Құқық және мораль нормасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. Құқық нормасы ... ... ... ... ... ... ... ..4
2. Мораль нормасы ... ... ... ... ... ... ...5
3. Құқық нормасы мен Мораль нормасының арақатынасы ... ... ... ... ... 6
4. Қазақ ойшылдары мораль хақында ... ... ... ... ...8
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ...11
1. Құқық нормасы ... ... ... ... ... ... ... ..4
2. Мораль нормасы ... ... ... ... ... ... ...5
3. Құқық нормасы мен Мораль нормасының арақатынасы ... ... ... ... ... 6
4. Қазақ ойшылдары мораль хақында ... ... ... ... ...8
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ...11
Құқық ең маңызды әрі ең күрделі қоғамдық кұбылыс ретінде түсінілетін философиялық категория. Сондықтан да оны бірнеше тұрғыдан қарастыру керек. Алдымен, субъективтік тұрғыдан қарастырсақ құқық қандай да бір тұлғаның мүмкіндіктерін, әрекет еркіндігін білдіреді. Мысалы, білім алу, еңбек ету, демалу, өмір сүру, қорғану құкығы секілді тікелей субъектімен байланысты құқықтар. Объективтік мағынадағы құқық — нормативтік құкықтық актілерде белгіленген нормалардың жиынтығын білдіреді. Бұл орайда көрсетіп кету керек — субъективтік құқық объективтік құқықтың негізінде туындайды және тоқтатылады. Мәселен, 1999 жылдың 1 маусымынан бері "объективтік құқықтын" негізінде ішкі істер органдары қызметкерлерінің қоғамдық көлікте тегін жүруге деген "субъективтік құқықтары" тоқтатылып, жеңілдіктер алынып тасталған.
Құқық бұл керсетілгендерге қоса, оқу пәні ретінде де түсініледі (әкімшілік құқық, Азаматтык, құқық, Еңбек құқығы және т.б.)- Құқықтық объективтік және субъективтік мағыналардың біріктіріле түсінілетіндігі де жоққа шығарыл-майды. Осыларға қарап құқықтың аса күрделі категория екенін білуге болады. Жалпы алғанда құқық дегеніміз — мемлекет белгілеп, мақұлдаған жалпыға міндетті мінез-құлық ережелерінің (нормалардың) жиынтығы. Бізді өзіміздің ең көне тегімізден алшақтататын уақыт аракашықтығына орасан зор екендігін көзге елестету үшін мынадай шаманы алуға болады. Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз пайыз деп алсақ, соның тек бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген" тарихи уақыт болып табылады. Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың- жылдық мерзімдегі мәдени-өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың қапастағы "тарихымен" салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге таңсық, түсінгенімізден түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі.[1]
Құқық бұл керсетілгендерге қоса, оқу пәні ретінде де түсініледі (әкімшілік құқық, Азаматтык, құқық, Еңбек құқығы және т.б.)- Құқықтық объективтік және субъективтік мағыналардың біріктіріле түсінілетіндігі де жоққа шығарыл-майды. Осыларға қарап құқықтың аса күрделі категория екенін білуге болады. Жалпы алғанда құқық дегеніміз — мемлекет белгілеп, мақұлдаған жалпыға міндетті мінез-құлық ережелерінің (нормалардың) жиынтығы. Бізді өзіміздің ең көне тегімізден алшақтататын уақыт аракашықтығына орасан зор екендігін көзге елестету үшін мынадай шаманы алуға болады. Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз пайыз деп алсақ, соның тек бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген" тарихи уақыт болып табылады. Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың- жылдық мерзімдегі мәдени-өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың қапастағы "тарихымен" салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге таңсық, түсінгенімізден түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі.[1]
1. Қоғамдық білім негіздері:Жалпы біліы беретін мектептің коғамдык-гуманитарлык бағытындағы 10-сыныбына арналған окулык / Ә.Нысанбаев, Ғ.Есім, М.Изотов, К.Жүкешев, т.б. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006.
2. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
3. Қоғамдық білім негіздері:Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған окулық / Ә.Нысанбаев, Ғ.Есім, М.Изотов, К.Жүкешев, т.б. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006.
2. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
3. Қоғамдық білім негіздері:Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған окулық / Ә.Нысанбаев, Ғ.Есім, М.Изотов, К.Жүкешев, т.б. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .3
1. Құқық
нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 4
2. Мораль
нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...5
3. Құқық нормасы мен Мораль нормасының арақатынасы ... ... ... ... ... 6
4. Қазақ ойшылдары мораль
хақында ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..10
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 11
КІРІСПЕ
Құқық ең маңызды әрі ең күрделі қоғамдық кұбылыс ретінде түсінілетін
философиялық категория. Сондықтан да оны бірнеше тұрғыдан қарастыру керек.
Алдымен, субъективтік тұрғыдан қарастырсақ құқық қандай да бір тұлғаның
мүмкіндіктерін, әрекет еркіндігін білдіреді. Мысалы, білім алу, еңбек ету,
демалу, өмір сүру, қорғану құкығы секілді тікелей субъектімен байланысты
құқықтар. Объективтік мағынадағы құқық — нормативтік құкықтық актілерде
белгіленген нормалардың жиынтығын білдіреді. Бұл орайда көрсетіп кету керек
— субъективтік құқық объективтік құқықтың негізінде туындайды және
тоқтатылады. Мәселен, 1999 жылдың 1 маусымынан бері "объективтік құқықтын"
негізінде ішкі істер органдары қызметкерлерінің қоғамдық көлікте тегін
жүруге деген "субъективтік құқықтары" тоқтатылып, жеңілдіктер алынып
тасталған.
Құқық бұл керсетілгендерге қоса, оқу пәні ретінде де түсініледі
(әкімшілік құқық, Азаматтык, құқық, Еңбек құқығы және т.б.)- Құқықтық
объективтік және субъективтік мағыналардың біріктіріле түсінілетіндігі де
жоққа шығарыл-майды. Осыларға қарап құқықтың аса күрделі категория екенін
білуге болады. Жалпы алғанда құқық дегеніміз — мемлекет белгілеп,
мақұлдаған жалпыға міндетті мінез-құлық ережелерінің (нормалардың)
жиынтығы. Бізді өзіміздің ең көне тегімізден алшақтататын уақыт
аракашықтығына орасан зор екендігін көзге елестету үшін мынадай шаманы
алуға болады. Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз пайыз деп
алсақ, соның тек бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген" тарихи уақыт
болып табылады. Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың- жылдық
мерзімдегі мәдени-өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың қапастағы
"тарихымен" салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге таңсық,
түсінгенімізден түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі.[1]
Құқық нормасы
Құқық нормасы (ағыл. rule of law; нем. Rechtnorm f ;лат. norma - улгі)
- Құқықтың білдірілу нысаны; қоғамдық қатынас саласындағы сол немесе басқа
да мемлекетпен рұқсат етілген жалпы сипаттағы (заң, жарлық, қаулы) міндетті
тәртіп. Біртекті қатынастарды реттеп, құқық саласын құрайтын (азаматтық,
қылмыстық, әкімшілік құқық және т.б.) құқық нормасының жиынтығы. Құқық
нормалары жалпыға міндетті күшке ие, жауапкершілікті бұзған жағдайда,
субъектілерге заңдық құқықтар мен міндеттерді беруді қарастырады.[1]
Құқықтың өзіндік ерекшелігі оның нормаларын сақтау мемлекеттің мәжбүр ету
күші мен қамтамасыз етілетіндігін де.Құқықтың мәні Конституцияда және басқа
да заңдарда бекітіліп, тиянақталған оның түп қазық бастауларында, негізгі
принциптерінде ашылады. Оларға жататындар: саяси биліктің халықтың атынан
жүзеге асуы, меншіктің дамуы, корғалуы және олардың субъектілерінің
тендігі; демократизм, интерпационализм, гуманизм.
Саяси биліктің халықтың атынан жүзеге асуы. Бұл ереже Қазақстан
Республикасында мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы — халық болып
табылады делініп, Конституцияда дәйектелген. Халық мемлекеттік билікті
тікелей және өз өкілдері арқылы жүзеге асырады.Меншіктің дамуы, қорғалуы
және олардың субъектілерінің теңдігі— мемлекеттің материалдық-техникалық
базасын құрудағы маңызды шарт.Конституцияда Республиканың экономикасы
мемлекеттік, сонымен қатар жеке меншік нысандарына негізделетіні, ал
мемлекет меншіктің барлық субъектілерінін. заң алдындағы мемлекеттер
аумағындағы өзінің азаматтары мен занды тұлғаларының өз мүліктеріне деген
меншіктікқұқығынқорғайды.Демократиз м азаматтық құқықтар мен бостандықтардың
кең ауқымымен ұштаса отырып, адамның мемлекеттік істерді шешуге қатысу
құкығын қамтамасыз ететін оның қүқықтары мен бостандықтарын заң жүзінде
бекітуді білдіреді. Демокра-тизм азаматтардың қоғам алдындағы міндеттерінің
ішіндегі айрықша орын алатыны — олардың мемлекеттік істерді басқа-руға
қатысуы міндеттерін орындауы арқылы мейлінше толық жүзеге асады. Қазақстан
Республикасы қоғамдык, бірлес-тіктердің Конституция мен зандар шеңберінде
мемлекеттік істерді басқаруға, заңдарды талқылау мен кабылдауға,
мемлекетгік және жергілікті деңгейдегі мәні бар мәселелерді шешуге
қатысуына кепілдік береді.
Интернационализм — барлық ұлттар мен ұлыстардың өзінің саяси,
шаруашылык және мөдени дамуындағы заң жүзіндегі және іс жүзіндегі тендікті
тану және оны қүқықпен қамтама-сыз ету болып түсініледі. Республикамызда
нәсіліне, үлтына, тіліне және т.б. жағдаятгарға қарамастан қүкық пен бостан-
дықтендігіне кепілдік беріледі. Еліміздегі Қазақстан халыкта-ры Ассамблеясы
интернационалды күйым. Гуманизм (латын тіліндегі һитапиз — адамдык, адамгер-
шілік) — адамның жеке тұлға ретіндегі кұндылықтарын, оның еркін даму және
өз қабілеттерін көрсету құқығын тану. Адам-ның кадір-қасиеті мен кұқыктарын
қадірлеуді қамтамасыз ету-ден тұратын басты күқықтық принциптердің бірі —
оның игіліктеріне қамқорлык жасау. Адамгершілік принципі Ата Заңымызда
айрықша аталған. Онда әркімнің өмір сүруге құқығы бар екені, ешкімнің ез
бетінше адам өмірін қиюға хакысы жоқ екені, сондай-ақ адам мен азаматгың ар-
ожданы мен абыройына қол сүғуға болмай-тыны женінде баяндалған. Сонымен
қатар адамның кінәлі екендігі сот үкімімен дәлелденіп, үкім занды күшіне
енбейінше, адам қылмыс жасады деп танылмайтындығы женіндегі қағида
орнықтырылған. Осылайща, кез келген күдік дәлелденгенге дейін айыпталушы
түлғаның пайдасына шешіледі.[2]
Мораль нормасы
Мораль (латын moralіs – әдет-ғұрып) – адамдар мен әлеуметтік
бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастарды реттейтін қағида; адамның мінез-
құлқын реттеу қызметтерін атқаратын әлеуметтік институт. Мораль әлеуметтік
шындықтың этикалық сапаларын (ізеттілік, мейірбандық, әділеттілік, мінез-
құлық, әдет-ғұрып, т.б.) бейнелейтін қоғамдық сананың ерекше нысанына
жатады. Моральдың бірқатар ерекшеліктері бар:
Моральдық ережелер мен талаптар қоғамның ғасырлар бойы қалыптасқан
құндылық негізін құрайды және жалпылама сипатта болады;
Моральдық қағидалар мен сезімдер нормативті, міндетті, тиісті болып
табылады;
Мораль әлеуметтік мұраттың бір түріне жатады, ол күнделікті тұрмыс
қалыптарынан жоғары қойылады;
Мораль мемлекеттік күшпен танылмайды, ол адамның еркіндігі аясымен
байланысты.
Мораль — тарихи кұбылыс, этиканың зерттеу объектісі. Мораль деп — белгілі
бір қоғамдағы өмір сүріп жатқан адамдар арасында қалыптасқан адамгершілік
құлық нормалары мен ұстанымдарының жиынтығын айтамыз. Мораль жеке адамның
қоғамда өмір сүре алу, басқалармен үйлесімді қарым-қатынаста болу кабілетін
танытады. Басқаша тұжырымдайтын болсақ, мораль — ізгілік, адамгершілік
ережелерінің жиынтығы екен. Моральдык нормаларды ұстану арқылы әрбір жеке
тұлға өзінің адамгершілік, ізгілік қасиеттерін қалыптастырады. Мораль
адамдардың бірлесе өмір сүруге дағдылану нәтижесінде, қарым-қатынас жолында
туындап отырған қарама-қайшылықтардан шығу барысында тарихи түрде
қалыптасқан. Мораль өзінің түп-тамырымен сонау қадым замандарға жалғасып
жатыр.
Бізді өзіміздің ең көне тегімізден алшақтататын уақыт аракашықтығына
орасан зор екендігін көзге елестету үшін мынадай шаманы алуға болады.
Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз пайыз деп алсақ, соның тек
бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген" тарихи уақыт болып табылады.
Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың- жылдық мерзімдегі мәдени-
өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың қапастағы "тарихымен"
салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге таңсық, түсінгенімізден
түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі. Бізді өзіміздің ең көне тегімізден
алшақтататын уақыт аракашықтығына орасан зор екендігін көзге елестету үшін
мынадай шаманы алуға болады. Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз
пайыз деп алсақ, соның тек бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген"
тарихи уақыт болып табылады. Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың-
жылдық мерзімдегі мәдени-өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың
қапастағы "тарихымен" салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге
таңсық, түсінгенімізден түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі. Сондықтан
Моральдық санада мотив, пиғыл, мақсат мәселелері алдыңғы қатарға шығады.
Моральдық сананың үш сатысы болады. Біріншісі, адамның ішкі тылсым
дүниесін, яғни Моральдық қажеттіктер мен қабілеттерді, эмоциялар мен
сезімдерді, т.б. қамтиды. Әдептік сананың екінші сатысына рационалды ақыл-
ой елегінен өткен Моральдық түсініктер жатады. Рационалды Мораль, әдетте әр
түрлі әдептілік ережелерінен, адамгершілік туралы этик. теориялардан
тұрады. Моральдық сананың үшінші сатысы Моральдық интуиция (түйсік) болып
табылады. Моральдың негізгі бөлігіне іс-әрекет, мінез-құлық жатады.
Моральдық мінез-құлықта мотив-мақсатты, құрал мен нәтижені айыра білу
қажет. Әлеуметтік қатынастардың түрлі салаларына сәйкес кәсіптік,
отбасылық, тұрмыстық, т.б. Мораль түрлері айқындалады.[2]
Құқық нормасы мен мораль нормасының арақатынасы
Құкық пен моральдын, өзара байланысы және езара шарттастығының арақатынасы
қандай? Біздің құкыққа моральдың жоғары принциптері тән. Мораль да, құқық
та әлеуметтік нормалардың түрлері ретінде бір мақсатқа: әлемдік
қауымдастықтың ажырамас бөлігі — мызғымас Қазақ мемлекеттілігінің
құрылысына қызмет етеді. Қазіргі заманда Қазақстан Республикасының
функциясы күрт өзгеріп, дамуда, негізгі бағыты нарықты экономиканы
қалыптастыру, либерал-демократиялық мемлекетгі орнату.
Мемлекеттің функциясы туралы әр түрлі ой-пікірлер бар. Солардың бірі —
функция көп өзгеріске ұшырамайтын деп, бірнеше үрлерін келтіреді: жалпы
қоғамдық, әлеуметтік, таптық, ұлттық, ғылыми-техникалық, экологиялық,
интернационалдық функциялар.
Функцияны жүйелеудің келесі түрі: тұрақты және уақытша функциялар;
негізгі және негізсіз функциялар; заңды қабылдау, орындау, қорғау
функциялары. Мемлекеттердің көпшілігі функ-цияны ішкі және сыртқы
функциялар деп екіге бөледі. Осы пікірді қазіргі заманда мемлекеттер дұрыс
деп қолдануда . Мемлекеттің функциясының орындалуын қамтамасыз ететін —
мемлекеттік аппарат пен органдар. Әуелі функцияны орындау үшін тиісті
мемлекеттік орган құрылады. Бірнеше органдар функцияның мазмұнына қарай
мемлекеттік аппаратты қалыптастырады. Функцияның орындалу кезең
сатылары:функция—орган—аппарат—мемл екет. Мемлекеттің функциясы арқылы
қоғамның алдында тұрған мүдде — мақсаттардың мазмұнын, оның орындалу
бағыттарын, толық білуге болады.
Мемлекетқызметінің(функциясының)нег ізгібелгілері:
- қызметтің жүйесі, оның атқаратын жұмыстарының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .3
1. Құқық
нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 4
2. Мораль
нормасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...5
3. Құқық нормасы мен Мораль нормасының арақатынасы ... ... ... ... ... 6
4. Қазақ ойшылдары мораль
хақында ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..10
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 11
КІРІСПЕ
Құқық ең маңызды әрі ең күрделі қоғамдық кұбылыс ретінде түсінілетін
философиялық категория. Сондықтан да оны бірнеше тұрғыдан қарастыру керек.
Алдымен, субъективтік тұрғыдан қарастырсақ құқық қандай да бір тұлғаның
мүмкіндіктерін, әрекет еркіндігін білдіреді. Мысалы, білім алу, еңбек ету,
демалу, өмір сүру, қорғану құкығы секілді тікелей субъектімен байланысты
құқықтар. Объективтік мағынадағы құқық — нормативтік құкықтық актілерде
белгіленген нормалардың жиынтығын білдіреді. Бұл орайда көрсетіп кету керек
— субъективтік құқық объективтік құқықтың негізінде туындайды және
тоқтатылады. Мәселен, 1999 жылдың 1 маусымынан бері "объективтік құқықтын"
негізінде ішкі істер органдары қызметкерлерінің қоғамдық көлікте тегін
жүруге деген "субъективтік құқықтары" тоқтатылып, жеңілдіктер алынып
тасталған.
Құқық бұл керсетілгендерге қоса, оқу пәні ретінде де түсініледі
(әкімшілік құқық, Азаматтык, құқық, Еңбек құқығы және т.б.)- Құқықтық
объективтік және субъективтік мағыналардың біріктіріле түсінілетіндігі де
жоққа шығарыл-майды. Осыларға қарап құқықтың аса күрделі категория екенін
білуге болады. Жалпы алғанда құқық дегеніміз — мемлекет белгілеп,
мақұлдаған жалпыға міндетті мінез-құлық ережелерінің (нормалардың)
жиынтығы. Бізді өзіміздің ең көне тегімізден алшақтататын уақыт
аракашықтығына орасан зор екендігін көзге елестету үшін мынадай шаманы
алуға болады. Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз пайыз деп
алсақ, соның тек бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген" тарихи уақыт
болып табылады. Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың- жылдық
мерзімдегі мәдени-өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың қапастағы
"тарихымен" салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге таңсық,
түсінгенімізден түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі.[1]
Құқық нормасы
Құқық нормасы (ағыл. rule of law; нем. Rechtnorm f ;лат. norma - улгі)
- Құқықтың білдірілу нысаны; қоғамдық қатынас саласындағы сол немесе басқа
да мемлекетпен рұқсат етілген жалпы сипаттағы (заң, жарлық, қаулы) міндетті
тәртіп. Біртекті қатынастарды реттеп, құқық саласын құрайтын (азаматтық,
қылмыстық, әкімшілік құқық және т.б.) құқық нормасының жиынтығы. Құқық
нормалары жалпыға міндетті күшке ие, жауапкершілікті бұзған жағдайда,
субъектілерге заңдық құқықтар мен міндеттерді беруді қарастырады.[1]
Құқықтың өзіндік ерекшелігі оның нормаларын сақтау мемлекеттің мәжбүр ету
күші мен қамтамасыз етілетіндігін де.Құқықтың мәні Конституцияда және басқа
да заңдарда бекітіліп, тиянақталған оның түп қазық бастауларында, негізгі
принциптерінде ашылады. Оларға жататындар: саяси биліктің халықтың атынан
жүзеге асуы, меншіктің дамуы, корғалуы және олардың субъектілерінің
тендігі; демократизм, интерпационализм, гуманизм.
Саяси биліктің халықтың атынан жүзеге асуы. Бұл ереже Қазақстан
Республикасында мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы — халық болып
табылады делініп, Конституцияда дәйектелген. Халық мемлекеттік билікті
тікелей және өз өкілдері арқылы жүзеге асырады.Меншіктің дамуы, қорғалуы
және олардың субъектілерінің теңдігі— мемлекеттің материалдық-техникалық
базасын құрудағы маңызды шарт.Конституцияда Республиканың экономикасы
мемлекеттік, сонымен қатар жеке меншік нысандарына негізделетіні, ал
мемлекет меншіктің барлық субъектілерінін. заң алдындағы мемлекеттер
аумағындағы өзінің азаматтары мен занды тұлғаларының өз мүліктеріне деген
меншіктікқұқығынқорғайды.Демократиз м азаматтық құқықтар мен бостандықтардың
кең ауқымымен ұштаса отырып, адамның мемлекеттік істерді шешуге қатысу
құкығын қамтамасыз ететін оның қүқықтары мен бостандықтарын заң жүзінде
бекітуді білдіреді. Демокра-тизм азаматтардың қоғам алдындағы міндеттерінің
ішіндегі айрықша орын алатыны — олардың мемлекеттік істерді басқа-руға
қатысуы міндеттерін орындауы арқылы мейлінше толық жүзеге асады. Қазақстан
Республикасы қоғамдык, бірлес-тіктердің Конституция мен зандар шеңберінде
мемлекеттік істерді басқаруға, заңдарды талқылау мен кабылдауға,
мемлекетгік және жергілікті деңгейдегі мәні бар мәселелерді шешуге
қатысуына кепілдік береді.
Интернационализм — барлық ұлттар мен ұлыстардың өзінің саяси,
шаруашылык және мөдени дамуындағы заң жүзіндегі және іс жүзіндегі тендікті
тану және оны қүқықпен қамтама-сыз ету болып түсініледі. Республикамызда
нәсіліне, үлтына, тіліне және т.б. жағдаятгарға қарамастан қүкық пен бостан-
дықтендігіне кепілдік беріледі. Еліміздегі Қазақстан халыкта-ры Ассамблеясы
интернационалды күйым. Гуманизм (латын тіліндегі һитапиз — адамдык, адамгер-
шілік) — адамның жеке тұлға ретіндегі кұндылықтарын, оның еркін даму және
өз қабілеттерін көрсету құқығын тану. Адам-ның кадір-қасиеті мен кұқыктарын
қадірлеуді қамтамасыз ету-ден тұратын басты күқықтық принциптердің бірі —
оның игіліктеріне қамқорлык жасау. Адамгершілік принципі Ата Заңымызда
айрықша аталған. Онда әркімнің өмір сүруге құқығы бар екені, ешкімнің ез
бетінше адам өмірін қиюға хакысы жоқ екені, сондай-ақ адам мен азаматгың ар-
ожданы мен абыройына қол сүғуға болмай-тыны женінде баяндалған. Сонымен
қатар адамның кінәлі екендігі сот үкімімен дәлелденіп, үкім занды күшіне
енбейінше, адам қылмыс жасады деп танылмайтындығы женіндегі қағида
орнықтырылған. Осылайща, кез келген күдік дәлелденгенге дейін айыпталушы
түлғаның пайдасына шешіледі.[2]
Мораль нормасы
Мораль (латын moralіs – әдет-ғұрып) – адамдар мен әлеуметтік
бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастарды реттейтін қағида; адамның мінез-
құлқын реттеу қызметтерін атқаратын әлеуметтік институт. Мораль әлеуметтік
шындықтың этикалық сапаларын (ізеттілік, мейірбандық, әділеттілік, мінез-
құлық, әдет-ғұрып, т.б.) бейнелейтін қоғамдық сананың ерекше нысанына
жатады. Моральдың бірқатар ерекшеліктері бар:
Моральдық ережелер мен талаптар қоғамның ғасырлар бойы қалыптасқан
құндылық негізін құрайды және жалпылама сипатта болады;
Моральдық қағидалар мен сезімдер нормативті, міндетті, тиісті болып
табылады;
Мораль әлеуметтік мұраттың бір түріне жатады, ол күнделікті тұрмыс
қалыптарынан жоғары қойылады;
Мораль мемлекеттік күшпен танылмайды, ол адамның еркіндігі аясымен
байланысты.
Мораль — тарихи кұбылыс, этиканың зерттеу объектісі. Мораль деп — белгілі
бір қоғамдағы өмір сүріп жатқан адамдар арасында қалыптасқан адамгершілік
құлық нормалары мен ұстанымдарының жиынтығын айтамыз. Мораль жеке адамның
қоғамда өмір сүре алу, басқалармен үйлесімді қарым-қатынаста болу кабілетін
танытады. Басқаша тұжырымдайтын болсақ, мораль — ізгілік, адамгершілік
ережелерінің жиынтығы екен. Моральдык нормаларды ұстану арқылы әрбір жеке
тұлға өзінің адамгершілік, ізгілік қасиеттерін қалыптастырады. Мораль
адамдардың бірлесе өмір сүруге дағдылану нәтижесінде, қарым-қатынас жолында
туындап отырған қарама-қайшылықтардан шығу барысында тарихи түрде
қалыптасқан. Мораль өзінің түп-тамырымен сонау қадым замандарға жалғасып
жатыр.
Бізді өзіміздің ең көне тегімізден алшақтататын уақыт аракашықтығына
орасан зор екендігін көзге елестету үшін мынадай шаманы алуға болады.
Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз пайыз деп алсақ, соның тек
бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген" тарихи уақыт болып табылады.
Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың- жылдық мерзімдегі мәдени-
өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың қапастағы "тарихымен"
салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге таңсық, түсінгенімізден
түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі. Бізді өзіміздің ең көне тегімізден
алшақтататын уақыт аракашықтығына орасан зор екендігін көзге елестету үшін
мынадай шаманы алуға болады. Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз
пайыз деп алсақ, соның тек бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген"
тарихи уақыт болып табылады. Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың-
жылдық мерзімдегі мәдени-өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың
қапастағы "тарихымен" салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге
таңсық, түсінгенімізден түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі. Сондықтан
Моральдық санада мотив, пиғыл, мақсат мәселелері алдыңғы қатарға шығады.
Моральдық сананың үш сатысы болады. Біріншісі, адамның ішкі тылсым
дүниесін, яғни Моральдық қажеттіктер мен қабілеттерді, эмоциялар мен
сезімдерді, т.б. қамтиды. Әдептік сананың екінші сатысына рационалды ақыл-
ой елегінен өткен Моральдық түсініктер жатады. Рационалды Мораль, әдетте әр
түрлі әдептілік ережелерінен, адамгершілік туралы этик. теориялардан
тұрады. Моральдық сананың үшінші сатысы Моральдық интуиция (түйсік) болып
табылады. Моральдың негізгі бөлігіне іс-әрекет, мінез-құлық жатады.
Моральдық мінез-құлықта мотив-мақсатты, құрал мен нәтижені айыра білу
қажет. Әлеуметтік қатынастардың түрлі салаларына сәйкес кәсіптік,
отбасылық, тұрмыстық, т.б. Мораль түрлері айқындалады.[2]
Құқық нормасы мен мораль нормасының арақатынасы
Құкық пен моральдын, өзара байланысы және езара шарттастығының арақатынасы
қандай? Біздің құкыққа моральдың жоғары принциптері тән. Мораль да, құқық
та әлеуметтік нормалардың түрлері ретінде бір мақсатқа: әлемдік
қауымдастықтың ажырамас бөлігі — мызғымас Қазақ мемлекеттілігінің
құрылысына қызмет етеді. Қазіргі заманда Қазақстан Республикасының
функциясы күрт өзгеріп, дамуда, негізгі бағыты нарықты экономиканы
қалыптастыру, либерал-демократиялық мемлекетгі орнату.
Мемлекеттің функциясы туралы әр түрлі ой-пікірлер бар. Солардың бірі —
функция көп өзгеріске ұшырамайтын деп, бірнеше үрлерін келтіреді: жалпы
қоғамдық, әлеуметтік, таптық, ұлттық, ғылыми-техникалық, экологиялық,
интернационалдық функциялар.
Функцияны жүйелеудің келесі түрі: тұрақты және уақытша функциялар;
негізгі және негізсіз функциялар; заңды қабылдау, орындау, қорғау
функциялары. Мемлекеттердің көпшілігі функ-цияны ішкі және сыртқы
функциялар деп екіге бөледі. Осы пікірді қазіргі заманда мемлекеттер дұрыс
деп қолдануда . Мемлекеттің функциясының орындалуын қамтамасыз ететін —
мемлекеттік аппарат пен органдар. Әуелі функцияны орындау үшін тиісті
мемлекеттік орган құрылады. Бірнеше органдар функцияның мазмұнына қарай
мемлекеттік аппаратты қалыптастырады. Функцияның орындалу кезең
сатылары:функция—орган—аппарат—мемл екет. Мемлекеттің функциясы арқылы
қоғамның алдында тұрған мүдде — мақсаттардың мазмұнын, оның орындалу
бағыттарын, толық білуге болады.
Мемлекетқызметінің(функциясының)нег ізгібелгілері:
- қызметтің жүйесі, оның атқаратын жұмыстарының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz