Автомобиль және оны пайдалану, жөндеу

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3.6
I.АВТОМОБИЛЬ ЖӘНЕ ОНЫ ПАЙДАЛАНУ, ЖӨНДЕУ
1.1 Автомобильдің электрлік жабдықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.2 Ток көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7.8
II.ТЕХНИКАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА ЖАСАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ
2.1 Техникалық қызмет (ТҚ) жұмыстарының арналымы ... ... ... ... ... .9.10
2.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсетуде қойылатын талаптар ... ... ... ..11
2.3 Күрделі және ағымды жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12.13
Маусымдық техникалық қызмет көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13.14
III. МОТОР (ДВИГАТЕЛЬ)
3.1 Моторды майлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15.19
3.2 Қоректендіру жүйесінің негізгі ақаулары ... ... ... ... ... ... ... ... 20.24
3.3 Электр жабдықтарын пайдалану ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ...25
3.4 Электр жабдықтарының жүйесін күту және оның ақаулары ... ...26.27
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28.29

Кіріспе

Автомобиль көлiгi елiмiздің тасымал кешенiнде маңызды орын алады. Миллиондаған мекеме, ұйым, фирма, фермер-кооператив, ұжымдар халық шаруашылығында маңызды қызмет етiп, еліміздің халқына тынымсыз еңбек iстеп келедi.
Жыл сайын автомобиль көлiгi apқылы халық шаруашылығында 80% -дан астам жүк тасылатың болса, тасымалдың 75% -даң астамы жолаушылар үлесiне тиеді.
Сонымен қaтap автомобиль келiгi тасымал кешенi жұмсайтын қop шығынының неrізгi тұтынушысы болады: мұнай өніміндегі жанармайдың 66%-ын, еңбек қорының 70% -ын және барлық қаржы салымының жартысына жұығың
Тасымалдың тиiмдiлiгiн арттыру үшiн алдыңғы қатарлы техника мен технологияны жасау және өңдіріске енгiзудi шапшаңдату, қызметкерлер-дiң еңбек жағдайы мен тұрмысын жақсарту, олардың мамандығын жәтілдiру, қозғалыс құpaмын және басқа техникалық жабдықтарды алмастыру жылдамдығын арттыру, материалды-техникалық және жәңдеу базасын қалыптастыру, тиеу-тусiру және жөңдеу жұмыстарын кешенді механикаландыру мен автоматтандыру деңғейiн арттыру шараларынжұргiзу керек. Сонымен қaтap қозғалыстың қаyiпсiздiгiн арттыру, тасымалдың қоршaған opтaғa тигiзетiн зиянды әсерін азайту қажет.
Өндірісті дамыту, еңбек өнiмділiгін арттыру, қopдың барлық түpін үнемдеу– бұл мәселелер тікелей автомобиль тасымалына және оның жүйелiктерi - автомобильдердi техникалық пайдалануға (АТП) катысты автомобиль паркiнiң жұмыс қабiлетiн камтамасыз етедi. Оның дамуы мен жәтiлдiрiлуi автомобиль көлiгiнiң даму өpiciмен айкындалады және елiмiздiң тасымал кешенiндегi орнымен; еңбек материалдық, жанармай күаттылығы және баска да қорларды тасымалдау, техникалық қызмет (TҚ), жөңдеу және автомобильдердi сақтау кезiндегi үнемдеудiң кажәттiлiгiмен; тасымал үдерiсiнiң қозғалыс құрамымен; тұрғындарды қорғау, жүргiзушi және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету кажәттiлiгiмен де айқындалады.
Автомобиль көлiгiнiң алдында тұрған бiрден-бiр маңызды мәселе, автомобильдiң пайдадану сенiмдiлiгiн арттыру болып табылады.Бұл мәселе-нi шешу бiр жағынан, автомобиль өндiрушiлердiң анағұрлым сенiмдi автомобиль шығаруымен қамтамасыз eтілce, екiншi жағынан - автомобидьдi техникалық пайдалану әдiстерiнжәтiлдiру болады. Бұл козғалыс құрамын калыпты жағдайда ұстап тұру үшiн қажеттi өндipicтік база құруды, ТҚ пен жөңдеудiң алдыңғы қатарлы және қор үнемдеу технологиялық үдерiсiн тиiмдi механикаландыру жабдықтарын, өндipic проңестерiң жұргiзушiнiң мамандығын жоғарылатуды, құрылысты дамытуды және жол сапасын жақсартуды талап етедi,
Тасымал құралының сенiмдiлiгiне койылатын талаптар жылдамдығы және қозғалыс жиiлiгi, қуаты, жұк көтергiштiгi және автомобильдің сыйымдылығы артқанда,сонымен бiрге автомобиль тасымалының қызмет көрсету мекемeci және тасымалдың басқа түрлерiмен технологиялық және ұйымдастырушылық байланыстары күшейгенде арта түceдi.

Қолданылған әдебиеттер

Алиев Б., Жүнісбеков П. Тракторлар мен автомобильдер (құрылысы).
П. Жүнісбеков, М. Жетпейісов - Автомобильдерді жөндеу және техникалық қызмет. Астана: Фолиант, 2007.
Алиев Б – Тракторлар мен автомобильдер құрлысы. Алматы: Наз 2005.
Жүнісбеков П. Ж – Автомобильдің құрлысы және пайдалануы – Астана: Фолиант, 2007
Родичев В – Тракторлар мен автомобильдер – Алматы: Мектеп - 1986
Колчин А.И., Демидов В.П. Расчет автомобильных и тракторных двигателей. - М, Высшая школа, 1980., 400 бет
Теория, конструкция и расчет автотракторных двигателей. М. Издательство сельскохозяйственной литературы, журналов и плакатов, 1962ж.
Ховах М.С., Маслов Г.С. Автомобильные двигатели.- М. Машиностроение 1971ж
Попык Г.Н. Конструирование и расчет автомобильных и тракторных двигателей- М, Высшая школа, 1978ж
Артамонов М.Д. и др. Основа теории и конструирование автотракторных двигателей - М, Высшая школа, 1978ж.
Дизели тракторные и комбайновые. Методы стендовых испытаний. - М. Издательство стандартов, 1980ж
Дизели тракторные и комбайновые. Методы стендовых испытаний. - М. Издательство стандартов, 1980ж.
Двигатели автомобильные. Методы стендовых испытаний . - М. Издательство стандартов, 1981ж.
Дизели тракторные и комбайновые. Метод определения мощности нетто . - М. Издательство стандартов, 1981ж.
ДВС поршневые. Методы пересчета мощности и удельного расхода топлива. - М. Издательство стандартов, 1985ж.
Тракторы. Теория. Под редакцией В.В.Гуськова. М. Машиностроение
Тришкевич А.И. Автомобили. Теория. Минск. Высшая школа. 1986 ж.
Кутьков Г.М. Тяговая динамика тракторов . М. Машиностроение 1984
Тришкевич А.И. Автомобили. Теория. Минск. высшая школа. 1986.
Кутьков Г.М. Тяговая динамика тракторов. М. Машиностроение. 1980.
Кострицкий В.Г. и др. Контрольно-измерительные приборы в машиностроении. Киев. Техника. 1986.
Тяговые характеристики сельскохозяйственных тракторов. Справочник М.Россельхозиздат. .1979.
Белов С.М., Солонский А.С. Тракторы Часть 4. Испытания. Минск. . Высшая школа. 1986.
Литвинов А.С., Фаробин Я.Е. Автомобиль. Теория эксплуатационных свойств. М., Машиностроение. 1989.
Мацкерле Ю. современный экономичный автомобиль. Перевод с чешского М. Машиностроение. 1987.

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3-6
I.АВТОМОБИЛЬ ЖӘНЕ ОНЫ ПАЙДАЛАНУ, ЖӨНДЕУ
1.1 Автомобильдің
электрлік жабдықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.2
Ток көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .7-8
II.ТЕХНИКАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА ЖАСАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ
2.1 Техникалық қызмет (ТҚ) жұмыстарының арналымы ... ... ... .. ... ...9-
10
2.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсетуде
қойылатын          талаптар ... ... ... ..11
2.3 Күрделі және
ағымды жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12-13
Маусымдық техникалық қызмет
көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13-14
III. МОТОР (ДВИГАТЕЛЬ)
3.1
Моторды майлау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...15-19
3.2 Қоректендіру
жүйесінің негізгі ақаулары ... ... . ... ... ... ... ... ...20-24
3.3 Электр жабдықтарын
пайдалану ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ...25
3.4 Электр жабдықтарының жүйесін күту және оның ақаулары ... ...26-27

Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..28-29

Кіріспе

Автомобиль көлiгi елiмiздің тасымал кешенiнде маңызды орын алады.
Миллиондаған мекеме, ұйым, фирма, фермер-кооператив, ұжымдар халық
шаруашылығында маңызды қызмет етiп, еліміздің халқына тынымсыз еңбек iстеп
келедi.
Жыл сайын автомобиль көлiгi apқылы халық шаруашылығында 80% -дан астам
жүк тасылатың болса, тасымалдың 75% -даң астамы жолаушылар үлесiне тиеді.
Сонымен қaтap автомобиль келiгi тасымал кешенi жұмсайтын қop
шығынының неrізгi тұтынушысы болады: мұнай өніміндегі жанармайдың 66%-ын,
еңбек қорының 70% -ын және барлық қаржы салымының жартысына жұығың
Тасымалдың тиiмдiлiгiн арттыру үшiн алдыңғы қатарлы техника мен технол ог
ияны жасау және өңдіріске енгiзудi шапшаңдату, қызметкерлер-
дiң еңбек жағдайы мен тұрмысын жақсарту, олардың мамандығын жәтілдiру,
қозғалыс құpaмын және басқа техникалық жабдықтарды алмастыру жылдамдығын
арттыру, материалды-техникалық және жәңдеу базасын қалыптастыру, тиеу-
тусiру және жөңдеу жұмыстарын кешенді механикаландыру мен автоматтандыру
деңғейiн арттыру шараларынжұргiзу керек. Сонымен қaтap қозғалыстың
қаyiпсiздiгiн арттыру, тасымалдың қоршaған opтaғa тигiзетiн зиянды әсерін
азайту қажет.
Өндірісті дамыту, еңбек өнiмділiгін арттыру, қopдың барлық түpін
үнемдеу– бұл мәселелер тікелей автомобиль тасымалына және оның жүйелiктерi
- автомобильдердi техникалық пайдалануға (АТП) катысты автомобиль паркiнiң
жұмыс қабiлетiн камтамасыз етедi. Оның дамуы мен жәтiлдiрiлуi автомобиль
көлiгiнiң даму өpiciмен айкындалады және елiмiздiң тасымал кешенiндегi
орнымен; еңбек материалдық, жанармай күаттылығы және баска да қорларды
тасымалдау, техникалық қызмет (TҚ), жөңдеу және автомобильдердi сақтау
кезiндегi үнемдеудiң кажәттiлiгiмен; тасымал үдерiсiнiң қозғалыс құрамымен;
тұрғындарды қорғау, жүргiзушi және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету
кажәттiлiгiмен де айқындалады.
Автомобиль көлiгiнiң алдында тұрған бiрден-бiр маңызды мәселе,
автомобильдiң пайдадану сенiмдiлiгiн арттыру болып табылады .Бұл мәселе-нi
шешу бiр жағынан, автомобиль өндiрушiлердiң анағұрлым сенiмдi автомобиль
шығаруымен қамтамасыз eтілce, екiншi жағынан - автомобидьдi техникалық
пайдалану әдiстерiнжәтiлдiру болады. Бұл козғалыс құрамын калыпты жағдайда
ұстап тұру үшiн қажеттi өндipicтік база құруды, ТҚ пен жөңдеудiң алдыңғы
қатарлы және қор үнемдеу технологиялық үдерiсiн тиiмдi механикаландыру
жабдықтарын, өндipic проңестерiң жұргiзушiнiң мамандығын жоғарылатуды,
құрылысты дамытуды және жол сапасын жақсартуды талап етедi,
Тасымал құралының сенiмдiлiгiне койылатын талаптар жылдамдығы және
қозғалыс жиiлiгi, қуаты, жұк көтергiштiгi және автомобильдің сыйымдылығы
артқанда,сонымен бiрге автомобиль тасымалының қызмет көрсету мекемeci және
тасымалдың басқа түрлерiмен технологиялық және ұйымдастырушылық
байланыстары күшейгенде арта түceдi.
Елiмiзде автомобиль паркiн ұйымдастыру мен ұстап тұру оларға ТҚ пен
жөңдеуге байланысты үлкен шығынды кажәт eтeдi. Мысалы, автомо-бильдердi
техникалык жарамды күйде ұстап тұру үшiн жыл сайын жәке тұтынушылардағы
жәңiл автокөлiктерге 15000-нан 20000 тг, жүк автомо-бильдерiне 150000 тг-
ден 180000 тг және автобустарға 200000 тг-ден 300000 тг пайдалану жағдайына
байланысты шығын жұмсалады.
Автомобиль көлiгi eneyip бөлшектер, материалдар санын жұмсайды, Тк.
және жөндеубарысында технологиялык жабдыктардыи; ер турлерiн, кондыргылар
мен жабдыктарды пайдалануды кажәт етедi.
Үлкен жұккетергiштi автомобильдердi жасаудың еңбек сыйымдылығы 120-150
норма-сағ. тең болса, қызмет керсету және жөңдеу, пайдала-ну жиiлiгiне
байланысты жылына 400-900 норма-сағ. еңбек сыйымдылыгын кажәт eтeдi. Бұл
жағдай 2-5 жұк автокөлiгiне немесе 1-2 автобуска жылына бiр жөңдеушiнi
ұстап отыруды қажетсiнедi. Жұк автокөлiгiнiң барлық пайдалану мерзiмiнде
жұмсалатын шығын құрамы төмендегi жұык қатынаспен анықталады: техникалық
пайдалану, техникалық қызмет пен мерзiмдiк жөңдеу (МЖ) - жалпышығынньң 91 %
-ын құрайды, жобалау және жасау 2%, толык автомобильдi, агрегаттарды және
бөлшектердi калпына Keлтіpy 7% -ды күрайды.
Автомобильдер санының тұрақты көбеюi адам баласына зиянды жану
қалдыктарымен, газ қоспаларымен және бөлшек қалдықтарымен қоршаған ортаны
ластайды. Автомобилъ көлiгiнiң үлесiне залалды калдыктарды сыртқы ауаға
шығарудың 40%-ы тиесiлi.
Карбюраторлы қозгалтқыштарда автомобилъдi қopeктeндipy жүйе-
сінiң ақаулығынан жану қалдыгындағы зиянды коспалар 2-7 есе жоға-рылайды
екеңБуган қоса ақаулы eскi автокөлiктердегi дыбыс мелшерiнiң шамасы 15-20%
-га жоғары болады. Акырында, ақаулы автомобильдер 5-8% жол апатының
себепшiсi болып табылады,
Автомобильдердiң өнiмдiлiгiн, ыңғайлылығын, қолайлы болуын,
тиiмдiлiгiп арттыру көбiне косымша агрегаттар, механизмдер, компьютерлiк
жүйелер орнату немесе оларды күрделiлендiрумен байланысты, мұныңозi
техникалык кызмет керсету және жөңдеу барысында еңбек және материалдык
шығындарды көбейтугe алып келедi.
Автомобиль көлiгi ipi жанармай қoрын тұтынушылардын қатарына жатады,
оны үнемдi пайдалану қоректендiружүйесінiң, электр жабдығының және басқа
механизмдермен автомобиль агрегатының сапалы жұмыс icтeyiнe, сондай-ақ
жүргiзушiнiң мaмандығына да байланысты. Автомобиль тасымалындағы күрделi
мәселелердiң бiрi, атап айтқанда техникалық пайдалану барысында жанармайдьң
басқа тypiн, яғни табиғи сығымдалған газды (метан) және мұнай сығымдалған
газын (пропан-бутан) пайдалану болыт табылады. Автомобиль паркiнiңөсуі оның
құрамының eскеруімен қатар жұредi, пайдаланубарысында көп жүрген
автомобильдердi жарамды ұстап тұру қосымша қаржынықажет етедi. Сонымен,
егер автомобиль-таксидiң жүрiсi 10-150 мың км аралығындағы жұмсалатын
бөлшек шығынын 100% деп алатын болсақ, онда 50 мың км, ол 12 %, 150-200 мың
км жүрiсiнде - 166%, 200-250 мың км жүрiciнде 456%, 250-300 мың км - 608%
және 300-350 мың км - 686% құрайды.
Автомобильдердi техникалық пайдалануға оң ықпалын
тигiзетiн шаралар қатарында келесiл ердi атауга болады:
жол құрылысын өpicтeтy, автомобильдердiн құрылымын жeтiлдiр у және олардың
ТҚ пен жөңдеу сапасын арттыру, АТМ кеңейту, iрiлендiру, жөңдеушiнiң
мамандығын көтeру, дұрыс ұйымдастыру және мекеменi механикаландыру
шаруашылық есепке кешу мен аренда, жөңдеу мен қызмет керсету маманының
өнiмдiлiгiн арттыру.
Автомобильдiң мумкiндiк қасиеттерiн және жұмыс қабiлетiн қамтамасыз
ету автомобильдi жасау кезiнде бөлгiленген (пайдалану сенiмдiлiгi).
Автомобильдi ұстап тұру шығындарын азайту, ТҚ және жөңдеу, осыларға сәйкес
тұрып қалу уақытын азайту, тасымал өнiмдiлiгiнiң артуымен қатар оның
өзiндiк құнын қысқартуды қамтамасыз ету, яғни үнемдiлiгiн арттыру мен
зкологиялығын қамтамасыз ету - автомобиль тасымалында
қозғалыс құрамының негiзгi техникалық пайдаланумiндеттерi
болып табылады.
Автомобильдiң техникалық жағдайын басқару мәселесiн шешу
үшінайтарлықтай ықпалда болатын қозғалыс құрамына ТҚ және жөндеуде
жоспарлы алдын алу жүйесi, оларды техникалық ақаусыз жағдайда ұстауы
бойынша peтін тертiптеу мен басқа да нормативтерi (тертiптiлiк) жатады.
Автомобильдерге техникалық қызмет керсету және жөндеу технологиялық
үдерiстерi мен өндiрiстi ұйымдастыру автомобильдiң техникалық жағдайын
басқару меселесiн шешудiң басты бөлiмi болып аталады, оның құрамына
инжәнерлiк-механикалық қызметтiң оңтайлы құрылымы, инжәнерлiк шешiмдi
қабылдау әдicтepi, технологиялық амалдар, жөндеу бөлiмi мен жұмыс орны
жабдықтары және жұмысты ғылыми ұйымдастыру (ЖFҰ) енедi.
Материалдық-техникалық жабдықтау мен ғылыми негiзде қалыптастыру, оның
құрамына кiретiндер тасымалдау (қабылдау), сақтау, тарату, пайдалану және
жөндеу материалдарын, қосалкы бөлшектердi, агрегаттарды қалыпты жұмсау және
оларды үнемдi жұмсаушаралары - бұлар автомобиль паркiн ұстауда шығын
көздерiн азайтуды қамтамасыз етедi.
Сондай-ақ автомобильдердi ерекше жағдайларда техникалық пайдалануды
тиiмдi ұйымдастыру басты мiндеттерге жатады: олар төменгі температура
жағдайында жұмыс iстеуде және сақтауда, таулы жәрлерде және өндiрiстiк-
техникалық орнынан бөлек жәрде пайдалану (өнім жинауға, жана аймақты
игеруге және т.б.).
Автомобильдердi техникалық пайдалану, сондай-ақ өндiрiстiк-техникалық
орынды жобалау, техникалық қайта жабдықтау мен қайта қалыптастыру әдiстерiн
қарастырады: АТМ және орталықтандырылған өндiрiс орны, автоғараж және
техникалық қызмет көрсету станңиялары, бұлар автомобиль паркiн ұстау
бойынша жоғарыда аталған талаптардың орындалуын қамтамасыз етеді.
Fылыми-техникалық өркендеу жәтiстiктерiн пайдалану негiзiнде ТҚ және
жөндеу жұмыстарын жүргiзу, қор үнемдеудi тығыз байланыстыра жүргiзу адам
факторының рөлiн арттырады, яғни инженерлiк-техникалық қызметте жүрген
мамандарды мамандыққа және саяси әлеуметтiк жағдайларына дайындау және онын
iшiнде алдымен инженер-механиктер мен өндiрiс басшысын даярлауға жол ашады.
Сонымен, автомобильдердi техникалық пайдалану ғылым ретiнде автомобиль
паркiнiң техникалық қалыптасуын неғұрлым тиiмдi басқарудьң әдiстерi мен
жолдарын анықтайды.Мұнынмақсаты автомобиль құрылымының техникалық
мүмкiндiктерiн толық жұзеге асыруда және пайдалану сенiмдiлiгiнiн бөлгiлi
деңғейiн қамтамасыз етуде реттiлiк пен тасымал қауiпсiздiгiн қамтамасыз
ету, материалдық және еңбек шығының оңтайландыру, қозғалыс құрамының
техникалық жағдайыньң қызмет көрсетушілерге, қоршаған ортага зиянды әcepiн
барынша төмендету болып табылады.
Автомобильдердi техникалық пайдалану практикалық қызмет аймығы peтінe,
бұл - автомобиль паркiн ақаусыз ұстап тұруды қамтамасыз ететiн техникальқ
әлеуметтiк, экономикалық және ұйымдастыру шараларының кешенi, еңбектi
тиiмдi пайдалану және материалдық қор мен қызметкердiң қалыпты еңбегi жәнс
турмыс жағдайын қамтамасыз eтyi. Автомобильдсрдi тиiмдi техникалық
пайдадануды инжәнерлiк-техникалық қызметкерлер қамтамасыз етедi.
Hақты автомобильдiнмаркiлерi мен модельдерiнетехникальқ қызмет
көрсетудің әр тypiнін: жұу, тазалау , бақылау, диагностика жасау, реттеу,
майлау, май құю, бекiту және автомобильдердiн барлық құрама бөлiктерiн
бөлшектеу-жинақтаужұмыстарыиын операциялар тiзiмi мен майлау кecтeci немесе
картасы болуы тиiс. Тiзiмге отын мен технологиялық сұйықты құю кiрмейдi.
Нақты маркiлi автомобильдерге техникалық қызмет керсету операңияларының
тiзiмi олардын қиыстырмалық ерекшелiктерiн, қуятын және майлайтын майды,
сондай-ақ мемлскст стандартты ұсынысынын, негiзiндежасалган операңиялардьң
типтiк тiзiмiнде автомобильдерге техникалық қызмет керсету турлерi мен
көрсетiлетiн техникалық қызмсттiн мазмұнын ескере отырып жасалады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Автомобильді және оның электро техниканы
жөңдеу туралы мағлұмат алу. Білімді терендету.
Курстық жұмыстың міндеттері: Автомобильдердің жалпы құрылысы және
электро жүйесі туралы, электро жүйесінің аспаптары және жуу, тазалау,
диагностика жасау жөнінде толық түсіндіру

I.АВТОМОБИЛЬді Майлау және май құю қондырғылары

9.1. Жалпы мәліметтер мен сыныпталуы
Майлау және май құю операциясы автомобильге тезникалық қызмет көрсету және
жөндеу жұмыстарының негізгі бөлігі болып саналады және бірінші техникалық
қызмет көрсетуде 30%, екінші техникалық қызмет көрсету кезінде еңбек
шығынының 17% құрайды.
Бұл жұмыс түрінің кешені төмендегідей:
- автомобиль қозғалтқышының картеріне мотор майын құю;
- рульдік басқару, артқы белдеме, беріліс қорабының картерлеріне
трансмиссиялық май құю;
- пайдаланылған майларды жинау;
- қою майлауды қажет ететін тораптарды сыққыш-майсауыттары (пресс-
масленка) арқылы майлау;
- қозғалтқыштың майлау жүйесін тазарту;
- тежегіш жүйесіне жұмыс сұйықтығын құю;
- суыту жүйесіне суыту сұйықтығын құю;
- қысылған ауа даярлау және беру.
Әрбір санамаланған жұмыс түрлеріне өндірісте сәйкес қондырғылардың түрлі
модельдері шығарылады. Түрінің көптігіне қарамастан, мұндай қондырғылар
құрылымы мен элементтерінің арналуы бірдей болады: қозғалтқыш, сорап,
резервуар, бақылаушы, үлестіруші, сақтандырушы аппараттар, шланг, беріліс
қондырғылары.
Функциялық белгілеріне қарай майлау және май құю қондырғылары
төмендегідей топтарға бөлінеді:

- қозғалтқыштың майлау жүйесіне май құю қондырғысы;
- тораптарды сұйық трансмиссиялық маймен майлау қондырғысы;
- пайдаланылған майларды жинау қондырғысы;
- тораптарды қою маймен майлау қондырғысы;
- қысылған ауа даярлау және беруге арналған қондырғы;
- тежегіштің гидравликалық жетек жүйесіне сұйық құю қондырғылары;
- қозғалтқыштың суыту жүйесіне май құюға және жууға арналған
қондырғылар.
Қондырғы есебінен өсіп отыратын жұмыстық қысым шамасы келесі түрлерге
бөлінеді:
- төменгі қысымды қондырғылар (мотор майлары үшін 0,7 МПа);
- орташа қысымды қондырғылар (трансмиссиялық майлар үшін 0,7...2,5 МПа);
- жоғары қысымды қондырғылар (қою майлау үшін 15...40 МПа).
Майлау және май құю қондырғылары орнықты, ауыспалы және жылжымалы болады.
Майлау және май құю қондырғыларындағы жетек түрлері келесідей болады:
қолдық, электрлік, гидравликалық, пневматикалық.
Механикалық жетекті қондырғыларда пайда болатын қысы шамасына байланысты
плунжерлі және тегершекті сораптар қолданылады.
Қолдық жетек шағы, жылжымалы қондырғыларда қолданылады және қалақшалы
білік жетегімен жалғастырылған піспекті және плунжерлі сораптардан
тұратын рычагты жүйе болып саналады.
9.2. Майлау және май құю қондырғыларының құрылымдық ерекшеліктері.
Майтаратушы қондырғы бірмезгілде беру мен берілген майдың жалпы көлемін
өлшейтін, автомобиль қозғалтқышына май құюға арналған. Жылжу дәрежесіне
қарай қондырғылары орнықты және жылжымалы; жетек түріне қарай қолдық және
электрлік; құйылатын май көлемін өлшеу тәсіліне қарай көлемдік және лездік
болып бөлінеді.
Электрлі жетекті, орнықты май тарату қондырғысы кеңінен таралған және оның
принциптік сүлбесі 9.1-суретте келтірілген.
Қондырғы 2 бөліктен тұрады: май таратушы баған І және резервуарлы сораптық
қондырғы ІІ. Майтаратушы баған мен сораптық қондырғы жылытылатын бөлемеде
орнықты (стационарлы) орнатылады және 80С төмен емес температурада жұмыс
жасайды.
9.1-сурет. Май таратушы қондырғының принциптік сүлбесі:
- май таратушы баған; — резервуарлы соаптық қондырғы; 1- шала-
шарпы тазарту сүзгісі; 2 — тегершекті сорап; З — электроқозғалтқыш;4-пневмо-
гидравликалық аккумулятор; 5 —манометр; 6 — қозғалтқышты автоматты өшіргіш
(қысым релесі); 7 — сақтандырғыш клапан; 8 — мұқият тазарту сүзгісі; 9 —
қайтармалы клапан; 10 — құбыр желісі; 11 — май санауыш; 12 — санаушы
механизм; 13 — таратушы жең; 14 — таратушы кран.
Май таратушы баған тұрқыдан, май санауыштан 11 санаушы механизмінен 12 және
жеңі бар 13 таратушы краннан 14 тұрады. Май санауышқа құбыржелі арқылы
беріледі 10 оның соңына сораптық қондырғыны санағыштан бөліп тұратын шұра
орнатылады.
Сораптық қондырғы электрқозғалтқыштан жетек алатын тегершекті сорап 2;
пневмогидравликалық аккумулятордан 4; мұқият тазалау сүзгісінен 8 ;
манометрі 5 бар қозғалтқышты автоматты ажыратқыш; қайтарма 9 және
сақтандырғыш 7 клапандардан тұрады. Тұтас агрегат шойын тақтайшаға
орнатылады. Сорушы құбыржелісіне шала-шарпы тазартатын торлы сүзгі мен
сорушы клапан орнатылады.
Ыдыстан алынған май қысымының тұрақтылығы мен баған жұмысының біркелкі
болуын қамтамасыз ететін пневмогидравликалық аккумуляторға беріледі. Құбыр
желілермен пневмогидравликалық аккумулятор сорапты қондырғы жұмысы
кезінде қозғалтқышты басқаруға арналған автоматты өшіргішпен жалғанған.
Сорапты қондырғының автоматты түрде қосылуы мен ажырауы таратушы
пистолеттің тұтқасын басу немесе босату арқылы іске асады.
Қоюланған майды айдауыштар автомобильдің үйкелуші тораптарына прес-
майсауыт арқылы қою майды енгізуге арналған. Негізгі ерекшелігі 20...40МПа
аралығында өсіп отыратынқысымды плунжерлі сорапты қолдану болып табылады.
Сорап жетегі қолдық, электромеханикалық, пневматикалық болуы мүмкін.
Электромеханикалық жетекті май итергіш төртдоңғалақты платформаға
орнатылған (9.2 - сурет).
9.2-сурет. Электромеханикалық жетекті майлау итергішінің сүлбесі: 1 —
бұрамалы білік; 2 — бункер; 3— қопсытқы; 4— торлы сүзгі; 5— жоғары қысымды
сорап жетегінің мойынтірегі; 6 —жоғары қысымды сораптың плунжерлі жұбы; 7—
қысым релесі; 8— электроқозғалтқыш;9— цилиндрлі редуктор
Платформаға бункер және максималды қысымы 40 МПа болатын плунжерлі сорап
қойылған.
Май қопсытқы 3 мен шнек көмегімен бункерден 2 торлы сүзгі арқылы жоғары
қысымды сораптың 6 плунжерлі жұбына беріледі. Сораптың білігіне өзінің
сыртқы жиектерімен плунжер ұшына (торец) тірелетін мойынтірек орналасқан.
Қопсытқының бұрама білігі мен плунжер жетегінің мойынтірегі 5 айналымды
редуктор 9 арқылы электроқозғалтқыштан 8 алады.
Сақтандырғыш клапан 7 қысым 25 МПа асқанда автоматты түрде қозғалтқышты
өшіруге және қысым 25 МПа төмендегенде қайтадан іске қосылуын қамтамасыз
етеді.
Пайдаланылған майды жинау қондырғысы
Автомобиль агрегаттарындағы пайдаланылған майды жинау қондырғысы орнықты
және жылжымалы болып бөлінеді. Қарапайы конструкциясы негізінен арбашаға
орнатылған бактан және қабылдаушы шұңғыдан тұрады. (9.3 -сурет)

9.3 – сурет. Пайдаланылған майды жинау қондырғысының сүлбесі:1- — бактағы
май деңгеін бақылаушы индикатор; 2— бак; 3— өлшеуіш сауыт; 4— жылжымалы
ыдыс; 5 –пантографты механизм

9.3. Сығылған ауа даярлау және беру қондырғысы
9.3.1. Компрессорлар
Сығылған ауа – автомобиль көліктік кәсіпорындарында кеңінен қолданылады.
Мысалы, түрлі пневматикалық қондырғылардың жетегінде; шиналарды толтыруға;
лакпен сырлау және коррозияға қарсы материалдарын жағу кезінде және т.б.
Кәсіпорындардағы пневматикалық жүйенің негізгі элементі компрессор болып
табылады. Құрылымы мен жұмыс принципіне қарай компрессорлар піспекті,
ортадан тепкі, ротационды, жарғақты болып бөлінеді. Автокөлік
кәсіпорындарында піспекті компрессорлар кең қолданыс тапқан.
Піспекті типті компрессорларда ауа жабық цилиндр кеңістігінде піспектің
қайталама қозғалысының есебінде сығылады.
Піспекті компрессорлардың артықшылығы: бастапқы құн төмендігі, пайдаланудың
қарапайымдылығы мен қайта жөндеу жұмыстарына жарамдылығы.
Кемшіліктері; жұмыс процесінің циклділігі, жұмыс кезіндегі шу мен дірілдің
болуы, жанасу үйкелісінің болуы (майлау жүйесіне қойылатын талаптарды
жоғарылатады), дайындалатын сығылған ауаның қызып кетуі (агрегаттар мен
ауаны суытатаын арнай қондырғыларды қолдану қажеттігі туындайды).
Компрессор – компрессорлы қалпақша, электрлі жетек, ресивер, қысымды
автоматты реттеу қондырғысы, ауа мен агрегаттарды суытатын қондырғылардан
тұратын агрегат. Піспекті компрессорлар келесі белгілері бойынша
сыныпталады:
- әсер ету тәсіліне қарай – қарапайым және қос (двойной);
- цилиндр осінің орналасуына қарай – тік, көлденең, бұрыштық,
цилиндрлердің жұлдызша тәріздес орналасуы;
- саты санына байланысты – бір-; екі-; көпсатылы;
- цилиндрлер саны бойынша – бір-, екі-, көпцилиндрлі;
- ақырғы қысымы – төменгі және жоғарғы (максималды қысым 250- 106 Нм2);
- суыту тәсіліне байланысты – ауамен және сұйықпен суыту;
- компрессор білігінің айналу жиілігі – жайжүрісті (200 мин-1 аспайды );
орташа шапшаң жүрісті (200... 450 мин-1); жылдам жүрісті (450... 1000
мин-1);
- жетек сүлбесіне байланысты – коаксиалды (электрқозғалтқыш білігінен
тікелей жетек алу); белдікті беріліс арқылы;
- орнатылуына байланысты – орнықты және жылжымалы.
Бірсатылы компессорладағы әр цилиндріндегі ауа сору қысымынан айдау
қысымына дейін сығылады. Мұндай жұмыс сүлбесі жоғары өнімділікті қамтамасыз
ете алмайды. Сондықтан ауаны суыта отырып екі сатылы қысу процесін
қолданған тиімді саналады. Бұл принципте екі сатылы қалпақша орнатылады.
(9.4 - сурет) оларда ауа алдымен төмен қысымды цилиндрлерде 13, 14 бірінші
сатыда белгілі-бір өтпелі қысымға дейін сығылады, кейін бірінші сатыдан
шығып, өңеш арқылы суыту радиаторымен 6 жабдықталған екінші сатыға (жоғары
қысымды цилиндрлерге 7,10) өтеді. Екінші сатыда қысым максимал мәнге дейін
көтеріледі. Компрессорлардың негізгі сипаттааларына екі параметр жатады:
максимал қысым мен көлемдік өнімділік немесе берілім .
9.4-сурет Екі сатылы төрт цилиндрлі компрессор сүлбесі:
1 — конденсат жоюшы; 2— ау жинауыш (ресивер); 3 — ылғал бөлуші; 4 — ауа
алғыш шұра; 5, 11 — төмен қысымды цилиндрлер коллекторы; 6— жоғары
қысымды цилиндрлерге берілетін ауаны суытушы радиатор; 7, 10 – жоғары
қысымды цилиндрлер; 8— жоғары қысымды цилиндрлер коллекторы; 9 —
пневмотүсіргіш; 12, 15 — ауа сузгісі; 13, 14 — төмен қысымды цилиндрлер;
-атмосфералық ауа; . — төмен қысымды ауа; - — жоғары қысымды
ауа; — конденсат
9.3.2. Ауа жинауыштар
Ауа жинауышта (ресиверлер) әдетте компрессор мен ауа құбырының желісінің
аралығында орнатылады. Ауа жинауыштар компрессорға берілетін ауа ағынының
толқынын жайғастыруға, аса жүктелу кезінде қолдану үшін сығылған ауа қорын
жинау; сығылған ауаны салқындатуға және құрамындағы су мен майды бөліп
алуға арналған.
Ауа жинауыштар тік және көлденең болып орындалуы мүмкін. Тік ауа жинауыштар
өзінің аз аймақты алуы және ласты тиімді тазартатын қасиеттерінің әсерінен
кең қолданылады. Құрылымы бойынша ауа жинауыштар компрессормен біріктіріле
немесе жеке қондырғы ретінде жасалынады. Құрамдас майлау және май құю
қондырғылары техникалық сұйықтарға арналған, сорапты қондырғымен
жабдықталған ыдыс жеке және оқшауланған кеңістікте, ал таратқыш жеңді
пистолеттер канавалар мен көтергіштермен жабдықталған майлау посттарына
орнатылады. Мысал ретінде С-01 модельді майлау және май құю қондырғысын
келтіруге болады.

II.ТЕХНИКАЛЫҚ ДИАГНОСТИКА ЖАСАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ

2.1 Техникалық қызмет (ТҚ) жұмыстарының арналымы
Көлік қозғалысының қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге бағытталған жалпы
бақылау (кecтeнi қараңыз); автомобильдiң қалыпты сыртқы қалпын сақтay;
автомобильге жанармай құю, жанармай және салқындату суйығын құю, ал
қозғалыс құрамыньң кейбiр түріндe кузовың: санитарлық өңдеуден өткiзу
күнделiктi техникальқ қызметтiң мiндетi болып табылады. ТҚ қозғалыс
құрамының жұмысынан соң және жолға шығар алдында орындалады. Автомобильдiң
техникалық жағдайын жолға шықпас бұрын және ауысым кезiнде жүргiзушiнiң өзi
бақылайды.
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері- автомобильдiң механизмдерi мен
агрегаттарыньң техникальқ қалпының жұмыс барысында өзгеруiн азайту,
ақауларды анықтау мен алдын алу шаралары, тиiмдi жұмысын, қозғалыс
қауiпсiздiгiн, қоршаған ортаны қорғауды өз yaқытындa бақылау, майлау,
бекiту, реттеу және басқа жұмыстарды aтқapy жолымен қамтамасыз ету.
Диагностикалық жұмыс (диагностикалау үдepici) автомобильдерге ТҚ және
жөндеу технологияльқ элементi болып табылады және сейкес жұмыстарды
орындаганда оның техникалық жағдайынан хабар бередi.
Қызметi мен мерзiмдiлiгiне, диагностикалық жұмыстардың тiзбегi мен
орнына байланысты eкire бөлiнедi: (Д-1) жалпы және (Д-2) бөлшектi
тереңдетiлген диагностикалау. ТҚ автомобильдердiң агрегаттары мен
буындарьн, жүйелерiнiң қауiпсiз жұмыс аткаруын, тiзбектегi процестердi
бақылағанда, калпына келтiргенде бөлгiленген мерзiм аралығында қамтамасыз
етiлуi тиiс.
Мезгілдік қызмеmmің (МҚ) міндеті жылына2 рет жұргiзiлетiн, қозғалыс
құрамын пайдаланудьң жыл мезгiлi ауысымына дайындау болып табылады.
МҚ еңбек сыйымдылығы көрсеткiшi (нормативi) өте суық және өте құрғақ
ыстық климатты аудандар үшінTҚ-2 еңбек сыйымдылығының 50%-на сәйкес; ал
суық және өте құрғақ ыстық климатты аймақ үшін30%-ды,
ал басқа аймақтарда 20% - ды құрайды. Басқа жағдайларда МҚ жұмыстарын
TҚ-2 жұмыстарымен қосып, еңбек сыйымдылығының шамамен 20% -ға арттырады, l-
кестедеқозғалыс құралдарына техникалық қызмет және ағымды жөндеу еңбек
сыйымдылығы көрсеткiшi келтiрiлген.
Техникалық қызмет көрсету және автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеу
бойынша қызметтерге көлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және
жөндеу: механикалық, электротехникалық жөндеу жұмыстары, отынды электронды
бүркү жүйелерін жөндеу, жүйелі тексеру және ағымдағы жөндеу, шанақты, көлік
құралдарына арналған қосалқы бөлшектерді жөндеу, жұу, жылтырату және т.б.,
тоңазыту және бояу, алдыңғы шынылар мен терезелерді жөндеу, отырғыштарды
жөндеу; шиналар мен камераларды жөндеу, орнату немесе ауыстыру, тотығуға
қарсы өңдеу; қосалқы бөлшектер мен өндірістік үдерістің бөлігі болып
табылмайтын құрал-жабдықтарды орнату кіреді.
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсеткенде, өндipic құралдарына
технологиялық процестердi ұйымдастырганда қойылатын санитарлық ережелермен
гигиена талаптарын, сондай-ақ мемлекеттік стандарт талаптарын дұрыс орындау
керек.
Автомобильдер мен тiркемелерге маусымдықтехникалық қызмет
көрсету кезінде байқалған сынықтарды жөндеу керек. Автомобильдерді
пайдалануға бермес бұрын тексеруге бағытталған техникалық қызмет көрсету
бөлімшелерінде жұргізіп байқайды.
Автомобильдер мен тiркемелергеТҚ-l жәнеТҚ-2 техникалық қызмет
керсету ауыспалы агрегаттардьң көмегімен жұмыс орнында жасалады, отын және
жағар-май құю операңияларын жұргiзгенде автомобильдiң негiзгi бөлiмдерiне
шаң, топырақ және ықпал туспеуi керек. Жұмыстан кейін автомобильдiң
Kapтepiненалынған майларды, гидравликалық жүйенiңсұйықтарын техникалық
қызмет көрсету кезінде алынған басқада мұнай өнімдерін арнайы ыдысқа
жинап,есебін жүргізеді. Жұмыстан шыққан мұнай өнімдерін жәрге төгуге
болмайды. Күрделі немесе ағымдағы жөндеу алдында жіберіліп, оны жұмысқа
пайдалануға немесе жөндеуге қойылатыны анықталады.

2.3 Күрделі және ағымды жөндеу

Жөндеу жұмыстардың міндеттері. Жөндеу сипатына және міндетіне сәйкес
күрделі және ағымдағы болып бөлінеді.
Күрделі жөндеу. Агрегаттарды Күрделі жөндеуоны толық бөлшектеу, ақауын
анықтау, қалпына келтiру немесе бөлшектерiн ауыстыру, peтіменқайта жинау,
реттеу және сынау жұмыстарын қарастырады. Агрегаттың негiзгi және негiзгi
бөлшектерi оны толық шешiп қалпына келтiрудi қажет еткенде, сондай-ақ
агрегаттың жұмыс қабiлетi ағымдағы жөндеумен қалпына келтiругеболмайтын
жағдайда күрделi жөндеуге жiберiледi.
Негiзгi бөлшектер агрегаттыңжұмыс істеуқабiлетiн орындауын қамтамасыз
етедi және оның пайдалану сенiмдiлiгiн анықтайды. Сондықтан негiзгi
бөлшектерiн күрделi жөндеумен қалпына келтiргенде оның
сапалық деңғейiн қамтамасыз ету немесе жаңа жасалымныңсапалылығына
жақындату қажет.
Күрделi жөндеумен сондай-ақ, жаңа жасалымның деңғейiн немесе
соган жуыққалпына келтiрудi қaмтaмасыз eтeдi: саңылауларды жәнебекiтулердi,
бөлшеқтердiң өзара орналасуын (жазықтықта, осыбойында, т.с.с.),
жұмыс беттерiнiңмикрожәне макрогеометриясын, металдың құрылымы мен
Қаттылыгын, жасалымды Құpayшы бөлiктерiнiң пошымы мен сыртқыкөріністерін.
Күрделi жөндеу басым Қөпшiлiгiнде арнайыландырылған автожөндеу
меқемелерiнде жүргiзiледi. Қозғалыс құpaмынжәне агрегаттарды күрделi
жөндеуге жiберудиагностикалық жабдықтарды қолдана отырып, оның техникалық
жағдайын талдау қорытындысымен жәнежүрген жолын, сонымен бiрге ТҚ-пен
жөндеу шығындарын ескеріп жүргiзiледi.
Жеңiл автомобильдер мен автобустар күрделi жөңдеуге кузовына күрделi
жөндеу қажет болғанда жiберiледi. Жүк автомобильдерi - рамасына,
кабинасына, сондай-aқ кемiнде негiзгi үш агрегатына Күрделі
жөндеуқажетболған жағдайда жiберiледi. Негiзгi агрегаттарга жататындар:
қозгалтқыш, берiлiс корабы, тарату корабы, жетекшi бөлдiк (алдыңғы,
ортаңғы, артқы бөлдiктер), алдыңғы бөлдiк және рульдiк механизм.
Күрделi жөндеудiң бiрден-бiр өpic алуы, жүк автомобильдерiндегi
толықбөлшектi агрегаттарды күрделi жөндеуден
еткен агрегаттармен ауыстырып жөндеу, яғни агрегаттық әдiспен жөндеу болып
табылады, кейде ағымдағы жөндеу кезiнде де айналымдағықоймадан алынған,
күрделi жөндеуден келген агрегаттардыауыстырып жөндейдi. Айналымдағықор
шығарылған, күрделi жөнделген немесе ағымдағыжөндеуден еткен агрегат,
бөлшектермен толықтырылып отырады. Кейде АТ мекемесіне айналым қорына
орталықтандырылган қоймадан да жаңа немесе күрделi жөндеуден еткен агрегат,
бөлшектер келiп толықтырылады.
Күрделi жөндеу үшін агрегатты және автомобильдi бiрiншi және кейiнгi
күрделi жөндеулер белгiленедi.
Ағымдағыжөндеу пайда болған ақауларды жөндеу, қалпына келтiру, сондай-
ақ автомобильдер мен агрегаттарда қалыптасқан ереже бойынша күрделi
жөндеугедейiнгi жүрiсiн қамтамасыз ету үшінқызмет жасайды.
Ағымдағыжөндеудiн жұмыс сипаттамасына бөлшектеу, жинау, слесарьлық
пiсiру, ақауын аныктау, сырлау, бөлшектерiн және агрегаттарын ауыстырулар
жатады. Агрегатты АЖ кезiнде шектiк жағдайга жеткен, негiзгiден басқа
бөлшектердi ауыстыруға болады. Автомобильде АЖ кезiнде кейбiр бөлшектердi,
механизмдердi, агрегаттарды ауыстыруға болады. АЖ жөндеуден шыққан
бөлшектiң немесе агрегаттың кезектi ТҚ-2-ге дейiн ақаусыз жұмыс icтey
қабiлетiн қамтамасыз eтyi қажет. Қолданыстағыжүйеережесiмен АЖ үшінуақыт
мөлшерiн бөлгiлеу меншiктi еңбек сыйымдылығымен алынады, яғни еңбек
сыйымдылыгын автомобильдiңжүрiсiне шаққанда (aдaм.сағ.1000 км).
ТҚжәне жөндеу жөнiндегi ережеде және сейкес практика АЖ жұмыстарының
уақыт мөлшерiн бөлгiлеудiңқажеттiлi гiн көpceтеді (алдын алу жөндеулерi),
мысалға,қозғалыс үлкен шығынга ұшырататын болған жағдайда
агрегат механизмiнiңістен шығуының алдын алу. Мұндай АЖ процесiнiң кейбiр
аз бөлiгiн ТҚжұмыстарымен бiрiктiруге болады. Басқа жұмыстар өз
алдынаавтомобильдi, кузовын және кабинасын техникалық жарамды қалыпта ұстау
мақсатында автомобильдiңжұмыс мерзiмi аралығында жұргiзiледi.

2.4 Маусымдық техникалыққызмет көрсету
Автомобильдікүзгі-қысқы кезеңде пайдалану
кезiндегi маусымдық техникаяыққызмет көрсету
(ТҚК)

Күзгі-қысқы кезеңде пайдалану кезiнде көрсетілг ен
маусымдық техникалыққызметте салқындатқышжүйесiне суықта қатпайтын (Төменгі
температурада) сұйықтық құяды. Дара жылытқышты жұмысқа қосып, жылу ұстайтын
қаппен жабады. Майлау кестесіне сейкес қыста қыстық, ал жазда жаздық май
сортына ауыстырады, қозғалтқыштың майлау жүйесiндегi радиатордыажыратады.
Реле-реттегiштiң реттеуi маусымдықбұрмасын "3" (Қыc) қалпына қояды. Қыста
40 'C-қa дейiн суық болатын, ауа райы қатаң континентальды аудандарда
аккумулятордағыэлектролит тығыздыгын қысқы нормаға жеткізедi. Қозғалтқыштың
от алуын жәңiлдететiн құралдардың жұмысқа жарамдылығын тексереді. Байқалған
ақауларды жөндейдi.

Көктемгі-жазғы кезенде пайдалану кезінде техникалы қ қызмет
көрсету(ТҚК)
Көктемгi-жазғы жағдайда ауысым алдында автомобильдiң жылу ұстайтын
қаптарын алып тастайды. Қозғалтқышты майлау жұйесiнiң радиаторын
жұмысқа қосады. Салқындатқыш жұйесiнен дара жылытқышты ажыратады. Реле-
реттегiштiң реттеуiш винтiн "Л" (жаз) қалпына қояды. Ауа райы қатаң
континентальдi аудандарда аккумулятор батареяларындағы электролит
тығыздығын жазғы нормаға жеткiзедi. Қажет болса, қозғалтқыштың салқындатқыш
жүйесiн де тұнбадан тазартады.

Автомобильдердi ерекше жағдайда пайдаланғанда
техникалық қызмет көрсету
Шөлейт және құмдық топырақты жерлерде қозғалтқышқа отын
мен майды жабық әдiспен құяды. Әрбiр маусым сайын автотрактордың
ауа тазартңышының түбiндегi майды ауыстырады, ауа тазартқыштың орталық
түтіктерін тексерiп, қажет болса әрбiр TҚ-1 техникалық қызмет керсетуде
ауыстырып отырады. Автомобиль үш ауысым жұмыс атқарған сайын аккумуляторды
тазартылған сумен толтырады.
Ауа райы суьқ (температура – 300 С0 темен) кезде арнайы мекемелер
ұсынып отырған дизельдiк-арктикалық отын мен майдьщ арнайы сортын
қолданады. Ауысым соңында басқа отын толтырады да, пневматикалық жүйесiнiц
ауа баллондарындағы конденсатты төгедi. Қозғалтқыштың салқындатқыш жүйесіне
ауауның төменгі температурасында қатпайтын сұйық құяды.
Автомобиль тастақ жолсыз жерлерде жұмыс icтегенде ауысым сайьн жүру
жүйесiнiң және қорғаныш құрылғыларының қаншалақты зақымдалғанын, сондай-ақ
қозғалтқыш картеріндегі төгу тығынының, алдынғы және артқыбелдіктің,
жақтаудағы редукторлардың, жетекшi доңғалақтың берiктiгiн тексереді.
Табылған ақауларды жөндейді.
Саздақ жерлерде ауысым сайын майлау және салқын-дату жүйелерiнiң сыртқы
бетiн ластан тазартып, тексередi.
Орманда жұмыс iстегенде автомобильдi ағаштың кесiлген, шабылған ұсақ
белшектерiнен тазартады.
Су кедергiлерiнен немесе саздаң аймақтардан өткен соң қуат берiлiсi
мен жүру жүйелерiнiң агрегаттарында судың қаншалықты екенін тексередi, ал
тұнбада су болса, майды ауыстыру керек.

III. МОТОР (ДВИГАТЕЛЬ)
3.1Моторды майлау
Үйкелуші беттердің арасына жіберілетін майдың атқаратын қызметі және
диагностика жасау
Май қолданғанда үйкеліс күшін азайту, демек үйкелуші бөлшектердің
тозуы мен қызып кетуін барынша кеміту мақсаты көзделеді. Мұнымен қоса,
үйкеліс азайса, қозғалтқыштың механикалық әсер коэффициенті ұлғаяды.
Майлағанда өзара жанаса қозғалатын беттердiң арасына май қабаты
жiберiледi, сөйтiп, беттердiң арасындағы тiкелей үйкелiстiң орнына май
қабатының өзiнiң iшкi кедергiсiн жеңу ғана қалады.
Тежiребелер, үйкелiс кушi үйкелушi беттердiң арасындағы
май қабатының қалындығына кepi пропорционалды eкeнін көpceттi. Май
қабатының қалындығынұлғайтса, үйкелiс пен май температурасына кететін
шығын азаяды.
Үйкелушi беттердiң арасына жiберiлетiн май, үйкелicтi
азайтумен қатар аз да болса, үйкелушi бөлшектердi салқындату үшiн
қолданылады. Бұл салқындату майдың айналып ағып отыруының арқасыңда жүзеге
асады. Жағар-май үйкелушi беттердi үйкелген кезде мүжiлiп түceтiн
металл бөлшектерден тазартып тұрады және үлкен температура мен қысымның
әсерiнен күйген майдан пайда болатын күйе бөлшектерiнен тазартып тұрады.
Майдың, сонымен қатар, цилиндрдiң саңылаусыз жабылуын қамтамасыз
eтeтін фактор ретiндегi рөлiн атапкетуiмiз керек, өйткенi май қабатыньң
тұтқырлығы жеткiлiктi болса, газдарды өткiзбеуге поршень сақиналарына
жағдай туғызады.
Майлау жүйесiке диагкостика жасау
Құралдардың қурылысы мен жұмыс iстеy принципi жөнiнде қыскаша мелiмет.
Магистралдағы май қысымын ұштығы бар иiлгiш
май түтiкше мен монометрден туратын КИ-4940 құралымен тексередi.
өлшеу құралын жағармай магистралiне жалғайды (18-сурет).

18-сурет. КИ.4940 құралы:
1 - монометр. 2 - май түтігi. 3 - тцтiкұштығы

1.қозғалткышты Қалыпты жылулық күйiне дейiн кыз-дырып, сонан сон
мaгнстральдағы май кысымын тeкcepeдi.
2. Центрифуға роторыныңайналу жиiлiгiн, аспалы
тiлше мен корпустан тұратын КИ-1308В вибротахо-метрдiң көмегіме н
аныктайды. Вибротахометр корпусы ротор ociнe бұрап кигiзiледi. Айналу
жиiлiгiн өлшер алдында қозғалтқышты оталдырып, жағармай темпе-ратурасын 75-
85 'С-қа дейiн қыздыралды. Тiлшенi барынша ұзартып, сонан соң корпустң
Қозғалмалы бөлiгiн бұрай отырып, тiлшенiң жоғары шектi тербелiсiне қол
жеткiзедi. Осы кезде бағыттама көрсетедi (айн.мин.) (19-сурет).

19-сурет. КИ-1308В Вибротахометрі:
1 - жылжымалы диск: 2 - тiлше. 3 – тұрық
3. Центрифуға роторындағы шөгiндiлер шамасын КИ-9912
құралымен анықтайды. Ол үшін ценрифуға Қақпағын ашып,
өлшеу Құралынң корпусынан ақырындап ұрап шығару арқылы роторды еркiн жүрiс
шегiне аздап көтередi. Ротордыңсалмақ кушi қысқыш арқылы мембранаға
берiлiп, оның деформациялану шамасы индикаторда көрiнедi (20'сурет).

20-сурет. КИ-9912 өлшеу құралы: 1 - индикатор; 2 - тұрқ; 3 – төлке
Жағармай сапасын анықтау. Жағармай сапасын вис-козиметр немесе
сын тамшы әдісiмен анықтауға болады. Дегенмен май сапасы жөнiндегi
толык мәлiметтердi зертханалық тексерулер нәтижесiнде алуға болады.
Майдың тyci мен мөлдiрлiгiне Қарап сапасын анықтау, тек қоспасы жоқ
майлар үшін ғана Қолданылады. Қоспасы бар май түсінің күңгірт тартуы, оның
сапалык төмендеуiнiң елеулi белгiсi болып табылмайды.
Жағармай сапасын aнықтау үшін Қозғалтқышты +80 'С-тан
артық температураға дейiн қыздырады . Қозгалтқыш катерінен сүңгіні суырып
алып, ақ сүзгiш қағаз бетiне бiрнеше тамшы май тамызады. Орта шенi (ядросы)
кара қоныр, ал жиегiнде ашығырақ тycтi дақтар пайда болады. Майда ерiмейтiн
бөлшектер ядрода шөгiп қалады. Ядроның түci (ерiмейтiн бөлшектердiң
мөлшерiне байланысты) ашық сұр, ашық қонырдан караға дейiн әр турлi тycті
болуы мүмкін. Сондай-ақ, тотығу өнiмдерi де май дақтарының жиегiн сары
тустен қара қошқылға дейiн езгертедi. Майлы дақтың түсіне қарап, оның
тазалығын, тотығу дәрежесiн және жуғыштык Қасиетiн жорамалдайды. Егер ядро
қapa қошқыл немесе қapa (май дағының жиегi қoңыp немесе қapa қошқыл) тycTi
болса, онда жағармайды ауыстыру керек.
Жағармайдың жуғыштық қасиетiн бағалау үшін май дағының әр тycTi
сақиналардың орташа диаметрлерiн aнықтау керек. Май құpaMындa жуғыш
қоспалардың мөлшерiн сипаттайтын коэффициенттi мына формұламен анықтайды:

K=Dd1

мұндағы: D - май дағының сыртқы диаметрi, мм;
d1 – сыртқы сақинаның ішкі диаметрi, мм.
Жағармайдың жуғыштың қасиетi жоғары болса, көрсетiлген қaтынас
сал үлкен болады. Коэффициент шамасындағы мәнінің арта түсуі, майдың
жуғыштық Қасиетiнің төмендегенiнің белгiсi. Қатынас шамасы 1,3-ке тең
немесе асқан жағармайды ауыстыру керек.
Әр түрлi механикалық Қоспалардың мөлшерiн сипат-тайтын
коэффициент темендегi өрнекпен анықталады:

K1=d1d1
мұндағы: d2 - май дағындағы ядро диаметрi, мм.
Коэффициент шамасы 1 ,4-тен кем болмауға тиiс. Кем болған жағдайда,
май қышқылдылығымен мен оның құрамындағы механикалық қоспалардың
жоғарылығын көрсетедi.
Жағармай Қурамындағы жанармайдың бар-жоқтығын, оны 1000C0-қa дейiн
қыздыру арқылы тексеруге болады. Егер майға от жақындатқанда ол жана
бастаса, онда оның кұрамында жанармай бар болғаны.
Май кұрамында судың барлығын, оны 2-3 сағат бойы тундырып байкауға
болады. Майды куйып жатканда су эмульсиясының езiндiк белгiлерi байкалады.
Сондай-ак оны аныктаудың баска да тәсiлдерi бар. Майды шыны Tyтiкке құйып,
от жалынына ұстайды. Егер май кұрамында су болған болса, оның бетi
көбiршiктенiп, өзiне тән шытырлаған дыбыс естiледi.
Автомобuльдің майлау жүйесiне және
пайдалану ерекшелiктерi
Автомобильдің майлау жүйесiне қыстық май құймас бұрын оны мұқият
жуу керек. Жүйенi қозғалтқыш жұмыс iстемей Тұрғанда жуу ең тиiмдi
әдiс болып табылады.
Жуу сұйығы ретiнде 80% дизельотынының 20% дизель майымен қоспасын
алады.
Картердi жуып, майын ауыстырумен бiр мезгiлде сапуннын тығыздамасын
керосинмен жуады да, оны майғабатырып алады. қозғалтқышты оталдырып, иiндi
бiлiктің кiшi айналу жиiлiгiнде 3 минут жұмыс iстетедi, осыдан кейiн
жуу Қоспасын ағызады.
Картердің майқұятын аузы арқылы оған май өлшеуіш сызықтағы белгiнің
деңгейіне дейiн жаңадан май құяды. Қозғалткышты оталдырып, оны 2-3 минут
жұмыс iстетедi, токтаудан 2-3 минут өткен соң тағы да майдың деңгейін
тексеру кажет.
Автомобильдің майлау жүйесі

Майлау жүйесi ақауының сыртқы белгiлерi тығыздықты жоғалтпауы, майдың
ластануы және жүйеде кысымның нормативтiк шамаға сайкес келмеуі болып
табылады: ҒАЗ-53А, ЗИЛ-130 автомобильдер үшін 40-58 кмсағ. Жылдамдықта
тіке берiлiсте жүйеде қысым 0,2-0,4 МПа. Бос жүрicте қысым 0,09-0,03 МПа.
Зил -130 автомобильдерiнде жүргiзушi кабинасындағы щитте белгi жарығы
жанады. Қоздырылған қозғалтқышта КамАЗ-740 автомобилi иiн бiлiктің 2600
айн.мин.қысым 0,45-0,5 МПа болуға тиiс.
Автомобильдегi май қысымын керсеткiш бiршама қателiкпен кepceтyi
мүмкін, сондықтаноныңкөрсеткішін май датчигiнің орнына койып баЙқайтын
механикалық монометрмен мезгiлiнде тексеріп, салыстырып отыру қажет. Жұмыс
процесi кезiнде майдау жүйесiнде жанармайдың толық жанбаған қалдығы мен май
күйiгiнен тұратын тунба жиналады. Май тұнбасы да қалдық жиналуына ықпалын
тигiзедi. Қалдықтарды тазалау, яғни
жүйені жуу, қажеттi технодогиялык процесс болып табылады. Жүйенi
жуу арнайы қоспалы тұтқыp маймен (6.8 мм' с) жүзеге асырады.
Peтiмен жүйені жуу тәртібі мынадай:
- ыстық қозғалтқышта өз жұмысын атқарған майды төгеді;
- жуу майын щуптыц белгiсiне дейiн құяды;
- қозғалтқышты iске қocaды (тез үдеп жұмыс істеуін болдырмайды).
Төменгі айналу жиілігінде жұмыс істеуігнемүмкіндік бередi;
- жуу майын тегедi;
- сүзгiштердi тазалап, керосинмен жуады, олардың элементтерiң
ауыстырады;
- жаңа май құяды, сосын төменгі айналу
жиiлiгiнде қозғалтқыштың бiраз жұмыс істеуіне мүмкiндiк бередi,
бұл кезде жүйе маймен толығады;
- май деңгейiн байқайды және қажет болса
майды деңгейiне жеткiзiп косымша май кұяды.
Жуу майын тұндырып және 1-2 рет пайдалануғаа болады.
Майды мезгiлiмен ауыстырып отыру майдың маркасына және
автомобильдiңүлгісіне (моделiне) байланыстыболады.

3.2 Қоректендіру жүйесінің негізгі ақаулары

Автомобиль қозғалтқышының пайдалану тәжіребесi ақаулардың көпшiлiгi
қоpeктeндipy жүйесiмен байланыс¬ты екендiгiн керсетедi. Қоректендiру
жүйесiнiң ең жиi кездесетiн ақаулары: отын еткiзгiштердiң тығыз
қосылғыштан тыс ауаны қосымша сору, отын еткiзгiштердің және сүзгiлердiң
ластануы. Бұдан басқа карбюраторлы қозғалтқыштарда құрамы сәйкес келмейтiн
жанғыш қоспа түзiледi: жетiмсiз немесе бай, дизель қозғалтқыш¬тарында отын
еткiзгiштерге ауа енедi, отынның форсун-камен тозандану сапасы бұзылады
және жоғары қысымды сорғыда отын берiлудiң басталу бұрышы өзгередi.
Мұндай ақаулар Болған жағдайда қозғалтқыш от ал¬майды, толық қуатын
үдете алмай үзiлiспен жұмыс iстейдi, түтiндеп немесе кенеттен тоқтап
қалады.
Отынның aққaн жерiн көзбен көрiп не қолмен сипап табуға болады.
Ағуды отын еткiзгiштердiң штуцерлер бекiтiлуiн тарта түсiп немесе аралық
төсемді ауыстырып тоқтатуға болады.
Егер Қозғалтқыш оталмаса, бiрiншiден, бактағы отынның
мөлшерiн тексерiп, жапқыш шүмек ашық екен¬дiгiн баЙқау керек. Одан әpi отын
айдау орғысының ақаусыз жұмыс iстейтiндiгiн тексередi. Шиналарға ауа
толтыру үшін ластанған отын еткiзгiштердi сорғымен үрлейдi. Жанғыш қоспа
карбюраторлы қозғалтқышта нашар түзiлуi мүмкін. Жиклердiң ластануы
салдарынан карбюраторда сәйкес құрамды жанғыш қоспа дайындал¬мауы да
мүмкін. Ластанған жиклердi ауа сорғысымен үрлейдi. Оларды тазарту үшін
сымды пайдалануға бол¬майды, өйткенi ол жиклер Teciгi формасының кеңеюiне
немесе өзгеруiне екелуi мүмкін.
Дизельдi қозғалтқышта ауаның қоректендiру жүйесiне eтyi цилиндрлерге
отын жiберiлуiн бұзады, өйткенi, Cорғы плунжерлерi қозғалысы кезiнде отын
жiберiлудiд орнына ауа кепiршiктерiнiд сығылуы жүредi. Ауа отын бағының
жапқыш шүмегi ащық бол¬ған кезде қол қорғысымен айдап шығарылады. Ауа ipi
тазарту және майда тазарту сүзгiсiмен, одан кейiн тығын¬ды немесе вентильдi
бұрап, отын сорғыштың Қалпақша¬сынан тiзбектi турде ығыстырылып шығарылады.
Отын берiлуiнiң басталу бұрышының бұрыстығы ота¬луды
қиындатуы мүмкін, сондықтан да отын жiберу ке¬зiнде отын сорғысының
құрылысын тексеру керек. Егер осы шаралардан кейiн дизельдi қозғалтқыш
отал¬маса, форсункаларды ауыстырады, ал мар болмаған жағ¬дайда
форсункалардың тозандану сапасы мен бүркiп енгiзу қысымы тексерiледi.
Дизельдi қозғалтқыштардың қуаты төмендегенде, жұмысы бір қалыпты болмай
(узiлiстi), түтін шығару қабаттаса жүредi, мұндай жағдайда ең алдымен бұл
ақаулар кептеп кездесетiн цилиндрдi байқау керек. Осы мақсатпен әрбiр
цилиндрге отын берiлудi кезекпен ажыратып отыру керек. Кез келген цилиндрдi
ажырату үшін copғы элементiнiң штуцерiндегi жоғары қысымдық отын
өткiзгiштің кигiзiлмелi гайкасын 1,5-2 айналымға бо-сатады. Узiлiспен жұмыс
істеген кезде aқaуы барынан басқа, кез келген форсунканы ажырату
қозғалтқыштың жұмысын өзгертедi.
Пайдаланылған газдан түтін шықпаған жағдайда қозғалтқыш
қуаты темендеуiнің ең ықтимал себебi, отын сүзгiлерiнiң ластануы және
Сорғыштың плунжер жұбы мен форсунка тозаңдатқыштарының тозуы болып
табылады. Мұндай жағдайда алғашқы кезекте отын сүзгiсiннің күйiн тексеру ,
отынның ipi және майда тазарту сүзгiш элемснттерiн жуу керек. қозғалтқыштан
түтігін шыққанда қуатының темендеуiне форсунканың ақауы, ауа тазартқыштың
ластануы, отын берiлудiң басталу бұрышының бұзылуы себеп болуы мүмкін.
Ауа тазартқыш ластанған кезде дизель отынымен оныц түбiн және
сүзгiш торды жуады, жағармай құяды. Отын берiлуiнің басталған бұрышын
тексередi және қажет болған жағдайда оны белгiлейдi.
Карбюраторлы қозғалтқыш қуатының кемуі сапасы сәйкес
келмейтiн қоспаның тузiлуiнен болады. Қозғалтқыштың жеткiлiксiз қоспамен
жұмыс істeyi карбюраторда тарс-тұрс дыбыс шығуымен бiрге жүредi. Тарсылдың
болуы, жеткiлiксiз коспаныц жану жылдамдығы төмендiгiнен болады, ол
цилиндрде жанып бiткендеендiру клапаны ашылып, енгiзу түтігуі аркылы жалын
карбюратоpға тарайды.
Жеткiлiксiз жанқыш коспаныц тузiлуi отын мөлшерiнің азаюынан немесе
келетiн отын мелшерiнің артуынан болады. Келетiн отын мелшерiнің азаюы
бактың кылта аузындақы тықында ауа клапанының үйкелуiнен, отын
еткiзгiштердiң, сүзгiлердiң және жиклердiң бiтелiп калуының, сорқының
акаулықынан қалткылы камерадақы деңгейдiң төмендiгiнен болуы мүмкін.
Карбюратордын, жеке бөлшектерi мен енгiзу түтігін, цилиндр калпакшасымен
косылған жерлерiнде ауаның косымша сорылуынан коспадағы ауа мөлшерi арта
түcyi мүмкін.
Отын бағынық аузындағы тығын клапанын шаңнан немесе мұздан (кысты
күні) тазалайды. Ластанқан сүзгiлердi бөлшектеп тазартады, таза бензинмен
жуады. Сорқы (насос) диафрагмасынық бұзылған дискiлерiн ауыстырады.
Соpғының тыгыз жанаспаған клапанын ластан тазартады, ал кажет болған
жағдайда ауыстыра-ды. Тыскары ауаны косымша соруды карбюратор бекiтiлуiн
және енгiзу тутiгiн катайту немесе төсемдердi ауыстыру аркылы жояды.
Карбюраторлы қозғалтқыштарға отынберу жүйесін күту.
Отын беру жүйесінiң ақаулары.
Отын беру жүйесiнің жұмысты дұрыс icтeyi, негiзiнен алғанда,
қозғалтқыштың жұмысты қалыпты түрдеicтeyiн жолға салады, яғни
отынныңжұмсалуы тиiмдi балып келгенде, қозғалтқыштан талап етiлетiндей куат
алуды камтамасыз eтeдi, козғалтқышжұмысты үзбей iстейтiн болады.
Бүкiл отын беру жуйесi таза ұсталуы тиiс. Отын және су бактарын мезгiл-
мезгiл алып, жуу керек. Қосылыскан жерлердiң бәрiн де шаң-тозаңнан тазалап
отыру кажет. Бактын отын және су сүзгiлерi, сондай-ақ қалтқы камерасының
сүзгiшi де мсзгiд-мезгiд тазартылып, жуылып отыруы ксрек. Ауа тазарткыш та
дер кезiнде жуып отыруды талап етедi.
Тазартқышқа толтырылған шөгiндi қозғалтқыш картерiндегi майды
ауыстыpған кезде керосинмен жуылады. Мұнымен коса, ауа тазарткыштың
карбюратормен тығыз косылуын да бақылап отыру керек.
Ауа тазартқышты бұлайша мұкият күту қозғалтқыштың тозуын және
қуатының кемуің азайтады, отынның шығын кемiтедi.
Цилиндрдiң iшiне берiлетiн су қатты су болмауы тиiс, яғни қақ құрайтын
тұзы болмауы керек, өйткенi қақ цилиндрдiң тез тозуына себепшi болады.
Мұнымен қатар, су әкелетiн кiшкене түтiкшелергс қақ тұрса, су журмеи
калады.
Автомобильге жанармай құйғанда таза ыдыс пен таза шланганы
пайдалану мiндеттi болуы тиiс. Отынды тек қана сүзгi арқылы құю керек.
Карбюратордың дұрыс жұмыс iстемеуі тиiстi құрамды
коспа бермеуден болады. Құрамы дұрыс емес коспныңа сесебі, карбюраторды
дұрыс реттемеумен қатар, карбюратордың өзінің және отын беру жуйесінің
басқа бөліктерінің ақаулы болуынан болады. Мысалы, шығару түтігінен қара
түтін шығуынан немесе компрессияны азайту шүмектерi болғанда, ұзын сары
жалын шыгуынан бiлiнетiн бай қоспа мынадай ақаулардан пайда болуы мумкiн:
1) селкiлдеудiң салдарынан ауа жапқышының ;
2) ауа тазартқыштың бiтелiн қалуынан;
3) селкiлдеген кезде жиклердiц инесi немесе жиклердiң
түтігі көбiрек ашылып кетуінен.
Коректендiру жуйесiнде жиi кездесетiн aқay - отыны аз қоспа беру. Aқay
карбюратордағы тарсылдан бiлiнедi. Отыны аз қоспа құралуының себептерi
мыналар болуы мүмкін:
1) бактагы, тұндырғыштағы немесе қалтқы камерасындагы
отын сүзгiлерiнiң бiтелiп қалуы;
2) отын түтіктерінің бiтелiп қалуы;
3) жиклер каналдарының және карбюратордың өзiндегi калибрленген
тетіктің бiтелiп қалуы;
4) қалтқы камерасының ине тәрiздес клапанының қарысып қалуы;
5) тығыз қосылмағандықтан сору тутiктерiндегi аралық төсемдер арқылы
ауа eтyi.
Отын сүзгiлерi бiтелiп қалса, сүзгiлердi тазалап, керосинмен жуу
керек. Карбюратордың каналдары, жиклерлер және түтіктеp бiтелiп қалса,
үрлеп тазарту керек. Үрлеп тазартқан соң керосинмен жуу керек.
Отынды қалтқы камерасына отын сорғысы айдайтын болса, мезгiл-
мезгiл серiппенің қаттылығын тексеру керек. Серiппе босандау болса, отын
берiлмей қалады.
Цилиндрдiң қоспаға салмақтырақ толуы қозғалқыш
цилиндрлерiне баратын жанғыш қоспаның жылытылу дәрежесiне
байланысты болады. Мотордың қуаты, сондай-ақ, aқыp аяғында, автомобильдiң
жұмыс өнiмдiлiгi де, қозғалтқыш цилиндрдiң iшiне баратын қоспа зарядының
салмағымен анықталатын болғандьқтан, жылытуды реттеуге ерекше көңiл бөлу
керек. Жылыту отынның конденсациялануына жол бермеудi қамтамасыз eтeтін
дәрежеде болып, одан артпауы тиiс.
Маңыздылығы жөнiнен жылыту Дәрежесiн реттеу карбюраторды реттеумен ,
қатар қойылуы тиiс.
Бүртiктердiң бiр-бiрiнiң арасы 3 м болып келедi. Лентаның eнi 0,75
мм, барлық лентаның ұзындығы 33,5 м. Стаканға оралған
лента, жоғарыда көрсетiлген бүртiкт ер болғандьқтан, май өтетін 0,03
миллиметрдей саңылау
құрайды, Сүзгi ұстап қалатын механикальқ қосындыла р тұрып қалмау үшiн
eтeтін саңылаулар трапеция тәрiздi формалы болады және кең жағы iшiне
қарап тұрады.
Мотор жұмыс iстеп тұpғанда сорғының айдауы мен келетiн отын,
түтiк арқылы корпустың төменгі жағына барады да, пластинка тәріздi сүзгiнiң
санылауларынан сығылып eтeдi, бұл 0,07 миллиметрден ipi механикалық
қосындыларды өткiзбей ұстап қалады. Содан кейiн отын 0,03
миллиметрден ipi механикалық қосындыларды өткiзбейтiн жiп тәрiздi сүзгiден
өтeдi. Жiп тәрiздi сүзгiден отын түтiк арқылы отын сорғысына барады (22-
сурет),

22-сурет, Мотордың жiп
Тәрiздес отын сүзгiсi
              1 - сүзгi элементi;
              2- цилиндр қанқа
Сүзгiден сорғыға келiп түceтiң отынның қысымын бақылау үшiн корпустын
жоғарғы жағы тyтiк арқылы манометрге жалғасады. Сөйтiп, манометр сорғыға
барар алдындағы тазартылган майдың қысымын көрсетедi.
Сүзгiде өнiп, отын жүйесiнiң қалыпты жұмысын бұзу мүмкін
ауаны шығарып жiберу үшiн сүзгiнiң қақпағында вентиль болады.
Отын сүгiсi кір болып кетсе тyтiктері сүзгiге дейiнгi қысым артады,
сузгiнiң сыртындағы манометр көрсетiп тұратын қысым төмендейдi.
Бұл кезде тесік арқылы кepi өткiзiп жiберу артады, мұның салдарынан негiзгi
сорғыға отын беру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.