Қытай 20 ғ. І-ші жартысында

Жоспар
Кіріспе

1. І.ші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Қытайдың саяси жєне экономикалық дамуы
2. Қытай революциялық қозғалысының себептері. Сун Ят.Сен
3. Чань Кайшидің контрреволюциялық төңкерісі
4. Манчьжурияны Жапон империализімінің басып алуы.

Қытай орталық шығыс Азиядағы мемлекет. Территориясы 9.6 млн. шаршы шақырым. Ол Ресеймен, Қазақстанмен, Қырғызстанмен, Тәжікістанмен, Кореямен, Оңтүстік Шығыс Азия мемлекеттерімен шектеледі. Астанасы – Пекин қаласы. Халқының саны 1.5 млрд. жоғары. Оның 91% қытайлықтар. Ресми тілі – қытайлық. Қытайда дін мемлекеттен бөлінген. Волютасы – юань.
1911 жылы қазанда Қытай календары бойынша Синьхай жылы деп аталады. Учань қалаларында басталған қарулы көтеріліс Синьхай көтерілісінің бастамасы еді. Оның нәтижесінде Цинь монархиясы құлап, Қытай республикасы жарияланды.
ХХ ғасырдың басында Қытайдың саяси тарихында Сунь Ятсен ерекше рөл атқарады. Ол 1912 жылы күзде Гоминьдан партиясының (Ұлттық партия) негізін қалайды. Сунь Ятсен оңтүстіктегі қозғалыстармен белгілі бола бастайды. Сунь Ятсеннің танымалдығын жергілікті милитаристер пайдаланып, оны Гуанчжоуға билікке шақырады. 1911 жылы Қытайда мемлекеттік ыдырау басталып, монархия құлатылды. Қытайдан нақты түрде Тибет, Синцзянь, Монголия бөлінді. Қытай чиновниктері елден қуылды. Моңғолияға Ресей көмектесті, ал 1915 жылғы келісім негізінде Қытай сыртқы Моңғолияның автономиялық статусына қол қояды.
Елдегі саяси бірліктің жоқ болуы сол кездегі Қытайдың негізгі проблемаасы еді. Азамат соғысы жылдарында Қытайда екі негізгі орталық құрылады. Олар Оңтүстік және Солтүстік. Оңтүстікте Гуанчжоу қаласы, ал солтүстікте Пекин қаласы негізгі орталықтар болды.
Оңтүстік Қытайда билікке таласқан генералдардың топтары өздері шыққан провинциялар атымен гуандундық және гуансилік деп аталды. Ал солтүстікте билік үшін күрес 3 топ арасында жүрді: аньхойлық (оның жетекшісі генерал Дуань Цижуй), чжилік (генерал У Пэйфу) және маньчжурлық (генераллиссимус Чжан Цзолин). Юань Шикай өлгеннен кейін Пекиндегі билік Дуань Цижуйдің қолына көшті. Осы билеушінің кезінде 1917 жылы Қытай І-ші дүниежүзілік соғысқа кіреді.
1919 жылы париж конференциясы өз жұмысын бастайды. Қытайда өз талаптарымен жеңген мемлекеттер қатарында қатысады. Оның талаптары соғыс кезінде жапондықтар тарапынан оккупацияланған территорияларды (Шаньдун провинцясын қайтаруды) қайтару және жапондықтардың Қытайға қойған “21 талабын” жоюды, сонымен қатар Қытайдың бүтіндігін және тәуелсіздігін тануды сұрайды.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Лекция сабағының жоспары: Ќытай 20 ѓ. І-ші жартысында
1. І-ші д‰ниеж‰зілік соѓыстан кейінгі Ќытайдыњ саяси жєне экономикалыќ
дамуы
2. Ќытай революциялыќ ќозѓалысыныњ себептері. Сун Ят-Сен
3. Чань Кайшидіњ контрреволюциялыќ төњкерісі
4. Манчьжурияны Жапон империализімініњ басып алуы.

Лекция сабағының мақсаты:

Қытай орталық шығыс Азиядағы мемлекет. Территориясы 9.6 млн. шаршы
шақырым. Ол Ресеймен, Қазақстанмен, Қырғызстанмен, Тәжікістанмен, Кореямен,
Оңтүстік Шығыс Азия мемлекеттерімен шектеледі. Астанасы – Пекин қаласы.
Халқының саны 1.5 млрд. жоғары. Оның 91% қытайлықтар. Ресми тілі –
қытайлық. Қытайда дін мемлекеттен бөлінген. Волютасы – юань.

1911 жылы қазанда Қытай календары бойынша Синьхай жылы деп
аталады. Учань қалаларында басталған қарулы көтеріліс Синьхай көтерілісінің
бастамасы еді. Оның нәтижесінде Цинь монархиясы құлап, Қытай республикасы
жарияланды.
ХХ ғасырдың басында Қытайдың саяси тарихында Сунь Ятсен ерекше
рөл атқарады. Ол 1912 жылы күзде Гоминьдан партиясының (Ұлттық партия)
негізін қалайды. Сунь Ятсен оңтүстіктегі қозғалыстармен белгілі бола
бастайды. Сунь Ятсеннің танымалдығын жергілікті милитаристер пайдаланып,
оны Гуанчжоуға билікке шақырады. 1911 жылы Қытайда мемлекеттік ыдырау
басталып, монархия құлатылды. Қытайдан нақты түрде Тибет, Синцзянь,
Монголия бөлінді. Қытай чиновниктері елден қуылды. Моңғолияға Ресей
көмектесті, ал 1915 жылғы келісім негізінде Қытай сыртқы Моңғолияның
автономиялық статусына қол қояды.
Елдегі саяси бірліктің жоқ болуы сол кездегі Қытайдың негізгі
проблемаасы еді. Азамат соғысы жылдарында Қытайда екі негізгі орталық
құрылады. Олар Оңтүстік және Солтүстік. Оңтүстікте Гуанчжоу қаласы, ал
солтүстікте Пекин қаласы негізгі орталықтар болды.
Оңтүстік Қытайда билікке таласқан генералдардың топтары өздері шыққан
провинциялар атымен гуандундық және гуансилік деп аталды. Ал солтүстікте
билік үшін күрес 3 топ арасында жүрді: аньхойлық (оның жетекшісі генерал
Дуань Цижуй), чжилік (генерал У Пэйфу) және маньчжурлық (генераллиссимус
Чжан Цзолин). Юань Шикай өлгеннен кейін Пекиндегі билік Дуань Цижуйдің
қолына көшті. Осы билеушінің кезінде 1917 жылы Қытай І-ші дүниежүзілік
соғысқа кіреді.
1919 жылы париж конференциясы өз жұмысын бастайды. Қытайда өз
талаптарымен жеңген мемлекеттер қатарында қатысады. Оның талаптары соғыс
кезінде жапондықтар тарапынан оккупацияланған территорияларды (Шаньдун
провинцясын қайтаруды) қайтару және жапондықтардың Қытайға қойған
“21 талабын” жоюды, сонымен қатар Қытайдың бүтіндігін және тәуелсіздігін
тануды сұрайды.
1919 жылы 30 сәуірде Батыс державалары тарапынан Қытай мәселесінің
қанағаттанарлықсыз шешімінің ресми жауабы берілген мәлімдеме жасалады. Бұл
талапты кейінгі халықаралық форумда қайта қарауға уәде береді, өйткені
париж конференциясында негізгі мәселе Германия және Ұлттар Лигасын құру
мәселесі тұрған болатын.
1919 жылы 4 мамырда Қытай астанасында бірнеше студенттік
демонстрациялар өріс алды. Олардың талаптары: Париж конференциясына
қатыспау және татулық келісімінен бас тарту болды. Сонымен бірге халық
жапон товарларына байкот жариялады және “21 талапқа” қол қойған
чиновниктерді жазалауды қалады. Осылайша Патриоттық қозғалыс басталды. Тез
арада жапон товарларына байкот бүкіл елді жайлады. Пекинде үкімет басындағы
Дуань Цижуй Париждағы елшілікті шақыруға мәжбүр болды.
Студенттер қозғалысы өз орталығын Шанхайға ауыстырып, 1919 жылы 4
маусымда жаппай халықтық наразылық туды, оларға ірі саудагерлермен ұлттық
кәсіпкерлер көмектесті. Қытай студенттерінің қозғалысы бүкілхалықтық сипат
алды, ол “жаңа мәдениет үшін” қозғалысына ұласты. Бұл қозғалыс нәтижесінде
саяси публистикаға және әдебиетте жаңа байхуа жазба тілінің кіріспесі
жасалды.
1919 жылы 25 шілдеде Кеңестік Ресейдің Совнаркомы “Қытайдың солтүстік
және оңтүстік өкіметіне” назар аударуды көздеді. Мұнда Қытаймен тең емес
құқықтар келісіміне қарсылық білдіру және көмек көрсетуге әрекет жасау
айтылды.
1919 жылы 10 қазанда Сунь Ятсен Шанхайда Джунго Гоминьдан (Қытай
ұлттық партиясы) партиясын қайта жандандырды және оңтүстікте саяси билік
үшін күресті бастады. Партия 3 белгілі принциптің негізінде әрект жасады:
Ұлт үшін, халық билігі үшін, халық берекесі үшін.
1920 жылғы шілдедегі оқиғалардың нәтижесінде орталықтанбаған үкімет
құлайды, Пекинде аньхойлық лидер Дуань Цижуйдің орнына, Англия мен АҚШ
қолдаған чжилік генерал У Пэйфу билікке келді. АҚШ негізінен Қытайға
көбірек назар аударды, оның тәуелсіздігін нығайтуға әрекет жасады. Сол
сияқты европалық державалар да Қытайда өз позицияларын ұстауға тырысты.
Вашингтон конференциясына Қытай 1921 жылы сәуірден 1922 жылы ақпанға дейін
қатысады. Конференциядағы ең басты нәтиже “Қытай туралы 9 держава” келісімі
болды. Барлығы Қытайдың тәуелсіздігін сақтауға, оның территориялық
бүтіндігін тануға уәде берді. Ал Жопония аты шулы “21 талап” құжатынан бас
тартты және Қытайға Шаньдунды қайтарып берді. Қытай өзінің осы келісімдер
арқылы халықаралық позициясын нығайтты. Жапония Қытайда өзінің
экономикалық позициясын жоғалтты, бірақ Манчжурияда нықталып қалуға
тырысты.. Ол жерде үлкен өнеркәсіптік комплексін құрды және коммуникация
тармағын дамытты. Бұл кейіннен Жапонияның Қытайға агрессиясында үлкен рөл
атқарды.
“4 мамыр” қозғалысы шаруалардың белсенділігінің артуына септігін
тигізді: олар бірігіп арендаторлар одағын құрды, сөйтіп ежелгідегі сияқты
құпия қоғам жанданды (“Черные пики”, “Желтые пики”, “Союз голоштанников”,
“Общество подтянутих животов” және т.б.). Тез арада шаруалардан құралған
отрядтар өздерінің қауіпсіздігін сақтау үшін армия құрады.
Шаруалар рулық, жергілікті негізде әрекет жасайды. Қытай шаруаларының
дүниетанымдық сипаты - өзге жерліктерге сенімсіздікпен қарау болды. Оны бір
сөзбен айтқанда ксенофобия дейді.
1920 жылдары Қытайда максистік идеялар туындай бастады. Олар Пекинде
(университетте проф. Ли Дачжаоның айналасына жиналған топтар), Шанхайда
(Чень Дусюдің айналасындағылар) жанданды. Хунань провинциясының астанасы –
Чанша қаласында марксистік ортаны Мао Цзэдун ұйымдастырды, сонымен қатар
Ухан және Гуанчжоуда да сондай топтар болды. Сондай – ақ Сарбон
университетінде Чжоу Эньлай аймағынан барған марксистік топтарда болды.
Москвада құрылған Коминтерн Қытай революционерлерімен жақын қатынас
орнатты. 1921 жылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.