Құқықшығармашылық түрлері, сатылары, субъектілері және принциптері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:

Ф-ОБ-001/033

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті

Жарқынбеков Сакен

Құқықшығармашылық түрлері, сатылары, субъектілері және принциптері

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

050301-құқықтану

Түркістан 2013

Жоспар

Кіріспе. . . . 3

Құқықшығармашылық түсінігі және сатылары

1. 1 Құқықшығармашылық түсінігі . . . 5

1. 2 Құқықшығармашылық процесінің құрылымы және сатылары . . . 13

1. 3 Нормативтік құқықтық актілер және олардың түрлері . . . 18

1. 4 Заң шығару процесі . . . 23

2 Құқықшығармашылық процесінің логикалық негіздері

және заңдарды жүзеге асыруды қамтамасыз

ету механизмі

2. 1 Құқықшығармашылық процесінің логикалық негіздері . . . 29

2. 2 Заңдарды жүзеге асыру түсінігі, түрлері және

орындалмау себептері . . . 64

2. 3 Заңдарды жүзеге асыруды қамтамасыз ету

механизмінің құрылымы . . . 67

Қорытынды. . . . 72

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 75

Кіріспе

Бүгінгі таңда Қазақстан реформалау кезеңдерін бастан кешіруде. Бұл неге байланысты, неге бұлай өтеуде, бізді не күтіп тұр?- деген сұрақтар терең ойлануды және дұрыс жауапты қажет етеді. Осы тақырыпты бүгінгі жағдайда қарастыра отырып Қазақстанда құқықтық мемлекет құру мен оны жүзеге асыруды ескерген жөн.

Тарихи кезеңдерге көз жүгірте отырып, құқықшығармашылық процесінің негізгі заңдылықтарын ашып қарауға болады.

Ғасырлар өтті, бір мемлекет орнына екінші мемлекеттер келіп жатты, бірақ мақсат өзгермеді. Тәртіпті қамтамасыз ету, құқықтық нормалар шегінде қоғамдағы түрлі қатынастарды дамыту. Қоғамның тұрақтылығы оның гүлденуінің кепілі, сондықтанда осы тұрақтылықты қамтамасыз ету мемлекеттің басты мақсаты. Т. Гоббс айтқандай: ”Тек қана мемлекетте ғана жақсылық пен жамандықты өлшейтін жалпы масштаб бар, ондай масштаб ретінде тек қана әр мемлекеттің заңдары бола алады”.

Құқықтық жүйелер жалпы алғанда ілгерілеуі қиындау, олар секіріс түрінде өзгереді, кейде алға озып кетсе, кейде ағымдағы өмірден кейін қалып жатады. Мұндай келеңсіздіктер қоғам мен мемлекет үшін өте ауыр. Бұған қарапайым мысал ретінде біздің еліміздің құқықтық аренасында болып жатқан кейбір жағдайларды айтуға болады.

Бұл келеңсіз жағдайларды құқықтық мемлекет құру жолымен, жаңа заңдар толқынымен тұрақтандыруға әрекеттенгенімізбен, әлі жемісін көре алған жоқпыз. Құқықтық мемлекет деп жариялай отырып қоғамдық процестердің дамуына тұрақты жағдай жасалмады және құқықтық режим белгіленбеді. Ал құқықтық мемлекетте биліктің нақты бөлінісі, олардың бір-бірімен тиімді арақатынасы саясат пен билікті дамыған әлеуметтік бақылауда ұстайтын мемлекеттің типі екені белгілі.

Қазіргі таңдағы Қазақстанда жүргізіліп жатқан саяси және экономикалық реформалар жетілген құқықтық базаны қажет еткендіктен, болашақ құқықтық актінің алғашқы концепциясын ұсыну, жобаны жасау, түрлі әлеуметтік топтардың пікірлері мен мүдделерін ескеру, өзге құқықтық актілермен арақатынасын айқындау, оның жүзеге асырылуын қамтамасыз ету жағдайларын белгілеу жалпы құқықшығармашылық процесінің қаншалықты маңызды екендігін түсіндіреді.

