Транспорт түрлері және тасымалдау қондырғыларын таңдау

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
1. Зауыт ішілік жүк көтергіш және тиеу.түсіру жұмыстарын орындауға арналған қондырғылар ... ... 4
2. Транспорт түрлері және тасымалдау қондырғыларын таңдау ... ... ... ... ..6
2.1. Жалпы техникалық.пайдалану талаптары ... ... 6
2.2. Көліктің әр түрінің негізгі басымдықтары мен кемшіліктері ... ... ... .9
3. Жүк көтергіш машиналар мен механизмдер ... .12
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ..15
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ...16

Көліктің материалдық өндіріс саласында үлкен маңызы бар және адамға басты қажеттіліктердің бірін – өндіріс құралдары мен адамдардың орын ауыстыруын қанағаттандыруға арналған. Негізгі міндеттерінің бірі шығынға қарсы механизм жасау және өндіріс пен көлік шығындарын, оның ішінде жүктер мен адамдарды тасымалдаудың мақсатты нұсқаларын таңдау бойынша қысқартуға түрткі болатын экономикалық есептер дайындау болып табылады.
Өнеркәсіптік көлік – өнеркәсіптік өндірістің айтарлықтай бөлігін құрайтын көліктің маңызды құрамды бөліктерінің бірі. Өнеркәсіптік көлік атқаратын барлық жұмыс кешенін екі басты элемент ретінде жіктеуге болады: материалды қайта өңдеу бойынша тиеу-түсіру жұмыстары, кәсіпорын ішіндегі дайындамалар және жүктің, яғни осы сөздің дәлме-дәл мағынасында көліктің орнын ауыстыру.
Көлік қатынас құралдары мен жолдарының, сонымен қатар олардың қалыпты жұмысын қамтамасыз ететін техникалық құрылғылар мен құрылыстар жиынтығы болып табылады.
Көлік процесін жүзеге асыру үшін түрлі дайындық және көмекші операциялар қажет, олар көлік-экспедициялық және тиеп-түсіру деп аталады.
Көлік-экспедициялық операцияларға: қабылдау, орау, таңбалау және жүктерді беру, оларды қысқа мерзімге сақтау, әр түрлі төлемдерді рәсімдеу, жүкті көліктің бір түрінен екінші түріне беру, алушыға жеткізу және т.б. жатады.
Тиеп-түсіру жұмыстары, барар жолында бірнеше қайта тиеу енетін, жүктерді тасымалдау кезінде көп көлем алады.
Жүктер мен жолаушыларды тасымалдау көліктің бір немесе бірнеше түрімен ұйымдастырылады.

1. Сурашев Н.Т., Гудович М.И. Көтеру-тасымалдау машиналары: Оқулық. Алматы, 2013 – 344 бет.
2. Бекжанова С.Е., Бекжанов Д.З., Бекжанов З.С. Технология и механизация погрузочно-разгрузочных работ.КарМУ, Астана, «Парасат Әлемі», 2005.
3. Карабасов И.С., Бочаров В.С. Жүк тиеу-түсіру жұмыстарын кешенді механикаландыру және автоматтандыру. АлИИИТ. Алма-Ата, 1991.
4. Дедов А.Н., К.Б. Ермакова, А.К. Келисбеков. «КӨЛІК ТҮРЛЕРІНІҢ ӨЗАРА ӘРЕКЕТТЕСУІ», Қарағанда, 2014.

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
Зауыт ішілік жүк көтергіш және тиеу-түсіру жұмыстарын
орындауға арналған қондырғылар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
Транспорт түрлері және тасымалдау қондырғыларын таңдау ... ... ... ... ..6
Жалпы техникалық-пайдалану талаптары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..6
Көліктің әр түрінің негізгі басымдықтары мен кемшіліктері ... ... ... .9
Жүк көтергіш машиналар мен механизмдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16

Кіріспе

Көліктің материалдық өндіріс саласында үлкен маңызы бар және адамға басты қажеттіліктердің бірін - өндіріс құралдары мен адамдардың орын ауыстыруын қанағаттандыруға арналған. Негізгі міндеттерінің бірі шығынға қарсы механизм жасау және өндіріс пен көлік шығындарын, оның ішінде жүктер мен адамдарды тасымалдаудың мақсатты нұсқаларын таңдау бойынша қысқартуға түрткі болатын экономикалық есептер дайындау болып табылады.
Өнеркәсіптік көлік - өнеркәсіптік өндірістің айтарлықтай бөлігін құрайтын көліктің маңызды құрамды бөліктерінің бірі. Өнеркәсіптік көлік атқаратын барлық жұмыс кешенін екі басты элемент ретінде жіктеуге болады: материалды қайта өңдеу бойынша тиеу-түсіру жұмыстары, кәсіпорын ішіндегі дайындамалар және жүктің, яғни осы сөздің дәлме-дәл мағынасында көліктің орнын ауыстыру.
Көлік қатынас құралдары мен жолдарының, сонымен қатар олардың қалыпты жұмысын қамтамасыз ететін техникалық құрылғылар мен құрылыстар жиынтығы болып табылады.
Көлік процесін жүзеге асыру үшін түрлі дайындық және көмекші операциялар қажет, олар көлік-экспедициялық және тиеп-түсіру деп аталады.
Көлік-экспедициялық операцияларға: қабылдау, орау, таңбалау және жүктерді беру, оларды қысқа мерзімге сақтау, әр түрлі төлемдерді рәсімдеу, жүкті көліктің бір түрінен екінші түріне беру, алушыға жеткізу және т.б. жатады.
Тиеп-түсіру жұмыстары, барар жолында бірнеше қайта тиеу енетін, жүктерді тасымалдау кезінде көп көлем алады.
Жүктер мен жолаушыларды тасымалдау көліктің бір немесе бірнеше түрімен ұйымдастырылады.
Бір көліктік кәсіпорын жүргізетін тасымалдау жергілікті деп аталады.
Тікелей қатынаспен тасымалдау - бұл бір көлік түрімен (автомобиль, теміржол немесе басқа түрімен), бірақ бірнеше көліктік кәсіпорындар (жолдармен, пароход шаруасы, автошаруашылықтармен және т.б.) жүзеге асыратын тасымалдау.
Аралас қатынаспен тасымалдау көліктің бірнеше түрлерімен (мысалы, автомобиль- теміржол - әуе қатынасы), бірыңғай көлік құжаты бойынша жүзеге асырылады. Осындай тасымалдаулар кезінде аралас және қайта тиемейтін тасымалдау, олар үлкейтілген ыдыста (контейнерлер, жәшіктер, паддондар және т.б.) бастапқы пункттен соңғысына дейін келеді.
Халықаралық қатынаспен тасымалдау - мемлекеттен тыс (жүктер экспорты) жүзеге асырылатын немесе шетелден әкелінетін (импорт) жүктер мен жолаушыларды тасымалдау.

Зауыт ішілік жүк көтергіш және тиеу-түсіру жұмыстарын орындауға арналған қондырғылар

Ішкі жүктерді, дайындамаларды және басқаларын кәсіпорын ішінде, яғни цехтар арасында немесе цехтар ішінде тасымалдауды жүзеге асырады. Зауыттарда ішкі көлікті - зауыт ішілік, ірі құрылыстарда - іштей салынатын, шахталарда - шахта ішілік немесе жер асты, карьерлерде ашық өндіру тәсілі кезінде карьерлік деп атайды.
Зауыттарда ішкі көлікті цехтық және цех аралық деп бөледі. Осыған орай цех ішілік көлік ретінде, әдетте - конверейерлік немесе арнайы көлікті, сонымен қатар автотиегіштерді, электр- және автоарбашаларды, ал цех аралық ретінде теміржол, автомобиль, құбыржол көліктерін және басқаларын пайдаланады.
Әрекет ету тәсілі бойынша циклдік немесе үзілістік және үзіліссіз көлік түрлеріне бөлінеді.
Үзілістікке (циклдікке) теміржол, автомобиль, монорельстік, аспалы, пневмоконтейнерлік, арбаша көліктер жатады.
Үзіліссіздерге конвейерлік, құбыржол және гравитациялық көліктер жатады (ауырлық күші әсерінен жүк науалар, төсемдер бойымен орын ауыстырады).
Соңғы жылдары жұмыс технологиясының дамуымен және жаңа көлік түрлерін жасаумен қатар циклдік және үздіксіз түрлерінің қасиеттерін біріктіретін циклдік-ағымдық көлік ұғымы енгізілді. Осы түрінің өкілдері тұтас технологиялық процеспен байланысты элеваторлар, конвейерлік поездар, бункер - поездар болып табылады.
Әрекет ету мерзімі бойынша көлік тұрақты және уақытша болуы мүмкін. Уақытша көлік ретінде тасымалдануы, қысқаруы, ұзаруы және т.б. мүмкін уақытша (жылжымалы) жолдармен қозғалатын түрлерін түсінген жөн. Ережеге сай, осындай түрлері пайдалы қазбаны ашық (карьерлер) немесе жер асты (шахталар, кеніштер) тәсілімен өндіру кезінде қолданылады (2-суретті қараңыз).
Сыртқы және магистральды көлік өндірістік процесті жалғастыру міндетін орындайтынын байқаған жөн. Көбінесе осы мақсатта теміржол көлігі пайдаланылады, оның көмегімен кәсіпорынға шикізат, отын, жарты фабрикаттар үлкен көлемде және айтарлықтай қашықтыққа жеткізіледі. Құрылыс материалдарының, шаруашылық жүктерінің және басқаларының көп санын жақын жерлерден жеткізу автомобиль көлігімен жүзеге асырылады. Шикізат көздеріне жақын орналасқан кейбір өнеркәсіптік кәсіпорындарға жеткізуді құбыржол, өзенмен, контейнерлік немесе басқа көлік түрлерімен жүзеге асыруға болады, оның үлесі соншалық болмашы.
Өнеркәсіп көлігінде тасымалдау көлемінің қатынасы келесі пропорцияда көрінеді: сыртқы көлікке - 30 % жуық, ал ішкіге барлық тасымалданатын жүктердің 70 % жоғары келеді [7].
Келтірілген деректерден шамамен жүктің үштен бірі - қара металлургия кәсіпорындарында, 15 % астамы - көмір шахталарында, 12 % жуығы құрылыс индустриясында және т.б. тасымалданады. Автомобиль көлігімен, теміржолға қарағанда екі есе көп жүк тасымалданады, оның үстіне автотасымалдаудың орташа ұзындығы - 17 км, ал теміржол көлігімен 7 км құрайды.
Цех аралық тасымалдар үшін көліктің анағұрлым тиімді түрін таңдау кезінде, кәсіпорын көлігі - бұл негізгі өндіріс технологиясымен тығыз байланыста және бір ырғақта жұмыс істейтін көліктің әр түрінен, жүк көтергіш машиналардан, тиеп-түсіру механизмдерінен, жиналмалы механикаландырылған кешендерден тұратын тұтас кешен екенін ескерген жөн.
Көбінесе ішкі көлік ретінде қолданылатын өнеркәсіптік көлік тасымалдану тәсілі, тартқыш орган типі, жүк таситын элементтер типі, тұтынатын энергия тегі және т.б. бойынша жіктеледі.
Тасымалдау тәсілі бойынша көлік қондырғылары жүкті сүйрелеу арқылы жылжытатын қондырғыларға (қырғыш конвейерлер, бекіткіштер, бульдозерлер), сырғанау (гравитациялық, өздігінен ағатын), жүк таситын элементтерде (таспалы және пластиналы конвейерлер, вагондар, автомобиль шанақтары), су және ауа ортасында (құбыржол бойымен гидравликалық немесе пневматикалық көлік).
Көлік құралдарын тартқыш органдарының типі бойынша тізбекті, таспалы немесе арқанды органы (конвейерлік көлік), доңғалақтары (теміржол, автомобиль немесе өзі жүретін көлік) бар, сондай-ақ тартқыш элементтерсіз (құбыржол көлігі, гравитациялық және тербелетін қондырғылар) қондырғыларға бөледі.
Жүк тасушы элементтер типі бойынша қозғалыстағы жүк тасушы элементтері бар қондырғылар (вагондар, автомашиналар мен тіркемелер шанақтары, платформалар, арбашалар, конвейерлер, элеваторлар), тербелістегі (тербелетін, дірілдік қондырғылар) және жылжымайтын (науалар, төсемдер және т.б.) болып бөлінеді.
Тұтынатын энергия тегі мен жетегі бойынша - электр жетекті (конвейерлер, электровоздар, өзі жүретін вагондар), дизельдік (тягачтар, тепловоздар, автомобильдер), карбюраторлық (автомобильдер, тиеушілер), пневмо-гидравликалық (құбыржол) жетектері бар және гравитациялық (науалар, төсемдер бойымен өзі ағатын) қондырғылар және т.б.
Тіркемелі көлік құралдарында жеке энергетикалық қондырғы болмайды, бірақ машинаның барлық белгілері болады, олар көбінесе тиеу-түсіру құрылғыларына жанасатын қондырғыларымен жабдықталған. Оларға автомобиль тіркеме-самосвалдар, төңкеретін шанағы бар өзі түсіретін вагондар, думпкарлар,тракторлық топырақ таситын арбашалар және басқалары жатады.

Транспорт түрлері және тасымалдау қондырғыларын таңдау
2.1. Жалпы техникалық-пайдалану талаптары

Жүк көлігінің және жолаушыларды тасымалдау түрін таңдау кез келген мемлекетте өнеркәсіптік өндірістер мен елді мекендерді құруда және қызмет етуінде басты мәселелердің бірі болып табылады. Осыған орай осындай таңдаудың ағымдық және перспективалы жағдайларын айыра білген жөн. Ағымдық жағдайда көлік қызметін пайдаланушылар өңірдегі көлік түрлерінен таңдау жасайды, сондықтан осындай тәсіл көбінесе, әсіресе жүк тасымалдау саласында шектеулі. Алайда экономиканы дамыту мен құрылымдық жағынан қайта құру және тасымалдау көлемдерінде айтарлықтай өзгерістер мен өндірістік және ауыл шаруашылық кәсіпорындарының географиялық орналасуы кезеңінде осындай таңдау көліктің стратегиялық (перспективалы) түрлерінің пайдасына кеңейтілген болуы керек, олар мемлекеттің көліктік-жол кешенін дамытуға айтарлықтай әсер етуі мүмкін.
Жалпы жағдайда көлік машинасы келесі: эргономикалық, техникалық, эксплуатациялық, технологиялық, экономикалық және арнайы талаптарды қанағаттандыруы керек.
Эргономикалық талаптарға қауіпсіз және қолайлы (жайлы) басқару органдарын, қызмет көрсету шаралары мен машинаға жақын жерде адамдарды табу жағдайын жасау енеді. Осы талаптар, әсіресе тау-кен өндірісі өнеркәсібінде жұмыс істейтін машиналардың ауыр жағдайларын ескеруі тиіс.
Адам мен көлік машинасының қауіпсіз өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету айтарлықтай дәрежеде қауіпсіздік ережелерінде, пайдалану жөнінде нұсқаулықтарда немесе басқа нормативтік құжаттарда айтылады. Жалпы пайдалану ережелерінен басқа, бірқатар жағдайларда, қоршаған ортаға және жұмыс істеп жатқан машинаға жақын тұрған адамдардың зақымдалуын болдырмайтын көлік машиналарының жұмысы кезінде қосымша қауіпсіздік шаралары қарастырылуы тиіс: қозғалыстағы бөліктерін немесе тиеу-түсіру жұмыстары жүріп жатқан аймақтарды қоршау, адамдардың электр қоректендіргішке немесе басқа жарақат алу қаупі бар жерлерге (мысалы, қосқыштарда, сөндіргіштерде, электровоздарды басқару пульттері және т.б.) түспеуіне кедергі болатын блокадалау құрылғылары мен ажыратқыштарын енгізу, көлбеу беттерде жұмыс істейтін көлік құралдарына ұстағыштарды, кідірткіштер немесе парашюттер қолдану және т.б.
Санитарлық-гигиеналық нормаларды сақтау да маңызды эргономикалық талап болып табылады: оператордың (жүргізушінің, машинистің) жұмыс орнына тиісті конструкциялары қолайлы жағдай жасайды, олар шуылды басатын немесе дірілді жұтатын құралдарды қолдану есебінен шуыл мен дірілдің санитарлық нормаларға дейін төмендеуін қамтамасыз етеді, тығыздауларды пайдалану есебінен шаңның, ылғалдың және т.б. кіруін болдырмау қамтамасыз етіледі.
Шуыл мен дірілдің зиянды әсерімен күресу шынайы түрде жүргізілуі тиіс, себебі олар адамның жұмыс өнімділігіне, шаршағыштығына және денсаулығына әсер етеді. Сондықтан шуыл (75 ДБ), дірілдің нормативтік деңгейін арттыру кезінде оператордың кабинада болу уақыты және т.б. бойынша арнайы нормалар енгізілген.
Жаңа заманғы көлік машинасы автоматтандыру және телемеханика элементтерін (мүмкін болатын жерде) пайдаланатын қарапайым және ыңғайлы басқару органдары, сыртқы түрі жақсы, маневр жасау ыңғайлылығын және жылдамдық сапасын қамтамасыз ететін сүйір формалы, сондай-ақ жаңа заманғы эстетикалық түрі болуы керек.
Локомотивтер, автомобильдер машинистерінің кабиналары, жолаушылар вагондарының салондары антропометрлік талаптарды қанағаттандыруы тиіс, яғни өзінің пішіндері мен өлшемдері бойынша адам денесінің пішінімен байланысты болуы керек.
Техникалық талаптар қарастырылатын түрлендіруді базалық ретінде қабылданған машинамен салыстыруға негізделген көлік машинасының сапасы деңгейін бағалайтын көрсеткіштер жасаумен шектеледі (отандық үздік немесе шетелдік үлгі). Салыстыру базасы ретінде түрлі техникалық параметрлер (өнімділік, жылдамдық, энергия сыйымдылық және т.б.), сенімділік және ұзақ мерзімділік, технологиялық (стандарттау деңгейі және үйлестіру), пайдалану үнемдігі мен тиімділігі, патентке қабілеттілік, ішкі және сыртқы рыноктарда бәсекеге қабілеттілік қабылданады.
Пайдалану талаптары техникалық сипаттама көрсеткіштерінің өзінің белгіленген орнына сәйкестігінен тұрады. Бұл, көлік машинасы жобада қарастырылған барлық қызметті, берілген бағдарлама бойынша технологиялық операцияларды орындауы тиіс дегенді білдіреді. Машина түйіндері техникалық қызмет көрсетуге ыңғайлы болуы тиіс: тасымалдауға жарамды, майлау мен бекіту, тозған тетіктерін және т.б. ауыстыру үшін қол жетерлік болуы керек. Анағұрлым күрделі блоктары алмалы-салмалы болуы қажет.
Пайдалану кезінде қызмет көрсетудің еңбек көлемділігі минимум болуы керек. Бұл үшін конструкцияда ұзақ мерзімдік майлағышты қолдануды, барлық түйіндерін құрастыру-бөлшектеуді қамтамасыз етуді, автоматты реттеу элементтерін, қалыпсыз жұмысты сигналдау аппаратурасымен жабдықтауды және басқаларын қарастырған жөн.
Технологиялық талаптар дайындаушы зауытта дайындау құнын төмендетуге және еңбек өнімділігін арттыруға бағытталған. Осы мақсаттар үшін зауытта арнайы жабдықтар: штамптар, кондукторлар, өлшегіш аспап дайындайды. Дайындаушы зауытта құжаттарға технологиялық жұмыс жасау кезінде бұйымдарға үйлестірілген және стандартты тетіктерді, зауытта дайындайтын тетіктерді қолдану мүмкіндігіне, қолданыстағы штамптарды, аспаптар стапельдерін пайдалану арқылы бағалау жүргізіледі.
Экономикалық талаптар мәні машиналарды дайындау кезінде де, сондай-ақ пайдалану кезінде де минимумдауға келтіріледі. Экономикалық тиімділіктің негізгі көрсеткіші ретінде келтірілген шығындар шамасы қызмет етеді. Ол жылдық пайдалану шығындарын, күрделі салынымдар мен тиімділіктің нормативтік коэффициенттерін ескереді. Бұл машинаның өзіне ғана емес, сондай-ақ оған байланысты түйіндестіру жабдығын алу және көлік жүйесінің функционалдық өзара әрекеттесуін (тиеу пункттері, қосымша құрылғылар және басқалар) қамтамасыз ететін дайындық жұмыстарын жасау шығындарына да қатысты. Басты көрсеткіш жалақы шығындары, энергетикалық шығындар (отын, электр энергиясы), материалдар, амортизация және т.б. шығындар енетін 1 т жүкті тасымалдаудың өзіндік құны болып табылады. Сондықтан еңбек өнімділігін арттыру, еңбек көлемділігін төмендету - экономикалық тиімділікті арттырудың негізгі жолдары.
Арнайы талаптар көлік машинасының нақты түрімен және оның белгіленген орнымен байланысты, сондықтан да алуан түрлі. Сонымен, мысалы көлік машиналары басқа агрегаттық кешендермен жұмыс істеуге ыңғайландырылған болуы, басқа көлік буындарымен өзара әрекеттесуді және сәйкес орындауды (тропикалық, солтүстік, жарылуға қауіпсіз) қамтамасыз етуі тиіс.
Жүктерді тиеу - түсіру, қайта тиеу, жинақтауға байланысты жұмыстардың барлығы Темір жол транспортындағы тиеу - түсіру жұмыстары кезіндегі өндірістік санитария және техника қауіпсіздігі ережесіне сәйкес орындалады. Ауыр салмақты жүктерді тиеу - түсіру, жылжыту тек қана жүк көтергіш машиналарды қолдану арқылы жүзеге асады. Жұмыс басталар алданда жетекші оларға қауіпсіздік техникасы жөнінде инструктаж беруге міндетті. Жүк көтергіш машиналарын басқару және күтім көрсетуге, 18 жасқа толған белгіленген емтиханды тапсырған тұлға жіберіледі.
Темір жол транспортындағы тиеу - түсіру машиналарына жоспарлы - техникалық күтім және жөндеу белгіленген. Ол кешенді ұйымдастырылған техникалық шара, ол жоспарлы реттегі қайталанып тұратын машиналардың жұмысқа қаблеттілік жағдайына бағытталғанын тексеріп тұратын шара. Бұл жүйеде мынадай күтімдер қарастырылған (ТО-1), техникалық күтім (ТО-2), кезекті жөндеу (ТР), капиталды жөндеу (КР). ТТЖ жүйесінде белгіленген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.