Қазақстан территориясындағы Қола ғасырының Андронов және Биғазы Дәндібай мәдениеттері

1. Қазақстан территориясындағы Қола ғасырының Андронов және Биғазы
Дәндібай мәдениеттері.
2. Беғазы . Дәндібай мәдениеті
3. Пайдаланған әдебиет

Б.з.д. 2 мыңжылдықтың алғашқы ширегі бітер кезде Волга мен Алтай арасында мал шаруашылығымен айналасқан адамдар қола жасауды меңгерді. Мыс пен қалайының қосындысы қола. Оңтүстік Сібірдегі Ачинскқаласы маңындағы Андроново селосынан қола дәуірі ескерткіштері алғаш рет табылды. Оны 1913 ж. Б.Г. Андрианов ашты. Ғылымда шартты түрде Қазақстан жеріндегі қола дәуірі ескерткіштерін Андронов ескерткіштері деп атайды. Бұл атауды ғылыми айналымға 1927 жылы С. А. Теплоуховенгізген. 1927 жылы археолог М.П.Грязнов осындай қорымды Батыс Қазақстаннан да тапты. Андронов ескерткіштері Қазақстан, Орта Азия, Сібіржерлерінен табылып отыр.Андронов мәдени-тарихи қауымның негізгі орталықтарының бірі Қазақстан аумағында болды. Батыс аудандардың андроновтықтұртындары қима мәдениетінің туысқан тайпаларының ықпалына үнемі түсіп және өз тарапынан оларга тікелей ықпал жасап отырды. Археологиялық деректер андроновтық тұрғындардың басым көпшілігі отырықшылык өмір сүргенін көрсетеді. Қоныс-мекендер кең жайылма шалғыны бар өзендердің жағаларына орналасты. Патриархаттық отбасылардың үйлері үлкен жер төбелер болды; олардың жанынан әр түрлі шаруашылық жайлар мен мал қамайтын қашалар салынды. Бұл қоныс-мекендерге мал бағу кәсібі едәуір басым малшылық-егіншілік шаруашылығының кешенді сипаты тән болды.

1. «Қазақстан тарихы» (көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық. 1-том. Алматы: Атамұра, 2010.—88
2. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы-Аруна.2005
3. Қазақ энциклопедиясы

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан территориясындағы Қола ғасырының Андронов және Биғазы Дәндібай
мәдениеттері.
Б.з.д. 2 мыңжылдықтың алғашқы ширегі бітер кезде Волга мен Алтай
арасында мал шаруашылығымен айналасқан адамдар қола жасауды меңгерді. Мыс
пен қалайының қосындысы қола. Оңтүстік Сібірдегі Ачинскқаласы маңындағы
Андроново селосынан қола дәуірі ескерткіштері алғаш рет табылды.
Оны 1913 ж. Б.Г. Андрианов ашты. Ғылымда шартты түрде Қазақстан жеріндегі
қола дәуірі ескерткіштерін Андронов ескерткіштері деп атайды. Бұл атауды
ғылыми айналымға 1927 жылы С. А. Теплоуховенгізген. 1927 жылы
археолог М.П.Грязнов осындай қорымды Батыс Қазақстаннан да тапты. Андронов
ескерткіштері Қазақстан, Орта Азия, Сібіржерлерінен табылып отыр.Андронов
мәдени-тарихи қауымның негізгі орталықтарының бірі Қазақстан аумағында
болды. Батыс аудандардың андроновтықтұртындары қима мәдениетінің туысқан
тайпаларының ықпалына үнемі түсіп және өз тарапынан оларга тікелей ықпал
жасап отырды. Археологиялық деректер андроновтық тұрғындардың басым
көпшілігі отырықшылык өмір сүргенін көрсетеді. Қоныс-мекендер кең жайылма
шалғыны бар өзендердің жағаларына орналасты. Патриархаттық отбасылардың
үйлері үлкен жер төбелер болды; олардың жанынан әр түрлі шаруашылық жайлар
мен мал қамайтын қашалар салынды. Бұл қоныс-мекендерге мал бағу кәсібі
едәуір басым малшылық-егіншілік шаруашылығының кешенді сипаты тән болды.
Жалпы, Қазақстанда Андронов мәдениетімен бірге, қима мәдениет
ескерткіштері Батыс Қазақстанда табылған. Қима мәдениетінің бас
ерекшелігі — қайтыс болған адамдарды қиылған ағаштың арасына салуы.
Андронов мәдениетінің ескерткіштері Казақстанда мол кездесетін
болғандықтан, осы хронологиялық кезеңді Андронов мәдениеті арқылы
қарастырады.
Андронов мәдениетінің ескерткіштерінің өте үлкен территорияда
табылуына және оның үлкен кезеңді қамтуына байланысты ғылымда қазір
Андронов тарихи-мәдени қауымдастығы деген термин қолданылады.Андроновтық
тұртындарды басқа тайпалардан айыратын мәдениеттің ең басты этнографиялык
белгілері жерлеу ғұрпы, геометриялык өрнеті бар балшық қьщыстардың өзінше
бір жиынтығы, металл бұйымдардың түрлері болып табылады. Андронов тайпалары
тұрқы әр түрлі тас қоршаулар түрінде зираттар тұрғызды, олар тік
бұрышталып, дөңгелектей, сопақталып қоршалатын болды. Кейде, әсіресе Орал
өңірінде бұлардың орнына обалар үйілді. Өлген тайпалас адамдар не өртелді,
не ерекше әдіспен бүйірінен жатқызылып, қол- аяқты бүктеліп, тас
тақталардан жасалтан жәшікке немесе қазылтан төрт бұрышты шұңқырға
салынып жерленді. Ыдыстар қолдан жапсырылып жасалды. Мұның алдындағы
уақытта ыдыстардың түбі шығыңқы домаланып келетін болса, ол енді тайпақ
болды. Олардың сырты тарақ тәрізді немесе тегіс қалыппен түсірілген күрделі
геометриялық өрнектермен сәнделді. Сәндік заттардың андроновтық тайпалар
мәдениетінің таратан шегінен аспатан ерекше түрлері: алтын жапырақшадан бір
жарым қайырым бүктеліп жасалған сырталар, бас киімге және басқа да киімге
тағылатын көзілдірік тәрізді және табан із тәрізді сәнді салпыншақтар,
қақтама өрнекті тоталар, шеттері иректеліп түйілген білезіктер болды.
Өндіріс техникасының дамығандығы және қола заттар мен балшык ыдыстар
түрлерінің әдемілігі мәдениет деңгейінің жоғары болғанын көрсетеді.
Андронов мәдениеті шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. Ерте қола —
б.з.д. 18-16 ғғ, орта қола б.з.д. 15-12 ғғ., кейінгі қола б.з.д. 12-8 ғ.б.
Андронов мәдениеті 8-9 ғасырға созылады (б.э.д. 17-9 ғасырлар).Андронов
мәдениетінің алғашқы ескерткіштерін 1914 жылы А.Я.Тугаринов ашты. Содан
бері өткен уақыттың ішінде орасан көп археологиялық материал жиналды. Бұл
мәдениеттің ескерткіштерін кезендерге бөліп, топтастыруды бастаған С.А.
Теплоухов болды. Әсіресе М.П. Грязновтың сіңірген еңбегі зор. Ол 30-
жылдарда-ак Андронов мәдениетінің тарихи құбылыс ретіндегі суреттемесін
жасап берді және далалық қола дәуірінін хронологиялық үш кезеңін: алдыңғы,
ортаңғы және соңғы кезендерін саралап берді. Кейін К.В.
Сальников Орал сыртының Андронов мәдениетіне хронологиялык топтама жасады;
оны бірінің орнын бірі басқан үш кезеңге бөліп, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.