Құқықтың пайда болу түсінігі

Жоспар
Кіріспе

1. Құқықтың пайда болу түсінігі.
2. Қазақстан Республикасындағы шетел азаматтарының құқықтық жағдайы.
3. Жер құқықғының түсінігі және жүйесі

Құқық пайда болғаннан кейін өзінің эволюциялык және революциялық дамуы барысында қоғамдық-экономикалыұ формация шеңбері мағынасында өзіне тән сипаттарға және ерекшеліктерге ие болады. Өзіндік мәні бар құқықтық жүйеге құқықтың тарихи типтері сәйкес келеді. Құқықтың тарихи типтері дегеніміз арнайы формацияның меншік қатынастары қалыптастырған құқықтың мәндік мазмұнын айқындайтын ерекшеліктердің жиынтығы. Адамзаттың тарихи дамуы құқықтың негізінде төрт типін қалыптастырады: құл иеленушілік, феодалдық, буржуазиялык және социалистік. Алғашқы қауымдық құрылыс ыдырағаннан кейін пайда болған. Құл иеленушілік құқықтың өзіне тән ерекшеліктері мынандай сипаттармен айқындалады:
- Құл иеленушілік құқық құл иеленушілердің еркін біддіреді және олардың шексіз саяси биліктерін, диктатурасын бекітеді, үстемдігін жариялайды. Фараон патшалар құдайдың әмірімен болған, жердегі оның әміршісі деп танылды. Құқықтың барлық тетіктері осы билікті қамтамасыз етуге бағытталған.
- Құл иеленушілік құқық негізгі өндірістік кұрал-жабдықтарға және кұлдарға жеке меншікті құқық нормаларына бекітеді.
- Құлдар құқықтың субъектісі бола алмайды. Олар тек қана объект (зат, тауар) ретінде танылады. Сондықтан оларда сатуға, өлтіруге, ұрып-соғуға, айуандықпен жазалауға құл иеленушілік құқық меншік иелеріне толығымен мүмкіндіктер береді. Мысалы, Рим заңгерлері құлдардың құқықтарын, қоғамда алатын орындарын «Servus instrumentum vocale est» (құл сөйлейтін құрал) деп бекіткен.
- Құл иеленушілік құқық талион қағидасын (жанға-жан, қанға-қан) бекітеді. Мысалы, ежелгі Хамурапи патшасының зандарында: «Егер біреу басқаның сүйгенін сындырғаң болса, оның сүйгенін сындыру қажет» деп көрсетілген.
- Құл иеленушілік құқық талион қағидаларымен қатар мүліктік композицияға мүмкіндіктер береді. Бірақ, бұл институт негізінде құлдарга емес, еркін адамдардың арасындағы қатынастарға тиісті болған.
- Құлдардын кұл болып жаратылуын «natura humana» деген кағидамеи бекітіледі. Құл болу туа біткен қасиет, еш уақытта өзгермейтін құбылыс ретінде танылады.
- Құл иенушілік құқық патриархалық отбасында әкенің шексіз құқын бекітеді. Рим құқы бойынша әкесі баласын құлдыққа сатуға құқылы.
- Құл иеленушілік құқықтық талаптары әйелді тек бала туу және еркектерге ермек үшін жаратылған екендігін бекітеді. Мысалы, ежелгі Үндістанның Ману зандары әйелдерге туа біт-кеннен табиғи жеңілойлылық тән болғандықтан қандай жас мөлшерінде болмасын өз беттерімен өмір сүру қабілеттері жоқ. Сондықтан әйелдер бала кездеріне, әкелеріне, жас кездерінде күйеулеріне, ал қартайған шақтарында балаларына бағынулары керек деген норманы бекіткен.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Билет №28
1. Құқықтың пайда болу түсінігі.
2. Қазақстан Республикасындағы шетел азаматтарының құқықтық жағдайы.
3. Жер құқықғының түсінігі және жүйесі.
1) Құқықтың пайда болу түсінігі.
