ҚР экология құқығы пәнінен лекция сабақтарының мазмұны

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 163 бет
Таңдаулыға:

ЛЕКЦИЯ САБАҚТАРЫНЫҢ МАЗМҰНЫ

Лекция № 1

Тақырыбы: ҚР Экология құқығының түсінігі мен пәні.

Жоспар:

1. Мемлекеттің экологиялық функциясы. Қоршаған табиғи орта құқық обьектісі ретінде.

2. Экологиялық құқықтың түсінігі.

3. Экологиялық құқық қатынастарының субьектілері және обьектілері.

Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі.

1. Стамқұлұлы. Ә. “ҚР Экология құқығы” Алматы Жеті жарғы 1995ж.

2. ҚР Конституциясы. 1995ж. 30 тамыз.

3. Чусев “РК - Экологические право” Москва 2000ж.

4. ҚР Мемлекетімен құқығының негіздері. Баянов. Е Алматы 2003ж.

5. «Международные эколого-правовое сотрудничество» Алматы. Дәнекер 2001ж.

6. Сапарғалиев. Ғ. “Мемлекет және құқық негіздері” Алматы 2000ж.

Лекцияның мәтіні:

1. Қоршаған табиғи ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану қоғамның экономикалық даму барысын жетілдірудің міндетті шарты.

Біздің елімізде табиғатты қорғау және оның байлықтарын ұтымды пайдалану қоғамның дамуының конституциялық қағидаларға енгізілумен, ол әрбір адамның парызы ретінде жалпы мемлекеттік, жалпы халықтық міндет болып табылады.

Экологиялық құқық - бұл осы кезең мен болашақтың адамдардың мүдделері үшін қоғам табиғат аясындағы қарым-қатнасқа байланысты қоғамдық қатнастарды реттейтін жаңа құқық салаларының бірі болып табылады. “Экология” - бұл жалпы және жалғыз үйіміз-“жер” туралы ғылым.

Алғашқы рет бұл ғылыми терминді 1866ж неміс ғалымы Геккель ұсынып және ұзақ уақыт бойы тек биология ғылымында ғана қолданды. Ол өзінің әйгілілігіне XX ғасырдың екінші жартысында ие болады, өйткені тура осы кезден бастап адам мен қоршаған орта және қоғам мен табиғат арасындағы қатынастар шиеленісе түсті. Экология - тірі организмдер мен олардың өмір сүру негізі қоршаған табиғи орта арасындағы қарым-қатнасты анықтайтын білім ретінде қолданылады.

Табиғат - санада және санадан тыс жүретін обьективті анықтылық және адам жаратылысының өмір сүру ортасы. Ол адамға байланысты үш түрлі қызметтерді атқарады:

1. Жердегі өмірге қажетті биологиялық жағдайды қамтамасыз ететін экологиялық қызмет.

2. Адамдардың материялдық қажеттіліктерін қанағаттандырудың қайнар көзі болып табылатын экологиялық қызмет.

3. Адамның жан дүнесінің қалыптасуына әсер ететін негіз- құлықтылық қызмет.

Адам - табиғаттың эвалюциялық дамуының нәтижесі. Табиғат қатынасына байланысты ол, оның әсерін байқайтын, өмірдің жаратылысынан тәуелді болатын, оны қоршаған ортаның обьектісі ретінде танылатын, табиғи ресурстарды пайдаланатын, өзінің шаруашылық қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін табиғатты бейімдеуші субьектісі реттінде танылады.

Қоғам мен табиғаттың өзара байланысты негізі екі нысандағы қоғамдық қатнастар негізінде табиғат ресурстарын пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауда көрініс табады. Табиғат экологиялық даму мүддесі болып табылады. Бірақ тірі организмдердің (соның ішінде адамның да, қоғамның да) жалпы қоршаған ортамен емес, табиғи ортамен байланысты екендігінде көрсету керек. Экологияны сөзбе-сөз түсіну үшін, тек табиғи ортамен ғана өзара қарым-қатынас болған жағдайды айту керек. Міне тек осы жерде ғана табиғатты дамыту жақсарту туралы, экологиялық заңдарды сақтауға аса назар аудару керек.

Қоршаған ортада - бұл әлеументтік экологиялық заты емес, әлеуметтік экологияға оның құрамдас бөлігі ретінде құқықтық экология кіреді. Құқықтық экология деп - қоғам мен табиғаттың өзара байланысынан туындайтын қоғамдық (экологиялық) қатнастарды реттейтін нормалардың жиынтығын айтамыз. Құқықтық экологияның анықталуының бірі болып, экологиялық құқығы болып танылады. Экология құқығы деген ұғымды үш тұрғыдан қарастыру керек: құқық саласы ретінде, оқу пәні ретінде, ғылым саласы ретінде.

2. Экология құқығы- құқықтың саласы ретінде қазіргі және болашақ үшін қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану мен байланысты қоғам мен табиғаттың (экологиялық) қатынастарды реттеуге бағытталған нормалардың жиынтығы.

Мемлекеттің экологиялық құқығы деген атқа ие болған жаңа құқықтық бірліктің құрылуына алып келеді. Құқық саласының құрылу процесі обьективті түрде негізделінеді, яғни табиғаттың қорғау немесе қоршаған ортаны қорғау туралы басты реттеуші заңдардың болуы және болмауына байланысты емес. Ондай заңның пайда болуы берірген бірлестіктің ішкі даму процестерінің нәтижесі болып табылады, егер оның өмір сүруі халықтың түбегейлі қажеттіліктерінен туындайтын болса, кез келген жүйе - біріккен, жүйе құрайтын факторларды ретке келтіруші көптеген элементтерден тұрады. Экология құқығының өзіндік пәні ( реттейтін қоғамдық қатынастарды) әдістері, қағидалары мен жүйесі бар. Экология құқығының пәні ретінде құқықтың нормаларымен реттелетін қоғам мен табиғат арасындағы қарым - қатынастар, мысалы: қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды пайдалану.

Экология құқығының әдістері дегеніміз - экологиялық құқықтың қатнастарды реттеуде қолданылатын тәсілдер жиынтығы, олар қоғам мен табиғат арасындағы үйлесімді байланысқа жетуге бағытталған, экологиялық заңдылықтардың құқықтық реттелуінің сақталуына негізделген. Экология құқығында императивтік және дипозитивтік әдістер қолданады. Императивтік әдістер бір тараптың екінші тарапқа басымдылығын білдіреді. Мемлекет табиғат байлықтардың меншік иесі ретінде табиғат пайдаланушыларға өз билігін көрсете алады, мысалы: қоршаған ортаны ластанғаны үшін жауапкершілікке тарту, табиғи ресурстарды пайдалануға беру немесе оларды мемлекеттік мұқтаждары үшін қайтарып алу кезінде. Ал дизпозивтік әдістер тараптардың теңдігін білдіреді, бұл әдіс экология саласында шарттық қатнастарды жүзеге асыруға қолданылады. Экология құқығының ішкі табиғатын білдіретін өзіне тән қағидалары бар. Олар ҚР ”Қоршаған ортаны қорғау туралы” заңның үшінші бабында көрініс тапқан. Оларға мыналар жатады:

1) Адамның өмірі мен денсаулығын қорғаудың басымдылығы, халықтың өмірі еңбегі мен демалысы үшін қолайлы қоршаған ортаны сақтау және қалпына келтіру.

2) ҚР нарықтық қатнастар жағдайында тұрақты дамуға көшуі, адамдардың қәзіргі және болашақ ұрпақтарының салауатты және қолайлы қоршаған ортаға деген қажеттерін қанағаттандыру мақсатына қоршаған ортаның әлеуметтік - экономикалық міндеттерімен проблемаларын теңдестіре отырып шешу.

3) Экологиялық жағдайы қолайсыз аумақтарды экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және бұзылған табиғи экологиялық жүйелерді қалпына келтіру.

4) Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және молықтыру, табиғатты пайдаланғаны үшін кезең - кезеңмен ақы төлеуді енгізу және қоршаған ортаны қорғауға экономикалық жағынан ынталандыру енгізу.

5) Биологиялық алуан түрлілікті және экологиялық ғылыми және мәдени жағынан ерекше маңызы бар қоршаған обьектілерін сақтауды қамтамасыз ету.

6) Қоршаған ортаны қорғау туралы мемлекеттік реттеумен мемлекеттік бақлау, оларды бұзғаны үшін жауапкершіліктің ымрасыздығы.

7) Қоршаған ортаға нұқсан келтіруге жол бермеу, қоршаған ортаға ықпал ету мүмкіндігін бағалау.

8) Халықтың қоғамдық бірлестіктері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қоршаған ортаны қорғау саласына белсенді түрде және демократиялық жолмен қатысу.

9) Халықаралық құқық негізінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастық. Экологиялық құқықты оқу пәні ретінде біз, теориялық және тәжрибелік сұрақтарын қамтитын оқыту әдістемесіне және де құқық нормалары мен олардың тәжрибе жүзінде асыруға қажеттілігін білуге мән береміз.

Құқықтық ғылым саласы ретінде экология құқығы көптеген ғылыми теориялардан, көзқарастардан, тұжырымдамалардан тұрады. Олардың незігі мақсаты ғылыми тұрғыдан, экология құқығын қалыптастырудың себептерін анықтау.

Күрделі теориялық мәселелерін шешу, қолданыстағы экологиялық заңдарын жетілдіру жолдарын корсету. Экология құқығы ғылыми саласында отандық мынадай атақты ғалымдарымыз бар, олар: Байсалов С. Б; Еренов Ә. Е; Стамқұлов Ә. С; Байдельдинов Д. Л; Мухитдинов Н. Б.

3. Табиғатта күн, оның сәулесі, ай оның жарығы, алып су қоймалары

(мұқит, Каспий сияқты теңіздер) олардың табан, минералды заттары, жануарлар мен өсімдіктер дүниесі, Арктика мен Антрактида, жел және басқа байлықтар бар. Егер мемлекет сондай су қоймаларының жағасында болса, жер қойнауын, жануарлар мен өсімдікткр дүниесін пайдалану құқығына ие бола алады.

Ал алып су қоймаларындағы Арктика мен Антрактида табиғат байлықтарын пайдалану тек халықаралық келісім бойынша жүргізіледі.

Мемлекет аумағындағы табиғат байлықтары дүниежүзі немесе жер шары байлықтарының иемденген бір бөлігі болғандықтан, оларды табиғи ресурстар дейміз. Экология құқығының объектілері болып - қоршаған табиғи ортаны құрайтын, адамның тіршілік қажеттілігіне жұмсалатын табиғи ресурстар жөніндегі қоғамдық қатынастар мен адамның өмірі мен денсаулығына байланысты Экологиялық жағдай жөніндегі қоғамдық қатынастар болып табылады.

ҚР табиғи ресурстарына мемлекет аумағындағы жер, жер қойнауы, су, орман, атмосфералық ауа, жануарлар мен өсімдіктер дүниесі, табиғаттың көрікті жерлері мен ескерткіштері және басқа осы сияқты байлықтар жатады.

«Қоршаған ортаны қорғау туралы» 1997ж. заңда құқықтық реттеуге жататын табиғи ресурстардың түрлері аталған. Солардың ішінде жер, жер қойнауы, су, орман, жануарлар мен өсімдіктер дүниесі, дағдылы және сирек кездесетін ландшафтар, табиғи қорықтар, ұлттық табиғи парктер, табиғат ескерткіштері, жердің климаты мен азонды қабаты, сондай-ақ атмосфералық ауа, табиғи Экологиялық жүйелер мен биосфераның құрамдас бөлігі ретінде өзге де табиғи объектілер бар.

