Қазақстан Республикасының салық жүйесі және салық жүйесіндегі жанама салықтың орны

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1 - тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесі және салық жүйесіндегі жанама салықтың орны.

Қазақстан Республикасының салық жүйесі және оның құрамы
Жанама салықтардың экономикалық мәні мен мазмұны
ТМД елдерінің салық жүйесіндегі жанама салықтардың ерекшеліктері

2 - тарау. Жанама салықтар : ЖШС «Трансмарс» мысалында өндіру тәртібі және ережесі.

2. 1. Қосымша құн салығы: салық салу тәртібі мен ережесі. Қосымша құн салығы бойынша жалпы ереже. ҚҚС бойынша салық салынатын айналым.

2. 2. Акциздер салық салудың тәртібі мен ережелері

2. 3. Жанама салықтардың Қазақстан Республикасының бюджетінде алатын орны

3 - тарау. Қазақстан Республикасының Салық Кодексіндегі жанама салықтардың әрекет ету механизмі

ҚҚС бойынша салықтық есеп беруді құру ережесі мен ҚҚС төлеушілердің салық салу ерекшелігін салыстыру
Акциз салығын салу ерекшеліктері мен салықтық есеп құру ережесі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Қосымшалар

Кіріспе

Бұл жұмыстың мақсаты - салық бойынша пәндерді оқудан алған теориалық білімдерді пайдаланып, салық жүйесінде жанама салықтардың ролін талдау және оларды жетілдіру болып табылады.

Жұмыстың құрамы: кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Бірінші бөлімде Қазақстан Республикасының салық жүйесі және ондағы жанама салықтардың ролі, экономикалық мәні мен мазмұны қарастырылады.

Екінші бөлімде ЖШС “ Трансмарс” мысалында жанама салықтардың өндіру тәртібі мен ережесі қарастырылады.

Үшінші бөлімде Қазақстан Республикасының Салық Кодексіндегі жанама салықтардың әрекет ету механизмі қарастырылады.

Бұл жұмысты жазу барысында көптеген авторлардың еңбектері мен заңдарын басшылыққа алдым. Атап айтсақ, Қазақстан Республикасының Салық Кодексі, И. Г. Русанова, Д. Г. Черника, Л. В. Дуканич, Н. Г. Иванова, Д. Камелов және тағы басқалары.

1 - тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесі және салық жүйесіндегі жанама салықтың орны.

1. 1. Қазақстан Республикасының салық жүйесі және оның құрамы

С алық дегеніміз - мемлекеттік заң негізінде мемлекетпен тағайындалған заңды және жеке тұлғалардан түсетін міндетті төлем мен алымдар. Олар заңды және жеке тұлғалардың мемлекеттік қаржылық ресурсын құруға міндеттеуді көрсетеді. ¹

Салық теориясында салық бірлігі түсінігі орын алып отыр, бұл салықтық есептеу негізіне кіретін салық обектісінің бір бөлігі болып табылады. Мысалы : табыс салығының салық бірлігі - теңге, жер салығында - гектар және акциз салығында - бір темекі орамасы және тағы сол сияқты. Сонымен қатар салық теориясында салық жүйесі түсінігі орын алады.

Салық жүйесі - бұл салық жинағының өзара байланысы. Біздің елімізде салық жүйесі әлеуметтік - саяси және экономикалық жағдайда орын алады.

Салық жүйесі - бұл экономиканы реформалаудың алғашқы нүктесі болып табылады. Ол Қазақсан экономикасы дамуының қайнар қөзі. Салық қоғамда келесідей қызмет атқарады:

Фискальдық қызмет - яғни мемлекет салықты мемлекеттік бюджетке сәйкес шығынды қаржыландыруға салықтарды жинайды.
Бөлу қызметі - бұнда мемлекет салық жинай отырып, оны экономиканың әр түрлі салаларына бағыттайды. Әлеуметтік саясатты жүргізеді. Табыстарды тұрғындар және аумақтар арасында қайта бөледі.
Реттеу қызметі - яғни, бұл ағымды табыстан белгілі бір бөлігін өндіріс дамуына бағыттап, тұрғындар қажеттілігі арасында пропорцияны қамтамасыз етеді.
Экономикалық қызмет - бұл қайта бөлу процесіне қатысады да, қоғамдық өндірістің жаңаруына әсер ете отырып оның темпін ынталандырады, капитал жинағын күшейтеді немесе әлсіздендіреді және тұрғындардың төлем қабілеттік сұранысын кеңейтеді немесе азайтады.

¹ Налоги и налогообложение:4 - изд. Под ред. М. В. Романовского, О. В. Врублевкой Спб. : Питер, 2003.

^{2 Ильясов И. К, Мельников В. Д. “Финансы” Алматы. 1997.}

Шектеу қызметі - салық саясаты арқылы мемлекет өндірістің белгілі бір салаларын шектейді.
Бақылау - есеп қызметі - кәсіпорындар мене тұрғындар табысына, өндіріс құрлымы мен көлеміне және қаржылық ағым қозғалысына есеп жүргізеді. 2

Салық теориясында сонымен қатар салық ставкасы түсінігі де қолданылады, яғни бұл салық обьектісінің бірлігіне салық көлемін есептейді. Салық ставкасының мынадай түрлері бар:

тұрақты ставкалар - табыс мөлшеріне тәуелсіз салық салу бірлігіне абсалютты сомада белгіленеді.

2. Прогрессивті ставкалар - табыс немесе мүлік көлемінің өсуіне қарай өсетін шкала түрінде болады. салық салу прогрессиясы неғұрлым жоғары болса, салық салу субьектісінің құзырындағы табыстан дифференциясы соғұрлым әлсіз, сондай - ақ экономиканың тиімділігі соғұрлым төмен болады.

3. Пропорционалды ставка - бұнда салық обьектісінің көлемі ескерілмей, біріңғай пайыз түрінде белгіленеді.

4. Регрессивті ставкалар - салық обьектісінің көбеюіне қарай төмендей береді.

Нарықты экономика жағдайында ставкалардың қай қайсы да төлеушінің төлем қабілеті мен жалпы мемлекеттік қажеттіліктерді қамтамассыз атуі ескеріліп пайдаланылады. Ставкалар заңды түрде белгіленіп, әр жылға арналған республикалық бюджет бекітілген кезде өзгеріс енгізіліп отыруы мүмкін.

Біздің тәуелсіз мемлекетіміз фискальдық саясатқа алғаш қадам басып отыр. Салық жүйесінің қандай болуы мемлекеттің салық заңдарының жетістіктеріне байланысты.

Салық жүйесі төмендегідей талаптарға жауап беруі тиіс:

Салық жйесінің тұрақтылығы;
Салық жинақ механизмінің реттелуі;
Өндірістік емес факторлар нәтижесінде өнімді жетілдіру. Салық реформаларының проблемалары өндірістік инвестицияны қызметімен байланысты, мұндай байланыс келесілермен түсіндіріледі: салық және несие саясатында басқа экономикалық өлшем жеңілдіктерінің жүйесі құрылады, ол өндіріске инвестицияны ынталандыруға бағытталады;
Жалпы және жергілікті мемлекеттік салық байланысы ( жалпы және жергілікті мелекеттік салық салаларының әр түрлілігі олардың дамуындағы өзіндік басқарудың өз бетіншілік кепілдігі) ;

Салық төлеушілер заң алдында бірдей құқыққа ие;
Ақпаратқа салық төлеушілердің бірдей құқығы (салық салу жүйесі мемлекеттің әр түрлі масштабында болатын шаралардың қанша тұратынын тұрғындарға көрсету керек, бұл салық төлеушілердің осы әрекеттерге төлейтінің дайындайды) ;
Салық жүйесінің қарапайымдылығы;
Салық жүйесінің бейтараптылығы (салық жүйесінің бейтараптылығы салық іс - әрекет етіп отырған және нарықтағы құнды немесе бағалық қатынасты өзгеріссіз қалдырады ) . 1985 жылы профессор Р. Холмс және А. Рабушка Гувер институтынан бейтарап пропорционалды салықты өндеді, бұл салық жүйесінің бейтараптылығына жету құралы бола отырып, икемді салық жүйесін құрады. Бұл мемлекетте экономикалық саясат жүргізуге әрекет ететін механизм.

Көптеген елдердің салық жүйесі көп жылдар бойына бірте - бірте дамыды. Қазақстанда салық жүйесін құруда ұзақ эволюциясына уақыт жоқ, оған себеп ұлттық экономиканы тез дамыту және аяққа тұрғызу болып отыр. Бірақ Қазақстан бір кезең ішінде толық қанағаттандыратын және қазіргі салық жүйесіне толық көше алмайды. Бұл мақсатқа жету енгізілетін өзгерістерге салық ұйымдары мен қатар салық төлеушілерге уақыт беру үшін кезеңмен жүргізілуі тиіс.

1995 жылдың 1 шілдесінен бастап Қазақстан Республикасының жаңа салық кодекісі еңгізілді. Ол барлық әлем кеңістігінде қабылданған құққықтық параметірлерге негізделген, ішкі құққықтық базаны құруға мүмкүндік береді, ол өз кезегінде экономикамыздың нарықтық экономикаға тез көшуіне мүмкіндік береді .

Жаңа салық қатынасының еңгізу механизміне Қазақстанның нарық реформасының негізгі беті болып табылады.

Заң және оны жүзеге асыру арасындағы жол өте ұзақ, бірақ ол заңның өмірге келуіндегі ынтасына байланысты.

Қазақстанның салық жүйесі 1991 жылы салық заңдылығының орындалуының бақылау жүйесін жаңғырту мақсатында Н. А. Назарбайев. басшылығымен құрылған.

1995 жылдың алғашқы бес жылдықта революциялық болды яғни Қазақстан республикасының салық жүйесіндегі реформалаудың үлкен зерттеу жылы болды .

Бұл салық кодекісі Қазақстан республикасының барлық салықтық қатынасты реттейтін Қазақстан республикасының заңдылықтарымен реттелетін кедендік төлем, алым, баж және басқада міндетті төлемдерді белгілейтін бырыңғай заңдылық актісі болып табылады.

Қазақстан республикасының салық кодекісі салықтың толық тізбесін, олардың есептеу тәртібін, төлеушілермен объектілерді анықтайды.

Салық, алым, баж, және басқсда міндетті төлемдерді және аударымдарды еңгізу және алып тастау құқығына Қазақстан республикасының заңдылық органы ие . Бұл құқық салық кодегісін өзгерту және толықтырулар еңгізу арқылы жүргізіледі.

Қазақстан Республикасында мемлекеттік салық әрекет етеді, оның салық салу сұрағы кодекіспен реттеледі, бұған тек Қазақстан республикасының менистірлік кабинеті Қазақстан республикасының жергілікті өкілетті органы белгілейтін салық түрлері бойынша ставкілермен салық салу ставкілері жатады. Қазақстан республикасының министірлік кабинеті жер салығы, орманды алым, суға төлем, жеке тұлғаларды тіркеуге алым, алымдарының төлеу тәртібі мен ставкілерін анықтайды.

Жергілікті үкілекті орган ісәрекеттермен айналысуға құқық беретін алым және аукциондық сатудан түсетін алымдарды Қазақстан республикасының министірлік кабинеті бекіткен шегінен аспайтын мөлшерде бекітеді. Салық республикалық және жергілікті бюджеттен тұратын мемлекеттік бюджетке аударылатын төлем. Өндірістік өнеркәсіпсаласындағы кәсіпорындардың рояльти бойынша төленетін табиғи нысандағы төлемді есепке алмағанда, салықты есептеу және төлеу теңгемен жүргізіледі.

Жалпы мемлекеттік салыққа: заңды және жеке тұлғалардың табыс салығы, ҚҚС, акциз, бағалы қағаздармен операцияларға салық, арнайы салық және жер қойнауын пайдаланушыларға салық жатады. Жалпы мемлекеттік салықтар және басқа да міндетті төлемдер ағымдық қаржылық жылда бекітілген республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заңдылығында анықталған тәртіпке сәйкес бюджет табысына түседі. Жергілікті салықтарға: жер салығы, мүлік салығы және т. б. түскен қаржы жергілікті бюджет табысына кіреді.

Жанама салықтың экономикалық мәні мен мазмұны

Салық классификациясында салықтар ежелден жанама және тікелей салықтар болып бөлінеді. Жанама салық Ежелгі Римде пайда болған мұнда айналымнан түсетін салық қарастырылған, көбіне оның ставкасы 1 пайыз құраған. Олардың құнына сәйкес ерекше салықтар салық сатудағы айналымнан 4 пайыз, құлдарды босатуға салық 5 пайызды құраған. ³

Жанама салық дегеніміз - бұл баға не тарифке үстеме ретінде белгіленетін тауар және қызметке төленетін салық. Ол табыс және мүлік құнына байланыссыз. Жанама салық Қосымша құн салығы немесе акциз салығынан тұрады.