Құқық пайда болғаннан кейін өзінің эволюциялык және революциялық дамуы барысында қоғамдық-экономикалыұ формация шеңбері мағынасында өзіне тән сипаттарға және ерекшеліктерге ие болады. Өзіндік мәні бар құқықтық жүйеге құқықтың тарихи типтері сәйкес келеді. Құқықтың тарихи типтері дегеніміз арнайы формацияның меншік қатынастары қалыптастырған құқықтың мәндік мазмұнын айқындайтын ерекшеліктердің жиынтығы. Адамзаттың тарихи дамуы құқықтың негізінде төрт типін қалыптастырады: құл иеленушілік, феодалдық, буржуазиялык және социалистік. Алғашқы қауымдық құрылыс ыдырағаннан кейін пайда болған. Құл иеленушілік құқықтың өзіне тән ерекшеліктері мынандай сипаттармен айқындалады:
- Құл иеленушілік құқық құл иеленушілердің еркін біддіреді және олардың шексіз саяси биліктерін, диктатурасын бекітеді, үстемдігін жариялайды. Фараон патшалар құдайдың әмірімен болған, жердегі оның әміршісі деп танылды. Құқықтың барлық тетіктері осы билікті қамтамасыз етуге бағытталған.
- Құл иеленушілік құқық негізгі өндірістік кұрал-жабдықтарға және кұлдарға жеке меншікті құқық нормаларына бекітеді.
- Құлдар құқықтың субъектісі бола алмайды. Олар тек қана объект (зат, тауар) ретінде танылады. Сондықтан оларда сатуға, өлтіруге, ұрып-соғуға, айуандықпен жазалауға құл иеленушілік құқық меншік иелеріне толығымен мүмкіндіктер береді. Мысалы, Рим заңгерлері құлдардың құқықтарын, қоғамда алатын орындарын Servus instrumentum vocale est (құл сөйлейтін құрал) деп бекіткен.
- Құл иеленушілік құқық талион қағидасын (жанға-жан, қанға-қан) бекітеді. Мысалы, ежелгі Хамурапи патшасының зандарында: Егер біреу басқаның сүйгенін сындырғаң болса, оның сүйгенін сындыру қажет деп көрсетілген.
- Құл иеленушілік құқық талион қағидаларымен қатар мүліктік композицияға мүмкіндіктер береді. Бірақ, бұл институт негізінде құлдарга емес, еркін адамдардың арасындағы қатынастарға тиісті болған.
- Құлдардын кұл болып жаратылуын natura humana деген кағидамеи бекітіледі. Құл болу туа біткен қасиет, еш уақытта өзгермейтін құбылыс ретінде танылады.
- Құл иенушілік құқық патриархалық отбасында әкенің шексіз құқын бекітеді. Рим құқы бойынша әкесі баласын құлдыққа сатуға құқылы.
- Құл иеленушілік құқықтық талаптары әйелді тек бала туу және еркектерге ермек үшін жаратылған екендігін бекітеді. Мысалы, ежелгі Үндістанның Ману зандары әйелдерге туа біт-кеннен табиғи жеңілойлылық тән болғандықтан қандай жас мөлшерінде болмасын өз беттерімен өмір сүру қабілеттері жоқ. Сондықтан әйелдер бала кездеріне, әкелеріне, жас кездерінде күйеулеріне, ал қартайған шақтарында балаларына бағынулары керек деген норманы бекіткен.
2. Феодаддық типтегі құқық. Феодалдық құқық кұл иеленуші мемлекет күйрегеннен және жер бетінің кейбір аймақтарында алғашқы қауымдық құрылыс ыдырағаннан кейін пайда болған құқықтық жүйе. Феодаддық типтегі құқықтық жүйе феодалдық мемлекеттің саясатын, билігін бекітетін нормалардың жиынтығы. Оның өзіне тән мынандай ерекшеліктері бар:
- Феодалдық типтегі құқық феодалдардың саяси билігін, еріктерін жариялады, жерді феодалдардын жеке меншігі ретінде таниды. Жері жоқ шаруалар тобын феодалдарға тәуелді етеді.
- Феодализм дәуірі оның құқықтық жүйесін сословиелік қағида негізінде қалыптастырады. Қоғамдық саяси қатынастардың барлық салалары адамдардың мүліктік артықшылық пен ерекше пұрсаттылық қасиеттерімен айқындалады. Мысалы, Русская правда заңы бойынша боярлар табының мүліктері өлгеннен кейін, егер ұлдары жоқ болса, кыздарына өтетін болса, шаруалар сондай жағдайларға душар болғанда меншіктері боярға тиісті болып, қыздарына аз ғана белігі мұрагерлікке берілген.
