Макроэкономикалық басқару және аралас реттеудің негізі

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Макроэкономикалық басқару және аралас реттеудің негізі

Макроэкономикалық реттеу -экономиканыбасқару тәсілі.

Макроэкономикалық реттеу жалпы елдіңэкономикалық бағытталған. Макроэкономикалық реттеуде нарыққа қатысушылардың іс-қимыл ережелері белгіленіп, қажет болған жағдайда түзетулер енгізіліп отырады. Бұл мағынадағы нарықтық қатынаста макроэкономикалық реттеу мен шаруашылық жүргізуші субъектілердің өзін-өзі реттеуі ұштастырылады.

Макроэкономикалық реттеу экономикалық жүйені межеленген бағытта ұстауды көздейді және екі түрге бөлінеді: межелі бағыттан ауытқу бойынша реттеу және қайсыбірпараметржол беруге болмайтын мүшкіл деңгейге жеткенде реттеу. Бірінші жағдайда белгілі бірмакроэкономикалық бір кезеңге арналып межеленген бағдардан ауытқығаны байқалғандамемлекет ахуалдытүзету үшін шаралар қолданады.

Мысалы, себепті белгілі бір өндіріс тым қожырап, құлдыраған кезде жалпы өндірушілерге немесе тек инвестицияға ғана салынатын салықтың төмендетілуі, шетелденнесиетартылуы, әлсіз кәсіпорындардың неғұрлым тиімді меншіктенушілерге жекешелендіріліп берілуі, өнімге сұранымның ынталандырылуы сияқты макроэкономикалық реттеу нұсқалары қолданылуы мүмкін. Екінші жағдайда келешекке арналған жоспардаәлеуметтік дүмпуқатерін бір күйзелістік шектегі деңгейін белгілеуге және осы көрсеткішке жақындаған кезде жұмыспен қамтылуды арттыру мақсатында шұғыл шаралар (жаңа жұмыс орындарын ашқаны үшін кәсіпкерлерді көтермелеу, шағын бизнестің қалыптасуына көмектесу, т. б. ) қолдануға болады. Реттеудің макроэкономикалық құралдарынасалықтар, үлестемелер, фирмалардың рыноктағы әрекетінқұқықтық реттеу, шектеулер жатады. Алнарықтық экономикажағдайындағы макроэкономикалық реттеудің негізгі құралдары (қайта қаржыландыру мөлшерлемесі, эмиссиясы, коммерциялық банктергеқойылатын сақтық қор талаптары, бағалы қағаздаррыногіндегі алыс-берістер), қазыналық саясат(тікелей жәнежанама салықсалу, бюджеттапшылығын басқару), ұлттық валютаныңайырбас бағамысаясаты (айырбас бағамы жүйесі, валютаның айырбас бағамы) жатады.

Макродәрежеде өзін-озі реттеудің тиімді механизмін Д. Кейнс ұсынған. Ол тепе-теңдіктің нарықтық механизмы қаржы тетік-терін қолдаиу арқылы, несие-ақша мен салық саясатын пайдаланудың тимегімеп тузетіп отыру қажет деп дәлелдеді. Кейнстің зертеуінде реттеу объектісі сұраныс емес, жиынтық ұсыныс бол-ды. Кейнс бойынша, инвестициялық процеске бакылауды, бір жақтан, оның инфляция дәрежесіне әсер ете алатын салада, екінші жақтан, жұмыспен қамту, жұмыссыздық дәрежесіне әсер ете ала-тын салада, жүргізу керек. Сөйтіп, экономика үшін тек осы мәселелер өте маңызды екені және оларға экономикалық әсер ету арқылы ғана тұрақты даму камтамасыз етілетіні айрыкшаланады.

Классикалық мектептің экономистері нарықтық жүйе ұзақ мерзімді кезеңде экономикадағы ресурстарды толық пайдалануды қамтамасыз етеді деп пайымдаған болатын. Оның өзінде анда-санда туып қалатын сәйкессіздіктер нарықтың автоматты түрде өзін-өзі реттеу негізінде шешіледі. Соның арқасында, ең соңында, жұмыспен толық қамтамасыз етілу нәтижесінде экономикада өндірістің тиісті деңгейіне қол жетеді.

1929 жылы мен 1933 жылдардың арасында АҚШ-тан жан басына шаққандағы табыс әуелі 30%-ға құлдырады. Әсіресе жұмыссыздық американдықтардың есінде сақталынып қалды. 30-шы жылдары жұмыссыздардың орташа үлесі 19 %-дан астамды құрады. 1933 жылы құлдыраудың ең төменгі нүктесінде жұмыссыздар ресми түрде өздерінше тіршілік етуші халықтың 25%-ы болып саналды.

30 жылдардың тәжірибесі классиктердің баға және жалақы, әсіресе қысқа мерзімді кезеңде, болар-болмас өзгереді деген ойларының дұрыстығына күшті күдік тудырды. Шындығында да, ХХ ғасырдың алғашқы онжылдығында-ақ монополиялар мен кәсіподақтардың, ең аз жалақы туралы заңнаманың және басқа факторлардың болуы баға мен жалақының сырғымалығын тоқтатуға қол жеткізді.

Бүгінгі таңда, қандай да бір ел құлдырау немесе инфляция кезеңіне ілінгендігі байқалған шақта, экономистер мен жұртшылық ең алдымен жағдайды түзететін мемлекеттік шаралар туралы ойлай бастайды. Сол уақыттан бастап «Кейнсиандық төңкеріс» барысында ұсынылған қандай да болмасын идеялар өзінен өзі түсінікті болып шықты .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.