Қазіргі жағдайдағы басқару есебі, функциясы мен ерекшелігі

Жоспар
Кіріспе

Қазіргі жағдайдағы басқару есебі, функциясы мен ерекшелігі.
2 тақырып. Запастарды ұстауды ұйымдастыру.
3 тақырып Бюджеттік жоспарлау, функционалдау көрсеткіштерін бақылау және өлшеу
4 тақырып Шешімдерді қабылдауды талдау.
5 тақырып Инвестициялық шешімдерді талдау

Оңтайлы басқару мен қаржылық шешімдерді қабылдау үшін өз шығындарыңды және бәрінен бұрын өндірістік шығындар жайлы ақпаратты талдай білу керек. Шығындарды талдау олардың тиімділігін анықтауға, олардың шектен тыс болу болмауын айқындауға, жұмыстың сапалық керсеткіштерін тексеруге, бағаларды дұрыс қоюға, шығындарды реттеу мен бақылауға, пайда мен өндірістің пайдалы деңгейін жоспарлауға көмектеседі.
Кейінгі уақытқа дейін талдау мен есеп «қазандық» деп аталатын тәсілмен жүзеге асырылып келді. Біртұтас бухгалтерлік тізілімдеме барлық есепті кезең ішінде қолдану орны мен қандай мақсатқа бағытталуына қарамастан, өндіріске жұмсалған барлық қаражат құралдар есептелді. Нәтижесінде шығарылған өнімнің ассортименті мен құрылымы ескерілмей нақты шығыстардың жалпы сомасы шығатын «Қазандық» тәсіл шығындарды азайту мүмкіндігін анықтамайтын шығындардың бағыты бойынша өндірістің шығындарын (кезең шығындары және т.б.), олардың пайда болған орындарын (цехтар, бөлімдер, қызметтер), шығарылатын өнім түрлері бойынша (орындалған жұмыс, көрсетілетін қызмет және т.б.) бақылауға арналған қажетті мәліметтерді алуға мүмкіндік бермейтін. Оның басты жетіспеушілігі - ақпараттың иесіздігі. Өкінішке орай, көптеген шағын кәсіпорындар осы уақытқа дейін осы тәсілді пайдалануда.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

2-БӨЛІМ. ДӘРІС КЕШЕНІ

Глоссарий (анықтама, сөздік)

Ағымдағы шығын нормасы - өндірістің жоспарланған тиімділігін қамтамасыз
ететін аз уақыт аралығындағы шығын.
Азаймалы шығын - өзгермелі шығындардың әр түрлілігі. Шығынның өсу қарқыны
ұйымның іскер белсенділігінің өсу қарқынынан бәсең болады.
Айналымдылық коэффициенті - материалдар тобының қорларына жұмсапған күрделі
қаржының орташа сомасын ТМҚ (тауар-материалдық құндылықтар) осы тобының
қорын ұс-тауға кететін жыл сайынғы жалпы шығын сомасына бөлу арқылы
алынатын шама.
Ақпарат - белгілі бір пән туралы білімімізді кеңейтетін фактілер, деректер,
қадағалау.
Ақпараттық есеп беру - кәсіпорын басшыларына бөлімшелерде болған оқиғалар
туралы хабарлайды. Сұрау салу бойынша жасалады.
Амортизация - Тозу дәрежесіне қарай еңбек құралының құнын осы құралдың
көмегімен өндірілетін өнімге біртіндеп көшіру процесі.
Ауқымды база - шығын өзін белгілі бір түрде көрсететін әрі нақты
білінетін тенденциясы болатын ұйымның іскер белсенділігінің белгілі бір
кезеңі.
Ауытқу - алдын ала белгіленген нормативтер немесе сметалық деректер мен
нақтының арасындағы арифметикалық айырмашылық.
Аяқталмаған өндіріс - технологиялық ерекшеліктің күшімен белгілі бір сәтте
дайын өнімге айналмаған өндірістік ресурстар шығыны.
Базистік стандарттар - жылдың басында белгіленіп, жыл бойы өзгеріссіз
қалады.
Бақыланбайтын шығын - басқару субъектісінің кызметіне қатысы болмайды.
Бас (жалпы) бюджет (смета) -барлық ұйымның қызметін қамтитын қаржылық
құжат.
Басқару аппараты кәсіпорын қызметіне басшылық жасайтын қызметкерлердің
немесе басқа өндірістік бірліктердің жиынтығы.
Басқару функциясы - объектіге жалпы біріктірілген процестер немесе
әрекеттер, ше-шімдер жиынтығы және өндірісті басқару бойынша шешілетін
міндет.
Бақылау - менеджер, басшылық тарапынан нақты және толық жоспарларды
тексеруді жүзеге асыру.
Бақыланатын шығындар - кәсіпорында жұмыс істейтін тұлғаның - басқару
субъектілерінің тарапынан бақылауға көрінетін шығын.
Бөлек алынатын өнім өндірісінің пайдалылық орталығы - жауапты орталықтардың
әр түрлілігі, онда табыс шығарылған өнімдердің ақшалай көрінісі болады, ал
шығын-пайдаланылған ресурстар, пайда - өндірістік ресурстардың берілген
мөлшеріндегі кірістер мен шығыстардың арасындағы айырмашылық.
Бір шеңберлі (интеграцияланған) жүйе - қаржылық және басқарушылық есепке
шоттар мен бухгалтерлік хаттаудың (жазбаның) бірыңғай жүйесі қолданылатын
бухгалтерлік есепті ұйымдастыру.
Бірыңғай жалпы зауыттық мөлшерлеме - бөлімшелермен орындалған және бір
тапсырыска қатысты барлық жұмыс уақытындағы бірдей шығыны бар өндірістік
бөлімшелерге үстеме шығынды бөлу мөлшерлемесі.
Бухгалтерлік басқару есебі -ұйым қызметін жоспарлау, бақылау және оның
өздегінен басқарылуы үшін басқарушы қызметкер ақпаратпен қамтамасыз ететін
бір ұйымның аясындағы қызмет түрі. Баскару есебіндегі акпарат базасының
негізіне - кәсіпорын шығындары туралы деректер жатады.
Бухгалтерлік есеп - бухгалтерлік қаржылық және бухгалтерлік басқару есебін
айрықшалайды. Біріншісінің мақсаты сыртқы пайдаланушыларды бухгалтерлік
ақпаратпен қамтамасыз ету, екіншісінікі - ішкі пайдаланушылар.
Бухгалтерлік модель - өндіріс көлемінің өзгерісіне қарай жиынтық табыс пен
шығынға желілік тәуелділік графигі.
Бюджет - жоспардың сандық көрінісі оның орындалуын бақылайтын құрал және
реттеу әдісі.
Бюджеттендіру - кәсіпорын мен оның бөлімшелерінің қызметін басқару әдісі.
Графикалық әдіс - экономикалық және бухгалтерлік залалсыздық моделінің
графигін құру негізінде жиынтық табыс, шығын және пайданың өндіріс көлеміне
тәуелділігі.
Дайын өнімнің өзіндік құнына қосылатын шығын - өткізу сәтіне дейін
аяқталмаған өндіріске және дайын өнім өндірісіне байланысты шығындар.
Деңгейлес талдау - есептік кезеңнің сметасын немесе өткен кезеңдегі
ауытқуларды анықтауда болады.

Қазіргі жағдайдағы басқару есебі, функциясы мен ерекшелігі.

Қазіргі кезеңдегі басқарушылық есептің қажеттілгі. Оның қалыптастыру
негіздері. Ұйымдағы құрал-жабдықтардың аыспалы айналымы, басқарушылық
есепті қалыптастырудың қағидалары
Дәріс мақсаты:Басқару есебіне анықтама беру,теориясы оның түрлері,
қолдану аясы туралы қарастыру
1. Басқару есебі – бухгалтерлік есеп жүйесінің элементі.
2. Кәсіпорынның ақпараттық жүйесіндегі басқару есебі.
3. Басқару есебі мен қаржылық есептің салыстырмалы сипаты.
Оңтайлы басқару мен қаржылық шешімдерді қабылдау үшін өз шығындарыңды
және бәрінен бұрын өндірістік шығындар жайлы ақпаратты талдай білу керек.
Шығындарды талдау олардың тиімділігін анықтауға, олардың шектен тыс болу
болмауын айқындауға, жұмыстың сапалық керсеткіштерін тексеруге, бағаларды
дұрыс қоюға, шығындарды реттеу мен бақылауға, пайда мен өндірістің пайдалы
деңгейін жоспарлауға көмектеседі.
Кейінгі уақытқа дейін талдау мен есеп қазандық деп аталатын
тәсілмен жүзеге асырылып келді. Біртұтас бухгалтерлік тізілімдеме барлық
есепті кезең ішінде қолдану орны мен қандай мақсатқа бағытталуына
қарамастан, өндіріске жұмсалған барлық қаражат құралдар есептелді.
Нәтижесінде шығарылған өнімнің ассортименті мен құрылымы ескерілмей нақты
шығыстардың жалпы сомасы шығатын Қазандық тәсіл шығындарды азайту
мүмкіндігін анықтамайтын шығындардың бағыты бойынша өндірістің шығындарын
(кезең шығындары және т.б.), олардың пайда болған орындарын (цехтар,
бөлімдер, қызметтер), шығарылатын өнім түрлері бойынша (орындалған жұмыс,
көрсетілетін қызмет және т.б.) бақылауға арналған қажетті мәліметтерді
алуға мүмкіндік бермейтін. Оның басты жетіспеушілігі - ақпараттың
иесіздігі. Өкінішке орай, көптеген шағын кәсіпорындар осы уақытқа дейін осы
тәсілді пайдалануда.
2)кәсіпорынның ақпараттық жүйесіндегі басқару есебі
Бұрын атап көрсетілгендей, нарықтық қатынастар жағдайында
кәсіпорындар өз бетінше жоспарлар, өндірістік бағдарламалар жасайды,
өндіріс пен өнімді өткізу, баға саясаты саласында стратегияны белгілейді.
Көрсетілген және ұқсас міндеттерді шешу үшін, сондай-ақ басшы тиімді
басқару шешімдерді қабылдауы үшін кәсіпорынның каржылық жағдайы туралы ең
анық жедел ақпарат қажет. Мұндай ақпаратты бухгалтерлік басқару есебі
жүйесі ұсынады, және де олардың міндеттері күрделенеді.
Дамыған батыс елдерінде басқару есебі - құрамына қаржылық есеп те
кіретін бухгалтерлік есептің біршама оқшауланған жүйеше (подсистема), бұған
сондай-ақ қаржылық есеп те кіреді, және де олардың әрқайсынының өз
мақсаттары мен міндеттері бар. Еске сала кетейік, қаржылық есептің мақсаты
- өз әкімшілігіне де, сыртқы пайдаланушыларға да мәліметтер беру.
Басқару есебінің мақсаты - ішкі пайдаланушыларды кәсіпорынды
басқарудың барлық деңгейлеріндегі басшылықты есептік ақпараттың барлық
түрлерімен қамтамасыз ету.

Өзін өзі бақылау сұрақтары:
1. Басқару есебінің мәні мен тәсілі не?
2.Бухгалтерлік басқару есебінің өндірістік және қаржылық есебімен
қандай байланысы бар?
3.Қаржылық есеп пен басқару есебі жүйелерінің айырмашылығы неде?
4.Қаржылық есеп пен басқару есебі арасындағы аса маңызды
айырмашылықтар қандай?

2 тақырып. Запастарды ұстауды ұйымдастыру.

Қойма шаруашылығын ұйымдастыру. Запасатрдың түсу есебін жүргізу.
Запастарды қоймадан босатудың есебін жүргізуді ұйымдастыру және оларды
өндіріске есептен шығару. Басқару есебі ұйымның басшылары мен
менеджерлері шешім қабылдау, жоспарлау, іс – әрекетті бақылау мен
реттеу үшін ақпарат бере отырып, қызмет етеді.

Өндірістік есеп міндетіне қаржылық есеп жасау үшін тікелей
өндірістік шығыстарды анықтау кіреді. Бухгалтерлік есептің
мәліметтері көптеген сұрақтарды шешу үшін талап етіледі және бұл
ақпаратты тіркеу мен жетіктеудің ықпалды жүйесін құру қажет.
Шығындарды жіктеу әр түрлі белгілер бойынша жүргізіледі:
өндіріс процестеріндегі экономикалық рөл (негізгі және қосымша); өнімнің
өзіндік құнына кіргізу әдісі ( тікелей және жанама); өндіріс көлеміне
қатысты (өзгермелі және тұрақты).
Өндіріске шығындарды есептеу жүргізетін бағыт – өндіріске арналған
шығындар есебін мақсатты түрде дербес есептеуді талап ететін қызмет
аумағы.
2) Кәсіпорынның өндірістік қызметінің мақсаты – өнім шығару, оны
өткізу мен пайда алу. Барлық кәсіпорынның да, оның бөлімшелерінің
өндіріс тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштердің жалпы жүйесінде басты
орын құрамы оны қалыптастыратын шығындармен белгіленетін өзіндік
құнға беріледі. Өндіріс шығындары – өнімді өндіру мен өткізуге
жұмсалған қоғамдық еңбек шығындары.
Өндіріс шығындарын басқару есебі кәсіпорынның негізгі мақсатын
орындауға бейімделген басқарудың белгілі бір үлгісіне сәйкес өткен,
осы және болашақ шығынды қолдануды талдаудан тұрады. Шығындар
есебін дұрыс ұйымдастыру үшін оларды ғылыми негізделген жіктеудің
мәні зор.
Шығындар – басқару есебі негізгі объектілеріннің бірі, күрделі
және сан қырлы құбылыс. Оларды тиімді басқару үшін белгілі бір
белгілер бойынша шығындарды топтастыруды көздейтін жіктеуді қолданған
жөн.

3 тақырып Бюджеттік жоспарлау, функционалдау көрсеткіштерін бақылау және
өлшеу
1. Бюджет туралы түсінік
2. Сметаны құрудың негіздері
Қордың оптималдық мөлшерін есептеу. Қорларды бақылау. Функциялар бойынша
шығындардың есебі арқылы басқару.
Дәріс мақсаты: Өнім өндірісіне шыққан шығындардың және шығындарды
топтастыру мен бөлу

Өндірістік шығындар есебін ұйымдастыру бухгалтерлік шоттар мен
шығындарды топтастырудан тұрады. Оған мынадай факторлар ықпал етеді:

1. кәсіпорынның қызмет түрі;
2. кәсіпорын басқарудың ұйымдық құрлымын қабылдауы;
3. кәсіпорынның құқықтық түрі;
4. шығарылатын өнім көлемі.
Өндірістік есепті ұйымдастыру шығын есебінің объектісі болып не
саналатынына байланысты кәсіпорынның белгілі бір топтасуын
қарастырады. Мұндайда: шығындардың түрі, пайда болған жерлері,
жауапкершілік орталықтары мен шығынды көтерушілер бойынша есептеу
болуы мүмкін.
Шығындардың пайда болған жерлері бойынша есептеу. Шығындардың
пайда болатын жерлері – кәсіпорынның құрылымдық бөлімшесі, жұмыс
орындары, учаскелері, бригадалар, цехтар кәсіпорын бөлімдері мен т.б.
Өндірістік шығындар олар төрт элементтен түрады:
1. тікелей материалдық шығындар;
2. еңбекті өтеуге шығатын тікелей шығындар;
3. аударымдар;
4. қосымша шығындар.
Тікелей материалдық шығындарға дайын өнімнің бөлігі болатын
негізгі материалдар мен шикізат шығындары кіреді және олардың құнын
белгілі бір бұйымға тікелей және үнемді, аса мол шығынсыз
жатқызады.
Еңбекті өтеу шығындарын тікелей және жанама деп бөлу едәуір
дәрежеде нақты жағдайларға байланысты. Егер ұйымда бір өнім
шығарылса, онда тек өндірістік жұмысшылардың еңбекақысы ғана емес,
басқару қызметкерлерінің де еңбекақысы да тікелей шығындар ретінде
жіктеледі.
2) Өндіріс шығындарының есебі 30 Негізгі өндіріс, 92 Қосалқы
өндіріс, 93 Қосымша өндіріс бөлімшелерінің шоттары қолданылады.

Өзін өзі бақылау сұрақтары:
2 -3 тақырып бойынша
1. Шығындарды калькуляциялау мен пайданы есептеу мақсаттары
үшін
жіктеу?
2. Шығындарды шешім қабылдау мен жоспарлау мақсаттары үшін
жіктеу?

4 тақырып Шешімдерді қабылдауды талдау.

Дәріс мақсаты: Зиянсыздықты талдау. Шешім қабылдау және шектелген
факторлар.

1.Шығындар есебінің түсінігі, түрлері және калькуляциялық бірліктер.
2.Калькуляциялау принциптері, оның объектісі мен тәсілдері.
Калькуляциялау - өнім, жұмыс және көрсетілетін қызмет бірліктерінің
өзіндік құнын есептеу. Ол кәсіпорын жұмысына оперативті басшылық жасау үшін
өте маңызды, өйткені ішкі резервтерді уақтылы ашуға және өнімнің өзіндік
құның одан әрі түсіндіруге, оның бәсекеге қабылеттілігін арттыруға
мүмкіндік береді. Калькуляция өнімнің өзіндік кұның жоспарлауда және оған,
нарықтағы сұранысты есепке ала отырып, жұмысқа, көрсетілетін қызметке
негізді баға белгілеуде колданылады.
Калькуляцияда өндірістегі өнімнің нақтылай түрін өндіру мен өткізуге,
сондай-ақ жұмыс пен көрсетілетін қызмет бірліктерін (жүк тасу, жөндеу
жұмыстарына жэне т.б.) орындауга ақшалай түрде шыккан шығындар жинақталып
қорытылады.
Қазіргі заманға экономикалық эдебиет калькуляциялауды оиімнің жеке
түрлері бірліктерінің өзіндік құнын эконймикалык есептеу жүйесі деп
белгілейді. Калькуляция барысында өндіріске кеткен шығындар мен шыққан өнім
санымен салыстырылады және өнім бірлігінің изіндік кұны белгіленеді.
Калькуляциялаудың міндеті - шығындардың оның көтеруші бірліктерге,
яғни өткізуге, сондай-ақ ішкі тұтынуға арналған өнімнің (жұмыстың,
көрсетілген қызметтің), бірлігіне қанша болатынын есептеу.
Жоспарлы калькуляция еңбек шыгындарының озык (про-грессивті мөлшері)
жэне одан әрі техникапық өрлеуді, өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды
жаксартуды көрсететін өндіріс құралдары негізінде жоспарланатын кезеңге
арналып жасалады.
2) Калькуляция өнімнің сапасы мен бәсекеге қабьшеттілігін бақылауды
жүзеге асыру үшін маңызды рөл аткарады. Калькуляцияны кәсіпорында
белгіленген шығымдар бабы номенклатурасы (шығындар есебі өнім түрлері
бойынша ғана емес, есептік басқа объектілері бойынша жүргізілуі мүмкін
болса да) бойынша, өндірілген өнімнің, жұмыстың және корсетілген
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.