Құқықты онымен үнемі байланыста болатын мемлекет жасайды/1/. Құқықтық норманы жасау процесі құқықтық реттеуді қажет ететін обьективті қоғамдық заңдылықтардың туындауынан басталады және мемлекет пен қоғам институттарынан өтіп, заң шығарушы, атқарушы және сот билігі арқылы тиісті нысандарда жүзеге асырылады. Бірақ құқықтық норманы жасау өз бетінше, субьективті түрде бола алмайды. Ол мемлекет бағынуға тиісті Конституцияда және нормативті актілерде белгіленген ережелерге негізделеді. Бұл мемлекеттің тиісті құқықтық жүйесіне байланысты, сондықтан да бұл тәуелділік мемлекеттің негізгі заңында көрініс табады. Заңдылық принципінен алшақтап немесе қоғамдық қажеттілікті қамтамасыз ете алмайтын бір-біріне қайшы заңдар қабылдаса, мемлекет өз билігінің беделін төмендетіп, қоғамның сенімін жоғалтады.

Бүгінгі күні құқықпен реттелмеген мәселелер ауқымы жеткілікті және олар реттелмеген жағыдайда өмірдің ұсынып отырған әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларын жүзеге асыру мүмкіндігі төмен екенін байқауға болады. Бұл жерде тек қана заңдарды жаңарту мен жақсартуды ғана емес, құқықтық мемлекеттің экономикалық жағдайына жауап беретін жаңа құқықтық институттар жөнінде айтуға болады.

Құқықшығармашылық процесі аса күрделі жағдайларда жүреді. Қоғамдағы қылмыстың өсуі, шаруашылық байланыстардың үзілуі, көрші елдердегі қақтығыстар, экономикалық және қаржы дағдарыстары құқықшығармашылық процесіне өз әсерін тигізбей қоймайды.

Нормативтік құқықтық актілер шығару кезеңінде құқық нормасын дұрыс талдау, және оның жаңа қоғамдық қатынастарға бейімделуіне назар салған жөн. Бұл заңдардың тиімділігіне, жүйелілігі мен тұрақтылығына және азаматтардың құқықтық қорғалу деңгейіне ықпал етеді.

Осы айтылған мәселелер осы тақырыпты зерттеуге ықпал етті.

Жұмыстың теориялық мақсаты, тек қана құқықшығармашылық процесінің барлық сатыларынан өтуін ғана қарастырып қоймай, сонымен қатар қоғамдық қатынастарды реттеу қажеттіліктерін, құқықшығармашылық жұмысын ғылыми түрде жоспарлау және заң жобаларының ғылыми талдаудан өтуін тағы басқа мәселелерді қамтиды.

Жұмыстың практикалық маңызы заңдардың жүзеге асырылуын қамтамасыз ету механизміне арналған бөлімінде қарастырылады. Бұл бөлімде заңдардың орындалмауының кейбір себептері айтыла отырып, заңдарды жетілдіру мен жүзеге асырылуын қамтамасыз ету механизмі қарастырылады.

Құқықшығармашылық және заңдардың жүзеге асырылуын қамтамасыз ету мәселелері мемлекеттің құқықтық негізін қалыптастыруда өте маңызды. Заң шығарушының асығуы, заң жобаларын жасаудағы ғылыми негіздерді ескермеуі тұтас құқықтық жүйеге кері әсер етуі мүмкін.

Құқықшығармашылықты жетілдірудің бірден-бір жағдайы құқықты жасау процесіне қойылатын талаптардың белгіленген жүйесін қолдану. Бұл талаптар өткен кезеңдердегі мемлекеттердің заң шығару техникасы негізінде пайда болып дамыған.

Көптеген дамыған елдерде құқықшығармашылық мәселелері жөнінде жеткілікті зерттеулер жүргізіліп, ғылыми әдебиеттер жарық көрген.

Біздің Отандық заң әдебиеттерімізде құқықшығармашылық мәселелеріне жеткілікті деңгейде көңіл бөлінбеген. Заң саласындағы мамандар да бұл мәселеге айтарлықтай назар салмауда.

Соңғы жылдардағы елімізде қабылданған заңдардағы олқылықтар, заңдардың жүзеге асырылмау себептері, олардың жиі өзгерістермен толықтыруға ұшырауы құқықшығармашылық мәселелерінің жеткілікті деңгейде зерттелмеуінен деп айтуға болады.

1 Құқықшығармашылықтың түсінігі және сатылары

1. 1 Құқықшығармашылық түсінігі

Қоғамдағы тұлғалар және олардың түрлі бірлестіктері әрдайым заңдарда және заңға сәйкес актілерде белгіленген тыйым салу, рұқсат беру, орындау мен қолдану, оларды бұзған жағдайда туындайтын салдарларымен, заңдарды сақтау түріндегі ережелерімен (нормаларымен) кездесіп отырады. Әрбір мемлекет нормативтік актілер қабылдау жолымен құқық нормаларын жасап қоғамдық қатынастарда белгілі бір тәртіп қалыптастырады және оны қамтамасыз етеді, қорғайды. Нормативтік құқықтық актілер әлеуметтік болмыстардың күрделенуіне байланысты өздерінің реттеушілік қызметінің шегін ұлғайтып, адамдардың бір-бірімен қатынастарына ықпал етіп адам өмірінің кең ауқымын қамтиды.

Тұлға мен қоғам өміріндегі заңдардың мұншалықты маңыздылығы, олардың қалай жасалып дамитындығын және мазмұнын білуді қажет етеді. Мұндай білімсіз тұлға мен қоғамның дамуын қамтамасыз етуге бағытталатын заңдар мен заңға сәйкес актілер жасау жолында қандай да болмасын табысты еңбек ету мүмкін емес.

Құқықшығармашылық - өкілетті мемлекеттік органдардың, халықтың нормативтік құқықтық актілер шығаруға бағытталған іс-әрекеттері.

Осыған сәйкес құқықшығармашылықтың мынадай түрлерін атап өтуге болады:

1. Халықтың тікелей құқықшығармашылығы құқықшығармашылықтың бұл түріне неғұрлым маңызды мәселелер бойынша бүкілхалықтық дауысқа салу яғни референдум жатады. Құқықшығармашылықтың бір түрі ретінде референдум құқықтық нормалар қалыптастырудағы халықтың тікелей еркін білдіреді. Сондықтан да референдумда қабылданған шешімдер жалпы міндетті және қосымша бекітулерді қажет етпейді.

2. Мемлекеттік органдардың құқықшығармашылығы. Бұл құқықшығармашылықтың негізгі түрі. Мұнымен тікелей барлық мемлекеттік органдар айналысады. Дегенмен құқықшығармашылықтың бұл түрін екі топқа жіктеуге болады: заң шығарушы органның құқықшығармашылығы; атқарушы органдардың құқықшығармашылығы.

Заң шығарушы орган маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтін жоғарғы заң күші бар заңдар қабылдаса, атқарушы билік субьектілері заңдардың орындалуын қамтамасыз ететін заңға тәуелді актілер қабылдайды.

Құқықшығармашылық процесі белгілі бір қағидаларға негізделеді. Осы қағидаларды негізге ала отырып құқықты жасау оның сапасы мен тиімділігін арттырады. Құқықшығармашылықтың негізгі қағидалары мыналар:

Демократиялық. Бұл қағида нормативтік құқықтық актілерді жасау барысында демократиялық тәртіптердің сақталуынан көрінеді. Әсіресе заңдарды жасау барысында депутаттардың белсенділігі, көпшілік пікірін мүмкін болғанша ескеру, әлеуметтік- экономикалық даму мен әртүрлі топтардың мүдделерін ескеру тұрғысынан сипатталады.

Заңдылық. Нормативтік құқықтық актілер Конституцияда белгіленген тәртіппен қабылдану қажеттілігін білдіреді. Әрбір қабылданған акт жоғары тұрған актілерге бірінші кезекте Конституцияға қайшы келмеуі тиіс.

Ғылыми негізділік. Құқықтық актілерде қоғам дамуының объективтік қажеттіліктері айқын көрніс табуы үшін ол ғылыми тұрғыдан дәлелденуі қажет. Ғылым мен техниканың жетістіктерін құқықты жасау барысында қолдану аса маңызды. Заң жобаларын жасауға ғылыми ұйымдар мен ғалым заңгерлерді қатыстырумен сипатталатын қағида.

Адамгершілік. Бұл қағида нормативтік құқықтық актілердің адам және азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мен қамтамасыз етуді, олардың рухани және материалдық қажеттіліктерін қамтамасыз етуді мақсат етеді. Тұлғалар және олардың мүдделері заң шығару әрекетінде басты назарда болуға тиіс.

Құқықшығармашылық өзге де шығармашылық жұмыстар секілді заң шығарушыдан тек қана жалпы мәдениетті ғана емес, сонымен қоса арнайы білім мен белгілі әдістерді, заңдық актілерді қалыптастыру мен жүйелей білуді талап етеді. Бұл білімдер әлемдік құқықтық теория мен практикада заңдар мен заңға сәйкес актілерді жасау мен жүйелеуде қолданылатын белгілі бір жүйені құрайтын “заң шығару техникасы” деп аталды.

Нормативті құқықтық актілерді жасаудың табысты болуы, заң шығарушының құқықтық мәдениетіне, шығармашылық жұмысына берілгендігіне, құқықтық білім мен заң шығару техникасын меңгеруіне байланысты болады.

Заң шығару және жүзеге асыру практикасын орындайтын заң шығарушының құқықтық мәдениетінің мәні, жалпы мәдениеттің бір бөлігі ретінде, ойлау мен тиісті әрекеттің бейнесі ретінде, жалпы адамзаттың құқықтық құндылықты танып білуге негізделген заңдылық пен құқықтық тәртіпті талап етуінен көрінеді. Заң шығарушының құқықтық мәдениеті жалпы мәдениетпен өте тығыз байланысты. Оның құқықшығармашылықтағы құқықтық санаға, көзқарасқа, құқықтық құндылыққа кұшті әсері халықтың мүддесі мен қажеттілігі, тарихи және ұлттық рухына қажет заңдардың сипатына тікелей ықпал етеді. Сонымен қоса заң шығарушының құқықтық мәдениеті заң шығару арқылы құқықтық тәртіппен тұрақтылықты қамтамасыз ете отырып жалпы мәдениеттің дамуы мен қорғауына әсер етеді.

Заң шығару мәдениетінде жан-жақты білімдер, оның даму переспективасы, тарихы, арнайы құқықтық заң, заң шығару техникасы жөніндегі білімдер, заң шығару мен жүзеге асыруда оларды тиімді қолдана білу техникалары шоғырланған. Мұндай білімдерге ие болып оларды заң шығару процесінде қолдану, техникалық жағынан жетілген, ғылыми негізделген, дамыған және дамып келе жатқан қоғамдық прогрестің қажеттілігіне толық көлемде жауап бере алатын актілер жасауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар заң шығарушы жан-жақты терең біліммен қаруланып қана қоймай күнделікті халықпен қатынасқанда халық даналығымен өз білімін толықтырып отыруы керек. Осы білімдерді, халық даналығын, өмірлік тәжірибесін заң тіліне аудару үшін ол заң шығару шеберлігі мен заң шығару техникасының әдістерін кәсіпқой деңгейде қолдана білуі қажет.

Бүгінгі қоғамдағы экономикалық, саяси және әлеуметтік мәдени қажеттіліктердің ілгерілеуі, осы қатынастарға құқықтық әсер етуінің жаңа міндеттерін жүктеуде. Бұл міндеттердің көпқырлылығы және терең әлеуметтік себептерін құқықшығармашылық жұмысының алдында тұрған мәселелерді тізбектегенде байқауға болады, атап айтқанда:

Нормативті - құқықтық реттеуді қажет ететін қоғамдық қатынастардың әлеуметтік факторларын зерттеу;
Заңдарды жасау барысында әлеуметтік ұлттық топтардың тұтас қоғамның мүддесін, ерекшелігін, әдеп-ғұрпын анықтап, есепке алу;
Нормативтік актілер жасау кезінде ғылым, техника және мәдениеттің тиісті жетістіктерін пайдалану;
Жасалып жатқан нормативтік құқықтық актінің жобасын өзге мемлекеттерде қолданылған және қолданылып жатқан ережелермен салыстырып қана қоймай, қоғам өміріндегі өзге де реттеуші нормалармен салыстырмала талдау жасау;
Мақсатты мүмкін жағдайда қоғамдық қатынастың тиісті тобына құқықтық реттеудің мүмкін болатын вариантын анықтап, осы қатынасқа құқықтық әсер етудің ең тиімді нысанын жасау үшін арнайы эксперименттер жүргізу;
Жасалып жатқан нормативтік акті жобасының тиісті құқықтық жүйемен арақатынасын, ең бастысы конституцияға сәйкестігін айқындау.

Осындай күрделі міндеттер шығармашылық ықпал мен заң шығарушының тиімді шешімінсіз сәтті жүзеге асырылуы мүмкін емес.

Құқықшығармашылық ілгерілеу барысында бір-біріне өте отырып нормативтік құқықтық акт шығарудың біткен циклін құрайтын негізгі үш компонент, таным, іс-әрекет және нәтижемен сипатталады. Заңдарда қоғамда болып жатқан процестер көрініс табу үшін әрдайым осы процестерді анықтап, зерттеп, олардың объективті заңдылықтарын айқындау қажет.

Сондықтан құқықшығармашылықтың алғышарты әлеуметтік прогрестің қажеттілігіне байланысты құқықтық реттеуді қажет ететін қоғамдық қатынастардың күрделі факторлары мен жағдайларын танып білу болып табылады.

Дегенмен құқықшығармашылық тек қана танып білумен шектеліп, іс-әрекетке көшпейтін болса, онда толығымен тоқтап қалу қаупі болады. Фактілерді танып білуден соң іс-әрекет сатысына өтуі шарт. Мұндай сатылау бір бағытта және бір реттік болмайды. Ол қоғамға қажетті құқықтық актілер шығармашылығында білімдерді нақтылаудың көпқырлы сатысын сипаттайды. Тек қана қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің мақсаты мен қажеттілігі айқындалғаннан соң ғана танымнан іс-әрекет сатысына өту жөнінде шешім қабылданады. Осы кезеңнен бастап өз кезеңінде заңдармен, регламенттермен реттелетін, белгіленген тәртібі бар бірнеше сатыдан тұратын нормативтік құқықтық акт жасау жұмысы басталады.

Құқықшығармашылықтағы таным объективті шындықты шығармашылық санаға айналдырып, тиісті шешім қабылдау процесі болса, бұл шешімді жүзеге асыру шығармашылық сананы объективті заңға айналдырады. Осындай жолмен құқықшығармашылықтың қорытынды жемісі нормативтік құқықтық акті болып табылады. Бірақ бұл тек қана алғашқы нәтиже. Бұдан соң нормативтік құқықтық актінің тиісті қоғамдық қатынасты реттеудегі әрекет ету кезеңі басталады.

Нормативтік құқықтық актінің әрекет етуін зерттеу оның тиімділігін, мақсатқа сәйкестілігін, ғылыми негізділігін айқындауға мүмкіндік береді. Бұл қолданыстағы актілерді практикалық тәжірибемен байытып, деңгейін көтеріп, толықтырулар жасауға ықпал етеді.

Заң шығарушының еркін алдын ала қалыптастыру, бұл процесс, әдетте, жоба қабылдау туралы шешім қабылдаудан басталады. Ол бәрінен бұрын, заң дайындау жұмыстарының бекітілген жоспарларынан бейнесін табады, мұндай жоспарлар қабылдау Қазақстан Республикасының және бірқатар басқа да мемлекеттің заң шығару тәжірибесінде бар. Оған қоса заң жобаларына қатысты мұндай шешімді елдің жоғары заң шығарушы органы өзінің тұрақты комиссиялары мен комитеттеріне, Үкіметке немесе қандай да бір басқа органға немесе солардың бәрінен басын қосып нақты бір актінің жобасын әзірлеу жөнінде берілетін тапсырма түрінде қабылдауы мүмкін.

Президент жарлығының, үкімет қаулыларының жобаларын, әдетте, тиісті министрліктер мен ведомстволар дайындайды не заң шығару жоспарының негізінде, не Президенттің, Үкімет басшылығының бір жолғы тапсырмасы, не өз бастамасы бойынша да дайындалуы мүмкін.

Президент жарлығының, үкімет қаулыларының жобаларын, әдетте, тиісті министрліктер мен ведомостволар дайындайды не заң шығару жоспарының негізінде, не Президенттің, Үкімет басшылығының бір жолғы тапсырмасы, не өз бастамасы бойынша дайындалады. мұндай жобалар тиісінше Қазақстан Республикасы Президенті. Үкімет аппараттарында да дайындалуы мүмкін.

Жобаларды дайындау кезінде ведмостволық салалық қағидат қолданылады, бұған сәйкес бастапқы жобаларды қызмет бағдары соған сай келетін органдар мен ұйымдар жасайды. Мұндай іс жобаның білікті жасалуын, мамандардың қатысуын қажет етеді. Көптеген жағдайда бастапқы мәтінді жасауды заңды органды қоса бірнеше ведмостволарға тапсырады.

Заң шығару тәжірибесінде жобаның мазмұна байланысты басқа да тәсіл қолданылуы мүмкін, заң жобаларын Қазақстан Республикасы парламентінің өзі де, әрі соңғы кездерде етек алған Палаталар депутаттары да дайындайтынын біз білеміз. Алайда қазіргі кездегі заң шығару тәжірибесінде жобаларды дайындаудың ведмостволық қағидаты, басым түсіп жатады.

Жобаларды дайындаудағы қоғамдық ұйымдардың рөлін жоққа шығармауымыз керек. Олар бір жағдайда заң жобаларын өз бастамасы бойынша дайындаса. Екінші жағдайда мемлекеттік органдармен бірлесіп дайындауға тартылады.

Заң жобасын дайындау кезінде заң мәтінін жазудың алдында орындалуға тиісті жұмыстарды жүргізу қажет. Жобаны дайындауға кіріспей тұрып қоғамдық қатыныстардың осы саласын қалыпты реттеуге деген қоғамдық қажеттелектің қандай екенін анықтап алу маңызды. Бәрінен бұрын қоғамның тіршілік-тынысының ұсынылып отырған акт арналған салаларының нақты жағдайының қандай екені жобада шешілуге тиісті мәселенің мәні, сондай-ақ ұсынылып отырған заңдық реттеудің жобалары өмірде пайда болып заңдық реттеуді талап ететін жаңа мәселелерді шешу мақсатымен де заңдарда орын алып отырған ол қылықтарды, ескерген нұсқалар мен қайшылықтарды жою, бір мәселе төңірігіндегі актілердің көбейіп кетуін болдырмау үшін де дайындалатынын еске ұстау керек.

Жобамен жұмыс істеудің бастапқы сатысында болашақ актінің негізгі ережелерді жасалады, олар алға қойылған міндеттің шешілуін, талап етіп отырған нәтижелерге қол жеткізілуін, сондай-ақ осы мәселе бойынша қолданылып жүрген заңдардың кемшіліктерін жоюды қамтамасыз етуі тиіс.

Жобаның бастапқы мәтінін дайындау жөніндегі ұйымдық-техникалық шаралар. Маңызды да күрделі жобаларды жасау үшін, негізгі мүдделі органдарды қоғамдық ұйымдарды, заңгер-ғалымдарды және басқа мамандарды қамтитын комиссиялар құрылады. Белгілі бір актінің жобасын әзірлеп жатқан дайындық комиссияларының жұмысына мүдделі ведмостволар, ғылыми және практикалық мекемелер, жекелеген ғалымдар, кәсіпкерлер, білікті заңгерлер тартылады. Жұмысқа мұндай комиссиялардың құрамына енбеген депутаттарды тартқан да дұрыс. Бұл орайдағы басты мақсат-комиссияның жұмысқа қабілетті және білікті құрамын қамтамасыз ету.

Заң жасаушы орган бірнеше органға, ұйымға немесе жекелеген адамдарға балама жобалар дайындауды тапсыра алады немесе олармен шарттар жасай алады. Бұл бірегей шешімдерге қол жеткізуге, пікірлер мен айқындамалар алуандығын білдіруге, белгілі бір мәселенің оңтайлы шешімін таңдап алуға мүмкіндік береді. Одан әрі заң жобасын дайындау кезінде оның заңдық тұрқын дұрыс анықтай алу қажет. Қалыпты актілерге қажетті деректер, алдын ала белгіленген құрылымдық бөлімдер тән. Қалыпты акт түрін басылып шыққан жерін, күнін, атауын, тақырыбын, ресми адамдардың қойған қолдарын, ал бірқатар акт үшін басылымның реттік нөмерлерін көрсету сияқты ресми белгілерсіз мүмкін емес.

Қалыпты актілер құрылымның айқындығы мен негізділігі. Жаңа актілер, соның ішінде қолданылып жүрген заңдарға өзгерістер мен толықтырулар енгізілетін актілерді дайындау кезінде олардың құрылымы айқын болуына күш салу керек. Мұның актілерді дұрыс түсіну үшін ғана емес, оларды одан әрі жетілдіру үшін де мәні бар. Заң актілері, әдетте, олардың көлемі жағынан кішігірім, баптарға бөлінеді, президенттік, үкіметтік актілер, сондай-ақ жергілікті өкілетті органдар мен атқарушы құрылымдарының актілері тармақтарға бөлінеді. Заңның баптарына атаулар беріледі, оларда тиісті баптық реттеу мәні белгіленеді. Көлемі жағынан елеулі ірі актілер бөлімдерге, бөліктерге, тарауларға бөлінеді.

Жобаны алдын ала келісу. Бастапқы жоба әзірленгеннен кейін оны тиісті құрылымдық бөлімшелермен келісу қажет. Қазақстан Респаубликасында мынадай тәртіп белгіленген, соған сәйкес құқықтық актілердің әзірленген жобалары мыналармен келісілуі тиіс:

-Қазақстан Республикасының Президентімен-Үкіметінің заңдық бастамалар жоспары және заңдық жұмыстар жоспары, Қазақстан Республикасының Үкіметі, Жоғарғы Соты заң шығару бастамасы тәртібімен дайындап, Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдары арқылы Президенттің өкілеттілігіне жатқызылған мәселелерді қозғайтын заң жобалары;

- Қазақстан Республикасы Президентінің аппаратымен-Үкіметінің Президенттің актілерімен шығару көзделген қаулыларының жобалары, Үкіметтің мәжілісінде Президенттің төрағалық етуімен қаралған шешімдердің жобалары, сондай-ақ Президенттің актілерімен құрылған орталық мемлекеттік басқару органдары туралы ережелердің жобалары;

- Қазақстан Республикасының Үкіметімен- Президент Парламентке енгізілген және Үкіметтің құзыретіне жатқызылған мәселелерді қозғайтын заң жобалары;

- Жоғарғы Сотпен-Президент Парлементке енгізілген және Қазақстан Республикасының соттары мен судьялардың мәртебесін қозғайтын заң жобалары.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.