс жасалу керек. Доңғалақтардың соғуы автомобильдің қозғалғыш бөлігіне тек қиратушылық әрекет қана жасап қоймайды, сонымен бірге қуаттылықтың осьтың өнімісз тік жылуына шығындалуына байланысты отын шығынының көбеюін туғызады. Доңғалақтарды баланстау тік осьті станина түрінде болып келетін арнаулы станокта жүргізіледі. Тең салмақсыздығын ең жеңіл бөлігі доңғалақ тоғынына әр түрлі массадағы кішкене жіптер бекіту арқылы жояды.
Отын үнемділігі үшін алдыңғы доңалақтар қиралаңдауы мен үйлесу бұрыштарын дұрыс орнатудың үлкен мәні бар. Бұл шамаларды дұрыс орнатпау шиналардың тез тозуына жұмсалатын тек қуаттылық шығынын ғана тудырмайды, сонымен бірге жол бойында бүйірінен тайып шығып кетуінен қосымша шығын жұмсалуына әкеліп соғады
Доңғалақтардың дұрыс үйлестігі кіндік темірлердің, айналдыратын цапфа-лардың төлкелерінің, рульмен басқарудың топсалы қосылыстарын, тозуы кезінде сонымен бірге айналдыратын цапфалар рычагтарының иілу кезінде бұзылады. Доңғалақ қиралаңдауының бұрышы доңғалақ күпшектерінің подшиптері жеткіліксіз бекітілген кезінде, алдындағы осьтің жеткіліксіз иілу кезінде, айналдыратын цапфалардың кіндік темірлері мен төлкелерінің тозуы кезінде бұзылады. Үйлесу бұрыштары мен доңғалақ қиралаңдауын тексеру арнаулы аспаптардың көмегімен жүзеге асады. Үйлестік-бөліктері бар арнаулы сызғыштың көмегімен ара қашықтықтың айырмашылығы тәрізді доңғалақ осі деңгейінде тоғындардың шектері арасында алдынан және артынан өлшенеді. Қиралаңдау бұрышы АКК жағдайында сызғаш немесе арнаулы құралдың көмегімен тексеріледі. Қазіргі уақытта автомобильдердің техникалық күйі диагностиканың тұрақты орындары алдыңғы доңғалақтар қондырғыларын анықтау үшін арнаулы оптикалық құрылғылармен жабдықталған, соның ішінде лазерлі техниканы пайдаланады.
Отын шығынын азайту үшін шиналардағы ауа қысымының мәні зор. Автомобиль тербелісіне кедергі күші массасына тура пропорционал және жолдағы автомобильдің бірқалыпты жүрісі кезінде негізгі құраушысы (кедергі күштері екпін мен көтеруге есептелмеуі мүмкін кезде) аэродинамикалық кедергі күшімен тең болады.
Қатты жабулы түзу жолда шинаның тербелісіне кедергіні жеңуге қуаттылық шығыны шинадағы ау қысымының төмендеуінің шектардан тыс: ұлғаю мүмкіндігінен, шина температурасының мүмкіндігінен жоғары ұлғаюы-нан азаяды. Шинадағы ауа қысымын анықтау үшін автомобиль шинасының жанындағы доңғалақ тоғынында орналасқан сигналды электрондық бергіштер және де басқа құрылғылар қолданылуы мүмкін.
Карданды механизм, кардан [Италия ғалымы Дж.Кардано (1501 - 1576) есімімен аталған] - айналысты жетекші біліктен алшақ жатқан жетектегі білікке беруге арналған құрылғы. Ол кардан білігінен және оның екі (кейде бір) ұшына кигізген карданнан тұрады. Карданды механизмді кардандық беріліс немесе кардан топсасы деп те атайды. Оның жартылай және толық кардан, қатаң және солқылдақ кардан деп аталатын түрлері бар.Карданды механизм автомобильде, тракторда, тағы сондай сондай жылжымалы техникада айналдыру моментін беріліс (немесе үлестіру) қорабынан жетекші белдіктегі басты беріліске жеткізу үшін қолданылады.
ВАЗ 2121 автокөлігінің карданды берілісі барлық ВАЗ типті көліктердің карданды берілісіне ұқсас. Карданды берілістер автомобиль қозғалысы кезінде айналу моментін беруге және трансмиссия агрегаттарын жалғауға арналған, мүнда соөсты емес немесе бір-біріне шамалы бұрышта жатқан біліктер.Карданды біліктерге келесі талаптар қойылады: айналу мементін артық майысу, айналу, дірілдік және өстік жүктемелерсіз беру; жалғанушы біліктер арасындағы бұрышқа тәуелсіз теле-тең бұрыштық жылдамдықтар беру,жоғары п.ә.к. және шуылсыз жұмыс. Карданды берілістің негізгі элементтері: шарнирлер 1,біліктер 2,4,6 және аралық тіреніштер 3. Аралық тіреніштердің көп болған кезінде карданды беріліс 2 біліктен тұрады: аралық 2 және басты 4.Карданды берілістер жазық болуы мүмкін: жазық, егер жетекші және жетеленуші білік бір жазықтықта жатса; кеңістіктік, егер осы шарттар орындалмаса ;бір және көп шарнирлі.
Сур.1. Карданды берілістер;
а- бір жетекші белдігі бар автомобилде; б- екі жетекші белдігі бар автомобилде; в- қатты карданды шарнирдің элементтері: 1- карданды шарнир; 2- аралық карданды шарнир; 3- аралық тіреніш ; 4- басты карданды білік; 5- жетекші белдік; 6- ортаңғы белдіктің карданды білігі; 7- ортаңғы жетекші белдік; 8- артқы белдіктің карданды білігі; 9- артқы жетекші белдік; 10- мойынтірек; 11- масленка; 12- сақтандырушы клапан; 13,15- вилка; 14- крестовина; 16- балансирлі пластина.
Карданды берілістің жұмыс жағдайы біліктердің орнату бұрыштармен анықталады: бұрыштары көп болған сайын пайдалану жағдайы қиынырақ.. Егер карданды берілістер автомобиль рамасына немесе шанағына бекітілген агрегаттарды жалғаған жағдайда білік арасындағы бұрыш 3о-тан аспайды. Егер автомобиль қозғалысы кезінде жалғанған агрегаттардың біреуісі немесе екеуісі доңғалақпен бірге айналса, онда біліктер арасындағы бұрыш 20о дейін ұлғаяды,ал өткіштігі жоғары автомобилдерде - 45о дейін. Карданды шарнирлерді ( ары қарай кардандар ) кинематика бойынша кардандарды теңсіз және тең бұрыштық жылдамдықтарға бөледі. Теңсіз бұрыштық жылдамдық кардандары ( асинхронды ) жетекші және жетеленуші біліктердің бұрыштық жылдамдықтарының теңсіздігімен сипатталады.Қарапайым асинхронды кардандар тек қана бұрыштық қозғалысты қамтамассыз етеді, әмбебам - бұрыштық , өстік. Асинхронды кардандар
Сур.2. Карданды шарнирлер: а- қарапайым; б- әмбебап; 1-жетекші вилка; 2-жетеленуші вилка; 3-крестовина; 4-ине тәрізді мойын тірек; 5-қозғалмалы шлицалы беріліс; 6-карданды білік.
Асинхронды кардандар құбыры шарнирлердің үздікті беріліс қатынасы трансмиссияда айналу тербелісін болдырады, әсіресе карданды беріліс білігінің жоғарғы бұрыштық жылдамдығында. Айналу тербелісінің амплитудасын түсіру мақсатында орнату бұрышын және шарнир біліктерінің қаттылығын жаңдайды.
Тең бұрыштық жылдамдықтағы ( синхронды ) кардандар жалғастырушы біліктердің кез-келген бұрыштық қозғалысында бірдей бұрыштық жылдамдықпен қамтамассыз етеді.Синхронды шарнирлер (қарапайым, әмбебабы ) жұмыстық элементіне қарай кардан крестовинасымен еселенген және ине тәрізді мойынтіректі, алты шарик,бес және төрт шарикті, трехшиповые роликпен және дискілі.
Жетекші және басқарушы доңғалақтарға айналу моментін беру кезінде тең бұрыштық жылдамдықтағы карданды шарнирлерді көбірек қолданады. Бұл жағдайда біліктер арасындағы үлкен өзгеруші бұрыш кезінде доңғалақтардың бірдей қозғалуын қамтамассыз етеді. Өткізгіштігі жоғары автомобилдерде көбінесе бөлгіш канавкасы және бөлгіне иінтірегі бар тең бұрыштық жылдамдықтағы шарикті карданды шарнирлерді орнтады. Бір вилканы келесісіне күштерді беретіншариктер әрқашанда биссекторлы жазықтықта жатады. Күш вилкадан вилкіге шарик арқылы беріледі, ал қисық сызықты канавкаларымен және қозғалады. Өзара перпендикуляр жазықтықта жатқан вилкаларға және канавкалар симетриялы орналасқан.О1 және О2 центрлерінен жүргізілген канавкалардың орта сызығы бірдей радиустағы шеңбер бөлігін көрсетеді. Осы центрлердің араса кардан центріне дейігі аралықа бірдей. Канавкалардың өсі айналу кезінде пп шеңберінде өзара қиылысатын екі сфералық бетті құрайды, бұл шариктердің қозғалыс траекториясы болып табылады. Біліктердің u бұрышына орын ауыстыруы кезінде, жалпы вилкадағы канавкалардың симметриялы орналасуының салдарынан шариктердің центрі, әр қашанда биссекторлы жазықтықтан табылады.Сағат тілінің жүрісімен айналған кезде күш шариктердің бір жұбы арқылы беріледі, ал кері бағытта, келесі жұп арқылы беріледі.
Сур.3 Бөлгіш канавкасы бар Вейс түріндегі тең бұрыштық жылдамдықтағы кардан: а- сұлба;б- бөлшектер; в- алдыңғы доңғалақ жетегіне карданды орнату; 1,5- вилкалар; 2,4- қисық сызықты канавкалар; 3,6- шариктер; 8,7-шпилькалар; 9- орнатылатын сақиналар; 10- шариктегі лыска.
Осы кардандағы бір вилканың келесі вилкаға қатысты өстік орын ауыстыруы пп шеңберінің өстік ауытқуына әкеледі. Сондықта вилкалар бір- біріне қатысты дәл реттелуі керек. Ол үшін вилкалар арасындағы қапталға тұрақтағыш шариктер қояды. Шпилька шарик ішіне кіреді және оны реттелді, ал шпилька шпильканы вилкаға бекітеді. Шариктегі лыска Акарданды жинау және бұзу кезінде шариктердің өтуі үшін қажет. Орнату сақиналары карданды өстік реттеу үшін және өстік жүктемелерді қабылдауға қызмет етеді.
Карданды берілістің құрылымдық элементтері.Теңсіз бұрыштық жылдамдықтағы кардан вилкаларын құрауға және бұзуға ыңғайлы болу үшін фланецпен бірге жасайды, оған кардан фланеці бекиді. Ине тәрізді мойынтіректің стаканы проушинасына қояды. Ине тәрізді мойынтіректің стаканын вилкаға стопорлы сақиналармен немесе арнайы қақпақпен бекітеді. Қалындығы бойынша ажыратылатын бірнеше сақиналардың реттеу, қақпақ реттегенге қарағанда карданды шарнир бөлшектерінің өздігінен орын ауыстыруын қатта шектеуге мүмкіндік береді. Майдың аңуын ескерту үшін серіппесі бар өздігінен жүретін резиналы сальниктер салады, ал мойынтірек жазықтығын шаңнан қорғау үшін екі ұнтақты резіңкелі қапталдық сальниктер орнатады.
Жетекші белдіктер.Жетекші белдік айналу моментін карданды біліктен автомобильдің жетекші доңғалақтарына беруге және тіреніш бетімен рама немесе автомобиль ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz