Қаржылық есеп берудiң экономикалық мазмұны
Кiрiспе ... ... ... ... ... 4
I. Қаржылық есеп берудiң экономикалық мазмҰны
1.1 Қаржылық есеп берудiң маңызы мен негiзгi қағидалары ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Қаржылық есеп берудi жасау бойынша тұгендеу және басқа да дайындық жҰмыстары ... ...8
1.3 Қаржылық есеп берудi жасау әдiстерi ... ... .11
II. Кәсiпорынның қаржылық есеп берудiң элементтерi мен қаржылық
есеп берудiң қызметiн талдау
2.1 Кәсiпорындағы қаржылық есеп берудiң элементтерi ... ... ... ... ... ... ..15
2.2 Қаржылық шаруашылық қызметiнiң нәтижелерi туралы есеп беру тәртiбiн талдау ... ... ... ... 17
III. Халықаралық стандартқа сәйкес кәсiпорындағы қаржылық есеп беруге жасалған тұсiнiктеме жазба ережелерi ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... 26
Әдебиеттер тiзiмi ... ... ... ... ... .28
I. Қаржылық есеп берудiң экономикалық мазмҰны
1.1 Қаржылық есеп берудiң маңызы мен негiзгi қағидалары ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Қаржылық есеп берудi жасау бойынша тұгендеу және басқа да дайындық жҰмыстары ... ...8
1.3 Қаржылық есеп берудi жасау әдiстерi ... ... .11
II. Кәсiпорынның қаржылық есеп берудiң элементтерi мен қаржылық
есеп берудiң қызметiн талдау
2.1 Кәсiпорындағы қаржылық есеп берудiң элементтерi ... ... ... ... ... ... ..15
2.2 Қаржылық шаруашылық қызметiнiң нәтижелерi туралы есеп беру тәртiбiн талдау ... ... ... ... 17
III. Халықаралық стандартқа сәйкес кәсiпорындағы қаржылық есеп беруге жасалған тұсiнiктеме жазба ережелерi ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... 26
Әдебиеттер тiзiмi ... ... ... ... ... .28
Есеп беру деп кәсiпорынның өткен кезеңдегi қаржылық шаруашылық қызметiн кешендi тұрде сипаттайтын барлық көрсеткiштер жұйесiн айтамыз. Қаржылық есеп берудiң қҰрамына бухгалтерлiк баланс, шаруашылық-қаржылық қызметiнiң нәтижесi туралы есеп беру, ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру және тұсiндiрме (жазбаша) хаттамасы кiредi. Қаржылық есеп берудiң мақсаты пайдаланушыларды есептiк кезеңдегi қызметiнiң нәтижесi мен қаржылық жағдайы туралы пайдалы, әрi мәндi және сенiмдi ақпараттармен қамтамасыз ету болып табылады.Бiрақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсiпорынның қызметi туралы әрқилы мәлiметтердi қажет етедi, мысалыға: инвесторлар–жасаған инвестициясының тәуекелдiлiк дәрежесi олардың алатын табысына қаншалықты пара-пар келетiндiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынға салған инвестициясын стаудың немесе соған сәйкес активтерiн сатып алудың немесе өз ұлесiн сақтаудың қажеттiлiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынның келешектегi кұтiлетiн дивидендтердi төлеу қабiлеттiлiгiн анықтау ұшiн қажет ақпараттарды талап етедi
1. Кәсiпорындағы бухгалтерлiк есеп, Алматы 2003ж ., В.К. Радостовец,
Т.Ғ Ғабдуллин, В.В. Радостовец, О.И. Шмидт .
2. Дюсембаев К.Ш.Кәсiпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы.,
2002- 602-68-6
3. Радостовец В.К. Финансовой и управленческий учет на
предприятии. Алматы. Центраудит,1997.
4. Радостовец В.К. Гамарник Т.Н. Бухгалтерский учет на
предприятии. Алматы: экономика,1997.
5. Родостовец В.К. Организация бухгалтерского учета. Алматы:
Экономика,1997.
6. Маршалл А. Принципы политической экономии. - М., 1984, т. III, гл.
Ш, с. 53-73.
7. Ақша, несие, банктер. Валюта қатынастары. Б.А. Көшенова, Оқу қҰралы,
Алматы, ңЭкономикаң-2000 жыл
8. Абрамов С.И. Инвестирование. М.: ЦЭМ, 2000. - с. 440.
9. Абрютина М.С., Грачев А.В. Анализ финансово-
экономической деятельности предприятия. — М.: Дело и
сервис, 2000. — 256 с.
10. Бирман Г., Шмидт С. Экономический анализ инвестиционных проектов:
пер. с англ. / Под ред. Л. П. Белых. М.: Банки и биржи, ЮНИТИ, 1997.
Т.Ғ Ғабдуллин, В.В. Радостовец, О.И. Шмидт .
2. Дюсембаев К.Ш.Кәсiпорынның қаржылық жағдайын талдау. Алматы.,
2002- 602-68-6
3. Радостовец В.К. Финансовой и управленческий учет на
предприятии. Алматы. Центраудит,1997.
4. Радостовец В.К. Гамарник Т.Н. Бухгалтерский учет на
предприятии. Алматы: экономика,1997.
5. Родостовец В.К. Организация бухгалтерского учета. Алматы:
Экономика,1997.
6. Маршалл А. Принципы политической экономии. - М., 1984, т. III, гл.
Ш, с. 53-73.
7. Ақша, несие, банктер. Валюта қатынастары. Б.А. Көшенова, Оқу қҰралы,
Алматы, ңЭкономикаң-2000 жыл
8. Абрамов С.И. Инвестирование. М.: ЦЭМ, 2000. - с. 440.
9. Абрютина М.С., Грачев А.В. Анализ финансово-
экономической деятельности предприятия. — М.: Дело и
сервис, 2000. — 256 с.
10. Бирман Г., Шмидт С. Экономический анализ инвестиционных проектов:
пер. с англ. / Под ред. Л. П. Белых. М.: Банки и биржи, ЮНИТИ, 1997.
МАЗМµНЫ
Кiрiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
I. Қаржылық есеп берудiң экономикалық мазмҰны
1.1 Қаржылық есеп берудiң маңызы мен негiзгi
қағидалары ... ... ... ... ... ... . 6
1.2 Қаржылық есеп берудi жасау бойынша тұгендеу және басқа да
дайындық
жҰмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .8
1.3 Қаржылық есеп берудi жасау
әдiстерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
II. Кәсiпорынның қаржылық есеп берудiң элементтерi мен қаржылық
есеп берудiң қызметiн талдау
2.1 Кәсiпорындағы қаржылық есеп берудiң
элементтерi ... ... ... ... ... ... ..15
2.2 Қаржылық шаруашылық қызметiнiң нәтижелерi туралы есеп беру
тәртiбiн
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 17
III. Халықаралық стандартқа сәйкес кәсiпорындағы қаржылық есеп
беруге жасалған тұсiнiктеме жазба
ережелерi ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
Әдебиеттер
тiзiмi ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..28
Кiрiспе
Есеп беру деп кәсiпорынның өткен кезеңдегi қаржылық шаруашылық
қызметiн кешендi тұрде сипаттайтын барлық көрсеткiштер жұйесiн айтамыз.
Қаржылық есеп берудiң қҰрамына бухгалтерлiк баланс, шаруашылық-қаржылық
қызметiнiң нәтижесi туралы есеп беру, ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
есеп беру және тұсiндiрме (жазбаша) хаттамасы кiредi. Қаржылық есеп берудiң
мақсаты пайдаланушыларды есептiк кезеңдегi қызметiнiң нәтижесi мен қаржылық
жағдайы туралы пайдалы, әрi мәндi және сенiмдi ақпараттармен қамтамасыз ету
болып табылады.Бiрақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсiпорынның
қызметi туралы әрқилы мәлiметтердi қажет етедi, мысалыға:
инвесторлар–жасаған инвестициясының тәуекелдiлiк дәрежесi олардың алатын
табысына қаншалықты пара-пар келетiндiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынға салған
инвестициясын стаудың немесе соған сәйкес активтерiн сатып алудың немесе өз
ұлесiн сақтаудың қажеттiлiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынның келешектегi
кұтiлетiн дивидендтердi төлеу қабiлеттiлiгiн анықтау ұшiн қажет
ақпараттарды талап етедi;
кередитор–алған қарызын және төленетiн пайызын өтеу қабiлеттiлiгiн
анықтау ұшiн қажет ақпараттарды талап етедi;
қызметкерлер-кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi болғанына мұдделi,
өйткенi олар, өзiнiң еңбек ақысын және басқа жеңiлдiктерi мен төлемiн
алады., ал акционерлер – тҰрақты тұрде дивиденд алып тҰруын көздейдi;
Мемлекеттiк органдар–кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi жҰмыс
iстегенiне мұдделi, өйткенi олар солардың көмегiмен экономикалық саясатты
жұзеге асырады, сондай-ақ статистикалық мәлiметтердi жинайды; ЖҰртшылық -
жҰмыс орнын табу мақсатында қажеттi ақпараттарды елдi мекендi, аймақты
дамытуға керек ақпараттарды жинауға мұдделi болып келедi.
I. Қаржылық есеп берудiң экономикалық мазмҰны
1.1 Қаржылық есеп берудiң маңызы мен негiзгi қағидалары
Қаржылық есеп берудiң мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тҰлғаның
қаржылық жағдайы туралы сенiмдi, мәндi және пайдалы ақпараттарды беру болып
табылады.Қаржылық есеп берудiң пайдаланушыларының қатарына потенциалды
инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер.
Сондай-ақ мемлекеттiк органдар, т.б кiредi.
Қаржылық есеп берудiң негiзгi қағидалары болып мыналар
табылады:
Есептеу - Қаржылық есеп беру есептеу қағидасының негiзiнде жасалады,
соған сәйкес өнiм жөнелтiлген, жҰмыс атқарылған кезiне бастап, олардың
төлену нәтижесiне қарамастан табыс болып танылады, ал шығысы мен зияны орын
алынған кезден бастап танылады. Толассыздық - Субъект өз қызметiн жақын
арада тоқтатпауды топшылайды және ондай ниеттiң көз жетерлiк болашақта
пайда болуын да мақсат тҰтпайды. Тұсiнiктiлiк - Қаржылық есеп беруде
берiлген ақпарат пайдаланушыларға тұсiнiктi болуы тиiс.Маңыздылық-Қаржылық
есеп беруде пайдаланушылар ондағы мәлiметтерге қанағаттануы тиiс; қаржылық,
шаруашылық, жедел жағдайларын бағалаған кезде олардың қабылданған шешiмiне
алынған мәлiметтер өз септiгiн тигiзуi керек. Мәндiлiк - Қаржылық есеп беру
негiзiнде қабылданаған экономикалық шешiмдер олардың Ұғымдарының
дҰрыстығына немесе дҰрыс еместiгiне әсер етуi мұмкiн.
ДҰрыстық - Есеп беру негiзiнен анық мәлiметтердiң көрсеткiштерiнен
қҰрылады, егер де онда мәндi қателер немесе кұнi бҰрын пiшiлген ойлар
болмаса. Шындық және алалықсыз Ұсыну - Қаржылық есеп беру субьектiнiң ақша
қаражатының қозғалысы, операцияның нәтижесi, қаржылық жағдайы туралы
пайдаланушыға шындық және алалықсыз мәлiметтердiҰсынуы тиiс.Бейтараптылық -
Қаржылық есеп беруде берiлген ақпараттар кұнi бҰрын ойластырылған
мәлiметтен алшақ болуы керек, яғни сенiмдi болжамы болғаны дҰрыс. Сақтық -
Кез келген шешiмдi қабылдаған кезде сақтық деңгейiн сақтаған жөн, белгiсiз
жағдайда активтермен табыстың, сондайақ мiндеттемелер мен шығыстың қайта
бағалануына барынша жол бермеу керек. Аяқтау және салыстыру - Қаржылық есеп
берудегi ақпараттардың анықтылығын қамтамасыз ету мақсатында ондағы
мәлiметтер толық болуы тиiс. Ақпараттың пайдалылығымен мазмҰндылығын
арттыру ұшiн бiр есептiк кезеңi екiншi бiр есептiк кезеңмен салыстырылуы
тиiс. Жұйелiлiк - Пайдаланушы субьектiнiң қаржылық есеп беруiн, оның
әртұрлi есептiк кезеңiмен салыстыру мұмкiндiгiн қалыптастыру керек, өйткенi
оның көмегiмен қаржылық жағдайдың тенденциялық өзгерiстерiн анықтай алады,
демек қабылданатын шешiмдердiң жұйелiлiгiн сақтау мұмкiндiгi артады.
1.2 Қаржылық есеп берудi жасау бойынша тұгендеу және басқа да дайындық
жҰмыстары
Есеп мәлiметi қолда бар нақты шаруашылық қаражаттарына және оларды
жабу көздерiне сәйкес келуi тиiс, бiрақ iс жұзiнде есеп мәлiметтерi шын
мәлiметтермен ұйлесе бермейдi,яғни олардың арасында алшақтық орын алуы
мұмкiн. Аталған алшақтық табиғи азаюдың, тасымалдаудың, қайта сортталудың
нәтижесiнде өлшегiш қҰрал жабдықтарының дҰрыс көрсетпеуiнен операцияларды
рәсiмдеу кезiнде жiберiлген қателiктерден, т.б. салдарынан болуы мұмкiн.
Меншiк тұрiне, қызмет тұрiне және жҰмыс iстеу тәртiбiне қарамастан, оны
барлық кәсiпорын жұргiзедi. Ол қҰжаттаудың мiндеттi қосымшасы болып
табылады. Тек соның көмегiмен шаруашылықта болатын әрi жасалатын барлық
шаруашылық қҰбылыстар бухгалтерлiк есепте көрiнiс табады. Ол өзiнiң қамту
жағдайына қарап екiге бөлiнедi: толық және iшiнара болып. Толық тұгендеу
әдетте, жылына бiр жылдық есеп алдында жасалады, оның мақсаты кәсiпорынның
барлық активтерi мен пассивтерiн баланста дҰрыс көрсету болып табылады.
МҰндай толық тұгелдеу бақылаушы органдардың талабы бойынша да жасалуы
мұмкiн. Iшiнара тұгендеу, тек қана тұгелделетiн обьектiлердiң кейбiр
бөлiгiн ғана қамтуы мұмкiн, мысалығы, кәсiпорынның кассасындағы нақты ақша
қаражаты, кәсiпорындағы негiзгi қҰралдардың саны т.б.
Тұгендеу өз сипатына қарап жоспарлы жәнне кезектен тыс болып
жұргiзiлуi мұмкiн:
- жоспарлы алдын ала белгiленген мерзiмде, қойған мақсатына және
мұмкiндiгiне сай етiп жұргiзiледi; кезектен тыс бҰл кәсiпорын басшысының
тапсырмасы бойынша бақылаушы органдардың талабы бойынша материалды жауапты
тҰлғаның ауысқан кезiнде, табиғи пааттардан кейiн жұргiзiледi.
Тұгендеу комиссияларының мұшелерi кем шыққандарды және талан - таражға
тұскендердi, бұркемелеу мақсатымен мұлiктiң нақты қалдығы туралы немесе
артық шыққан тауарлар, материалдар және басқада қҰндылықтар туралы жазбаға
бiле тҰра дҰрыс деректердi енгiзбегенi ұшiн ҚР Заңдарында белгiленген
тәртiп бойынша жауапкершiлiккке тартылады. Тұгендеу нәтижесi бойынша
салыстыру тiзiмдемесi жасалынады, сосын оның деректерi бухгалтерлiк
есептегi деректерiмен салыстырып, олардың арасындағы айырмашылықтары
(ауытқулары) көрсетiледi. Тұгендеу нәтижелерiн көрсету ұшiн Қазақстан
Республикасының Мемлекеттiк статистика комитетi бекiткен бiрiншi реттегi
толтыратын есеп қҰжаттарының мынадай ұлгiлерi қолданылады.
Есеп айырысудың барлық тұрлерiнiң тұгенделуiнде өзiндiк ерекшелiктер
болуы мұскiн. Бюджетпен, сатып алушымен, жабдықтаушымен, есеп беретiн
тҰлғалармен, қызметкерлермен, депоненттермен, және басқада дебиторлармен,
кредиторлармен есеп айырысуды тұгендеу есеп айырысу шоттарында есептелген
сомалардың мҰқиат негiзделгендiгiне саяды. Есеп айырысу инкассо тәртiбiмен
жұгiзiлмейтiн барлық сатып алушылардың және басқа дебиторлардың
мәлiметтерiнiң дҰрыстығын тексеру ұшiн кредиторлардың берешегi туралы
дербес шоттардың көшiрмелерi жазылады. Дебитор кәсiпорындар көшiрмелердi
алған соң, берешек қалдықтарын растауға немесе өздерiнiң толық
келiспейтiндiгi туралы хабарлама жасайды.
Есеп берер алдында ұлкен дайындық жҰмыстары жұргiзiледi. Бухгалтерия
цехтардан, қоймалардан, есепберетiн адамдардан т.б қҰжаттардың толық
тұскенiн (немесе тұспегенiн) тексерудi; ай iшiндегi немесе жыл iшiндегi
барлық шығындарды өндiрiс шығындарын қосуды; негiзгi қҰралдардың
амортизациясын, демалысқа төленетiн резервiн және басқа мақсаттарға
анықталған резервтi, материалдық емес активтердiң тозуын толық есептеудi;
алдағы кезеңдердегi шығындарды есептен шығаруды; қҰндылықтардың барлық
шоттары мен топтарында есептiк баға бойынша нақты өзiндiк қҰнын, орташа КДШ
процентiн не ауытқушылықтарын(+-) есептеп шығаруды, жҰмсалған
материалдардың нақты өзiндiк қҰнын анықтап, оны өндiрiстiк және басқа
шоттарға көшiрiп жазуды тексеруi қажет.
1.3 Қаржылық есеп берудi жасау әдiстерi
Қаржылық есеп берудiң қҰрамына бухгалтерлiк баланс, шаруашылық-
қаржылық қызметiнiң нәтижесi туралы есеп беру, ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы есеп беру және тұсiндiрме (жазбаша) хаттамасы кiредi.
Қаржылық есеп берудiң мақсаты пайдаланушыларды есептiк кезеңдегi
қызметiнiң нәтижесi мен қаржылық жағдайы туралы пайдалы, әрi мәндi және
сенiмдi ақпараттармен қамтамасыз ету болып табылады.
Бiрақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсiпорынның қызметi туралы
әрқилы мәлiметтердi қажет етедi, мысалыға:
инвесторлар–жасаған инвестициясының тәуекелдiлiк дәрежесi олардың
алатын табысына қаншалықты пара-пар келетiндiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынға
салған инвестициясын стаудың немесе соған сәйкес активтерiн сатып алудың
немесеөз ұлесiн сақтаудың қажеттiлiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынның
келешектегi кұтiлетiн дивидендтердi төлеу қабiлеттiлiгiн анықтау ұшiн қажет
ақпараттарды талап етедi;
кередитор–алған қарызын және төленетiн пайызын өтеу қабiлеттiлiгiн
анықтау ұшiн қажет ақпараттарды талап етедi;
жабдықтаушылар – кредиторлық қарызды дер кезiнде өтей алатын
қабiлеттiлiгiн тексеру ұшiн қажет ақпараттарды талап етедi;
сатып алушы – кәсiпорын қандай кезеңде өз қызметiн жалғастыра
алатындығы жөнiндегi ақпараттарға мұдделi болып келедi;
қызметкерлер-кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi болғанына мұдделi,
өйткенi олар, өзiнiң еңбек ақысын және басқа жеңiлдiктерi мен төлемiн
алады, ал акционерлер – тҰрақты тұрде дивиденд алып тҰруын көздейдi;
Мемлекеттiк органдар - кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi жҰмыс
iстегенiне мұдделi, өйткенi олар солардың көмегiмен экономикалық саясатты
жұзеге асырады, сондай-ақ статистикалық мәлiметтердi жинайды;
Жұртшылық - жҰмыс орнын табу мақсатында қажеттi ақпараттарды елдi
мекендi, аймақты дамытуға керек ақпараттарды жинауға мұдделi болып келедi.
Қаржылық есеп беру кәсiпорынның инвестициялық саясатын жасауға,
несиелеу аясын дҰрыс қалыптастыруға, болашақ ақша қаражатының ағынын
бағалауға, кәсiпорынның мiндеттемесi мен ресурстарын бағалауға және олардың
басқарушы органдарының қызметiне қажет ақпараттармен қамтамасыз етуге өз
септiгiн тигiзедi.
Кәсiпорынның қаржылық есеп беруiн әрқилы пайдаланушылардың әртұрлi
мұдде бойынша пайдалануы кәсiпорынның сол жалпы талапқа сай келуi ұшiн оның
қызметiне капиталдың жеткiлiктi болғаны абзал. Сондықтан олардың негiзгi
талабы: кәсiпорыннан алған меншiк капиталы мен басқа инвестициясы туралы
ақпараттар оларды қанағаттандыруы тиiс.
БҰл ереже барлық пайдаланушылардың мұддесiне ортақ әрi сай келетiн
ақпарат болып саналады. Жалпы алғанда, пайдаланушылар келесi ақпараттарға
мұдделi болып келедi.
Кесте 1 Есеп беру ақпараттары.
Есеп берудiң мәлiметтерi Пайдалылығы
Экономикалық ресурстарды Кәсiпорынның табыс алу қабiлетiн бағалау және
(активтер қҰрылымы) болашақта болатын ақша қаражаты
Қаржылық қҰрылымы Қарыз қаражатының келешекке қажеттiлiгiн
(кәсiпорынның қарызы мен бағалау және болашақта алынатын пайда мен ақша
меншiк капиталының ара қаражатын мұдделi тараптардың арасына тарату
қатынасы) кәсiпорынның сырттан инвестицияны тартудың
потенциалдық икемдiлiгiн бағалау.
ґтемдiлiк пен төлем Ґз мiндеттемесiне жауап беретiн кәсiпорынның
қабiлеттiлiгiнiң Ұзақ және қысқа мерзiмдегi қарыздарын төлеу
коэффициентi қабiлеттiлiгiн бағалау.
Рентабельдiлiк пен iскерлiк Кәсiпорынның ресурстарды пайдалану тиiмдiлiгiн
белсендiлiгiнiң коэффициентiбағалау
Қаржылық жағдайының өзгеруi Қаржылық инвеситициялық оперативтiк қызметiнiң
нәтижесiнде кәсiпорынның алған ақша ағынын
бағалау, кәсiпорынның келешектегi ақша
қаражатына қажеттiлiгiн болжау.
Қаржылық есеп беру өзара байланысты, өйткенi ондағы шаруашылықтың бiр
ғана операциясы әртұрлi фактiмен көрiнiс табады. °рбiр есеп беру әртұрлi
ақпаратты бередi. Ал оны сол немесе басқаша кұйiнде шаруашылық жұргiзушi
субъектi пайдаланылады.
Қаржылық есеп пайдаланушылар ұшiн айқын тұсiнiктi болуы және барлық
мәндi ақпараттарды ашуы тиiс. Қажет болған кезде тұсiнiктеме хаттамасында
баптардың жiктемесi мен ақша қаражаттары туралы қосымша мәлiметтер арқылы
олардың мазмҰнын тұсiндiру керек. Қаржылық есеп беруде заңды тҰлғалардың
атауы, туған жерi, есеп беру кезеңi мен кұнi көрсетiлуi тиiс. Сондай-ақ
Ұйымның қызмет тұрi, заңды нысаны, өлшем бiрлiгi келтiрiлуi тиiс.
II. Кәсiпорынның қаржылық есеп берудiң элементтерi мен қаржылық есеп
берудiң қызметiн талдау
2.1 Кәсiпорындағы қаржылық есеп берудiң элементтерi
Қаржылық есеп берудiң элементтерi. Қаржылық есеп беру мәмiленiң және
басқа да оқиғаның нәтижесiн класқа топтастырып, экономикалық мазмҰнына
сәйкес көрсетiледi. Экономикалық мазмҰн қаржылық есеп берудiң элементтерi
болып табылады.
Актив - бҰл қҰндық бағасы бар субъектiнiң қҰқығы мен жеке мұлiктiң және
мұлiктiк емес иелiгi.
Мiндеттемелер - бҰл өткен мәмiленiң нәтитжесi, ол жұзеге асқандықтан
қарызданушының мiндеттемеснiң пайда болғанын, белгiлi бiр әрекеттiң
кредитор пайдасына жасалатындығын көрсетедi: қарызды төлеу немесе одан бас
тарту, ал кредитор қарызданушыдан өз мiндеттемесiнiң орындалуын талап етуге
қҰқығы бар.
Меншiк капиталы-бҰл субъекттiң мiндеттемесi шегерiлген активi.
Бухгалтерлiк есепте ол бiрнеше классқа бөлiнедi: жарлық капиталы., қосымша
төленген капиталы, резервтiк капитал, таратылмаған табыс. Қаржылық есеп
берудi пайдаланушылар ұшiн бҰндай бөлiну, шаруашылық қызметiн талдаған
кезде қажет. Егер де баланс пассивiнiң қҰрылымында меншiк капиталының ұлес
салмағы көп болса, онда ол субъектiнiң қаржылық жағдайының тҰрақтылығын
көрсетедi.
Қаржылық нәтижесi-бҰл есептi жылдағы кәсiпорынның қаржылық-шаруашылық
қызметiнiң нәтижесi. Қаржылық нәтижесiн өлшеу элементi: табыс пен шығыс
болып табылады.
Табыс-бҰл есептi кезеңдегi активтердiң өсуi, не мiндеттемелердiң азаюы;
шығыс-бҰл есептiк кезеңде активтердiң азаюы, не мiндеттемелердiң көбеюi.
БҰл жерде иеленушiлердiң жарлық капиталына салған салымы субъекттiң табысы
болып табылмайды, ал субъект иелерiне меншiк капиталын таратып беру-шығыс
болып танылады.
Шығыстар-өнiмдi өндiрумен, жҰмысты атқарумен, қызметтi көрсетумен
байланысты шығындар, негiзгi және негiзгi емес қызметтен шеккен зияндар
және төтенше жағдайдан туындаған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кiрiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
I. Қаржылық есеп берудiң экономикалық мазмҰны
1.1 Қаржылық есеп берудiң маңызы мен негiзгi
қағидалары ... ... ... ... ... ... . 6
1.2 Қаржылық есеп берудi жасау бойынша тұгендеу және басқа да
дайындық
жҰмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .8
1.3 Қаржылық есеп берудi жасау
әдiстерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
II. Кәсiпорынның қаржылық есеп берудiң элементтерi мен қаржылық
есеп берудiң қызметiн талдау
2.1 Кәсiпорындағы қаржылық есеп берудiң
элементтерi ... ... ... ... ... ... ..15
2.2 Қаржылық шаруашылық қызметiнiң нәтижелерi туралы есеп беру
тәртiбiн
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 17
III. Халықаралық стандартқа сәйкес кәсiпорындағы қаржылық есеп
беруге жасалған тұсiнiктеме жазба
ережелерi ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
Әдебиеттер
тiзiмi ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..28
Кiрiспе
Есеп беру деп кәсiпорынның өткен кезеңдегi қаржылық шаруашылық
қызметiн кешендi тұрде сипаттайтын барлық көрсеткiштер жұйесiн айтамыз.
Қаржылық есеп берудiң қҰрамына бухгалтерлiк баланс, шаруашылық-қаржылық
қызметiнiң нәтижесi туралы есеп беру, ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
есеп беру және тұсiндiрме (жазбаша) хаттамасы кiредi. Қаржылық есеп берудiң
мақсаты пайдаланушыларды есептiк кезеңдегi қызметiнiң нәтижесi мен қаржылық
жағдайы туралы пайдалы, әрi мәндi және сенiмдi ақпараттармен қамтамасыз ету
болып табылады.Бiрақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсiпорынның
қызметi туралы әрқилы мәлiметтердi қажет етедi, мысалыға:
инвесторлар–жасаған инвестициясының тәуекелдiлiк дәрежесi олардың алатын
табысына қаншалықты пара-пар келетiндiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынға салған
инвестициясын стаудың немесе соған сәйкес активтерiн сатып алудың немесе өз
ұлесiн сақтаудың қажеттiлiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынның келешектегi
кұтiлетiн дивидендтердi төлеу қабiлеттiлiгiн анықтау ұшiн қажет
ақпараттарды талап етедi;
кередитор–алған қарызын және төленетiн пайызын өтеу қабiлеттiлiгiн
анықтау ұшiн қажет ақпараттарды талап етедi;
қызметкерлер-кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi болғанына мұдделi,
өйткенi олар, өзiнiң еңбек ақысын және басқа жеңiлдiктерi мен төлемiн
алады., ал акционерлер – тҰрақты тұрде дивиденд алып тҰруын көздейдi;
Мемлекеттiк органдар–кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi жҰмыс
iстегенiне мұдделi, өйткенi олар солардың көмегiмен экономикалық саясатты
жұзеге асырады, сондай-ақ статистикалық мәлiметтердi жинайды; ЖҰртшылық -
жҰмыс орнын табу мақсатында қажеттi ақпараттарды елдi мекендi, аймақты
дамытуға керек ақпараттарды жинауға мұдделi болып келедi.
I. Қаржылық есеп берудiң экономикалық мазмҰны
1.1 Қаржылық есеп берудiң маңызы мен негiзгi қағидалары
Қаржылық есеп берудiң мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тҰлғаның
қаржылық жағдайы туралы сенiмдi, мәндi және пайдалы ақпараттарды беру болып
табылады.Қаржылық есеп берудiң пайдаланушыларының қатарына потенциалды
инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер.
Сондай-ақ мемлекеттiк органдар, т.б кiредi.
Қаржылық есеп берудiң негiзгi қағидалары болып мыналар
табылады:
Есептеу - Қаржылық есеп беру есептеу қағидасының негiзiнде жасалады,
соған сәйкес өнiм жөнелтiлген, жҰмыс атқарылған кезiне бастап, олардың
төлену нәтижесiне қарамастан табыс болып танылады, ал шығысы мен зияны орын
алынған кезден бастап танылады. Толассыздық - Субъект өз қызметiн жақын
арада тоқтатпауды топшылайды және ондай ниеттiң көз жетерлiк болашақта
пайда болуын да мақсат тҰтпайды. Тұсiнiктiлiк - Қаржылық есеп беруде
берiлген ақпарат пайдаланушыларға тұсiнiктi болуы тиiс.Маңыздылық-Қаржылық
есеп беруде пайдаланушылар ондағы мәлiметтерге қанағаттануы тиiс; қаржылық,
шаруашылық, жедел жағдайларын бағалаған кезде олардың қабылданған шешiмiне
алынған мәлiметтер өз септiгiн тигiзуi керек. Мәндiлiк - Қаржылық есеп беру
негiзiнде қабылданаған экономикалық шешiмдер олардың Ұғымдарының
дҰрыстығына немесе дҰрыс еместiгiне әсер етуi мұмкiн.
ДҰрыстық - Есеп беру негiзiнен анық мәлiметтердiң көрсеткiштерiнен
қҰрылады, егер де онда мәндi қателер немесе кұнi бҰрын пiшiлген ойлар
болмаса. Шындық және алалықсыз Ұсыну - Қаржылық есеп беру субьектiнiң ақша
қаражатының қозғалысы, операцияның нәтижесi, қаржылық жағдайы туралы
пайдаланушыға шындық және алалықсыз мәлiметтердiҰсынуы тиiс.Бейтараптылық -
Қаржылық есеп беруде берiлген ақпараттар кұнi бҰрын ойластырылған
мәлiметтен алшақ болуы керек, яғни сенiмдi болжамы болғаны дҰрыс. Сақтық -
Кез келген шешiмдi қабылдаған кезде сақтық деңгейiн сақтаған жөн, белгiсiз
жағдайда активтермен табыстың, сондайақ мiндеттемелер мен шығыстың қайта
бағалануына барынша жол бермеу керек. Аяқтау және салыстыру - Қаржылық есеп
берудегi ақпараттардың анықтылығын қамтамасыз ету мақсатында ондағы
мәлiметтер толық болуы тиiс. Ақпараттың пайдалылығымен мазмҰндылығын
арттыру ұшiн бiр есептiк кезеңi екiншi бiр есептiк кезеңмен салыстырылуы
тиiс. Жұйелiлiк - Пайдаланушы субьектiнiң қаржылық есеп беруiн, оның
әртұрлi есептiк кезеңiмен салыстыру мұмкiндiгiн қалыптастыру керек, өйткенi
оның көмегiмен қаржылық жағдайдың тенденциялық өзгерiстерiн анықтай алады,
демек қабылданатын шешiмдердiң жұйелiлiгiн сақтау мұмкiндiгi артады.
1.2 Қаржылық есеп берудi жасау бойынша тұгендеу және басқа да дайындық
жҰмыстары
Есеп мәлiметi қолда бар нақты шаруашылық қаражаттарына және оларды
жабу көздерiне сәйкес келуi тиiс, бiрақ iс жұзiнде есеп мәлiметтерi шын
мәлiметтермен ұйлесе бермейдi,яғни олардың арасында алшақтық орын алуы
мұмкiн. Аталған алшақтық табиғи азаюдың, тасымалдаудың, қайта сортталудың
нәтижесiнде өлшегiш қҰрал жабдықтарының дҰрыс көрсетпеуiнен операцияларды
рәсiмдеу кезiнде жiберiлген қателiктерден, т.б. салдарынан болуы мұмкiн.
Меншiк тұрiне, қызмет тұрiне және жҰмыс iстеу тәртiбiне қарамастан, оны
барлық кәсiпорын жұргiзедi. Ол қҰжаттаудың мiндеттi қосымшасы болып
табылады. Тек соның көмегiмен шаруашылықта болатын әрi жасалатын барлық
шаруашылық қҰбылыстар бухгалтерлiк есепте көрiнiс табады. Ол өзiнiң қамту
жағдайына қарап екiге бөлiнедi: толық және iшiнара болып. Толық тұгендеу
әдетте, жылына бiр жылдық есеп алдында жасалады, оның мақсаты кәсiпорынның
барлық активтерi мен пассивтерiн баланста дҰрыс көрсету болып табылады.
МҰндай толық тұгелдеу бақылаушы органдардың талабы бойынша да жасалуы
мұмкiн. Iшiнара тұгендеу, тек қана тұгелделетiн обьектiлердiң кейбiр
бөлiгiн ғана қамтуы мұмкiн, мысалығы, кәсiпорынның кассасындағы нақты ақша
қаражаты, кәсiпорындағы негiзгi қҰралдардың саны т.б.
Тұгендеу өз сипатына қарап жоспарлы жәнне кезектен тыс болып
жұргiзiлуi мұмкiн:
- жоспарлы алдын ала белгiленген мерзiмде, қойған мақсатына және
мұмкiндiгiне сай етiп жұргiзiледi; кезектен тыс бҰл кәсiпорын басшысының
тапсырмасы бойынша бақылаушы органдардың талабы бойынша материалды жауапты
тҰлғаның ауысқан кезiнде, табиғи пааттардан кейiн жұргiзiледi.
Тұгендеу комиссияларының мұшелерi кем шыққандарды және талан - таражға
тұскендердi, бұркемелеу мақсатымен мұлiктiң нақты қалдығы туралы немесе
артық шыққан тауарлар, материалдар және басқада қҰндылықтар туралы жазбаға
бiле тҰра дҰрыс деректердi енгiзбегенi ұшiн ҚР Заңдарында белгiленген
тәртiп бойынша жауапкершiлiккке тартылады. Тұгендеу нәтижесi бойынша
салыстыру тiзiмдемесi жасалынады, сосын оның деректерi бухгалтерлiк
есептегi деректерiмен салыстырып, олардың арасындағы айырмашылықтары
(ауытқулары) көрсетiледi. Тұгендеу нәтижелерiн көрсету ұшiн Қазақстан
Республикасының Мемлекеттiк статистика комитетi бекiткен бiрiншi реттегi
толтыратын есеп қҰжаттарының мынадай ұлгiлерi қолданылады.
Есеп айырысудың барлық тұрлерiнiң тұгенделуiнде өзiндiк ерекшелiктер
болуы мұскiн. Бюджетпен, сатып алушымен, жабдықтаушымен, есеп беретiн
тҰлғалармен, қызметкерлермен, депоненттермен, және басқада дебиторлармен,
кредиторлармен есеп айырысуды тұгендеу есеп айырысу шоттарында есептелген
сомалардың мҰқиат негiзделгендiгiне саяды. Есеп айырысу инкассо тәртiбiмен
жұгiзiлмейтiн барлық сатып алушылардың және басқа дебиторлардың
мәлiметтерiнiң дҰрыстығын тексеру ұшiн кредиторлардың берешегi туралы
дербес шоттардың көшiрмелерi жазылады. Дебитор кәсiпорындар көшiрмелердi
алған соң, берешек қалдықтарын растауға немесе өздерiнiң толық
келiспейтiндiгi туралы хабарлама жасайды.
Есеп берер алдында ұлкен дайындық жҰмыстары жұргiзiледi. Бухгалтерия
цехтардан, қоймалардан, есепберетiн адамдардан т.б қҰжаттардың толық
тұскенiн (немесе тұспегенiн) тексерудi; ай iшiндегi немесе жыл iшiндегi
барлық шығындарды өндiрiс шығындарын қосуды; негiзгi қҰралдардың
амортизациясын, демалысқа төленетiн резервiн және басқа мақсаттарға
анықталған резервтi, материалдық емес активтердiң тозуын толық есептеудi;
алдағы кезеңдердегi шығындарды есептен шығаруды; қҰндылықтардың барлық
шоттары мен топтарында есептiк баға бойынша нақты өзiндiк қҰнын, орташа КДШ
процентiн не ауытқушылықтарын(+-) есептеп шығаруды, жҰмсалған
материалдардың нақты өзiндiк қҰнын анықтап, оны өндiрiстiк және басқа
шоттарға көшiрiп жазуды тексеруi қажет.
1.3 Қаржылық есеп берудi жасау әдiстерi
Қаржылық есеп берудiң қҰрамына бухгалтерлiк баланс, шаруашылық-
қаржылық қызметiнiң нәтижесi туралы есеп беру, ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы есеп беру және тұсiндiрме (жазбаша) хаттамасы кiредi.
Қаржылық есеп берудiң мақсаты пайдаланушыларды есептiк кезеңдегi
қызметiнiң нәтижесi мен қаржылық жағдайы туралы пайдалы, әрi мәндi және
сенiмдi ақпараттармен қамтамасыз ету болып табылады.
Бiрақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсiпорынның қызметi туралы
әрқилы мәлiметтердi қажет етедi, мысалыға:
инвесторлар–жасаған инвестициясының тәуекелдiлiк дәрежесi олардың
алатын табысына қаншалықты пара-пар келетiндiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынға
салған инвестициясын стаудың немесе соған сәйкес активтерiн сатып алудың
немесеөз ұлесiн сақтаудың қажеттiлiгiн анықтау ұшiн; кәсiпорынның
келешектегi кұтiлетiн дивидендтердi төлеу қабiлеттiлiгiн анықтау ұшiн қажет
ақпараттарды талап етедi;
кередитор–алған қарызын және төленетiн пайызын өтеу қабiлеттiлiгiн
анықтау ұшiн қажет ақпараттарды талап етедi;
жабдықтаушылар – кредиторлық қарызды дер кезiнде өтей алатын
қабiлеттiлiгiн тексеру ұшiн қажет ақпараттарды талап етедi;
сатып алушы – кәсiпорын қандай кезеңде өз қызметiн жалғастыра
алатындығы жөнiндегi ақпараттарға мұдделi болып келедi;
қызметкерлер-кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi болғанына мұдделi,
өйткенi олар, өзiнiң еңбек ақысын және басқа жеңiлдiктерi мен төлемiн
алады, ал акционерлер – тҰрақты тұрде дивиденд алып тҰруын көздейдi;
Мемлекеттiк органдар - кәсiпорынның тҰрақты және рентабельдi жҰмыс
iстегенiне мұдделi, өйткенi олар солардың көмегiмен экономикалық саясатты
жұзеге асырады, сондай-ақ статистикалық мәлiметтердi жинайды;
Жұртшылық - жҰмыс орнын табу мақсатында қажеттi ақпараттарды елдi
мекендi, аймақты дамытуға керек ақпараттарды жинауға мұдделi болып келедi.
Қаржылық есеп беру кәсiпорынның инвестициялық саясатын жасауға,
несиелеу аясын дҰрыс қалыптастыруға, болашақ ақша қаражатының ағынын
бағалауға, кәсiпорынның мiндеттемесi мен ресурстарын бағалауға және олардың
басқарушы органдарының қызметiне қажет ақпараттармен қамтамасыз етуге өз
септiгiн тигiзедi.
Кәсiпорынның қаржылық есеп беруiн әрқилы пайдаланушылардың әртұрлi
мұдде бойынша пайдалануы кәсiпорынның сол жалпы талапқа сай келуi ұшiн оның
қызметiне капиталдың жеткiлiктi болғаны абзал. Сондықтан олардың негiзгi
талабы: кәсiпорыннан алған меншiк капиталы мен басқа инвестициясы туралы
ақпараттар оларды қанағаттандыруы тиiс.
БҰл ереже барлық пайдаланушылардың мұддесiне ортақ әрi сай келетiн
ақпарат болып саналады. Жалпы алғанда, пайдаланушылар келесi ақпараттарға
мұдделi болып келедi.
Кесте 1 Есеп беру ақпараттары.
Есеп берудiң мәлiметтерi Пайдалылығы
Экономикалық ресурстарды Кәсiпорынның табыс алу қабiлетiн бағалау және
(активтер қҰрылымы) болашақта болатын ақша қаражаты
Қаржылық қҰрылымы Қарыз қаражатының келешекке қажеттiлiгiн
(кәсiпорынның қарызы мен бағалау және болашақта алынатын пайда мен ақша
меншiк капиталының ара қаражатын мұдделi тараптардың арасына тарату
қатынасы) кәсiпорынның сырттан инвестицияны тартудың
потенциалдық икемдiлiгiн бағалау.
ґтемдiлiк пен төлем Ґз мiндеттемесiне жауап беретiн кәсiпорынның
қабiлеттiлiгiнiң Ұзақ және қысқа мерзiмдегi қарыздарын төлеу
коэффициентi қабiлеттiлiгiн бағалау.
Рентабельдiлiк пен iскерлiк Кәсiпорынның ресурстарды пайдалану тиiмдiлiгiн
белсендiлiгiнiң коэффициентiбағалау
Қаржылық жағдайының өзгеруi Қаржылық инвеситициялық оперативтiк қызметiнiң
нәтижесiнде кәсiпорынның алған ақша ағынын
бағалау, кәсiпорынның келешектегi ақша
қаражатына қажеттiлiгiн болжау.
Қаржылық есеп беру өзара байланысты, өйткенi ондағы шаруашылықтың бiр
ғана операциясы әртұрлi фактiмен көрiнiс табады. °рбiр есеп беру әртұрлi
ақпаратты бередi. Ал оны сол немесе басқаша кұйiнде шаруашылық жұргiзушi
субъектi пайдаланылады.
Қаржылық есеп пайдаланушылар ұшiн айқын тұсiнiктi болуы және барлық
мәндi ақпараттарды ашуы тиiс. Қажет болған кезде тұсiнiктеме хаттамасында
баптардың жiктемесi мен ақша қаражаттары туралы қосымша мәлiметтер арқылы
олардың мазмҰнын тұсiндiру керек. Қаржылық есеп беруде заңды тҰлғалардың
атауы, туған жерi, есеп беру кезеңi мен кұнi көрсетiлуi тиiс. Сондай-ақ
Ұйымның қызмет тұрi, заңды нысаны, өлшем бiрлiгi келтiрiлуi тиiс.
II. Кәсiпорынның қаржылық есеп берудiң элементтерi мен қаржылық есеп
берудiң қызметiн талдау
2.1 Кәсiпорындағы қаржылық есеп берудiң элементтерi
Қаржылық есеп берудiң элементтерi. Қаржылық есеп беру мәмiленiң және
басқа да оқиғаның нәтижесiн класқа топтастырып, экономикалық мазмҰнына
сәйкес көрсетiледi. Экономикалық мазмҰн қаржылық есеп берудiң элементтерi
болып табылады.
Актив - бҰл қҰндық бағасы бар субъектiнiң қҰқығы мен жеке мұлiктiң және
мұлiктiк емес иелiгi.
Мiндеттемелер - бҰл өткен мәмiленiң нәтитжесi, ол жұзеге асқандықтан
қарызданушының мiндеттемеснiң пайда болғанын, белгiлi бiр әрекеттiң
кредитор пайдасына жасалатындығын көрсетедi: қарызды төлеу немесе одан бас
тарту, ал кредитор қарызданушыдан өз мiндеттемесiнiң орындалуын талап етуге
қҰқығы бар.
Меншiк капиталы-бҰл субъекттiң мiндеттемесi шегерiлген активi.
Бухгалтерлiк есепте ол бiрнеше классқа бөлiнедi: жарлық капиталы., қосымша
төленген капиталы, резервтiк капитал, таратылмаған табыс. Қаржылық есеп
берудi пайдаланушылар ұшiн бҰндай бөлiну, шаруашылық қызметiн талдаған
кезде қажет. Егер де баланс пассивiнiң қҰрылымында меншiк капиталының ұлес
салмағы көп болса, онда ол субъектiнiң қаржылық жағдайының тҰрақтылығын
көрсетедi.
Қаржылық нәтижесi-бҰл есептi жылдағы кәсiпорынның қаржылық-шаруашылық
қызметiнiң нәтижесi. Қаржылық нәтижесiн өлшеу элементi: табыс пен шығыс
болып табылады.
Табыс-бҰл есептi кезеңдегi активтердiң өсуi, не мiндеттемелердiң азаюы;
шығыс-бҰл есептiк кезеңде активтердiң азаюы, не мiндеттемелердiң көбеюi.
БҰл жерде иеленушiлердiң жарлық капиталына салған салымы субъекттiң табысы
болып табылмайды, ал субъект иелерiне меншiк капиталын таратып беру-шығыс
болып танылады.
Шығыстар-өнiмдi өндiрумен, жҰмысты атқарумен, қызметтi көрсетумен
байланысты шығындар, негiзгi және негiзгi емес қызметтен шеккен зияндар
және төтенше жағдайдан туындаған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz