Желдету және ауа баптау жүйелері
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
a) Желдету және ауа баптау жүйелері
b) Желдету мен ауа баптаудың санитарлық.гигиеналық негіздері
c) Бөлмедегі ауа алмасу және желдету жүйесінің жіктелуі
d) Табиғи желдету жүйелері
e) Механикалық желдету жүйелері
f) Жергілікті желдету жүйелері
g) Ауа баптау
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
a) Желдету және ауа баптау жүйелері
b) Желдету мен ауа баптаудың санитарлық.гигиеналық негіздері
c) Бөлмедегі ауа алмасу және желдету жүйесінің жіктелуі
d) Табиғи желдету жүйелері
e) Механикалық желдету жүйелері
f) Жергілікті желдету жүйелері
g) Ауа баптау
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Атмосфералық ауа бірнеше газ бен су буының қоспасынан құралады. Қоршаған биосферадағы атмосфералық ауа келесі газ қоспасынан құралады: азот -78,1%, оттегі-20,9%, көміртегі-0,03%, ал қалғаны инертті газдар болып саналады.Қазіргі таңдағы қалалардың ауасы өнеркәсіп орындарынан шығатын қалдықтар мен автомобильдерден пайда болатын газдармен ластануда.«Желдету» деген сөзді латын тілінен аударғанда «бөлмедегі ауаны алмастыру» деген ұғымды береді екен. Бөлмені желдету табиғи және жасанды болып бөлінеді.
Желдету (латынша: ventіlatіo — желдету) — үй бөлмелерінде, өндіріс орындарында, т.б. реттеулі ауа алмастыруға, адам денсаулығына қолайлы жағдай жасауға, сондай-ақ технологиялық процестердің талаптарына сай құрал-жабдықтар мен құрылыстық құрылымдарды, материалдарды, азық-түлікті, т.б. сақтауға арналған шаралар жүйесі.
Желдету ағындата желдету, сора желдету, ағындата-сора желдету, жалпылай алмастыра желдету және жергілікті желдету болып бөлінеді. Ағындата желдету ішке тек таза ауа беруді қамтамасыз етеді. Ал ауаны тысқа шығару іштегі қысымның артуына байланысты саңылаулардан, есіктің ашылып-жабылуы кезінде іске асады. Сора желдету желдетілетін бөлмедегі ауаны әкету үшін қолданылады. Бұл жағдайда бөлмедегі ауа қысымы кемиді де, есіктен және саңылаудан таза ауа кіреді. Ағындата-сора желдетуде таза ауаның енуі мен лас ауаның әкетілуі бір мезгілде қатар жүреді. Бұл әдіс ауа алмасуы үнемі қарқынды жүрген кезде ғана тиімді.
Жалпылай алмастыра желдету бөлмеде бөлінетін шектен тыс зиянды заттардың, жылу мен будың таза ауамен залалсыз шекке дейін араласуына негізделген. Ал жергілікті желдетуде зиянды заттар (газ, бу, т.б.) олардың пайда болатын жерлерінен сору құралдары арқылы тысқа шығарылады. Бұл әдіс шектеулі кеңістікте ғана қолайлы ауа ортасын тудыра алады. Желдету үйдің және сыртқы температураларының айырмашылығы мен желдің әсерінен (мысалы, үймерет аэрациясы) болатын табиғи желдету және механикалық әсер ету арқылы (ауа желдеткіштер арқылы қозғалысқа түсіріледі) атқарылатын механикалық желдету болып ажыратылады.
Ауа алмастыруды қамтамасыз ететін техникалық құрал-жабдықтар жиынтығы да желдету деп аталады. Сырттан сорылып алынатын ауаны шаң-тозаңнан тазарту үшін желдету жүйелеріне ауа сүзгілер орнатылады, ал тысқа шығарылатын ауа шаң тұтқыштар — абсорбер және адсорберлер арқылы тазартылады.
Атмосфералық ауа бірнеше газ бен су буының қоспасынан құралады. Қоршаған биосферадағы атмосфералық ауа келесі газ қоспасынан құралады: азот -78,1%, оттегі-20,9%, көміртегі-0,03%, ал қалғаны инертті газдар болып саналады.Қазіргі таңдағы қалалардың ауасы өнеркәсіп орындарынан шығатын қалдықтар мен автомобильдерден пайда болатын газдармен ластануда.«Желдету» деген сөзді латын тілінен аударғанда «бөлмедегі ауаны алмастыру» деген ұғымды береді екен. Бөлмені желдету табиғи және жасанды болып бөлінеді.
Желдету (латынша: ventіlatіo — желдету) — үй бөлмелерінде, өндіріс орындарында, т.б. реттеулі ауа алмастыруға, адам денсаулығына қолайлы жағдай жасауға, сондай-ақ технологиялық процестердің талаптарына сай құрал-жабдықтар мен құрылыстық құрылымдарды, материалдарды, азық-түлікті, т.б. сақтауға арналған шаралар жүйесі.
