Макроэкономикалық саясат жайында

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Макроэкономикалық саясат

Макроэкономика пәні. Макро-микроэкономика. Макроэкономикалық саясат.
Макроэкономикалық үлгілер. Эндогенді және эгзогенді айнымалылар. Қор мен ағымдар.
Шеңберлі айналым үлгілері. (утечки) және «егулер»

( инъекции) Макроэкономикалық теңдіктің шарттары.

1. Макроэкономика - тұрақты экономикалық өсу, ресурстарды толық пайдалану, инфляция деңгейіне мимилизациялау және төлем балансының теңділік жағдайын қамтамасыз ету жағыман біртұтас жүйе ретіндегі экономикалық іс-әрекетін зерттейтн экономикалық ілімнің саласы.

Экономикалық өсу халық санының өсуі мен технологиялық прогресс секілді салыстырмалы тұрақты факторлардың өзгерісінің нәтижесі. Ұзақ мерзімдегі осы факторлардың динамикасы потенциалды өндіріс көмегінің динамикасын анықтайды. Қысқа мерзімде экономика тұрақты бір қалыпты өзгерістерден ауытқы бастайды. Сондықтан тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз осындай циклдік өзгерістерді (ауытқуларды) басқаруды қажет етеді. Инфляциялық емес (бейинфляциялық) экономикалық өсумен ресурстарды толық пайдалану мақсатында экономикалық циклді басқару макроэкономикалық саясаттың құралдары арқылы жүзеге асырылады. Олар: бюджеттік-салықтық (немесе фискалдық) және ақша-несиелік (немесе монитарлық) бюджеттік-салықтық (оның ішінде сыртқы саудалық) . Саясатты өкімет, ол ақша-несие саясатын Ұлттық Банк жүзеге асырылады. Қысқа және ұзақ мерзімді мақсаттарды бақылау, фискалды және монетаристік саясаттың балама бағыттарын жасау мен құралдарын талдау макроэкономиканың зерттеу объектісі болып табылады.

Мемлекеттің фискалды және ақша-несие саясатын (мысалы, инвестициялардың динамикасы мемлекеттік бюджет пен төлем балансы, жалақы деңгейі, баға деңгейі, валюта курсы т. с. с) анықтайтын маңызды экономикалық факторларға көңіл бөле тура макроэкономика жеке экономикалық есептеудің әрекетін қарастырмайды.

Макроэкономикаға қарағанда макроэкономикалық талдауда экономиканы бір тұтас сипаттайтын агрегатталған (жиынтық) көрсеткіштер қолданылады: ЖҰӨ, орташа баға деңгейі, нарықтық пайыз ставкасы, инфляция деңгейі, жұмысбастылық, жұмыссыздың дәрежесі т. с. с. Негізгі макрокөрсеткіштерге нақты ЖҰӨ өсу қарқыны, инфляция қарқыны мен жұмыссыздық қарқыны.

2. Макроэкономикалық үлгілер-түрлі экономикалық құбылыстар мен үрдістер арасындағы функционалды байланыстарды анықтау мақсатында олардың формалды көріністері (логикалық, графиктік және алгералық) . Кез-келген үлгі құбылыстың абстрактілі қарапайым көрінісі (теория, теңдеу, график т. с. с. ), себебі зерттеу барысында барлық факторларды бір уақытта (бірден) қарастыру мүмкін емес. Сондықтан да бірде бір макроэкономикалық үлгі абсолютті емес. Олар нақты бір уақытта экономикалық құбылыс туралы нақты шешім қабылдауға мүмкіндік бермейді. Бірақ жалпылама үлгілер көмегімен жұмысбастылық деңгейі, өнім өндірісі, инфляция, инвестиция, тұтыну, пайыз ставкасы, валюта курсы және басқа да ішкі (эндогенді) экономикалық айқымалылар динамикасын басқарудағы баламалы әдістер кешені анықталады. Эндогенді айнымалылардың ықтималды көрсеткіштері үлгі жүзеге асыру, жасау нәтижесінде анықталады. Сыртқы (эндогенді) айнымалылар ретінде үлгіден тыс анықталатын үкіметтің фискалды саясаты мен Ұлттық Банктің монетарлы саясатының негізгі құралдары қарастырылады. Олар мемлекеттік шығындар мөлшерінің, салықтар мен ақша массасының өзгерістері.

Үлгілер арқылы экономикалық мәселелерді шешуде көпвариантты әдістермен қамтамасыз етіледі, ол макроэкономикалық саясаттың икемді және баламалы болуына көмек етеді. Макроэкономикалық үлгілер экономикадағы циклдік ауытқуларды басқару бойынша Ұлттық Банкпен өкіметтің шараларын табысты бақылауға, бюджеттік-салықтық, ақша-несиелік, валюталық және сыртқы саудалық саясат құраладарын оптималды түрде пайдалануға мүмкіндік береді.

Шеңберлі ағымдар үлгісі, АД-AS, кейнс кресті, IS-LM, Филипс қисығы, Лоффер қисығы, солау үлгісісекілді жалпылама макроэкономикалық үлгілер, макроэкономикалық талдаудың негізгі құраладары болып табылады және олар қандай да бір ғана ұлттық экономикға тән емес. Кез келген үлгі экономиканың динамикасын және оның көрсеткіштерін зерттеуде пайдалылық критерии бойынша бағалау тиіс. Бағалаудағы объективтік қиындықтары төмендегі жағдайларған байланысты болып табылады:

алға қойған мақсаттарға жету үшін үлгі жасарда оны жеткілікті алғы шарттарымен қамтамасыз ету;
макроэкономикалық саясат үшін қате шешімдерді болдырмау;
макроэкономикалық талдау жүргізуге қажетті факторлар шеңберін анықтау;

Экономикалық айнымалыларды эндогенмен эгзогенділерге жіктеумен қатар оларды уақыт бойынша өлшеу әдістерімен байланысты топтауда өте маңызды. Қор айнымалылары нақты уақыт мерзімінде ғана өшеніп зерттеу объектісінің жағдайын нақты мерзімге-жыл басы немесе жыл соңына-анықталады. Қор көрсеткіштеріне мемлекеттік қарыз, экономикалық капитал көлемі, жұмыссыздардың жалпы саны т. с. с. жатады.

Ағым айнымалылары уақыт бірлігіне анықталады (ай, тоқсан, жыл т. с. с. ) және уақыт бойы экономикалық үрдістерді сипаттайды. Олар бір жыл ішінде тұтыну шығындарының көлемі бір жыл ішіндегі инвестициялар, тоқсанда жұмыссыз қалғандар, т. с. с.

Ағымдар қор өзгерісіне алып келеді: бірнеше жылдардағы бюджет тапшылықтары мемлекеттік қарызды ұлғайтады; Ағымдағы жылдық соңындағы капитал қорының өзгерісі былтырғы жыл соңындағы оның көлемімен салыстырғанда бір жыл ішіндегі таза инвестицияларағымы ретінде қарастырылады т. с. с.

Қор мен ағымдар байланысы шеңберлерлі ағымдар макроэкономикалық үлгісінің негізі болып табылады.

3. Макроэкономикалық талдаудың негізіне шеңберлі ағымдар үлгісі (немесе ЖҰӨ, табыстар мен шығындар айналым үлгісі) жатады.

Оның қарапайым формасына экономикалық агент - үй шаруасы мен фирма қатысып, экономикаға өкіметтің араласуына тиым салынады және сыртқы әлеммен байланысып болмайды (сурет 1)

Бұл экономика жабық экономикалық жүйік болып есептеледі, мұнда бір экономикалық агенттердің табыстары екніші агенттердің шығындары ретінде анықталады.

Фирмалардың ресурстарға жасалған шығындары бір уақытта үй шаруаларының жалақы, рента және басқа табыс түрлері болып келеді. Басқа жағынан, тұтыну шығындарының ағымы фирмалардың дайын өнімнен түсетін табыстары ретінде анықталады.

«Табыстар-шығындар» және «ресурстар-дайын өнім» ағымдары бір уақытта қарама-қарсы бағытта үздіксіз қайталанып отырады. Бұл үлгіден жасалатын қорытынды: фирма сатуларының сомалық көлемі үй шаруа табыстарының сомалық көлемдері тең болады. Яғни, жабық экономикада (сыртқы әлеммен байланыстарсыз) мемлекеттің араласуысыз ақшалай мөлшердегі жалпы өндіріс көлемі үй шаруаларының ақшалай табыстарының сомалық көлеміне тең.

Ашық экономикада мемлекет экономиканы реттеу шараларын жүзеге асырады.

Мұнда шеңберлі ағымдар үлгісі күрделене түседі (сурет 2)

табыстар

инвестиялық қаржылау

құралдар

мемлекет заемдар

салықтар салықтар

субсидиялар трансфертт

инвестиц. шығын тұтыну шығын

форма табыстар

экспорт

Макроэкономикалық үлгіге екі жаңа экономикалық агенттер енгізілсе-өкіметпен сыртқы әлем-қалыптасқан теңделік бұзылады, себебі «табыстар-шығындар» ағымынан қор жинау, салықтық төлемдер және импорт секілді («утечки») пайда болады.

(«утечки») - ел ішінде өндірілген өнімді сатып алуға жұмсалмайтын табыстың кез келген пайдалануы. Сонымен қатар «табыстар-шығындар» ағымына инвестиция, мемлекеттік шығындар және экспорт түрінде «егу» («инъекция») секілді қосымша құралдар құйылады. «Егу» («инъекция») - ел ішінде өнідірілетін өнімді сатып алуға жұмсалатын тұтыну шығнадарына жасалатын кез келген қосымшалар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.