Адамның денсаулығы мен өміріне қоршаған табиғи ортаның қолайлы болуы, шаруашылық және өзге де қызметтің зиянды ықпалына жол бермеу сияқты экологиялық қатынастар экология құқығының объектісі бола алады.

Табиғат қорларына заңдарда құқықтық мәні бар қосымша нышандар беріледі. Мысалы: жер қорғалатын табиғат объектісіне оның жоғарғы қабаты, құнарлы топырағы және теңіздердің, көлдердің, өзендердің табандары жатады.

Табиғи ресурстар - азық-түлік, дәрі-дәрмек, киім, құрылыс материалдары т. б пайдалы заттар алынытын байлық көздері.

Табиғи ресурстар қалпына келетін, қалпына келмейтін, жаңартылатын, жаңартылмайтын, сарқылатын, сарқылмайтын түрлерге бөлінеді. Мысалы: топырақтың құнарлылығы, орман қалпына келтірілетін, жаңартылатын, қалпына келмейтін және су сарқылатын байлықтарға жатады. Сондықтан, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану және оны қорғау экологиялық құқықтың негізі болып табылады. Экологиялық сараптама объектілеріне жататындар:

1. Табиғатты пайдалану мәселелеріне байланысты жоспарлау алдындағы және жобалау құжаттамасы, шарттар, келісім - шарттар мен халықаралық келісім - шарттар.

2. ҚР. қабылданбақ болып белгіленіп отырған, қоршаған ортамен денсаулығына ықпал жасайтын заң актілері мен нормативтік құқықтық актілерінің жобалары.

3. Шаруашылық қызметті жүзеге асыру кезінде табиғиат пайдаланушылардың қоршаған ортаны және халық денсаулығын қорғау жөніндегі талаптарды сақтауын бағалау материалдары.

4. Табиғи ресурстарды пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласында лицензиялармен сертификаттарды алу кезінде экологиялық мінездеме үшін табыс етілетін құжаттама.

Субъектілері:

ҚР қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқару органдарымен оның жергілікті жерлесі бөлімшелері мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізуге тартатын министрліктер. Мемлекеттік комитеттермен орталық және жергілікті атқарушы органдар. Қоғамдық экологиялық бірлестіктер, ғылыми мекемелер және олар тұратын экологиялық сараптама органдары. Экологиялық сараптама жүргізуге тартылған жеке тұлғалар және азаматтар.

Лекция № 2

Тақырыбы: ҚР Экология құқығының түсінігі мен пәні.

Жоспар:

1. Экологиялық құқықтың жалпы және арнайы қағидалары.

2. Экологиялық құқықтың жүйесі: жалпы және арнайы бөлімдері.

Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі.

1. Стамқұлұлы. Ә “ҚР Экология құқығы” Алматы Жеті жарғы 1995ж.

2. ҚР Конституциясы. 1995ж. 30 тамыз.

3. Чусев “Р. К-Экологические право” Москва 2000ж.

4. ҚР Мемлекетімен құқығының негіздері. Баянов. Е Алматы 2003ж.

5. «Международные эколого-правовое сотрудничество» Алматы. Дәнекер 2001ж.

6. Сапарғалиев. Ғ. “Мемлекет және құқық негіздері” Алматы 2000ж.

Лекцияның мәтіні:

1. Экология құқығының принциптері - мемлекет, қоғам, кәсіпорындардың, өкімет орындарының, ұйымдардың және т. б құрылымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың экологиялық құқықтық қатынастардағы түпкі бастамасы.

«ҚР айналасындағы табиғи ортаны қорғау туралы» заңында айналадаға табиғи ортаның жай - күйіне ықпал ететін шаруашылық, басқару және өзге де қызметті өкімет органдарының, министрліктермен ведомстволардың, кәсіпорындар, мекемелермен ұйымдардың, сондай-ақ азаматтардың мынадай принципте жүзеге асыруын қарастырған:

- адамның өмірімен денсаулығын қорғаудың басқа да қызмет түрінен басымдылығы, айналадағы табиғи ортаның тұрмыс, еңбек және демалыс үшін қолайлы болуына азматтар құқығының нақты кепілдіктерін қамтамасыз ету

- қоғамның экологиялық және экономикалық мүдделерін, соңғысына басымдық бере отырып, ғылыми тұрғыдан негіздеп ұштастыру.

- айналадағы табиғи ортаға ұқыпты қарау және зиянды зардаптар жасалуын шектеу.

- табиғатты жалпы тегін пайдалану.

- табиғатты ақы төлеп арнайы пайдалану.

- табиғатты қорғау және табиғатты қалпына келтіру тиімділігін арттыруға бағытталған шараларды көтермелеу.

- шаруашылық және өзге де қызмет міндеттерін шешудегі жариялылық.

- қоғамдық ұйымдармен және халықпен тығыз байланыстыру.

- айналадағы табиғи ортаны қорғау саласында ұлттық және халықаралық мүдделерді ұштастыру.

- табиғатты қорғау заңдарын бұзу арқылы айналадағы табиғи ортаға, кәсіпорындарға, мекемелермен ұйымдарға, сондай-ақ азаматтарға келтірілген зиянды толық өтеу.

- шаруашылық және өзге де қызметтің айналадағы табиғи ортаға жасайтын ықпалын нормалап отыру.

- табиғи ресурстарды үнемдеу және айналадағы табиғи ортаны қорғау мәселелерін кешенді түрде шешу.

- айналадағы табиғи ортаны қорғау туралы заң талаптарын қатаң сақтау, оны бұзғаны үшін жауапқа тартуды қадағалау.

- айналадағы табиғи ортаға ықпал ететін шаруашылық және өзге де қызметтің кез келген түрлеріне міндетті түрде экологиялық сараптама жасау және оны ғылыми негізде жүзеге асыру.

Аталған принциптер “Айналадағы табиғи ортаны қорғау туралы”, табиғи ресурстар туралы және басқа да табиғат туралы заңдарда көрініс тапқан. Олар заңның принциптік ережелері.

Айналадағы табиғи ортаны қорғау туралы заңнан басқа жер, жер қойнауы, су, орман, жануарлармен өсімдіктер дүниесін қорғау туралы заңдарда да салалық принцип ережелері бар. М:Жер кодексіндегі ереже бойынша ауыл шаруашылығына жарамды жер, ең алдымен ауыл шаруашылығы мақсаты үшін берілуге тиіс. (18 бап) . Су кодексінде су ең алдымен халықтың ауызсу немесе тұрмыстық мұқтаждарын қанағаттандыру үшін берілетіні көрсетілген. (5 бап) .

Орман кодексі мұндай принцип ержелерін көрсетпегенімен, оның ережелерінде жоғарыда айтылған принциптер бар.

Принцип ережелерін табиғи ресурстардың мазмұнымен қорғалуына қарай табиғи ресурстарды пайдалану принциптері, табиғат ресурстарын иемдену, билеу немесе басқару принциптеріне бөлуге болады. Принцип ережелерінің мұндай түрлері табиғи ресурстар туралы заңдарда жеке топталып көрсетіле бермейді.

ҚР суды басқару, су ресурстарын қорғау мен толықтыруды, айналадағы ортаның экологиялық тұрақтылығын сақтауды қамтамасыз ететін су шаруашылығы - бассейндік және әкімшілік - аумақтық принциптерді үйлестіру негізінде ж. а.

Су шаруашылығы бассейндік принцип өзен, көл бассейндері және басқа су тоғандары ішінде әкімшілік - аумақтық бірліктер арасында су ресурстарын бөлу арқылы іске асырылады.

Жер қойнауы және Минералдық шикізатты ұқсату туралы кодексте (6 бап) заңның принцип ережелерінің жинақталған 12 түрі бар. Олардың жоғарыда көрсетілген жалпы түрлерінен басқа жер қойнауын пайдалануға және қорғауға тікелей қатысы бар өзіндік принцип ережелері бар. М: жер қойнауын тиімді және кешенді пайдалану, жер қойнауын пайдалануда оған қатысты жұмыстардың қауіпсіздігін сақтау сияқты принциптер олардың өздеріне тән ерешеліктерінен туындайды. Экологиялық сараптамалардың принциптері:

1. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізудің міндеттілігі.

2. Министрліктердің мемлекеттік комитеттермен ведомстволардың өзге де орталық және жергілікті атқарушы органдардың бақылаушы және қадағалаушы органдармен өзара іс - қимылы.

3. Экологиялық сараптама тұжырымдарының объективтіліктері мен ғылыми негізділігі.

4. Сараптама органдарымен сараптаушылардың өз өкілеттілігін жүзеге асырушылардың өз өкілеттігін жүзеге асырған кезде тәуелсіз болуы.

5. Жариялылық болуы.

6. Экологиялық сараптамамен оның алуан түрлі болуы.

7. Экологиялық және медициналық биологиялық мүдделерінің басымдылы принциптеріне негізделеді.

2. Экология саласындағы мамандар ”экологиялық жүйенің - жалпы аумақта тұратын жәнеде жабық заттар айналдымында ұзақ өмір сүретін жабық функционалды, біртұтас организмдер жиынтығы ретінде анықтады. Экологиялық сөздікте мынадай анықтама берілген: ”Біртұтас функционалды бірліктерімен кез келген тірі жандардың бірлестігі және тұратын ортасы”. Экологиялық жүйе - бұл көп мағыналы түсінік. Ол табиғи экожүйелерде де (су, орман) және жасанды экожүйеде (жабық бассейн) де қолданылады.

Экожүйенің маңызды қасиеттері:

1) Тұйықтығы, экологиялық жүйенің өз алдына қызмет етуі экологиялық жүйенің тұйықтылығы барлық азаматтар мен ұйымдардың әрекеттерін табиғатпен байланыссыз болса да, экологиялық нәтижелерін ескеруді міндеттейді.

2) Табиғи компоненттерді құруға әкелетін экологиялық жүйедегі өзара байланыс. Ол жер, су, орман және де табиғи обьектілерді атмосфералық ауамен байланыстырады. Ол табиғи обьектілер қызметін жүзеге асыруға көмектеседі және мұндай қызмет процесінде өзіде өзгереді.

3) Биоөнімділік экожүйенің өз өндірісінде жердің әртүрлі құқықтық статусын анықтайтын қызметтерді орындауға көмектеседі. Құнарлылығы жоғары жерлер біріншіден, ауыл - шаруашылық мұқтаждықтарына беріледі, лаз өнімді жерлер басқа мақсатқа беріледі.

Экожүйенің өзінің ұдайы өндірісі - ол өзінің реттеу қабілеттілігі. Берілген белгілер экожүйе түсінігін анықтауға мүмкіндік береді.

Экологиялық жүйе - құрамдас компоненттерінің өзара байланысының жабық жүйесі бар, оған тұрақтылық, белгілі биожүйелер мен өзара байланысқан қоршаған ортаның табиғи саласы. Қоршаған ортаны пайдалану және қорғау аясындағы заң шығарушылықтың негізгі міндеттерінің біріне адамның денсаулығын қорғау, оның өмір сүруін, жұмыс істеуін, толық демалуын қамтамасыз етуге бағытталған шараларды іске асыру. Осы мақсаттарда қаладағы және және басқа елді мекенде, демалыс орындарында, емдеу орындарында қоршаған ортаны қорғауды жүзеге асырады. Сондықтан да рекреациялық және емдеу сауықтыру аймақтарында қоршаған ортаны қорғаудың маңызы өте зор.

Рекрациялық аймақтарға халықтың жалпы немесе ұйымдастырылған демалуына арналған жер жане су кеңістігінің табиғи және мәдени учасклері жатады. Мұндай аймақтардың құрамына қала аумағы, орман парктері, ұлттық табиғи парктер, ботаникалық зоологиялық бақтар, дендрагологиялық парктер, серуен бағыттары, демалыс үйлерімен бауларының аумағы, заказниктер мен қорықтардың кейбір учасклерін халықтың аралауына болатын боліктері жатады.

Емдеу - сауықтыру аумақтарына адамдардың денсаулығын сауықтыру мен емдеуге арналған жер немесе су кеңістігінің аумағы жатады. Бұған курорттық және санитарлық курорттық аумақтар жатады. Экологиялық жүйені құқықтық қорғаудың негізінде қоршаған табиғи ортаны қорғаумен қамтамасыз етілетін азаматтардың денсаулығын қорғайтын конституциялық құқықтар жатады. Адамдардың денсаулығы жер және жер қойнауы, орман, су басқа да табиғат обьектілері сияқты бүкіл халықтық байлық болып табылады.

Ғасырлар бойы зат алмасудың дұрыс жабық технологияны иемденетін экологиялық жүйелер арасындағы қарама-қайшылық ақырғы шегіне жетті. Чернобьлде, Аралда, Балқашта және басқа аумақтарда экологиялық апаттар болды.

Лекция №3

Тақырып: Экологиялық құқықтың тарихы және қайнар көздері.

Жоспар:

Экологиялық құқықтың пайда болуы, өркенуі және болашағы.
Табиғат қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану туралы республикалық заңдылықтардың негізгі даму кезендері.

Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі.

1. Стамқұлұлы. Ә “ҚР Экология құқығы” Алматы Жеті жарғы 1995ж.

2. ҚР Конституциясы. 1995ж. 30 тамыз.

3. Чусев Р. К - “Экологические право” Москва. 2000ж.

4. ҚР мемлекетімен құқығының негіздері. Баянов. Е Алматы 2003ж.

5. «Международные эколого-правовое сотрудничество» Алматы. Дәнекер 2001ж.

6. Сапарғалиев. Ғ. “Мемлекет және құқық негіздері” Алматы 2000ж.

7. ҚР Заңы. “Қоршаған ортаны қорғау” Алматы. 1998ж.

Лекцияның мәтіні:

Қазақстан Республикасы аумағында табиғатты қорғау мәселелері көп заманнан бері жалғасып келе жатқан іс. Ғасырдан ғасырға мирас болған, қазақ халқы жайнап қоныс тепкен кең байтақ өлкенің табиғатын құқықтық қорғау туралы көне жазба деректер болмаса да, табиғат қорғаусыз қалған деуге болмайды.

Шынтуайтына келгенде, қазақ жерінде табиғатты құқықтық қорғау тарихы өзінің ғылыми зерттелуін қажет етеді.

Қазақ халқында табиғат қорғау мәселелері шаруашылыққа ыңғайластырылып жүргізілген. Мысалы: малды жазда жайлауға айдаса, қыста қыстауда ұстады. Ал осы екі аралықта басқа жерлерді қажет кезінде пайдаланды. Сөйтіп, жайылымдар мен қыстаулардың шөбін қалпында сақтап, аң мен құстың өсіп-өнуіне қолайлы жағдай жасап келген. Аң мен құсты, орманды қырып жоюға, су қорларын ластауға жол бермеген. Бұлақтардың көзін ашып, оны табиғи күйінде пайдаланып отырған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.