Желдету ағындата желдету, сора желдету, ағындата-сора желдету, жалпылай алмастыра желдету және жергілікті желдету болып бөлінеді. Ағындата желдету ішке тек таза ауа беруді қамтамасыз етеді. Ал ауаны тысқа шығару іштегі қысымның артуына байланысты саңылаулардан, есіктің ашылып-жабылуы кезінде іске асады. Сора желдету желдетілетін бөлмедегі ауаны әкету үшін қолданылады. Бұл жағдайда бөлмедегі ауа қысымы кемиді де, есіктен және саңылаудан таза ауа кіреді. Ағындата-сора желдетуде таза ауаның енуі мен лас ауаның әкетілуі бір мезгілде қатар жүреді. Бұл әдіс ауа алмасуы үнемі қарқынды жүрген кезде ғана тиімді.
Жалпылай алмастыра желдету бөлмеде бөлінетін шектен тыс зиянды заттардың, жылу мен будың таза ауамен залалсыз шекке дейін араласуына негізделген. Ал жергілікті желдетуде зиянды заттар (газ, бу, т.б.) олардың пайда болатын жерлерінен сору құралдары арқылы тысқа шығарылады. Бұл әдіс шектеулі кеңістікте ғана қолайлы ауа ортасын тудыра алады. Желдету үйдің және сыртқы температураларының айырмашылығы мен желдің әсерінен (мысалы, үймерет аэрациясы) болатын табиғи желдету және механикалық әсер ету арқылы (ауа желдеткіштер арқылы қозғалысқа түсіріледі) атқарылатын механикалық желдету болып ажыратылады.
Ауа алмастыруды қамтамасыз ететін техникалық құрал-жабдықтар жиынтығы да желдету деп аталады. Сырттан сорылып алынатын ауаны шаң-тозаңнан тазарту үшін желдету жүйелеріне ауа сүзгілер орнатылады, ал тысқа шығарылатын ауа шаң тұтқыштар — абсорбер және адсорберлер арқылы тазартылады.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Богословский В.Н. Отопление и вентиляция. Часть II. Вентиляция. М.: Стройиздат 1982.
2. Тихомиров К.В. Теплотехника, теплогазоснабжение и вентиляция. М.: Стройиздат, 1974.
3. Табунщиков Ю.А. Инженерное оборудование зданий и сооружений. М.: Высшая школа, 1989.
4. Интернет желісі:http://sheriazdanov.ucoz.kz
1. Богословский В.Н. Отопление и вентиляция. Часть II. Вентиляция. М.: Стройиздат 1982.
2. Тихомиров К.В. Теплотехника, теплогазоснабжение и вентиляция. М.: Стройиздат, 1974.
3. Табунщиков Ю.А. Инженерное оборудование зданий и сооружений. М.: Высшая школа, 1989.
4. Интернет желісі:http://sheriazdanov.ucoz.kz
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
Желдету және ауа баптау жүйелері
Желдету мен ауа баптаудың санитарлық-гигиеналық негіздері
Бөлмедегі ауа алмасу және желдету жүйесінің жіктелуі
Табиғи желдету жүйелері
Механикалық желдету жүйелері
Жергілікті желдету жүйелері
Ауа баптау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Атмосфералық ауа бірнеше газ бен су буының қоспасынан құралады. Қоршаған биосферадағы атмосфералық ауа келесі газ қоспасынан құралады: азот -78,1%, оттегі-20,9%, көміртегі-0,03%, ал қалғаны инертті газдар болып саналады.Қазіргі таңдағы қалалардың ауасы өнеркәсіп орындарынан шығатын қалдықтар мен автомобильдерден пайда болатын газдармен ластануда.Желдету деген сөзді латын тілінен аударғанда бөлмедегі ауаны алмастыру деген ұғымды береді екен. Бөлмені желдету табиғи және жасанды болып бөлінеді.
Желдету (латынша: ventіlatіo -- желдету) -- үй бөлмелерінде, өндіріс орындарында, т.б. реттеулі ауа алмастыруға, адам денсаулығына қолайлы жағдай жасауға, сондай-ақ технологиялық процестердің талаптарына сай құрал-жабдықтар мен құрылыстық құрылымдарды, материалдарды, азық-түлікті, т.б. сақтауға арналған шаралар жүйесі.
Желдету ағындата желдету, сора желдету, ағындата-сора желдету, жалпылай алмастыра желдету және жергілікті желдету болып бөлінеді. Ағындата желдету ішке тек таза ауа беруді қамтамасыз етеді. Ал ауаны тысқа шығару іштегі қысымның артуына байланысты саңылаулардан, есіктің ашылып-жабылуы кезінде іске асады. Сора желдету желдетілетін бөлмедегі ауаны әкету үшін қолданылады. Бұл жағдайда бөлмедегі ауа қысымы кемиді де, есіктен және саңылаудан таза ауа кіреді. Ағындата-сора желдетуде таза ауаның енуі мен лас ауаның әкетілуі бір мезгілде қатар жүреді. Бұл әдіс ауа алмасуы үнемі қарқынды жүрген кезде ғана тиімді.