- Феодалдық типтегі құқық діни мағынамен сипатталынады және ерекшеленеді. Дін мемлекеттің барлық істерінде басшылық рөл атқарады, билік жүргізуде, әділ сот ісіне шіркеу тікелей араласады, діни нормаларды бұзу құдайға қарсы шығумен тепе-тең бағаланады.
- Ерекше қаталдығымен айрықша көзге туседі. Шіркеу соттарында инквизиция процесі арқылы өлім жазасын қолдану кең етек жаяды, тергеу және соттарда қаралған істер бойынша азап-тауды қолдану өмірдің заңына айналады. Отқа өртеу, басын шабу, қинап өлтіру сияқты жазалар кең колданылады. Жанна д-Арк, Джорданно Бруио, Николай Копсрник, Ян Гусь сынды қайраткерлер көзқарастары үшін өртке салынады. [ 2 ]
- Феодалдык құқық негізінде партикулярлық сипатка ие. Мемлекет ішіндегі герцогтер, княздер, барондар иелік еткен жерлерінде өз мүдделеріне сай әдет-ғұрып кұқық жүйелерін қалыптастырған. Бір аумактың зандары бір аумақтыңзандары-на сәйкес келмейді, мемлекетте жүйеленген заңнама жокка тән.
1. Буржуазиялық құқық. Феодализмдегі қалыптасқан қоғамдық қатынастардың дамуы XVI- XVIII ғасырлардың аралығындағы Еуропада ірі буржуазиялық революцияларының болуына әкеп соқтырады. XVI ғасырда Нидерландияда, XVII ғасырда Англияда, 1789 жылы Францияда феодаддық мемлекеттің ескірген, даму заңдылығын тежеген институттары мен құқықтық жүйелері революциялық жолмен жойылып, буржуазиялық типтегі мемлекет және құқық жүйесі қалыптасты. Үлы Француз революциясы жарияланған Адам және азамзат құқықтарының декларациясы өзінің бірінші бабында: Адамдар дүниеге еркін және кең кұқылы болып келеді. Қоғамдық айырмашлыктар тек қана жалпы пайдаға негізделуі мүмкін, - деген қағиданы жариялап, буржуазиялық типтегі құқықтың негізгі идеясын дүние жүзіне паш етті. Екіншіден, буржуазиялық құқық жеке меншік құқын ең касиетті деп жариялады, оған кол сұғу қоғамдық пікірмен қатты айыпталуымен қатар, қатаң түрде жазаланады. Жоғарыда көрсетілген Декларацияның 17-бабы мына норманы бекітті: Меншік қол сұғылмайтын және қадірлі құқық болғандықтан ешкім одан айыраалмайды, айыру тек ғана заң, тәртіп бойынша күмәнсіз қоғамдық қажеттілік үшін, әділетті және алдын-ала орын толтырған жағдайда іске асырылады. Үшіншіден, қанаушылыққа қарсылық білдіруді адамдардың табиғи және ажыратылмайтын құқықтары екені қағида ретінде жарияланады. Аталмыш саяси құқықтық идеялар кейініректе дүние жүзі мемлекеттерінің басым көпшілігінде жарияланады.
Буржуазиялық типтегі құқықтың мынандай ерекшеліктері бар:
1. Буржуазиялық құқық капиталистік өндірістік қатынастарды реттеуге бейімделген кұқық. Бұл бағытта буржуазиялык құқық езінің қоғамдық қатынастарды реттеу барысында көптеген ежелгі Рим кұқының институттарын енгізеді.
2. Буржуазиялық құқық феодалдық құқық бекіткен сословиелік айырмашылықтарды жояды. Барлық адамдардың, заң алдында тең құқылығын жариялайды. Азамат деген ұғымды енгізеді. Ұлы француз революциясы жариялаған Адам және азамат құқықтарының декларациясының 6-бабы салтанатты мағынада: Заң - жалпының еркін білдіру. Барлық азаматтар оны жасауға тікелей өздері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.