Қазіргі кезеңдегі Қазақстандағы этносаралық және конфессияаралық қатынастар

Жоспар
Кіріспе

I. Жалпы ережелер
II. Қазіргі кезеңдегі Қазақстандағы этносаралық және конфессияаралық қатынастар және ұлттық бірлікті нығайтудың өзектілігі
III. Ұлттық бірлікті қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік саясаттың мақсаты, міндеттері мен ұстанымдары
IV. Доктринаны іске асырудың негізгі бағыттары

Этносаралық және конфессияаралық келісімді, азаматтық бірлікті қамтамасыз ету Қазақстан дамуының, елдің әлеуметтік-экономикалық, саяси жаңғыруының маңызды шарты болып табылады.
Ұлттық бірлік доктринасы (бұдан әрі – Доктрина)
2008 жылғы 23 қазанда өткен Қазақстан халқы Ассамблеясының ХІV сессиясында Қазақстан Республикасы Президенті берген тапсырмаларды жүзеге асыру мақсатында әзірленді.
Доктрина Конституцияның, «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы» Заңның және өзге де нормативтік–құқықтық актілердің ережелеріне, сонымен қатар, аталған саладағы халықаралық құқық нормаларына негізделген.
Доктринада ұлттық саясаттың мақсаттары, міндеттері, ұстанымдары, сондай-ақ оны іске асырудың негізгі бағыттары баяндалған.
Доктрина қоғамды әрі қарай ұйыстыруға қолайлы шарттарды қалыптастыруға бағытталған бағдарламаларды, заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге негіз болып табылады.

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

I. Жалпы ережелер

Этносаралық және конфессияаралық келісімді, азаматтық бірлікті
қамтамасыз ету Қазақстан дамуының, елдің әлеуметтік-экономикалық, саяси
жаңғыруының маңызды шарты болып табылады.
Ұлттық бірлік доктринасы (бұдан әрі – Доктрина)
2008 жылғы 23 қазанда өткен Қазақстан халқы Ассамблеясының ХІV сессиясында
Қазақстан Республикасы Президенті берген тапсырмаларды жүзеге асыру
мақсатында әзірленді.
Доктрина Конституцияның, Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы Заңның
және өзге де нормативтік–құқықтық актілердің ережелеріне, сонымен қатар,
аталған саладағы халықаралық құқық нормаларына негізделген.
Доктринада ұлттық саясаттың мақсаттары, міндеттері, ұстанымдары,
сондай-ақ оны іске асырудың негізгі бағыттары баяндалған.
Доктрина қоғамды әрі қарай ұйыстыруға қолайлы шарттарды қалыптастыруға
бағытталған бағдарламаларды, заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық
актілерді әзірлеуге негіз болып табылады.

II. Қазіргі кезеңдегі Қазақстандағы этносаралық және конфессияаралық
қатынастар және ұлттық бірлікті нығайтудың өзектілігі

Ғасырлар бойы қазақтардың тарихи мекенінде әралуан мәдениеттің, дін
мен дәстүрлерді ұстанған көптеген халықтардың тағдыры тоғысты. Нәтижесінде
140 этнос пен 40 конфессия өкілдері қазақтармен қоян-қолтық бейбіт өмір
сүретіндей айрықша жағдай қалыптасты. Сонымен қатар, түрлі этностардың ұзақ
уақыт қатар өмір сүруі қоғамда төзімділіктің орнықты дәстүрлерін
қалыптастырды.
Тәуелсіздікке ие болған алғашқы күннен бастап қазақстандық қоғамды
ұйыстыру, барлық этностық топтардың тең құқықты өмір сүруін қамтамасыз ету
мемлекеттің ұлттық саясатының іргелі бағыттарына айналды. Өтпелі кезеңнің
күрделі жағдайында мемлекеттің мақсатты және дәйекті саясатының арқасында
Қазақстанда этносаралық негіздегі қақтығыс, тұрақсыздық пен қоғамдағы
жіктелу бола қойған жоқ.
Этностық емес, азаматтық қауымдастық құруға бағытталған бастапқы
таңдау келісім мен тұрақтылықтың іргетасы болып қаланды. Этностық
ерекшелігіне қарамастан елдегі барлық азаматтардың мүдделерін тоғыстыру ең
дұрыс жол екендігін уақыт көрсетіп берді.
Қазіргі таңда Қазақстанда әлемдік қоғамдастық тарапынан жоғары бағаға
ие болған этносаралық келісімнің өзіндік үлгісі қалыптасты.
Этносаралық келісімді қамтамасыз етудің тиімді нормативтік құқықтық
және тұжырымдамалық негіздері құрылды. Қазақстан Республикасының
Конституциясы этностық, нәсілдік, діни немесе өзге де ерекшеліктеріне
қарамастан, барлық азаматтардың мүдделерінің қорғалуына кепілдік берді.
Негізгі заңның нормалары барлық этностық топтар арасында сенім және өзара
құрмет негіздерін қалады.
Этносаралық және конфессияаралық келісімді қамтамасыз етудің
басымдықтары Президент Н.Ә. Назарбаевтың Қоғамның идеялық ұйысуы Қазақстан
прогресінің басты шарты атты бағдарламалық еңбегінде, Қазақстанның 2030
жылға дейінгі даму стратегиясында, ҚР мемлекеттік сәйкестілігін
қалыптастыру тұжырымдамасында көрсетілген. Бұл тақырып Мемлекет басшысының
Тарих тоғысында, Сындарлы он жыл кітаптарында, Қазақстан халқы
Ассамблеясының сессияларындағы баяндамаларында және өзге де сөйлеген
сөздерінде жан-жақты көрсетілген.
Сонымен қатар, ел Президентінің тапсырмасымен Тілдерді дамыту мен
қолданудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, Қазақстан
халқы Ассамблеясының орта мерзімге арналған стратегиясы (2011 жылға дейін)
және басқа да құжаттар қабылданды.
Ұлттық саясаттың басты құралдарының бірі 1995 жылы құрылған, 818
этномәдени бірлестікті қанатының астына жинаған Қазақстан халқы Ассамблеясы
болды. Олардың басшылары ҚХА-ның, сондай-ақ және аймақтық ассамблеялардың
құрамына кіреді. 46 этностың өз этномәдени орталықтары бар.
2007 жылы конституциялық реформалардың аясында Ассамблея Парламент
Мәжілісіне тоғыз депутат сайлау құқығына ие болды. Сөйтіп, этностық
топтардың мемлекеттік билік органдарында өкілдік етуінің конституциялық
тетігі енгізілді. 2008 жылы әлемде ешбір баламасы жоқ Қазақстан халқы
Ассамблеясы туралы заң қабылданды.
Этносаралық қатынастар саласындағы мемлекет қызметінің маңызды бағыты
теңгерімді тіл саясатын жүргізу болып табылады. Конституцияға сәйкес, қазақ
тілі - мемлекеттік тіл болып табылады, мемлекеттік ұйымдар мен жергілікті
өзін-өзі басқару органдарында қазақ тілімен тең дәрежеде орыс тілі ресми
түрде қолданылады. Мемлекет Қазақстан халқының тілдерін оқып-үйрену мен
дамытуға жағдай жасайды.
Мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейтудің, оның бәсекелестігін
арттырудың 2007-2010 жылдарға арналған тұжырымдамасы қабылданды.
Орталық және жергілікті мемлекеттік органдарда іс қағаздарын жүргізуді
кезең-кезеңмен мемлекеттік тілге көшіру жүзеге асырылуда. Елдің барлық
өңірлерінде 60-тан аса қазақ тілін оқыту орталықтары жұмыс істейді, 2009-
2011 жылдары олардың санын 120-ға дейін жеткізу жоспарланып отыр.
Қазіргі уақытта қазақстандық оқушылардың 61%-і, студенттердің 48%-і
қазақ тілінде білім алуда.
Сонымен қатар, Қазақстанда тұратын өзге этностардың тілін дамыту
қамтамасыз етілуде. 1673 мектепте оқыту орыс тілінде жүргізіледі. Таза
өзбек, тәжік және ұйғыр тілдерінде білім беретін
81 мектеп жұмыс істейді. 108 мектепте Қазақстанның 22 этносының тілі өз
алдына өтіледі. Арнайы мамандандырылған
195 этнолингвистикалық орталық ашылып, оларда балалар мен ересектер 30
этностың тілін оқып-үйренуге мүмкіндік алды. Ана тілдерін оқытуға арналған
жексенбілік мектептерге бюджеттен қаржы бөлінеді.
Мәдени және ақпараттық салардардағы саналуандылықты дамытуға үлкен
назар аударылуда. Мәселен, қазақ және орыс театрларымен қатар, 4 ұлттық
(этностық) театр - өзбек, ұйғыр, кәріс және неміс театрлары жұмыс істейді.
Олардың үшеуі ТМД аумағындағы бірден-бір театр.
Газеттер мен журналдар 15 тілде шығады, 8 тілде радиобағдарламалар,
11 тілде телебағдарламалар беріледі, 19 этнос БАҚ-тарының қызметін қолдауға
мемлекет қаржы бөледі, ал олардың саны 33.
Жыл сайын Наурыз, Масленица бұқаралық халықтық мейрамдары дәстүрге
айналды, Құрбан айт және Проваславиялық Рождество діни мерекелері демалыс
болып жарияланды.
Тәуелсіздік жылдары Қазақстанда діннің нақты қайта өркендеуі жүзеге
асты. 18 жыл ішінде діни бірлестіктердің саны 6 есеге өсіп, 1991 жылғы 671-
ден 2009 жылы 4200-ге жетті. Қазіргі уақытта 3200-ге жуық мешіт, шіркеу,
ғибадатханалар жұмыс істейді.
2003 жылдан бастап біздің елімізде Әлемдік және дәстүрлі діндер
лидерлерінің съезі өткізіліп, оларға көрнекті діни қайраткерлер мен түрлі
конфессиялар өкілдері қатысады.
Осылайша, Қазақстанда түрлі этностар мен конфессиялардың бейбіт өмір
сүруін қамтамасыз ететін ұлттық саясаттың бірегей тәжірибесі жинақталған.
Бұл ретте, этносаралық келісімнің қазақстандық үлгісі нәтижелілігінің басты
факторы - ешкімнің артықшылығы да, ешкімнің құқығына қысым көрсетуге де жол
бермейтін, елімізде тұратын этностық топтар мүдделерінің теңдігін сақтау
болып табылады.
Дегенмен, этносаралық ахуалға теріс ықпалын тигізетін бірқатар
факторлар да жоқ емес.
Атап айтқанда, бұл әлемнің түрлі бөліктеріндегі, соның ішінде кейбір
көрші елдердегі этно-діни қайшылықтардың күшеюі. Қазақстанға сырттан этно-
діни экстремизм мен радикализмнің әртүрлі нысандарының кіруі әлеуетті қауіп
туғызады. Қоғамда орын алып отырған әлеуметтік және тұрмыстық жергілікті
проблемалар да этностық рең алып кетуі мүмкін. Жас ұрпақты тәрбиелеу
жұмысында жіберілген қателіктер көпэтностық Қазақстан халқының этносаралық
және мәдениетаралық төзімділік дәстүріндегі сабақтастықтың бұзылуына қауіп
туғызуы мүмкін.
Осы және өзге аспектілер мемлекеттің де, сондай-ақ қоғамның да
тарапынан жіті назар аударуды талап етеді.
Жалпы алғанда, көпэтностық қоғамда ұлттық бірлікті қалыптастыру және
нығайту мемлекеттің қауіпсіздігі мен тәуелсіздігін қамтамасыз етудің, оның
әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуындағы стратегиялық басымдықтарды
іске асырудың негізгі шарты болып табылады.
Қазақстанның алдында жаңа индустриаландыру, елдің ХХІ ғасырдағы
инновациялық-технологиялық серпілісін қамтамасыз ету бағытындағы
жоспарларын жүзеге асыру міндеті қойылып отырған жағдайда қазақстандық
қоғамды тұтастыру және ұйыстырудың өзектілігі арта түседі.
Осыған байланысты ұлттық бірлікті қамтамасыз ету жұмысын мемлекеттік
саясаттың ұзақ мерзімді стратегиялық басымдығы деңгейіне көтеру қажет. Осы
Доктринаның негізгі ережелері Қазақстанның 2020 жылға дейінгі стратегиялық
даму жоспарына енуі тиіс.

III. Ұлттық бірлікті қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік
саясаттың мақсаты, міндеттері мен ұстанымдары

Осы Доктринаның мақсаты қоғамдағы азаматтық сәйкестілік, патриотизм,
рухани-мәдени қауымдастық, тұрақтылықты сақтау, этносаралық және
конфессияаралық келісім негізінде Қазақстандағы ұлттық бірлікті қамтамасыз
етудің басымдықтары мен тетіктерін айқындау болып табылады.
Ұлттық бірлік деп этностық қоғамдастықтың біртұтас мемлекет құрамында
өмір сүруі, ел азаматтарының Қазақстан Республикасымен, қазіргі құндылықтар
және мұраттар жүйесімен сәйкестендірілуінің жоғарғы деңгейі түсініледі.
Қазақстандық қоғамның ұлттық бірлігінің негізі қазақстандықтардың
басым көпшілігінің жанына жақын және қоғамды ортақ мақсатқа ұйыстырушы
құндылықтар ортақтығы болып табылады.
Қазақстандықтардың барлық ұрпағын біріктіруші бастау алар көзі және
лайықты мақтанышы біздің ортақ тарихымыз болып табылады.
Тәуелсіздікке ие болғаннан кейінгі кезеңде өз тағдырыңа еркін таңдау
жасау, жаңа мемлекет құруға қатысты екеніңді сезіну, елдің және оның
азаматтарының болашақ ұрпағының тағдырына бірлесе жауап беру Қазақстан
халқының ортақ құндылықтарына айналды.
Қазақстандықтарға барлық этнос, конфессиялар, әлеуметтік топтар
өкілдерінің өмір сүру салтына, дәстүріне, сезімдеріне, пікірлеріне,
идеялары мен сенім-нанымына төзімділіктің жоғары деңгейі тән.
Сонымен қатар, елдегі этностық мәдениеттердің сан алуандылығы мен
үндестігі барша қазақстандықтардың тұрақты кемелденуі мен дамуының қайнар
көзі болып табылады.
Қазақстандық қоғамда адамгершілік құндылықтар, үлкенді сыйлау, отбасы
институтын құрметтеу, қонақжайлылық қасиеттері берік қалыптасқан.
Осының бәрі әртүрлі этностық және діни ерекшелікке ие азаматтардың
өзара түсіністігі мен достығын нығайтуға септігін тигізеді.
Доктринада қойылған мақсаттарға жету үшін мемлекет пен қоғамның күш-
жігерін мынадай негізгі міндеттерді шешуге бағыттау қажет:
жалпықазақстандық сәйкестілікті нығайту, қазақстандық қоғамның негізін
құрайтын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.