Адам психикасы

Жоспары:

І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

ІІ.Негізгі бөлім

1.Адам психикасы туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.Сана . психиканың жоғары формасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3.Психика деңгейлерінің өзара байланысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10

ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15

КІРІСПЕ

Психология жануар мен адам жанының пайда боуы, даму және қалыптасу заңдылықтарды зерттейтін ғылым. Жан құбылстары бізді қоршап тұрған сыртқы дүние заттары мен нәрселерінің мидағы әр түрлі бейнелері болып табылады. Түйсік, елес, ой, сезім, тілек, қазақша рефераттар қабілет, қызығу, мінез т. б . - осындай бейнелер түрінде көзімізге өз тәжірибемізден жақсы мәлім, тілімізде жиі қолданнатын сөздер. Бұлардың мән - мағынасы мен заңдылқтарын жантану дейтін ғылым арқылы танып - біліп, ұғынуға болады.
Жантану(психология) термині гректің екі сөзінен тұрады. Оның біріншісі, "псюхе" қазақша ( жан) , екіншісі, "логос" (қазақшасы - сөз, ілім - білім) сөйтіп, бұл сөз "жан туралы ілім" дейтін түсінікті білдіреді. Бірақ психологияны қысқа түрде " жан туралы ілім" деп айта салмай, өз алдында крделі заңдылқтары бар, дербес тәжірибеге сүйенген ғылым деп ұғынуымыз қажет. Адамның жан дүниесінің күрделі ағымын дұрыс аңғару үшін алдымен қазақша рефераттар оларды белгілі жүйаеге топтастыруымыз керек. Кісінің жан сыры, яғни ғылым тілімен айтқанда, оның психикасы бір - бірімен тығыз байлансты үш отпқа бөлінеді. Олардың бірі - психикалық процестер, екінші бір тобы - психикалық кейіп немесе қалып, ал үшіншілері - кісінің жеке - дара қасиеттері немесе өзгешеліктері деп аталады.
Психиканы материялистік және идеалистік тұрғыдан түсіну.
Сонау ерте замандарда - ақ адам ( айнала қоршаған табиғаи, адамдар , әр алуан заттар) және затсыз, дерексіз (әр түрлі адамдар мен заттардың бейнелері, оларды еске алу, көңіл күйі) түсініксіз тілсім құбылстар болатындығына назар аударған. Бұл жұмбақ құбылстарды дұрыс түсінуге, олардың табиғаты мен пайда болу себептерін ашуға мүмкіндігі болған соң , адамдар оларды қоршаған ақиқаит дүниеге тәуелсіз, өз бетінше өмір сүретін деп санай бастады. Осылайша тән мен жан, материя мен психка болмыстардың бөлектігі жөніндегі тошылаулар пайда болады. Бұл тошылаулар принципті түрде кереғар, бірін - бірі жоққа шығаратын философиялық екі бағыт: Материализым және идеализм болып қалыптасты .
Материализым мен идеализмнің қазақша рефераттар арасында осыдан екі мың жылдан астам уақыт бұрын басталаған тартыс қазірде жүріп жатыр . Бұл ретте мынаны естен шығармаған жөн, егер иеализмнің пйда болуын адамдардың білім дәрежесінің төмендігінен деп түсіндіруге болатын болса, ал оның күні бүгінге дейін сақталуы таптық қарама - қайшылқтардан, езуші таптың идеализмді өзінің билеп - төстеу жағыдайын негіздеуге және нығайтуға пайдалану тлпынысынан қазақша рефераттар туады.
Адамзат таризының бүкіл бойында идеализм кертартпалық, ескілік философиясы болып келеді және солай болып та отыр. Психикалық құбылстарды идеалистік тұрғыдан түсінудің мәні психиканың материядан қазақша рефераттар тыс, өз бетінше өмір сүретін болмыс ретінде қаралатындығында болып табылады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Ж. Әбиев, С. Бабаев, А. Кұдиярова. Педагогика. Дарын - Алматы-2004
2. Білім туралы Қазақстан Республикасының Заңы // Қазақстан Республикасындағы Білім туралы заңнама. Алматы. “Юрист”, 2004. 175-б.
3. Т.Садықов, А.Әбілқасымова. Жоғары мектепте білім берудің дидактикалық негіздері.
4. Н.Ф.Белокур. О повышении эффективности методики урока. Пути повышения эффективности обучения в школе. Челябинск. 1980.
5.А.С.Маркова. Психология труда учителя. М., “Просвещение” , 1993.
6. Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев. Педагогика. Алматы, 2004.
7. Айтмамбетова Б.Р, Бейсенбаева А.А. Жеке адамның дамуы, тәрбиесі. - Алматы: КазПИ,1991.
8. Аймауытов Ж. “Психология” , Алматы,1995
9.Жарықпаев Қ.Б., “Жалпы психология” , Алматы,2003

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

ІІ.Негізгі бөлім

1.Адам психикасы туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 4
2.Сана - психиканың жоғары
формасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
3.Психика деңгейлерінің өзара
байланысы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...10

ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14

Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .15

КІРІСПЕ

Психология жануар мен адам жанының пайда боуы, даму және қалыптасу
заңдылықтарды зерттейтін ғылым. Жан құбылстары бізді қоршап тұрған сыртқы
дүние заттары мен нәрселерінің мидағы әр түрлі бейнелері болып табылады.
Түйсік, елес, ой, сезім, тілек, қазақша рефераттар қабілет, қызығу, мінез
т. б . - осындай бейнелер түрінде көзімізге өз тәжірибемізден жақсы мәлім,
тілімізде жиі қолданнатын сөздер. Бұлардың мән - мағынасы мен заңдылқтарын
жантану дейтін ғылым арқылы танып - біліп, ұғынуға болады.
Жантану(психология) термині гректің екі сөзінен тұрады. Оның
біріншісі, "псюхе" қазақша ( жан) , екіншісі, "логос" (қазақшасы - сөз,
ілім - білім) сөйтіп, бұл сөз "жан туралы ілім" дейтін түсінікті білдіреді.
Бірақ психологияны қысқа түрде " жан туралы ілім" деп айта салмай, өз
алдында крделі заңдылқтары бар, дербес тәжірибеге сүйенген ғылым деп
ұғынуымыз қажет. Адамның жан дүниесінің күрделі ағымын дұрыс аңғару үшін
алдымен қазақша рефераттар оларды белгілі жүйаеге топтастыруымыз керек.
Кісінің жан сыры, яғни ғылым тілімен айтқанда, оның психикасы бір - бірімен
тығыз байлансты үш отпқа бөлінеді. Олардың бірі - психикалық процестер,
екінші бір тобы - психикалық кейіп немесе қалып, ал үшіншілері - кісінің
жеке - дара қасиеттері немесе өзгешеліктері деп аталады.
Психиканы материялистік және идеалистік тұрғыдан түсіну.
Сонау ерте замандарда - ақ адам ( айнала қоршаған табиғаи, адамдар , әр
алуан заттар) және затсыз, дерексіз (әр түрлі адамдар мен заттардың
бейнелері, оларды еске алу, көңіл күйі) түсініксіз тілсім құбылстар
болатындығына назар аударған. Бұл жұмбақ құбылстарды дұрыс түсінуге,
олардың табиғаты мен пайда болу себептерін ашуға мүмкіндігі болған соң ,
адамдар оларды қоршаған ақиқаит дүниеге тәуелсіз, өз бетінше өмір сүретін
деп санай бастады. Осылайша тән мен жан, материя мен психка болмыстардың
бөлектігі жөніндегі тошылаулар пайда болады. Бұл тошылаулар принципті түрде
кереғар, бірін - бірі жоққа шығаратын философиялық екі бағыт: Материализым
және идеализм болып қалыптасты .
Материализым мен идеализмнің қазақша рефераттар арасында осыдан
екі мың жылдан астам уақыт бұрын басталаған тартыс қазірде жүріп жатыр .
Бұл ретте мынаны естен шығармаған жөн, егер иеализмнің пйда болуын
адамдардың білім дәрежесінің төмендігінен деп түсіндіруге болатын болса, ал
оның күні бүгінге дейін сақталуы таптық қарама - қайшылқтардан, езуші
таптың идеализмді өзінің билеп - төстеу жағыдайын негіздеуге және нығайтуға
пайдалану тлпынысынан қазақша рефераттар туады.
Адамзат таризының бүкіл бойында идеализм кертартпалық, ескілік
философиясы болып келеді және солай болып та отыр. Психикалық құбылстарды
идеалистік тұрғыдан түсінудің мәні психиканың материядан қазақша рефераттар
тыс, өз бетінше өмір сүретін болмыс ретінде қаралатындығында болып
табылады.

1. Адам психикасы туралы түсінік

Психика – бұл адамның қоршаған ортамен белсенді өзара қарым-қатынас
әрекеттеріне негіз болушы болмыстық саналық (идеалды) өрнек жүйесіндегі
субъектив ақпардың (сигналдың) әлеуметтікпен шарттасқан бейнесі. Психика
адам мінез-құлығы және іс-әрекеттеріне бағыт-бағдар беріп, реттеу қызметін
атқарады.
Адам психикасы өз тіршілігіне арқау болған қоғамдық әдіс-тәсілдер
негізінде туындаған ерекше құбылыс – сана формасына енеді. Дегенмен, сана
психиканың барша мән-мағынасын қамти алмайды. Онымен қатар адамда
табиғаттан берілген тума құрылымдар (тума-бейсана іс-әрекеттері аймағы),
сондай-ақ өмір барысында қабылданып, автоматтасқан дағдылар (астар сана
аймағы) бар.
Психиканың негізгі көріністері: саналық (психикалық) бейнелер
қалыптасуына байланысты психикалық үдерістер және іс-әрекетті психикалық
тұрғыдан реттеп барушы үдерістер.
Адам психикасының қалыптасу үдерісінде оның заттасқан нысандармен
болған сырттай әрекеттері ішкі ақыл-ес әрекеттеріне ауысады. Осыдан, яғни
ой әрекеті қабілетінен адам нысандар арасындағы әртүрлі қатынастар жобасын
құруға, өз әрекеттерінің нәтижесін күні ілгері барластыруға үйренеді. Бұдан
көзіміз жететіні – психика мазмұны жалпыланған қатынастар, мән және
мағыналарды, яғни бейнелік қалыптан тыс құрылымдарды да қамтиды.
Психиканың ғылыми түсініктемесі келесідей негіздемелерді сүйеніш етеді:
1) психика материя дамуының белгілі сатысында, яғни жануарлар ағзасының
туындау кезеңінде пайда болып, сол ағзалардың икемдесу, бейімделу әрекет-
қылығының бейнелеу – реттеу тетігіне айналды. Жануарлардың эволюциялық даму
барысында олардың психикасы жетіліп барды. Өз қалыптасу жолында психика
екі: инстинкттік қалыптасу және даралықты дағдылану – кезеңдерін басып
өтті.
2) Адам психикасы, сана – психика дамуының ең жоғары сатысы; оның пайда
болуы адамның ұжымдық қарым-қатынас жағдайындағы еңбектік іс-әрекеттерімен
тікелей байланысты.
3) Адам психикасы оның белсенді іс-әрекеттерінің арқасында қалыптасады.
Психика заңдылықтары – сырттай заттармен болған өзара ықпалды қатынастардың
алғашқыда психикалық бейнелерге ауысуы және кейін сол психикалық
бейнелердің өз реттеуімен басқарымды әрекеттерге өтуі заңдылықтары.
4) Психика ми қызметімен жанамаласқан, бірақ ол өздігінен идеалды, яғни
әлеуметтік - мәдени жағдаяттар нәтижесінде пайда болған саналық құбылыс.
5) Психикалық құбылыстар белгілі құрылымға және ұйымдасу жүйесіне ие.
Психика - тәнсіз, татериялсыз негіздердің - " обсолютті рухтың",
"идеяның" көрініс беруі, - дейді идеалистер. Тарихи жағдайларға байлансты
қазақша рефераттар идеализм өз ұсқынын өзгертеді, бүркемелене түседі, бірақ
мәні өзгермей өз қалпында қалады. Психиканы материалистік тұрғыдан
түсінудің идеализмге қарама - қарсылығын психиканың материядан шығатын
екінші кезекті құбылыс, ал қазақша рефераттар материяның бірінші кезекті,
субстрат, психиканың иесі ретінде қаралатындығында.
Материяның бірінші және психиканың екінші кезекті екендігін психиканың
материяның дамуының белгілі бір кезеңінде ғана пайда болатындығымен нанмды
дәлелдеуге болады. Жер бетінде психиканың ие тіршілік иелері пайда болғанға
дейін жасы миллиардтаған жылдармен есептелетін өлі табиғат болған.
Алғашқы тіршілік иелерінің өзі бұдан бірнеше миллиондаған жылдар бұрын
ғана пайда болған."жер бетінде, - деп жазды В. И. Ленин, - ешқандай адам,
жалпы айтқанда, тіпті, ешқандай жан иесі болмаған және болуы мүмкін де емес
уақытта жердің осы қалпында бар болуы мүмкін де емес уақытта жердің осы
қалпында бар болғанын жаратылыс тану ғылымы батыл қуаттап отыр.
Организмді материя кейін жаралған нәрсе , - ой, сана, түсінік, - өте
жоғары дәрежеде дамудың жемісі". Материялистік ілім бойынша психика айрықша
ұйымдасқан жоғары дәрежелі матнрия - мидың қасиеті ретінде ұғынылады. Ал
психиканың шынында да ми қызыметінің нәрі, оның ерекше қасиеті екендігі
жануарларға жасалған көптеген тәжірибелер және адмдарды клиникалық
жағыдайда байқаумен дәледенуде. Мәселен, мидың белгілі бір зақымдалуы
кезінде психика міндетті түрде өзгерске ұшырайды және оның мидың қай
учаскесіне байлансты екенін анықтауға болады: егер мидің сол жақ сыңарының
шүйделік бөлігіндегі қыртысы зақымдалса, адамның кеңістікте қазақша
рефераттар бағдар жасуы бұзылады, ал мидың самай бөлегі зақымдалғанда
сөзді, музыка әуендерін қабылдау бұзылаоды. Осылай және басқа да көтеген
мысалдар психиканың ми қызметімен бірлікте екенін көрсетеді.
Ми қызымеиінің даратылстық ғлыыми талдауы И. М Сеченев пен И. П
Павловтың еңбектерінде берілген.И. М Сеченев " ми рефлекстер" (1863 )
деген еңбегінің өзіндн -ақ , психикалық қызмет - рефлекторлық немесе
бейнелендіргіш қабылеті бар қызмет деп жазған болатын. Ол психиканың
рефлекторлық табиғатын аша келіп, адам миының рефлекстеріне үш буынның
енетінін көрсетеді. Бірінші, бастапқы буын - сезім мүшелерінде сыртқы
әсерден туған қозу. Екінші, орталық буын - мида өтетін қозу және тежелу
процестер. Солардың негізінде психикалық құбылстар ( сезіну, елестеу,
сезімдер және басқалар) пайда болады. Үшінші, соңғы буын - сыртқы
қозғалстар және адамның әреукеттері. Осы буындардың барлығын өзара
байлансты және бір біріне өзара себепкер.
Сеченев ұсынған қағидалардың маңызы аса зор: біріншіден,
психикалық құбылстарға сыртқы әсердердің себепші жайы ашылад; екішіден,
психика миқыртысында өтетін қозу мен тежелудің физолгиялық процесінің
нәтижесі ретінде қаралады, үшішіден, психика сыртқы қозғыштарды және тұтас
алғанда мінез - құлықты реттеуші ретінде қаралады.
Бұдан кейін ми қызметінің рефлекторлық теориясы мен психиканың рефлекторлық
табиғатына теориялық және тәжірибе психиканың рефлеторлық табиғатына
теориялық және тәжірибелік негіздеме И. П .П авловтың еңбекетрінде
беріледі.
Ми қыртысында туатын шарытты рефлекстер, уақытша нервтік байланстар
жөнідегі Павлов ілімі психикалық қызметтің физологиялық механизмін ашып
қазақша рефераттар береді.
Психиканы зерттеу мидың жұмысын зерттеумен тамдалмайды. Психиканың ми
қызметінің ерекше нәтижесі, мидың айнала қоршаған әлемді бейнелендіруі
екенін ешқашан да естен шығаруға болмйды. Психика мидың ақиқатты
бейнелендіретін қызметі болғандықтан да, ол өз негізінде жатқан
философиялық механизмдермен ғана емес, сондай -ақ белгілі бір мазмұнмен,
яғни адм айнала қоршаған дүниеден дәл нені бейнелендіретіндігімен
сипатталады.
Психиканың бейлендіру ерекшеліктері. В. И .Ленин еңбектерінде, ең
алдымен "материализм және эпириокритицизм" (1908) атты шығармасында
обьективті шындықтың бейнеленуі ретінде психиканың мәні жан - жақты
ашылған.
Адамның айналаны қоршаған ақиқаты бейнелендіруі ретіндегі психика
немен сипатталады? Біріншідін, психика - өлі, айнадағыдай, қазақша
рефераттар бір актілі бейнелеу емес, ол процесс. " адамның бойында
табиғаттың бейнелеуін " тұйық" , " абстракт түрде" иүсінбеу кере,
қозғалссыз, қайшылқтарсыз деп түінбеу керек, қайта мәңгі қозғалыс
процесінде қайшылқтардың туып және олардың шешіліп отыру процесінде түсіну
керек" .Екіншіде, психика - обьективті шындықты бейнелендіру кезінде кез
келген сыртқы әсер ( яғни, обьективті шындықтардың әсері) психиканың
бұрыннан қалыпиасқан ерекшелктері арқылы, нақты бір адамның бойындағы
қазіргі сәттегі психикалық жағыдайы арқылы өңі өзгеріп өтетін
бейлендіру.

2 .Сана - психиканың жоғары формасы

Сана — ой елегінен өткен білім, болып жатқан оқиғаларды ой елегі
арқылы қабылдау деуге болады. Мұны басқаша айтқанда: бұл — өз жағдайыңды
түсіну, өз қимылыңды басқара білу, сондай-ақ өз сезімдерің мен ойларыңды
бақылау.
Сонан соң, сана жайын сөз еткенімізде біз В. И. Лениннің: материяның
өзінде санамен принцип жағынан тектес және өз дамуында сананы туғызатын
қасиет бар деген сөздерін еске алмай қоймаймыз. Бұл — белгілі бір заттың
бейнеленуі, шағылуы, яғни, сыртқы әсерді сезінуі, сол арқылы заттың ішкі
жағдайын өзгертуі.
Сана дегеніміз де — шағылу, бейнелену. Айналадағы дүниенің мида
шағылып көрінуі. Бірақ кез-келген шағылуды, бейнеленуді біз сана дей
алмаймыз. Егер шағылудың табиғаттағы барлық түрлерін күрделі мән алуына
қарай бірінен соң бірін тізбектеп қоятын болсақ, онда біз өзінше бір саты
жасаймыз оның төменгі баспалдағы өлі табиғатпен ұштасады да, ал ең жоғары
баспалдағы дүниенің адам санасында бейнеленуін көрсетеді.
Шындықты бейнелеудің айрықша сипаты бар ерекше түрі ретінде сана
қандайда бір аралық сатыларда пайда болады. Бұл сатыны іздегенде ғалымдар
болмыстың психикалық шағылу, бейнелену түріне айрықша назар аударады, ал
психика тек жоғары сатыдағы тіршілік иелеріне ғана тән.
Ол адамға да тән нәрсе. Олай болса, психика бізді түйсікті
жануарлармен біріктіреді ғой. Алайда біз олардың психикасын сана дей аламыз
ба? Істің басты түйіні осы мәселеде, оның дұрыс шешімін айту үшін біз
санаға не жататынын анықтап алуымыз керек.
Алдымен мынаны дәл ұғынғанымыз жөн: психика ұғымының ауқымы сана
ұғымынан кеңірек. Психикаға енетіннің бәрі бірдей санаға ене бермейді.
Кейбір психикалық құбылыстардың санадан тысқары қалатыны мәлім.
Сана — пәлсапалық санат.
Сана түсінігі пәлсапа саласында негізінен адам болмысы тұрғысынан,
яғни қоғамдық үдірістердің көрінісі, құбылыс және адамзаттық тарих пен
мәдениетті жалғастыруды қамтамас етуші әдіс ретінде қарастырылады. Сана
қоғамдық және жеке өлшем бірлігінен көрінеді. Шын мәнісінде, сана арқылы
қоғамдағы байланысты жеке адам өзінде бекітеді.
Сана — бейнеге сүйене қоғаммен қарым-қатынасқа түсе алатын адам
қабілеттілігі, адамның заттармен байланыс іс-әрекеті, табиғи және мәдени
қатынасы, қашықтағы, жақындағы адамдар өзара қатынасы мен қызметі, яғни осы
образдарды өзінің мінез-құлық бағытында әдіс-тәсілі ретінде пайдалану.
Сана түсінігі бұл психика түсінігі; психика тірі жанның қоршаған
ортамен тікелей байланыс тәсілі (сондай-ақ жеке адам) деп түсіндіріледі,
демек олардың өмірлік үрдістерінде әсерлендірушісі және көрінісі ретіндегі,
психикалық қабілеттілік жыйынтық, табиғи және ғарыштық ырғақтар
байланыстарында адамның қоғамдық және мәдени іс-әрекеттерінде өз-өзіне
бағыт-бағдар жасай алуы мен басқара алатын қабілеттілікпен қамтамасыз етуі.
Адам санасы, оның қоршаған ортамен байланыс ерекшелігіне қарай, түзу
сызықты болып келмейді. Онда адамнан тыс және оған тәуелді адамның іс-
әрекетінінің ерекшелігіне қарай, адамның адаммен, заттармен, табиғатпен
қатынас байланыстары түйіскен және жекелеген әрекеттері бекітілген. Бұл
қабілеттер әртүрлі үйлесімділікте — анық және жасырын — байланыстар
байқалмайтын сана орталығы. Бұл қабілеттіліктердің құрылуы сананың
жетілгендігін, жауапқа қабілеттілігін ескертеді. Оның деградацияға
ұшырауы сананың құлдырауына әкеледі.
Әртүрлі уақыт кезеңдерінде адам санасы бір нәрсеге шоғырлана
бекітілген. Оның белгілі бір затқа қатысты айқындалып көрінуін, ашылуын,
ол өзі анықтайды. Бұл — оның қалыпты жұмыс жағдайы. Сана жеке адамның
затқа, формаға және кейінгісі адамның адаммен байланысы ретінде,
әрекеттерде оларға тән қатынасты бекітеді. Жеке адамның басқа адамдармен,
заттармен қарым-қатынас үдерісіндегі байланысы және оның арғы жағында
жасырын жатқан құбылыстары сана арқылы енгізіледі.
Сана қарапайым жолмен зерттеуге және түсіндіруге келе бермейтін,
ерекше нысан. Ол адам өмірінің мүшесі ретінде қызмет атқарғанымен, бірақ
оның өмірі, адам дене мүшесімен ғана шектеліп қалмайды, керісінше одан
шығатын күштер оның сыртында ,— адамзаттық қарым-қатынастар әлемінде,
адамдар әрекеттерінің әдіс-тәсілдерінде, мәдени формалар мен әртүрлі табиғи
күштерде көрініс табады.
Қазіргі кезге дейін сана және оның табиғаты мен қызметі аз
зертттелмеген. Олар жайында әр кезеңнің пәлсапашылары өз ойларын қорытып
келді. Психика дамуы бірнеше кезеңдерден өтеді.
I-кезең. қарапайым сезімталдық – бұл сатыда тек өкілдерінің
инстинкттері, яғни белгілі орта жағдайларына бейімделудің тума формалары
қалыптасады.
II-кезең. Заттай қабылдау. Бұл кезеңнің нәтижесі – дағдылар, яғни тек
өкілінің жеке-дара тәжірибесімен игерілген әрекет-қылықтар формасы.
III-кезең. Затаралық байланыстарды бейнелеу, яғни интеллектуалды
әрекет-қылық – заттар арасындағы байланыс – қатынастарды бейнелеуші
психикалық әрекеттердің күрделі формасы
Үшінші, интеллекттік кезеңінде жан иесі затаралық байланыстарды
бейнелеуге, орта жағдайларын тұтастай тануға қабілеттеніп, нәтижеде
кедергілерді айналып өту, алдағы әрекетке дайындық көріп, оны орындаудың
жаңа жолдарын ойластыру дәрежесіне көтеріледі. Бірақ ақыл-ес әрекеті
бұл кезеңде биологиялық қажеттер аймағынан шықпай, көрнекілік шеңберінде
орындалып жатады.
Жануарлар психикасымен салыстырғанда адам психикасы біршама жоғары
деңгейлі (себебі Homo sapiens – ақылды адам). Адам санасы, ақыл-ойы
қажеттіктен туындаған еңбек үдерісінде, ежелгі адамның қиын тіршілік
жағдайларының шұғыл өзгерістерінде бірлікті әрекетке келуінен бірте-бірте
қалыптасып барды. Сонымен, адамзаттық материалды, рухани мәдениеті – барша
адамдардың психикалық дамуымен байланысты жүзеге келген жетістіктерінің
ұжымдық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.