Жанама салық дегеніміз бұл кәсіпорындардан белгілітауар және қызметтерден алынатын салық және оны кәсіпкерлік бағаға сәйкес үстеме қосу арқылы белгілеу жолымен сатып алушыға аударылады.

Жанама салықтарға акциз, мемлекеттік фискальды монополия, кедендік баж жатады. Жанама салықтардың ұзақ тарихы бар. Қазіргі ақытта акциз салығын универсальды және жеке (шикізатқа, жартылай фабрикаттарға, дайын өнімге, құралдардың қуаттылығына салынады) болып бөлінеді. Универсальды жанама салықты көбіне айналымға салынтын салық деп атайды.

Мемлекетті фискальды монополия толық және бөлшектеген болып бөлінеді де мемлекеттің кейбір тауарлардың өндірісі мен сатуына толық немесе бөлшектей монопрлиясын көрсетеді (спирт өнімдері, темекі өнімдері, тұз, сыра, сіріңке) . Оларды салудың негізігі мақсаты мемлекеттік бюджетті толықтыру болып саналады. Ең күрделі құрылым кедендік баждарда, олар төрт көрсеткіш бойынша бөлінеді : шығуы, мақсаты, өндіріп алу сипаты, қатынас сипаты.

Шығуына қарай кедендік баж: ішкі транзитты, экспортты және импорттты болып бөлінеді. Мақсатына қарай : фискальды, протекционисті, жоғары протекционистң, антидемпингті, теңестірілетін, дискриминациялық, преференцияалдық, статистикалық болып бөлінеді. Өндіріп алу сипаты бойынша: спецификалық адволорлық, кумулятивты болып бөлінеді. Жанама салықтардың ішінде кең таралғаны универсальды акциз болып табылады, бұл салық көптеген елдерде қосымша құн салығы ретінде қолданылады.

Қосылған құн салығы - бұл айналым салығының ерекше түрі, бюджеттің құрылуының аса маңызды көздерінің бірі. Ол тауарлардың өндірісі, айналысы, жұмыстардың орындалуы, қызметтердің көрсетілуі процесінде қосылған құнның өсуі бөлігінің бюджетке аударымы, сондай - ақ

^{3 Налоги и налогообложение:4 - изд. Под ред. М. В. Романовского, О. В. Врублевкой - Спб. : Питер, 2003.}

тауарлар импорты кезіндегі аударым болып табылады.

Салық төлеушілер - республика аумағында бағыныстылығы мен меншік нысанына қарамастан өндірістік және коммерциялық қызметті жүзеге асырушы заңды тұлғалар . Салық салу обьектісі - кәсіпорын өндіріс саласында да, айналыс саласында да өнімді, тауарларды өндіру мен өткізу, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету кезінде шикізат, материалдар немесе тауарлар құнына қосатын құн.

Соңғы үш жүз жылдықта ҚҚС кең тарады. Бұл салық әр елде әр түрлі аталынды. Мысалы, Канадада және Жаңа Зеландияда - тауарға және қызметке салық, ал Японияда - тұтынушыларға салық деп аталды. Бұл салық түрі 80 шақты елдерде әрекет етті, олардың ішінде көбісі кешенді дамыған елдер. Тек қана дамыған елдердің ішінде бір ғана США да бұндай салық жоқ. ҚҚС 80 жылдардың соңы 90 жылдардың басында Батыс Европада (яғни Балгария, Венгрия, Польша, Чехия және т. б. ) және сонымен қатар кейбір СНГ елдерінде (яғни Беларусия және Қазақстан) құрылды. Бірақ ҚҚС әлемдік тәжірибеде кең көлемде кең таралғаны мен оны көбіне европалық салық деп атайды. ҚҚС бюджет базасының негізгі көзі болып табылады. Европалық қоғамда қазіргі кезде әр бір ел европалық қоғамның мүшесі салықтан түскен 1, 4 %-ті европалық бюджетке төлеп отыр.

ҚҚС ең алғаш рет Францияда пайда болды. Оның негізін қалаушы Францияның қаржыгері Морису Лоре болды. ⁴ Ол ҚҚС - тің әрекетін көрсетті. Сонғы он жылдықтың ішінде ҚҚС тәжірибе жүзінде қолданыла бастады, яғни Франциядан Африканың Кот ди Вуар мемлекетінде қолданыла бастады. Францияда ҚҚС 1968 жылы 1 - желтоқсанда 5-ші республикалық заңның №66-10 статиясында өз күшіне енді. Жалпы бұл заңның алға қойған мақсаты ҚҚС ты біріктіріп бүкіл әлемдік жаңа салыққа айналдыру болды. Қосымша құн салығын салудың объектісі болып тауардың белгілі бір құны болып табылады. Қосымша құн салығы 42 мемлекеттің, оның ішінде 17 еуропалық мемлекеттердің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады. Салық салу объектісі қосымша құн жалақы ретінде төленетін сомма сияқты есептелуі мүмкін, салық ставкасының түрлері мен деңгейі әртүрлі: Ұлыбританияда қазіргі ауқытта үш ставка қолданылады, тауар топтарына қарай 0, 8%, 17, 5% ; Италияда бес ставка бар : жеңілдетілген 2%, негізгі 9%, жоғарлатылған 18-38%, және нөлдік; Германияда екі ставка бар жеңілдетілген 7%, стандартты 15%, ; Францияда 2, 1%, 4%, 5, 5%, 18, 6 - 22%. Бюджет кірісндегі табыс бөлігінің үлкен үлесін Франция алады 45 %, Ұлыбритания және Италияда 20%.

^{4 Налоги и налогообложение: Учеб. Пособие для вузов/Под. ред. И. Г. Русаковой, А. В . Талкушкин. -М. : ЮНИТИ, 2000.}

Қазақстан Республикасы 1995 жылдың 24 сәуірінде № 2235 қабылданған «Салық және бюджетке түсетін басқа да төлемі туралы » Қазақстан Республикасының жарғысына сәйкес тікелей және жанама салықтар болып бөлінеді.

Жанама салық дегеніміз - бұл баға не тарифке үстеме ретінде белгіленетін тауар және қызметке төленетін салық. ⁵ Ол табыс және мүлік құнына байланыссыз. Жанама салық Қосымша құн салығы немесе акциз салығынан тұрады.

Жанама салық дегеніміз - бұл кәсіпорындардан белгілітауар және қызметтерден алынатын салық және оны кәсіпкерлік бағаға сәйкес қосу арқылы белгілеу жолымен сатып алушыға аударылады. ⁶

Қосымша құн салығы тұтынушыға салынатын жанама салық болып табылады. Салық сату - сатып алу процедурасы кезінде және де тауар нәтижелі тұтынушыға жеткенше өндіріліп алынады. Нәтижесінде өндірістің барлық сатысында салынады және барлық звенолардың салық төлеу айналымымен сәйкестікке жетеді. Қосымша құн салығын өндіріп алудың техникалық механизмі ыңғайлы және оның бюджетке тез түсуін қамтамасыз етеді.

Тікелей салықтарға қарағанда жанама салық салық төлеушінің табысына тәуелсіз . Бұл салық алу тауар тұтыну процесінде жүреді және бағаға қосылады. Қосымша құн салығын енгізгенде алғашқыда барлық қаржылық қатерден шешім деп танылады. Яғни оның көмегімен 1992 жылы мемлекеттік бюджет дефицитын минимумға әкелу көзделді. Қосымша құн салығы бюджеттің кіріс бптарында корпоративті салықты ысырып 1 орынға тұруы көзделді, бірақ бюджетте тепе - теңдік болған жоқ. Қазір 14 жыл өткеннен кейін біз бұл салықтың қаржылық жүйедегі рөлін еркін талдай аламыз. Қосымша құн салығында тұрақты салық салу базасын бар екендігін айтып кету керек және ол материалды шығынға тәуелсіз.