Жалпылай алмастыра желдету бөлмеде бөлінетін шектен тыс зиянды заттардың, жылу мен будың таза ауамен залалсыз шекке дейін араласуына негізделген. Ал жергілікті желдетуде зиянды заттар (газ, бу, т.б.) олардың пайда болатын жерлерінен сору құралдары арқылы тысқа шығарылады. Бұл әдіс шектеулі кеңістікте ғана қолайлы ауа ортасын тудыра алады. Желдету үйдің және сыртқы температураларының айырмашылығы мен желдің әсерінен (мысалы, үймерет аэрациясы) болатын табиғи желдету және механикалық әсер ету арқылы (ауа желдеткіштер арқылы қозғалысқа түсіріледі) атқарылатын механикалық желдету болып ажыратылады.
Ауа алмастыруды қамтамасыз ететін техникалық құрал-жабдықтар жиынтығы да желдету деп аталады. Сырттан сорылып алынатын ауаны шаң-тозаңнан тазарту үшін желдету жүйелеріне ауа сүзгілер орнатылады, ал тысқа шығарылатын ауа шаң тұтқыштар -- абсорбер және адсорберлер арқылы тазартылады.
Негізгі бөлім
Желдету және ауа баптау жүйелері
Желдету және ауа баптау жүйелері - бөлмелерде адамдардың өзін жақса күйде сезінуіне қажетті микроклимат (ауа температурасы, ылғалдылығы және қозғалыс жылдамдығы) және технологиялық процестердің тиімді өтуіне қажетті санитарлық-гигиеналық жағдайлар туғыза алатын, ғимараттар мен құрылымдардың инженерлік жүйелерінің бір түрі.
Желдету мен ауа баптаудың санитарлық-гигиеналық негіздері
Желдету және ауа баптау жүйелерінің көмегімен мынадай зиянды заттардың әсерлерін жоюға болады: 1) бөлмелердегі артық жылу; 2) ауаның артық ылғал құрамы; 3) жалпы улы әсер ететін химиялық заттар булары мен газдар; 4) улы және усыз шаң; 5) радиоактивті заттар.
Артық жылу бөлінуі - адамдардан және технологиялық жабдықтардан түседі.
Тыныштық күйіндегі үлкен адам қалыпты микроклимат жағдайында 1150 Вт жылу бөледі, оның 20 % конвекциямен, 55 % сәулелену арқылы, ал қалған 25 % буландыру арқылы бөлінеді. Адамнан бөлінетін жылу мөлшері оның механикалық жұмысы мен микроклиматқа байланысты болады.
Өндірістік бөлмелерде жылу көзі пештер, станоктар, технологиялық жабдықтар, электрлік қозғалтқыштар, жылутасымалдағышты құбырлар және т.б. болып табылады.
Ауаның артық ылғал құрамының көзі адамдар (қалыпты температурада, мардымсыз физикалық жүктемелі адам сағатына 40-75 грамм су буын бөледі; ауа ортасының температурасы жоғарылағанда сағатына 150 грамм және одан да артуы мүмкін), және түрлі технологиялық жабдықтар (булау камералары, ванналар және т.б.) болып табылады.
Адам организміне зиянды әсер ететін газдар мен булар (аммиак, көміртегі тотығы, күкіртті сутек, көмірсутек және т.б.) бөлме ауасына түрлі технологиялық процестер нәтижесінде бөлінуі мүмкін. Тыныштық күйіндегі адам 500 литр ауамен дем алып, шығарады, дем алғаннан кейін ауа құрамы өзгереді - оттегі құрамы 20,9 %-тен 16,4 %-ке дейін төмендеп, көміртегі құрамы 0,03 %-тен 3,6 %-ке дейін артады.
Ауа құрамындағы шаң концентрациясы артып кететін болса, ол адам организміне кері зиянды әсерін тигізеді. Дем алу органдарына тереңдеп өткен шаң созылмалы аурулар, мысалы, силикоз және т.б. аурулар туғызады. Әсіресе, ауада улы шаңдардың (кремнийдің, асбестің, қорғасынның және оның қосылыстарының қос тотықтары) концентрациясы артуы қауіпті.
Радиоактивті заттар өте улы болады, және олардың ауаға таралуы адамдар мен жануарлардың радиоактивті зардап шегуіне әкеліп соқтырады.
Бөлмедегі ауа алмасу және желдету жүйесінің жіктелуі
Қажетті тазалықты және адамдардың жұмыс істеуіне, тұрмысына қолайлы жағдай туғызу үшін желдету және ауа баптау жүйелері бөлмелерде тиімді ауа алмасуды қамтамасыз етуі тиіс.
Ауа алмасу - бөлмедегі қызған немесе лас ауаны жартылай немесе толығымен таза атмосфера ауасымен алмастыру.
Бөлменің ішкі көлеміне шаққанда бір сағатта ішке берілетін немесе одан әкетілетін ауа мөлшері ауа алмасу еселігі деп аталады.
Бөлмелерде талап етілетін саитарлық-гигиеналық жағдайларды ауа алмасу қамтамасыз ететіндіктен, яғни бөлмеден лас ауаны әкетіп, таза ауа беретіндіктен, желдету жүйелері жұмыс түріне байланысты ауа беру және ауа шығару жүйелері болып бөлінеді.
Бөлмеден әкетілетін және бөлмеге берілетін ауа қозғалысын тудыру тәсіліне байланысты желдету жүйелері табиғи (ұйымдасқан және ұйымдаспаған) және механикалық желдету жүйелері болып бөлінеді.
Ұйымдаспаған табиғи желдету кезінде бөлмедегі ауа алмасу ішкі және сыртқы ауа тығыздықтарының айырымынан немесе жел әсерінен қоршау конструкцияларының саңылаулары, ойықтар арқылы жүреді.
Ішкі және сыртқы ауа тығыздықтарының айырымынан немесе жел әсерінен, бірақ, сыртқы қоршауларда арнайы орнатылған, ашалып-жабылуы реттелетін фрамугалар арқылы орын алатын ауа алмасу түрі - табиғи ұйымдасқан желдету жүйесі немесе аэрация деп аталады.
Бөлмеге ауа беру немесе одан ауа әкету механикалық қозғалыс туғызатын қондырғылар, яғни желдеткіштер көмегімен жүргізілетін болса, ондай жүйелерді механикалық желдету жүйелері деп атайды.
Бөлмелерде ауа алмасуды ұйымдастыру тәсіліне байланысты желдету жүйелері жалпы алмасу, жергілікті, локализациялық, аралас және апатты жағдайдағы желдету жүйелері болып бөлінеді.
Жергілікті желдету жүйесі бөлменің белгілі бір жерлерінде, атап айтсақ жұмыс орындарында (мысалы, жұмыс орнына бағытталған ауа ағыны - ауа себезгісі) қажетті санитарлық-гигиеналық жағдайлар туғызады.
Локализациялық желдету жүйесі - бөлме ауасына зиянды зат тарамауы үшін өндірістік қондырғылардың зиянды зат бөлінетін жеріне орнатылатын, арнайы жабындармен, шатырлармен жабдықталған ауа шығару жүйесі.
Желдетудің аралас жүйесі деп - жалпы алмасу жүйесінің жергілікті немесе локализациялық жүйемен бірге қолданылуын айтады.
Апатты жағдайдағы желдету - кенеттен зиянды заттар бөлінуі мүмкін ғимараттарда орнатылады. Апатты желдету жүйелерін тек зиянды заттарды тез шығару керек болған жағдайларда іске қосады.
Желдету жүйесінің түрін бөлменің арналуына, ондағы зиянды заттар түріне, ауа ағындары қозғалысының схемасына қарай таңдайды. Мысалы:
- Ыстық цехтарда аэрация, жергілікті ауа шығару және ауа себезгілері кеңінен қолданылады;
- Салқын цехтарда ауа беру және шығарудың жалпы алмасу схемаларын, ал қақпаларға ауа перделерін қолданады;
- Қоғамдық ғимараттарда (театр, мәжіліс залдары, дүкендер және т.б.) ауа беру және шығарудың жалпы алмасу жүйелерін таңдайды;
- Мардымсыз ғана ауа алмасуды қажет ететін бөлмелерде ауа шығару жүйелерін ғана қарастырады, ал сыртқы ауа ішке ашық терезелер, фрамугалар және ойықтар арқылы кіреді;
- Тұрғын үйлерде, әдетте, ас бөлмелер мен әжетханалардан ауа шығару жүйелерін ғана қарастырады.
Желдетудің негізгі мақсаты - бөлмедегі ауаның рұқсат етілген параметрлерін қалпында сақтау - түрлі жолдармен орындауға болады. Бөлмелерде ауалы ортаны құру үшін, орнатылған санитарлы - гигиеналық нормаларды және технологиялық талаптарды қанағаттандыратын салқындату және желдету жүйелерін таңдау, ғимараттың тағайындалуына, қабаттарынан, бөлмелердің мінездемелерінен және зиянды заттарды бөлуінен тәуелді.
Қоғамдық және азаматтық ғимараттарды желдету жүйелері тағайындалуы бойынша сырмалы (жіберуші) және тартып алатын болып жіктеледі, жалпы ауыспалы немесе жергілікті желдетуді қамтамасыз ететіндер.
Жіберуші жүйелер - бөлмеге ауаны беретін жүйелер. Сырмалы жүйелер сыртқы тазартылған және жылытылған ауаны (жылдың суық кезеңінде) бөлмелердің жұмыстық аумағына, адамдардың тіршілік ететін аумағына жібереді.
Бөлмеден ластанған ауаны жоятын жүйелер тартып алатын (созып алатын) жүйелер деп аталады. Бұндай жүйелер өңделген ылғалды ауаны оның жиналған орнынан, әдетте бөлмелердің жоғарғы аумағынан жояды.
Жіберу ауа қозғалысының табиғи қозуымен, ашық терезелер немесе арнайы аэрационды саңылаулар арқылы орындалады(1сурет).
Бөлмелердегі ауа ауысуын ұйымдастыру тәсілі бойынша желдету жүйелері жалпы ауыспалы, жергілікті, шектеу, аралас, авариялы болып бөлінеді.
Жалпы ауыспалыжелдету бөлменің толық көлемі бойынша ауалы ортаның бірдей шарттарын құруды (температураны, ылғалдылықты, қозғалмалылықты және ауаның тазалығын) қамтамасыз етеді. Жергілікті желдету талап етілетін санитарлы-гигиеналық шарттарды бөлменің тек шектелген аумағында ғана құруды қамтамасыз етеді.
1 Сурет - желдетудің жіберетін және тартып алатын жүйелерінің сұлбалары жекелегенде жұмыс орындарында
а -- түзулік, бөлменің жұмыс аумағында ауаны таратуымен;
б -- түзулік, ауаны жинақталған таратуымен;
в -- ішкі ауаның айналмасымен.
1 - ауа қақпалы шахта; 2 - сырмалы (жіберуші) камера; 3 - желдеткіш; 4 - ауа жүргізгіш; 5 - жібергіш тор; 6 - айналмалы саңылау; 7 - айналмалы ауа жүргізгіш; 8 - төбелік желдеткіштер; 9 - тартып алғыш желдеткіш; 10 - тартып алатын торлар; 11 - табиғи тартып алу арқылы желдету.
Шектеуші желдету зиянды бөлінулерді тікелей өндіруші қондырғыларда аулау үшін арналады, ол бөлмеге зиянды заттардың түспеуін қамтамасыз ететін арнайы баспаналар мен шатырлардың көмегімен орындалады. Желдетудің аралас жүйелері жергілікті немесе шектеуші желдетуімен жинақтарды білдіреді.
Авариялы желдету көп көлемде зиянды бөлінулер кенеттен түсуі мүмкін бөлмелерге арналады. Желдетудің жіберуші және тартып алатын жүйелерінің нұсқалары 1 суретінде көрсетілген. Бөлменің қызмет етуші аумақтарында ауаны тарату мүмкіндігі бар (1а суретте) және бөлмеге ауаны бір немесе бірнеше ағыстармен шоғырландырып жіберу(1 б сурет). Бұл жүйеде қыс уақытында жылуды үнемдеу үшін ішкі ауаны қайа алмастыруды жүргізеді (1 в сурет).
а)
2 Сурет - ауа қозғалысын табиғи қоздыру арқылы жалпы ауыспалы каналды желдетудің тартушы жүйелерінің сұлбалары
а - көп қабатты тұрғын және әкімшілік ғимараттар үшін;
б - өнеркәсіптік ғимараттар үшін
Жіберуші жалпы ауыспалы каналсыз, табиғи қоздырумен (аэрационды түсім) - өнеркәсіптік ғимараттарда жылудың айтарлықтай шығындарымен, жаздық шарттарда тұрғын және әкімшілік ғимараттардың және т.б. Тарту арқылы желдету (2 сурет) механикалық жандандырумен жалпы ауыспалы каналсыз, негізінен сыртқы қоршаудың ойығында орнатылады - негізінен өндірістік кәсіпорындарда периодты желдету үшін немесе жаз уақытында тартуды жоғарылату үшін. Тартатын желдету жалпы ауыспалы каналды механикалық және табиғи қоздырумен - ғимараттарда (2 б және 2 а суреттерде).
Салқындатуды бөлменің қызмет ететін аумақтарындағы қалыптандырылатын жиілікті және ауаның тиімді метеорологиялық параметрлерін қамтамасыз ету үшін қарастырған дұрыс. Ауаны салқындату жүйелері орталық және жергілікті, жыл бойы және маусымдық болып жіктеледі.
Табиғи желдету жүйелері
Табиғи желдету жүйелеріндегі ауа алмасу ішкі және сыртқы ауа қысым бағандарының айырымы әсерінен орын алады. Бөлмеден лас ауаны шығару және бөлмеге таза ауа беру табиғи желдету жүйелерінде қоршау конструкцияларындағы арнайы ойықтар немесе арнайы ауа өткізгіштер арқылы жүргізіледі. Бірінші жағдайда, желдету каналсыз, екінші жағдайда каналды жүйе деп аталады. Табиғи каналсыз желдету жүйесінің мысалы ретінде артық жылу бөлінетін цехтағы аэрацияны қарастыруға болады (3-сурет).
Бөлмеге төменгі 1-ойықтар арқылы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
Желдету және ауа баптау жүйелері
Желдету мен ауа баптаудың санитарлық-гигиеналық негіздері
Бөлмедегі ауа алмасу және желдету жүйесінің жіктелуі
Табиғи желдету жүйелері
Механикалық желдету жүйелері
Жергілікті желдету жүйелері
Ауа баптау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Атмосфералық ауа бірнеше газ бен су буының қоспасынан құралады. Қоршаған биосферадағы атмосфералық ауа келесі газ қоспасынан құралады: азот -78,1%, оттегі-20,9%, көміртегі-0,03%, ал қалғаны инертті газдар болып саналады.Қазіргі таңдағы қалалардың ауасы өнеркәсіп орындарынан шығатын қалдықтар мен автомобильдерден пайда болатын газдармен ластануда.Желдету деген сөзді латын тілінен аударғанда бөлмедегі ауаны алмастыру деген ұғымды береді екен. Бөлмені желдету табиғи және жасанды болып бөлінеді.
Желдету (латынша: ventіlatіo -- желдету) -- үй бөлмелерінде, өндіріс орындарында, т.б. реттеулі ауа алмастыруға, адам денсаулығына қолайлы жағдай жасауға, сондай-ақ технологиялық процестердің талаптарына сай құрал-жабдықтар мен құрылыстық құрылымдарды, материалдарды, азық-түлікті, т.б. сақтауға арналған шаралар жүйесі.
Желдету ағындата желдету, сора желдету, ағындата-сора желдету, жалпылай алмастыра желдету және жергілікті желдету болып бөлінеді. Ағындата желдету ішке тек таза ауа беруді қамтамасыз етеді. Ал ауаны тысқа шығару іштегі қысымның артуына байланысты саңылаулардан, есіктің ашылып-жабылуы кезінде іске асады. Сора желдету желдетілетін бөлмедегі ауаны әкету үшін қолданылады. Бұл жағдайда бөлмедегі ауа қысымы кемиді де, есіктен және саңылаудан таза ауа кіреді. Ағындата-сора желдетуде таза ауаның енуі мен лас ауаның әкетілуі бір мезгілде қатар жүреді. Бұл әдіс ауа алмасуы үнемі қарқынды жүрген кезде ғана тиімді.
Жалпылай алмастыра желдету бөлмеде бөлінетін шектен тыс зиянды заттардың, жылу мен будың таза ауамен залалсыз шекке дейін араласуына негізделген. Ал жергілікті желдетуде зиянды заттар (газ, бу, т.б.) олардың пайда болатын жерлерінен сору құралдары арқылы тысқа шығарылады. Бұл әдіс шектеулі кеңістікте ғана қолайлы ауа ортасын тудыра алады. Желдету үйдің және сыртқы температураларының айырмашылығы мен желдің әсерінен (мысалы, үймерет аэрациясы) болатын табиғи желдету және механикалық әсер ету арқылы (ауа желдеткіштер арқылы қозғалысқа түсіріледі) атқарылатын механикалық желдету болып ажыратылады.
Ауа алмастыруды қамтамасыз ететін техникалық құрал-жабдықтар жиынтығы да желдету деп аталады. Сырттан сорылып алынатын ауаны шаң-тозаңнан тазарту үшін желдету жүйелеріне ауа сүзгілер орнатылады, ал тысқа шығарылатын ауа шаң тұтқыштар -- абсорбер және адсорберлер арқылы тазартылады.
Негізгі бөлім
Желдету және ауа баптау жүйелері
Желдету және ауа баптау жүйелері - бөлмелерде адамдардың өзін жақса күйде сезінуіне қажетті микроклимат (ауа температурасы, ылғалдылығы және қозғалыс жылдамдығы) және технологиялық процестердің тиімді өтуіне қажетті санитарлық-гигиеналық жағдайлар туғыза алатын, ғимараттар мен құрылымдардың инженерлік жүйелерінің бір түрі.
Желдету мен ауа баптаудың санитарлық-гигиеналық негіздері
Желдету және ауа баптау жүйелерінің көмегімен мынадай зиянды заттардың әсерлерін жоюға болады: 1) бөлмелердегі артық жылу; 2) ауаның артық ылғал құрамы; 3) жалпы улы әсер ететін химиялық заттар булары мен газдар; 4) улы және усыз шаң; 5) радиоактивті заттар.
Артық жылу бөлінуі - адамдардан және технологиялық жабдықтардан түседі.
Тыныштық күйіндегі үлкен адам қалыпты микроклимат жағдайында 1150 Вт жылу бөледі, оның 20 % конвекциямен, 55 % сәулелену арқылы, ал қалған 25 % буландыру арқылы бөлінеді. Адамнан бөлінетін жылу мөлшері оның механикалық жұмысы мен микроклиматқа байланысты болады.
Өндірістік бөлмелерде жылу көзі пештер, станоктар, технологиялық жабдықтар, электрлік қозғалтқыштар, жылутасымалдағышты құбырлар және т.б. болып табылады.
Ауаның артық ылғал құрамының көзі адамдар (қалыпты температурада, мардымсыз физикалық жүктемелі адам сағатына 40-75 грамм су буын бөледі; ауа ортасының температурасы жоғарылағанда сағатына 150 грамм және одан да артуы мүмкін), және түрлі технологиялық жабдықтар (булау камералары, ванналар және т.б.) болып табылады.
Адам организміне зиянды әсер ететін газдар мен булар (аммиак, көміртегі тотығы, күкіртті сутек, көмірсутек және т.б.) бөлме ауасына түрлі технологиялық процестер нәтижесінде бөлінуі мүмкін. Тыныштық күйіндегі адам 500 литр ауамен дем алып, шығарады, дем алғаннан кейін ауа құрамы өзгереді - оттегі құрамы 20,9 %-тен 16,4 %-ке дейін төмендеп, көміртегі құрамы 0,03 %-тен 3,6 %-ке дейін артады.
Ауа құрамындағы шаң концентрациясы артып кететін болса, ол адам организміне кері зиянды әсерін тигізеді. Дем алу органдарына тереңдеп өткен шаң созылмалы аурулар, мысалы, силикоз және т.б. аурулар туғызады. Әсіресе, ауада улы шаңдардың (кремнийдің, асбестің, қорғасынның және оның қосылыстарының қос тотықтары) концентрациясы артуы қауіпті.
Радиоактивті заттар өте улы болады, және олардың ауаға таралуы адамдар мен жануарлардың радиоактивті зардап шегуіне әкеліп соқтырады.
Бөлмедегі ауа алмасу және желдету жүйесінің жіктелуі
Қажетті тазалықты және адамдардың жұмыс істеуіне, тұрмысына қолайлы жағдай туғызу үшін желдету және ауа баптау жүйелері бөлмелерде тиімді ауа алмасуды қамтамасыз етуі тиіс.
Ауа алмасу - бөлмедегі қызған немесе лас ауаны жартылай немесе толығымен таза атмосфера ауасымен алмастыру.
Бөлменің ішкі көлеміне шаққанда бір сағатта ішке берілетін немесе одан әкетілетін ауа мөлшері ауа алмасу еселігі деп аталады.
Бөлмелерде талап етілетін саитарлық-гигиеналық жағдайларды ауа алмасу қамтамасыз ететіндіктен, яғни бөлмеден лас ауаны әкетіп, таза ауа беретіндіктен, желдету жүйелері жұмыс түріне байланысты ауа беру және ауа шығару жүйелері болып бөлінеді.
Бөлмеден әкетілетін және бөлмеге берілетін ауа қозғалысын тудыру тәсіліне байланысты желдету жүйелері табиғи (ұйымдасқан және ұйымдаспаған) және механикалық желдету жүйелері болып бөлінеді.
Ұйымдаспаған табиғи желдету кезінде бөлмедегі ауа алмасу ішкі және сыртқы ауа тығыздықтарының айырымынан немесе жел әсерінен қоршау конструкцияларының саңылаулары, ойықтар арқылы жүреді.
Ішкі және сыртқы ауа тығыздықтарының айырымынан немесе жел әсерінен, бірақ, сыртқы қоршауларда арнайы орнатылған, ашалып-жабылуы реттелетін фрамугалар арқылы орын алатын ауа алмасу түрі - табиғи ұйымдасқан желдету жүйесі немесе аэрация деп аталады.
Бөлмеге ауа беру немесе одан ауа әкету механикалық қозғалыс туғызатын қондырғылар, яғни желдеткіштер көмегімен жүргізілетін болса, ондай жүйелерді механикалық желдету жүйелері деп атайды.
Бөлмелерде ауа алмасуды ұйымдастыру тәсіліне байланысты желдету жүйелері жалпы алмасу, жергілікті, локализациялық, аралас және апатты жағдайдағы желдету жүйелері болып бөлінеді.
Жергілікті желдету жүйесі бөлменің белгілі бір жерлерінде, атап айтсақ жұмыс орындарында (мысалы, жұмыс орнына бағытталған ауа ағыны - ауа себезгісі) қажетті санитарлық-гигиеналық жағдайлар туғызады.
Локализациялық желдету жүйесі - бөлме ауасына зиянды зат тарамауы үшін өндірістік қондырғылардың зиянды зат бөлінетін жеріне орнатылатын, арнайы жабындармен, шатырлармен жабдықталған ауа шығару жүйесі.
Желдетудің аралас жүйесі деп - жалпы алмасу жүйесінің жергілікті немесе локализациялық жүйемен бірге қолданылуын айтады.
Апатты жағдайдағы желдету - кенеттен зиянды заттар бөлінуі мүмкін ғимараттарда орнатылады. Апатты желдету жүйелерін тек зиянды заттарды тез шығару керек болған жағдайларда іске қосады.
Желдету жүйесінің түрін бөлменің арналуына, ондағы зиянды заттар түріне, ауа ағындары қозғалысының схемасына қарай таңдайды. Мысалы:
- Ыстық цехтарда аэрация, жергілікті ауа шығару және ауа себезгілері кеңінен қолданылады;
- Салқын цехтарда ауа беру және шығарудың жалпы алмасу схемаларын, ал қақпаларға ауа перделерін қолданады;
- Қоғамдық ғимараттарда (театр, мәжіліс залдары, дүкендер және т.б.) ауа беру және шығарудың жалпы алмасу жүйелерін таңдайды;
- Мардымсыз ғана ауа алмасуды қажет ететін бөлмелерде ауа шығару жүйелерін ғана қарастырады, ал сыртқы ауа ішке ашық терезелер, фрамугалар және ойықтар арқылы кіреді;
- Тұрғын үйлерде, әдетте, ас бөлмелер мен әжетханалардан ауа шығару жүйелерін ғана қарастырады.
Желдетудің негізгі мақсаты - бөлмедегі ауаның рұқсат етілген параметрлерін қалпында сақтау - түрлі жолдармен орындауға болады. Бөлмелерде ауалы ортаны құру үшін, орнатылған санитарлы - гигиеналық нормаларды және технологиялық талаптарды қанағаттандыратын салқындату және желдету жүйелерін таңдау, ғимараттың тағайындалуына, қабаттарынан, бөлмелердің мінездемелерінен және зиянды заттарды бөлуінен тәуелді.
Қоғамдық және азаматтық ғимараттарды желдету жүйелері тағайындалуы бойынша сырмалы (жіберуші) және тартып алатын болып жіктеледі, жалпы ауыспалы немесе жергілікті желдетуді қамтамасыз ететіндер.
Жіберуші жүйелер - бөлмеге ауаны беретін жүйелер. Сырмалы жүйелер сыртқы тазартылған және жылытылған ауаны (жылдың суық кезеңінде) бөлмелердің жұмыстық аумағына, адамдардың тіршілік ететін аумағына жібереді.
Бөлмеден ластанған ауаны жоятын жүйелер тартып алатын (созып алатын) жүйелер деп аталады. Бұндай жүйелер өңделген ылғалды ауаны оның жиналған орнынан, әдетте бөлмелердің жоғарғы аумағынан жояды.
Жіберу ауа қозғалысының табиғи қозуымен, ашық терезелер немесе арнайы аэрационды саңылаулар арқылы орындалады(1сурет).
Бөлмелердегі ауа ауысуын ұйымдастыру тәсілі бойынша желдету жүйелері жалпы ауыспалы, жергілікті, шектеу, аралас, авариялы болып бөлінеді.
Жалпы ауыспалыжелдету бөлменің толық көлемі бойынша ауалы ортаның бірдей шарттарын құруды (температураны, ылғалдылықты, қозғалмалылықты және ауаның тазалығын) қамтамасыз етеді. Жергілікті желдету талап етілетін санитарлы-гигиеналық шарттарды бөлменің тек шектелген аумағында ғана құруды қамтамасыз етеді.
1 Сурет - желдетудің жіберетін және тартып алатын жүйелерінің сұлбалары жекелегенде жұмыс орындарында
а -- түзулік, бөлменің жұмыс аумағында ауаны таратуымен;
б -- түзулік, ауаны жинақталған таратуымен;
в -- ішкі ауаның айналмасымен.
1 - ауа қақпалы шахта; 2 - сырмалы (жіберуші) камера; 3 - желдеткіш; 4 - ауа жүргізгіш; 5 - жібергіш тор; 6 - айналмалы саңылау; 7 - айналмалы ауа жүргізгіш; 8 - төбелік желдеткіштер; 9 - тартып алғыш желдеткіш; 10 - тартып алатын торлар; 11 - табиғи тартып алу арқылы желдету.
Шектеуші желдету зиянды бөлінулерді тікелей өндіруші қондырғыларда аулау үшін арналады, ол бөлмеге зиянды заттардың түспеуін қамтамасыз ететін арнайы баспаналар мен шатырлардың көмегімен орындалады. Желдетудің аралас жүйелері жергілікті немесе шектеуші желдетуімен жинақтарды білдіреді.
Авариялы желдету көп көлемде зиянды бөлінулер кенеттен түсуі мүмкін бөлмелерге арналады. Желдетудің жіберуші және тартып алатын жүйелерінің нұсқалары 1 суретінде көрсетілген. Бөлменің қызмет етуші аумақтарында ауаны тарату мүмкіндігі бар (1а суретте) және бөлмеге ауаны бір немесе бірнеше ағыстармен шоғырландырып жіберу(1 б сурет). Бұл жүйеде қыс уақытында жылуды үнемдеу үшін ішкі ауаны қайа алмастыруды жүргізеді (1 в сурет).
а)
2 Сурет - ауа қозғалысын табиғи қоздыру арқылы жалпы ауыспалы каналды желдетудің тартушы жүйелерінің сұлбалары
а - көп қабатты тұрғын және әкімшілік ғимараттар үшін;
б - өнеркәсіптік ғимараттар үшін
Жіберуші жалпы ауыспалы каналсыз, табиғи қоздырумен (аэрационды түсім) - өнеркәсіптік ғимараттарда жылудың айтарлықтай шығындарымен, жаздық шарттарда тұрғын және әкімшілік ғимараттардың және т.б. Тарту арқылы желдету (2 сурет) механикалық жандандырумен жалпы ауыспалы каналсыз, негізінен сыртқы қоршаудың ойығында орнатылады - негізінен өндірістік кәсіпорындарда периодты желдету үшін немесе жаз уақытында тартуды жоғарылату үшін. Тартатын желдету жалпы ауыспалы каналды механикалық және табиғи қоздырумен - ғимараттарда (2 б және 2 а суреттерде).
Салқындатуды бөлменің қызмет ететін аумақтарындағы қалыптандырылатын жиілікті және ауаның тиімді метеорологиялық параметрлерін қамтамасыз ету үшін қарастырған дұрыс. Ауаны салқындату жүйелері орталық және жергілікті, жыл бойы және маусымдық болып жіктеледі.
Табиғи желдету жүйелері
Табиғи желдету жүйелеріндегі ауа алмасу ішкі және сыртқы ауа қысым бағандарының айырымы әсерінен орын алады. Бөлмеден лас ауаны шығару және бөлмеге таза ауа беру табиғи желдету жүйелерінде қоршау конструкцияларындағы арнайы ойықтар немесе арнайы ауа өткізгіштер арқылы жүргізіледі. Бірінші жағдайда, желдету каналсыз, екінші жағдайда каналды жүйе деп аталады. Табиғи каналсыз желдету жүйесінің мысалы ретінде артық жылу бөлінетін цехтағы аэрацияны қарастыруға болады (3-сурет).
Бөлмеге төменгі 1-ойықтар арқылы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz