Қоғамдық сана

Жоспар
Кіріспе

1 Қоғамдық сананың формалары
2 Ғылымның дамуының өндіріс пен техника үшін маңызы

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қоғамдық сананың басқа формалары сияқты, ғылым да шындықтың адам санасында
бейнеленуі. Ғылымның мәнін түсіну үшін оның шығу себептерін, шындықты
бейнелеу ерекшеліктерін және қоғам дамуындағы ролігі білу қажет.
Ғылым дегеніміз табиғат және қоғам құбылыстары мен процестері
жайындағы теория түрінде бір жүйеге келтірілген білімдер. Бірақ ғылым
дегеніміз тәжірибеде тексерілген теориялық білім ғана емес. Ол сонымен
қатар, жаңа білімдер алуға бағытталған қызметті де, эксперимент жүргізу
базасын, түрліше прибор, аспаптар сияқты таным құралдарын да қамтиды.
Сондықтан, оқушылар мына жағдайды ескерулері қажет ғылыми қоғамдық
сананың бір формасы ретінде қарастырғанда біз оны шындықты бейнелендірудің
формасы, дүниетанудың формасы ретінде ғана аламыз.
Дүние - ғылыми бейнелендірудің ерекшелігі неде, Оның қоғамдық
сананың басқа формаларынан, мәселен өнерден, діннен айырмашылығы неде?
Бұл жөнінде жоғарыда жеткілікті айтқанбыз, бірақ тағы да айта кетсек артық
болмас. Дін сыртқы дүниенің бұрмаланғану жалған бейнесі ал ғылым – дәл,
ақиқат бейнесі. Өнер шындықты көркем образ, типтік образ түрінде
бейнелендіреді, яғни жалпыны жеке, нақты образ арқылы көрсетеді.
Ғылым шындықтың абстракциялық формада, ұғым, категория, заң түрінде
— бейнеденуі. Ғылым дүниені білудің негізгі формасы болып табылады.
Ғылымның ерекшелігі ең алдымен оның пәнімен анықталады. Адамды
қоршаған сыртқы дүние — табиғат пен қоғамның, сондай-ақ ойлаудың да
объективтік заңдары бар. Ғылымның міндеті — міне осы заңдарды танып
білу. Адамның мақсатты қызметі үшін, материалдық өндірісті
жүзеге асыру үшін ғылым заңдарында бейнеленетін сыртқы дүниенің
объективтік заңдарын білу қажет.
Дүние-біртұтас дүние оның бірлігі материалылығында. Олай
болса, ғылым да біртұтас материалдық дүние туралы өзара байланысты,
біртұтас, үнемі дамып отыратын білімдер жүйесі. Бірақ ғылым сонымен қатар,
көптеген білім салаларына, яғни нақты I ғылымдарға бөлінеді. Нақты
ғылымдардың бір-бірінен айырмашылғы олардың объективтік шындықтың
қай жатан, материя қозғалысының қай формасын зерітейтініне қарай
айқындалады. Демек, нақты ғылымдардың көп түрлілігінің
негізін, идеалистер сияқты, адам санасының қасиеттерінен
іздемей, обиъективтік дүниенің қасиеттерінен, материя қозғалысы,
формаларының көп түрлілігінен іздеу керек.
Ғылым қоғамдық-өндірістік практиканың қажеттерінен туындайды. Ф.
Энгельс 1894 ж. 25 қаңтарда В. Боргауске жазған хатында
ғылымның өндіріске тәуелділігін ашып көрсете келе: Егер, Сіз айтқандай-
, - техника айтарлықтай дәрежеде ғылымның жағдайын тәуелді болса,
онда ғылым техниканың күйі мен қасиетінен әлде қайда көбірек
тәуелді. Егер қоғамда бір техникалық қажет туса, онда ол ғылымды
ондаған университеттерден гөрі қөбірек алға бастырады, - деп жазды.
Энгельстің бұл айтқаңдарын ғылымдардың даму тарихы толық дәлелдеді.
Ғылымның практикаға өндіріске тәуелділігін атап көрсете отырып, тарихи
материализм сонымен қатар біріншіден, ғылымның дамуындағы салыстырмалы
дербестікті және, екіншіден, ғылымның практикаға, өндірістің дамуына
тигізетін кері әсерін де мойындайды.
Ғылымның дамуы сайыл келгенде "ғана қоғамдық-тарихи практиканың,
өндірістің қажеттерімен анықталады. Бірақ оның дамуының өз ішкі логикасы
бар: ғылым өзінің ішкі қайшылықтарының негізінде дамиды, өйткені
эксперименттің, тәжірибенің жаңа мәліметтері мен ескі теориялардың
арасындағы қайшылықтардың нәтижесінде ғылымда жаңа проблемалар, гипотезалар
(ғылыми жорамалдар) туып отырады. Ал бұл соңғылар дүниені бұрынғыдан
тереңірек танып білу қажетін тудырады. Мәселен, ғылымның көптеген ұлы
жаңалықтары, (айталық, атомдық физиканың ашқан жаңалықтары) өңдірістің
қажетінен тікелей туған жоқ, ең алдымен ғылымның ішкі даму заңдылықтарының
нәтижесіңде туып, адамдар оларды практикада пайдаланудың жолдарын кейін
ғана тапты. Оқушылар ғылым дамуының бұл диалекгикасын ұғына білуі тиіс,
өйткені дүниетанудың дамуындағы әрбір жаңа қадам жаңа проблемалар тудырады.
Ғылымның дамуындағы салыстырмалы дербестік дүниетанудағы сабақтастық
байланыстан айқын көрінеді. Ғылым қоғамның бүгінге дейін қол жеткен
біліміне сүйене отырып қана дами алады. Мұңсыз қоғамдық прогресс жүзеге
аспас еді.
Ғылымның дамуындағы салыстырмалы дербестік оның өндіріске тигізетін
кері әсерінен ерекдій айқын көрінеді. Ғылым қоғамдық өндірістің дамуында
қуаныш күш болып табылады, өйткені ғылымның күші, адамның ақиқатын танып
білуден күш-қуат практикада "ғана айтқан көрінеді. Ол өндіріс құрал,
техникасының дамуында, қоғамның бүкіл өңдіргіш күштерін жетілдіруде аса зор
роль атқарады. Маркс ғылымды өндірістің және, тұтас алғанда, бүкіл қоғамның
дамуының рухани күш-қуаты деп атады. Ол өзінің бір қолжазбасында былай деп
жазды:. Табиғат машиналар, паровоздар, темір жолдар, электр телеграфтарын,
сельфакторлар т.б. жасамайды. Мүның бәрі адам миының адам қолымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.