Бюджетке түсім дайын өнім сатылғанша түседі және ол дайын өнімді қайта сатқанда да түсіп отырды. Бұл салықтан жалтарыну өте қиын, себебі бұл салықты барлық банктік және есеп айырысу құжаттарында көрсетіледі. Бұл ҚҚС - нан жалтарыну мүмкіншілігін болдырмайды және салық инспекциясына салық төлемін тиімді бақылауға әкеледі. Салық төлеуші ҚҚС - ғын өндіріп алуда салық премиясын өзі жүргізбейді. Себебі, өз шығындарын сатып алушыға аударады. Соңғы тұтынушыдан салықтық аударым түседі. Бұл салықтың жанама салықтың басқа да түрлері сияқты артықшылықтары бар. Осыған байланысты қосымша құн салығын өндіріп

^{5 Худяков А . И, Налоговое право Республики Казахстан. - Алматы: “Жет1 жарғы”, 1998.}

^{6 Ф. С. Сейдахметова. Налоги в Казахстане: 2002.}

алу механизмі өзгерген .

Шағын бизнесті қолдау мақсатында, біздің мемлекетіміз заңды тұлғалық статусы жоқ кәсіпкерлікпен айналысатын азаматтарды ҚҚС-н төлеуден босатты. Оларға есеп және есеп берудің оңайлатылған нысаны берілген.

Жанама салықтың негізгі түрі - біздің елімізде бұрын қолданылмаған акциз салығы. Оның рөлін үлкен көлемде айналымнан салық жүзеге асырған. 1997 жылдан бастап акциз салығын тек жеке тұлғалар емес, сонымен қатар заңды тұлғалар да төлей бастады.

Қосымша құн салығымен бірігіп акциз салығы келесідей тауарларға салынады: шоколад, икра, қызыл балық және тағы басқаларына. 1996 жылдан бастап салық саясатының бағыты акцизді тауарлар тізімінің төмендеуіне әкеледі.

1. 3 ТМД елдерінің салық жүйесіндегі жанама салықтардың ерекшеліктері

СССР ыдырағаннан кейін бұрынғы Одақтас Республикалар өз тәуелсіздігін алып, жаңа мемлекет аралық одақ ТМД - ны құрды. Ол ТМД елдерінің арасында сыртқы экономикалық байланысты нығайту, оның құрамына кіретін елдердің экономикалық тоқыраудан шығуына, экономиканың құрылымын өзгертуге жәнеоның тиімділігін жоғарлатуға әкеледі. Ынтымақтастық Одақтың негізгі шарты - бұл өзара тиімді экономикалық сауда қатынасын реттейтін механизм құру болып отыр. ТМД елдерінде салықтық қатынастарды бір жүйеге келтіру келесілей мақсаттарға жетуге әкеледі:

ТМД елдерінде ішкі нарықты біріктіру және жаңғырту;
салықтық шекараны жеңілдетіп, тауардың еркін айналысына мүмкіндік беретін орта құру;
салық жүйесінің құрылымын рационализациялау және салық төлемдерін есептеу және де өндіріп алуды унификациялау.

ТМД елдерінде салық түсімдері бюджет кірісінің 75 - 87 пайызы мөлшерін құрап отыр. ТМД елдерінде өндіріп алынатын салықтар түрі әлемдік тәжірибеде таралған салықтық төлемдерге сәйкес келеді. Оларға пайдаға салынатын салық, қосымша құн салығы, акциз, жеке тұлғалардың табыс салығы, жер салығы және мүлік салығы жатады. Сонымен қатар әр елде өздерінің ұлттық ерекшеліетеріне байланысты салық жүйесі ерекшеленеді. Жанама салықтар баға қалыптастыру саясатына үлкен әсерін тигізеді және де олар ТМД елдерінде бюджет кірісінің негізгі бөлігін алып отыр. Сондықтан да жанама салықтарға байланысты салық заңдылықтарын үйлесімді ету қарастырылады. Жанама салықтардың ең негізгісі қосымша құн салығы болып табылады. Қосымша құн салығын есептеудің жалпы тәртібі Батыс Еуропа елдерінен алынған, бірақ ТМД елдерінің салық жүйесінде салық төлеушілер, салық базасы, салықтық алымдарды ұсыну тәртібі және де төлем мерзімінде ерекшеліктер көрінеді. ТМД елдерініңшеңберінде қосылған құн салығы ставкасының унификациясына қол жеткізілген. Негізгі салық ставкасы 20 пайызды құрайды. Сонымен қатар 10 пайыздық ставка және нолдік ставка салынатын тауар тізімінде ерекшеліктер бар. Сыртқы сауда операциялаорына Қосылған құн салығын өндіріп алудың екі тәсілі бар: