Қазақстан Республикасында қорықтар

Жоспар
Кіріспе

1 Қорықтар
2 Бетпақ дала қорығы
3 Қазақстан Республикасында алдағы уақытта ұйымдастырылатын қорықтар

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қорықтар – биосфера эталоны. Мұндағы орман-тоғай, жай алған жайылым мен
шабындық, аң-құс, айдын шалқар көлдер, ағыны қатты өзендер мүмкіндігіне
қарай сол ежелгі әсем қалпында сақталынуы тиіс.Қай заман болмасын,
қорықтарды ұйымдастыру күн тәртібінен еш қашан да түскен емес. Өйткені
биосфера байлықтарын қорғау, онда ғылыми-зерттеу жұмыстарын сондай-ақ,
биосфера компоненттерін қорғау жөніндегі үгіт-насихат экологиялық білім
және тәрбие беру жұмыстарын жүргізуде қорықтар өте маңызды роль атқаратыны
белгілі. Осыған орай қорықтар ұйымдастыру бөлініп Қазқстанның шөл-шөлейтті
аймақтарында үйір-үйірімен жайылып жүретін, бірақ кейіннен мүлде азайып
кеткен құландарды қорғап қалуда қорықтардың, әсіресе Бадхыз қорығының ролі
орасан зор болды. Сондай-ақ, Барса-келмес қорығыда айтарлықтай үлес
қосты. Бүгінгі Бадхыз қорығында құландар саны көбейе түсуде. Барса-келмес
аралы жойылып кеткеннен кейін ондағы құландарды арнаулы ұшақтармен
Алтынемел ұлттық биосфера паркіне, Іле өзенінің жағасына әкелінді. Міне,
осы жерде олар жылдан-жылға өсіп көбеюде.
    Қазақстанның бірнеше табиғи-географиялық аймақтары – солтүстүгінен
оңтүстүгіне қарай орманды-дала, шөлейтті, шөлді өңірлерді қамтиді.
Қазақстан жерінде Д.И. Менделеев кестесіндегі химиялық элементтердің бәрі
дерлік кездесетін біздің республикамыз табиғи ресурстарға аса бай өлке.
Жоғары сатыдағы өсімдіктердің 5777 түрі, аңның 150, құстың 480, баурымен
жорғалаушылардың 150, қос мекенділердің 12 түрі тіршілік ететін айтпай
кетуге болмайды. Бұл бай өлкені шын мәннінде табиғи байлықтың қайнар көзі
деп ғалымдар бекерден -бекер айтпаған болар. Бірақ, бұл інжу-маржандар
қанша мол болғанымен, ол сарқылмайтын дүние емес екені кейінгі кезде өзінен-
өзі өне беретін зат емес. Сондықтан да оны пайдаланумен бірге, ұқыпты түрде
қорғап, байлығын молайта беруге барлық мүмкіндікті жасау керек. Осы
бағыттағы шаралардың бірі – Жер жанатты деп орынды аталып кеткен небір
тамаша аймақтарды, өлкелерді, өңірлерді қорыққа айналдыру керек екекнін
өмір көрсетіп отыр.
         Бұл салада Қазақстан Республикасында соңғы жылдарда қыруар ғылыми
– зерттеу жұмыстарын жүргізіп келдік. 1962 ж Қазақстан ССР Жоғары Советінің
биосфераны қорғау заңы шықты. Мұнда табиғи ортаны көркейтудің бірнеше нақты
шаралары анық көрсетілген. Олар – қорықтар, парктер, заказниктер мен
табиғат ескерткіштерді сақтау ережесі. Сонымен бірге 1972 ж Қазақ ССР
мемлекеттік қорықтарының ережесі жарық көрді. Міне, бұл көрсетілген
құжаттарда қорықтар мен табиғат ескерткіштерін ұйымдастырудың мақсатымен
міндеттері және биосфераны қорғау тәртібі айқын көрсетілген.
         1969 жылғы 9 шілдеде Наурызым мемлекеттік қорығының орманын
қалпына келтіру мен қорғау шаралары туралы, 1972 ж 2 тамызда Қазақ ССР
мемлекеттік қорықтарының қызметін жақсарту шаралары туралы, 1976 ж 12
шілдеде Қазақ ССР-інде қорықтар жұмыстарын жақсарту туралы қаулылар
жарыққа шықты. Бұл шаралардың өлкеміздегі қорықтардың өлкеміздегі
қорықтардың ғылыми-ұйымдастырушылық жұмыстарын жақсартуда зор маңызы
болғанын айтпай кетуге болмайды. Қазақстан Республикасының Қорықтарында қол
жеткен табыстары мен орны алып отырған емшіліктерде олардың жоюдың нақты
жолдарында айқын көрсетілген.
         Осы кезде Қазақстан Республикасы жерінде (1980 жылғы мәлімет
бойынша) 531 мың гектар алқапты алып жатқан 6 қорық ( Ақсу-Жабагылы,
Алматы, Наурызым, Барсакелмес, Қоғалжын және Марқакөл) көлемі 4288 мың
гектарға жететін 50-дей аңшылық заказниктер, көлемі 3644 мың гектардай 26
зоологиялық және ботаникалық объектілер, қорғалатын заказниктер және 3
табиғат ескерткіші бар. Олар (Павлодардағы Гусиный перелет , шарын
бойындағы көне заманнан бері қарай жойылып кетпей өсіп-өніп келе жатқан
ағаштар, Іле Алатауындағы шыршалар). Қорғауға алынған учаскелерде, әсіресе,
қорықтарда , бұрын осы аймақты мекендеген, бірақ соңғы жылдары саны азайып
кеткен жабайы хайуанаттар мен сирек кездесетін өсімдік түрлері есепке
алынған. Мұндай түрлердің, мәселен, Шығыс Қазақстанның далалық аймақтарында
өсімдіктердің 1600 түрі тек осы аймаққа тән болғандығын және сирек
кездесетінін айтуға болады. Ал мұғаджар далалы ауданында 15-ке сирек
кездесетін эндемик өсімдіктер, Бетпақ даладағы өсімдіктің 1800 түрінің 15-
і, Каспийдің оңтүстік жағалауындағы өсімдіктердің 1800 түрінің 7-і
Республикамыздың басқа жерлерінде кеддеспейді. Сондай-ақ, Оңтүстік Алтайда
өсімдіктердің 1740 түрі кездессе, оның 18-і, Жоңғар Алатауында 2021 түрі
өссе, оның 58-і, Қаратауда 500 түрі өссе, оның 100-і сол аймақтарға ғана
тән сирек кездесетін турлер. Адамның үнемі қамқорлығы мен аялы алақаны
болмаса, мұндай бағалы түрлердің биосферадан жойылып кетуі мүмкін екендігін
естен шығаруға болмайды. Сондай-ақ, қорықтар өзінің табиғи сұлу көрінісі
мен онда өсетін ағаш түрлерінің ерекшеліктерімен де құнды. Қорықтардың
кейбіреулері ЮНЕСКО-ның жанындағы биосфераны қорғаудың халықаралық
Одағының құрамына Ақсу-Жабағалы қорығы. Оларда тек саны азайып кеткен,
мүлде жойылып кету қаупі төнген хайуанаттар дүниесі мен аса бағалы
өсімдіктер әлемі ғана қамқорлыққа алынып қоймай, сонымен бірге Қазақстан
Республикасының ежелден бері әйгілі болған таңғажайып көрікті орындарының
бұрынғы атақ даңқын арттыра ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.