Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы
1.тарау Жалпы ережелер
2.тарау Қазақстан Республикасы азаматтығын алу
3.тарау Азаматтықты тоқтату
4.тарау Ата.анасы азаматтығын өзгерткен және асырап алған жағдайдағы баланың азаматтығы
5.тарау Қазақстан Республикасы Президентiнiң және мемлекеттiк органдарының азаматтық мәселелер жөнiндегi өкiлеттiгi
6.тарау Қазақстан Республикасының азаматтығы мәселелерi жөнiндегi арыздар мен ұсыныстарды қарау бойынша iс жүргiзу
2.тарау Қазақстан Республикасы азаматтығын алу
3.тарау Азаматтықты тоқтату
4.тарау Ата.анасы азаматтығын өзгерткен және асырап алған жағдайдағы баланың азаматтығы
5.тарау Қазақстан Республикасы Президентiнiң және мемлекеттiк органдарының азаматтық мәселелер жөнiндегi өкiлеттiгi
6.тарау Қазақстан Республикасының азаматтығы мәселелерi жөнiндегi арыздар мен ұсыныстарды қарау бойынша iс жүргiзу
Қазақстан Республикасының 1991 жылғы 20 желтоқсандағы Заңы Қазақстан Республикасының азаматтығы адамның мемлекетпен тұрақты саяси-құқылық байланысын айқындайды, бұл байланыс олардың өзара құқылары мен мiндеттерiнiң жиынтығынан көрiнедi. Қазақстан Республикасында әрбiр адамның азаматтық алуға құқығы бар. Қазақстан Республикасының азаматтығы осы заңға сәйкес алынады және тоқтатылады. Қазақстан Республикасының азаматын ешқандай жағдайда азаматтығынан, өзiнiң азаматтығын өзгерту құқығынан айыруға, сондай-ақ оны Қазақстаннан тыс жерлерге аластауға болмайды. Ескерту. Кiрiспеге өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар Жарлығымен.
Қазақстан Республикасы өзiнiң мемлекеттiк органдары мен лауазымды адамдары арқылы Республика азаматтары алдында жауапты, ал Қазақстан Республикасының азаматы Қазақстан Республикасы алдында жауапты. Ол Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын сақтауға, Қазақстан Республикасының мүдделерiн, оның территориялық тұтастығын қорғауға, мемлекеттiк тiл мен оның территориясында тұратын барлық ұлттардың тiлдерiне, әдет-ғұрпына, дәстүрлерiне құрметпен қарауға, Қазақстан Республикасының күш-құдiретiн, егемендiгiн және тәуелсiздiгiн нығайтуға жәрдемдесуге мiндеттi. Ескерту. 1-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17. N 322 Заңымен.
2-бап. Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы заңдар
Қазақстан Республикасының азаматтығы Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Заңмен және Қазақстан Республикасының соған сәйкес шығарылатын басқа да заң актiлерiмен реттеледi.
Қазақстан Республикасы өзiнiң мемлекеттiк органдары мен лауазымды адамдары арқылы Республика азаматтары алдында жауапты, ал Қазақстан Республикасының азаматы Қазақстан Республикасы алдында жауапты. Ол Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарын сақтауға, Қазақстан Республикасының мүдделерiн, оның территориялық тұтастығын қорғауға, мемлекеттiк тiл мен оның территориясында тұратын барлық ұлттардың тiлдерiне, әдет-ғұрпына, дәстүрлерiне құрметпен қарауға, Қазақстан Республикасының күш-құдiретiн, егемендiгiн және тәуелсiздiгiн нығайтуға жәрдемдесуге мiндеттi. Ескерту. 1-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17. N 322 Заңымен.
2-бап. Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы заңдар
Қазақстан Республикасының азаматтығы Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Заңмен және Қазақстан Республикасының соған сәйкес шығарылатын басқа да заң актiлерiмен реттеледi.
Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы
Қазақстан Республикасының 1991 жылғы 20 желтоқсандағы Заңы Қазақстан
Республикасының азаматтығы адамның мемлекетпен тұрақты саяси-құқылық
байланысын айқындайды, бұл байланыс олардың өзара құқылары мен
мiндеттерiнiң жиынтығынан көрiнедi. Қазақстан Республикасында әрбiр адамның
азаматтық алуға құқығы бар. Қазақстан Республикасының азаматтығы осы заңға
сәйкес алынады және тоқтатылады. Қазақстан Республикасының азаматын
ешқандай жағдайда азаматтығынан, өзiнiң азаматтығын өзгерту құқығынан
айыруға, сондай-ақ оны Қазақстаннан тыс жерлерге аластауға болмайды.
Ескерту. Кiрiспеге өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар Жарлығымен.
1-тарау Жалпы ережелер
1-бап. Азамат және мемлекет
Қазақстан Республикасы өзiнiң мемлекеттiк органдары мен лауазымды адамдары
арқылы Республика азаматтары алдында жауапты, ал Қазақстан Республикасының
азаматы Қазақстан Республикасы алдында жауапты. Ол Қазақстан
Республикасының Конституциясы мен заңдарын сақтауға, Қазақстан
Республикасының мүдделерiн, оның территориялық тұтастығын қорғауға,
мемлекеттiк тiл мен оның территориясында тұратын барлық ұлттардың
тiлдерiне, әдет-ғұрпына, дәстүрлерiне құрметпен қарауға, Қазақстан
Республикасының күш-құдiретiн, егемендiгiн және тәуелсiздiгiн нығайтуға
жәрдемдесуге мiндеттi. Ескерту. 1-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан
Республикасының 2002.05.17. N 322 Заңымен.
2-бап. Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы заңдар
Қазақстан Республикасының азаматтығы Қазақстан Республикасының
Конституциясымен, осы Заңмен және Қазақстан Республикасының соған сәйкес
шығарылатын басқа да заң актiлерiмен реттеледi.
3-бап. Қазақстан Республикасының азаматы болу
Мына адамдар:
осы Заң күшiне енгiзiлген күнге дейiн Қазақстан Республикасында тұрақты
тұратын;
Қазақстан Республикасының аумағында туған және шет мемлекеттiң
азаматтығында тұрмайтын;
осы Заңға сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтығын алған адамдар
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылады.
Қазақстан Республикасы азаматының басқа мемлекеттiң азаматтығында болуы
танылмайды.
Қазақстан Республикасы жаппай құғын-сүргiн, күштеп ұжымдастыру
кезеңдерiнде, адамгершiлiкке жат өзге де саяси шаралар салдарынан
Республика территориясынан кетуге мәжбүр болған адамдар мен олардың
ұрпақтарының өз территориясына қайтып оралуы үшiн, сондай-ақ басқа
мемлекеттер территориясында тұратын қазақтар үшiн жағдай жасайды.
Ескерту. 3-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
4-бап. Азаматтық туралы құжат
Қазақстан Республикасының азаматтығын растайтын құжат Қазақстан
Республикасы азаматының жеке куәлiгi немесе Қазақстан Республикасы
азаматының паспорты болып табылады. 16 жасқа дейiнгi баланың азаматтығы
оның туу туралы куәлiгiмен, ата-анасының қайсысының болса да паспортымен
расталады.
Ескерту. 4-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
5-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының құқықтық
жағдайы
Қазақстан Республикасының азаматтығы, оның қандай негiзде алынғанына
қарамастан, бiрыңғай және тең болып табылады.
Қазақстан Республикасының азаматтары тегiне, әлеуметтiк және мүлiктiк
жағдайына, нәсiлi мен ұлтына, жынысына, бiлiмiне, тiлiне, дiнге
көзқарасына, саяси және өзге де сенiмдерiне, кәсiбiнiң түрi мен сипатына,
тұрғылықты жерiне және басқа мән-жайларға қарамастан заң алдына тең.
Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының
Конституциясы мен заңдарында жарияланған, кепiлдiк берiлетiн азаматтық,
саяси, экономикалық және әлеуметтiк құқықтар мен бостандықтарды барынша
толық иеленедi.
Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен.
6-бап. Шетелдiктердiң және азаматтығы жоқ адамдардың
құқықтық жағдайы
Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе,
шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасында азаматтар
үшiн белгiленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады, сондай-ақ
мiндеттердi мойнына алады.
Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2002.05.17. N
322 Заңымен.
7-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығының сақталуы
Қазақстан Республикасы азаматының республикадан тыс жерлерде тұруы
Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуға әкеп соқтырмайды.
Қазақстан Республикасы азаматының немесе азаматшасының республика азаматы
емес адаммен некеге тұруы, сондай-ақ мұндай некенi бұзуы азаматтықтың
өзгеруiне әкеп соқтырмайды.
8-бап. Қазақстан Республикасының азаматын басқа мемлекетке
беруге болмайтындығы
Республиканың халықаралық шарттарында өзгеше белгiленбесе, Қазақстан
Республикасының азаматын шет мемлекетке беруге болмайды.
Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен.
9-бап. Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегi
азаматтарды қорғау
Қазақстан Республикасы өзiнiң одан тыс жерлерде жүрген азаматтарын қорғауға
және оларға қамқорлық жасауға кепiлдiк бередi.
Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР Президентiнiң 1995.10.03. N 2477 Заң
күшi бар жарлығымен.
2-тарау Қазақстан Республикасы азаматтығын алу
10-бап. Азаматтық алу негiздерi
Қазақстан Республикасының азаматтығы:
1) тууы бойынша;
2) Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау нәтижесiнде;
3) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген негiздер мен
тәртiп бойынша;
4) осы Заңда көзделген өзге де негiздер бойынша алынады.
Ескерту. 10-баптың 3) тармақшасына өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен.
11-бап. Ата-анасы Қазақстан Республикасының азаматы
болып табылатын баланың азаматтығы
Бала туған кезде ата-анасының екеуi де Қазақстан Республикасының азаматы
болса, ол туған жерiне қарамастан Қазақстан Республикасының азаматы болып
табылады.
Ескерту. 11-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
12-бап. Ата-анасының азаматтығы әртүрлi болған
жағдайындағы баланың азаматтығы
Ата-анасының азаматтығы әртүрлi болып, бала туған кезде олардың бiреуi
Қазақстан Республикасының азаматы болған жағдайда бала:
1) Қазақстан Республикасының территориясында туса;
2) Қазақстан Республикасынан тыс жерде туса, бiрақ, ата-анасының немесе
олардың бiреуiнiң бұл кезде Қазақстан Республикасы территориясында тұрақты
тұрғылықты жерi болса, ол Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Ата-анасының азаматтығы әртүрлi болып, бала туған кезде олардың бiреуi
Қазақстан Республикасының азаматы болған жағдайда, егер осы кезде ата-
анасының екеуiнiң де Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұрақты тұрғылықты
жерi болса, Қазақстан Республикасынан тыс жерде туған баланың азаматтығы
ата-анасының жазбаша түрде бiлдiрген келiсiмi бойынша анықталады.
Бала туған кезде ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы азаматтығында
болып, ал екiншiсi азаматтығы жоқ адам болса, не оның азаматтығы белгiсiз
болса, бала қай жерде туғанына қарамастан Қазақстан Республикасының азаматы
болып табылады.
Баланың анасы азаматтығы жоқ адам болып, ал әкесi Қазақстан Республикасының
азаматы деп танылып, әкелiгi анықталған ретте 14 жасқа толмаған бала қай
жерде туғанына қарамастан Қазақстан Республикасының азаматы болады. Бұл
бала Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұрған ретте оның
азаматтығы ата-анасының жазбаша арызы бойынша анықталады.
Ескерту. 12-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
13-бап. Ата-анасы белгiсiз баланың азаматтығы
Ата-анасының екеуi де белгiсiз Қазақстан Республикасы территориясындағы
бала Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Ескерту. 13-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
14-бап. Азаматтығы жоқ адамдардың баласының Қазақстан
Республикасы азаматтығын алуы
Қазақстан Республикасы территориясында тұрақты тұрғылықты жерi бар,
азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасы территориясында туған
баласы Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Ескерту. 14-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
15-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдау
Шетелдiктер және азаматтығы жоқ адамдар олардың өтiнiштерi бойынша осы
Заңға сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдануы мүмкiн.
Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтiнiштер бойынша
шешiмдi Қазақстан Республикасының Президентi қабылдайды.
Ескерту. 15-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
16-бап. Қазақстан Республикасының азаматтығына
қабылдау шарттары
Қазақстан Республикасының азаматтығына:
1) Қазақстан Республикасының аумағында заңды негiзде кемiнде бес жыл
тұрақты тұратын не Қазақстан Республикасының азаматтарымен кемiнде үш жыл
некеде тұратын адамдар қабылданатын болады.
Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдаған кезде кәмелетке
толмағандардан, пайым қабiлетiн жоғалтқан не Қазақстан Республикасының
Президентi белгiлейтiн тiзбе бойынша кәсiптерге ие және талаптарға сай
келетiн адамдардан және олардың отбасы мүшелерiнен және Қазақстан
Республикасы алдында ерекше еңбек сiңiрген адамдардан, сондай-ақ Қазақстан
аумағынан кеткен адамдар мен олардың ұрпақтарынан, егер олар тарихи Отаны
ретiнде тұрақты тұру үшiн Қазақстан Республикасына қайтып оралған болса,
олардан осы тармақшаның бiрiншi абзацында көзделген шарттардың болуы талап
етiлмейдi; *
2) Қазақстан Республикасы азаматтарының iшiнде жақын туыстарының бiрi -
баласы (оның iшiнде асырап алған баласы), жұбайы (зайыбы) және ата-анасының
бiреуi (асырап алушысы), апа-қарындасы, аға-iнiсi, атасы немесе әжесi бар,
Қазақстан Республикасына тұрақты тұру мақсатымен келген, бұрынғы одақтас
республикалардың азаматтары, Қазақстан Республикасында тұру мерзiмiне
қарамастан, қабылданатын болады.
Мiндеттi әскери қызмет атқарып жүрген және Қазақстан Республикасы аумағында
орналасқан әскери қызметшiлердiң азаматтығы мәселелерi Қазақстан
Республикасының мемлекетаралық шарттарымен белгiленедi.
Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, өзгерiс енгiзiлдi- Қазақстан
Республикасының 2002.05.17. N 322; 2004.10.04. N 600 Заңдарымен.
17-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдаудан
бас тарту негiздерi
Егер Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтiнiш жасаушы
адам:
1) азаматқа қарсы халықаралық құқықта көзделген қылмыс жасаса, Қазақстан
Республикасының егемендiгi мен тәуелсiздiгiне әдейi қарсы шықса;
2) Қазақстан Республикасы территориясының бiрлiгi мен тұтастығын бұзуға
шақырса;
3) мемлекет қауiпсiздiгiне, халықтың денсаулығына нұқсан келтiретiн құқыққа
қарсы iс-әрекет жасаса;
4) мемлекетаралық, ұлтаралық және дiни араздықты қоздыратын болса,
Қазақстан Республикасы мемлекеттiк тiлiнiң қолданылуына қарсы әрекет
жасаса;
5) терроршылдық әрекетi үшiн сотталған болса;
6) сот ерекше қауiптi баукеспе деп таныса;
7) басқа мемлекеттiң азаматы болса, оның өтiнiшi қабылданбайды.
Осы баптың бiрiншi бөлiгi 7) тармақшасының ережелерi осы Заңның 16-бабының
бiрiншi бөлiгi 1) тармақшасының екiншi абзацында көрсетiлген және шетелдiк
азаматтықтан бас тарту туралы жазбаша өтiнiшпен iшкi iстер органдарына
жүгiнген адамдарға қолданылмайды. Жүгiнген адамдар Қазақстан
Республикасының азаматтығына қабылданған жағдайда мұндай жүгiну фактiсi
туралы ақпарат, олардың шетелдiк паспорттары шет мемлекетке жiберiледi.
Ескерту. 17-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
18-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығын қалпына
келтiру
Бұрын Қазақстан Республикасының азаматы болған адамның өтiнiшi бойынша осы
Заң талаптарына сәйкес оның Қазақстан Республикасы азаматтығы қалпына
келтiрiлуi мүмкiн.
Осы Заңның 16-бабының бiрiншi бөлiгi 1) тармақшасының ережелерi бұрын
Қазақстан Республикасының азаматтығында тұрған адамдарға қолданылмайды.
Ескерту. 18-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
3-тарау Азаматтықты тоқтату
19-бап. Азаматтықты тоқтату негiздерi
Қазақстан Республикасының азаматтығы:
1) Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығу;
2) Қазақстан Республикасы азаматтығынан айырылу салдарынан тоқтатылады.
20-бап. Азаматтықтан шығу
Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуға адамның осы Заңда белгiленген
тәртiппен жасаған өтiнiшi негiзiнде рұқсат етiледi.
Егер шығу туралы өтiнiш жасаушы адамның Қазақстан Республикасы алдындағы
мiндеттемелерiнiң немесе мүлiктiк мiндеттемелерiнiң орындалмағандары болып,
олармен азаматтардың немесе Қазақстан Республикасы территориясында
орналасқан кәсiпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың, қоғамдық
бiрлестiктердiң елеулi мүдделерi байланысты болса, Қазақстан Республикасы
азаматтығынан шығарудан бас тартылуы мүмкiн.
Егер шығу туралы өтiнiш жасаушы адам айыпкер ретiнде қылмысты жауапқа
тартылған болса не заң жүзiнде күшiне енген сот үкiмi бойынша жазасын өтеп
жүрсе, немесе ол адамның Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуы
Қазақстан Республикасының мемлекет қауiпсiздiгi мүдделерiне қайшы келсе,
Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуға жол берiлмейдi.
21-бап. Азаматтықтан айырылу
Қазақстан Республикасы азаматтығынан:
1) Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттарында көзделген реттердi
қоспағанда, адамның басқа мемлекетте әскери қызметке қауiпсiздiк қызметiне,
полицияға, юстиция органдарына немесе өзге де мемлекеттiк өкiмет және
басқару органдарына орналасуы салдарынан;
2) егер Қазақстан Республикасының азаматтығы көрiнеу жалған мәлiметтер
немесе жалған құжаттар табыс ету нәтижесiнде алынса;
3) Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттарында көзделген негiздер
бойынша;
4) егер Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұратын адам
дәлелсiз себептермен үш жыл бойы консулдық есепке тiркелмесе;
5) егер адам басқа мемлекеттiң азаматтығын алған болса, айырылады. *
Ескерту. 21-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Президентiнiң 1995.10.03. N 2477
Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының 2002.05.17. N 322,
2004.10.04. N 600 Заңдарымен.
4-тарау Ата-анасы азаматтығын өзгерткен және асырап алған жағдайдағы
баланың азаматтығы
Ескерту. 4-тараудың тақырыбы өзгердi - Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
22-бап. Ата-анасының азаматтығы өзгерген жағдайда
баланың азаматтығының өзгеруi
Ата-анасының азаматтығы өзгерiп, соның салдарынан екеуi де Қазақстан
Республикасының азаматы болған, не екеуi де Қазақстан Республикасы
азаматтығынан шыққан жағдайда тиiсiнше олардың 14 жасқа толмаған баласының
азаматтығы да өзгередi.
Егер баланың ата-анасының бiреуi белгiлi болса, осы ата-ананың азаматтығы
өзгерген жағдайда тиiсiнше 14 жасқа толмаған баланың азаматтығы да
өзгередi.
Ескерту. 22-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
23-бап. Ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы
азаматтығын алған ретте баланың Қазақстан Республикасы
азаматтығын алуы
Егер ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы азаматтығын алып, ал
екiншiсi басқа мемлекеттiң азаматы не азаматтығы жоқ адам болып қала берсе,
Қазақстан Республикасы территориясында тұратын 14 жасқа дейiнгi бала ата-
анасының осы туралы жазбаша өтiнiшi бойынша Қазақстан Республикасының
азаматтығын алуы мүмкiн.
Ескерту. 23-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
24-бап. Ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы
азаматтығынан шыққан ретте баланың Қазақстан
Республикасы азаматтығының сақталуы
Егер ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы азаматтығынан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасының 1991 жылғы 20 желтоқсандағы Заңы Қазақстан
Республикасының азаматтығы адамның мемлекетпен тұрақты саяси-құқылық
байланысын айқындайды, бұл байланыс олардың өзара құқылары мен
мiндеттерiнiң жиынтығынан көрiнедi. Қазақстан Республикасында әрбiр адамның
азаматтық алуға құқығы бар. Қазақстан Республикасының азаматтығы осы заңға
сәйкес алынады және тоқтатылады. Қазақстан Республикасының азаматын
ешқандай жағдайда азаматтығынан, өзiнiң азаматтығын өзгерту құқығынан
айыруға, сондай-ақ оны Қазақстаннан тыс жерлерге аластауға болмайды.
Ескерту. Кiрiспеге өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар Жарлығымен.
1-тарау Жалпы ережелер
1-бап. Азамат және мемлекет
Қазақстан Республикасы өзiнiң мемлекеттiк органдары мен лауазымды адамдары
арқылы Республика азаматтары алдында жауапты, ал Қазақстан Республикасының
азаматы Қазақстан Республикасы алдында жауапты. Ол Қазақстан
Республикасының Конституциясы мен заңдарын сақтауға, Қазақстан
Республикасының мүдделерiн, оның территориялық тұтастығын қорғауға,
мемлекеттiк тiл мен оның территориясында тұратын барлық ұлттардың
тiлдерiне, әдет-ғұрпына, дәстүрлерiне құрметпен қарауға, Қазақстан
Республикасының күш-құдiретiн, егемендiгiн және тәуелсiздiгiн нығайтуға
жәрдемдесуге мiндеттi. Ескерту. 1-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан
Республикасының 2002.05.17. N 322 Заңымен.
2-бап. Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы заңдар
Қазақстан Республикасының азаматтығы Қазақстан Республикасының
Конституциясымен, осы Заңмен және Қазақстан Республикасының соған сәйкес
шығарылатын басқа да заң актiлерiмен реттеледi.
3-бап. Қазақстан Республикасының азаматы болу
Мына адамдар:
осы Заң күшiне енгiзiлген күнге дейiн Қазақстан Республикасында тұрақты
тұратын;
Қазақстан Республикасының аумағында туған және шет мемлекеттiң
азаматтығында тұрмайтын;
осы Заңға сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтығын алған адамдар
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылады.
Қазақстан Республикасы азаматының басқа мемлекеттiң азаматтығында болуы
танылмайды.
Қазақстан Республикасы жаппай құғын-сүргiн, күштеп ұжымдастыру
кезеңдерiнде, адамгершiлiкке жат өзге де саяси шаралар салдарынан
Республика территориясынан кетуге мәжбүр болған адамдар мен олардың
ұрпақтарының өз территориясына қайтып оралуы үшiн, сондай-ақ басқа
мемлекеттер территориясында тұратын қазақтар үшiн жағдай жасайды.
Ескерту. 3-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
4-бап. Азаматтық туралы құжат
Қазақстан Республикасының азаматтығын растайтын құжат Қазақстан
Республикасы азаматының жеке куәлiгi немесе Қазақстан Республикасы
азаматының паспорты болып табылады. 16 жасқа дейiнгi баланың азаматтығы
оның туу туралы куәлiгiмен, ата-анасының қайсысының болса да паспортымен
расталады.
Ескерту. 4-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
5-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының құқықтық
жағдайы
Қазақстан Республикасының азаматтығы, оның қандай негiзде алынғанына
қарамастан, бiрыңғай және тең болып табылады.
Қазақстан Республикасының азаматтары тегiне, әлеуметтiк және мүлiктiк
жағдайына, нәсiлi мен ұлтына, жынысына, бiлiмiне, тiлiне, дiнге
көзқарасына, саяси және өзге де сенiмдерiне, кәсiбiнiң түрi мен сипатына,
тұрғылықты жерiне және басқа мән-жайларға қарамастан заң алдына тең.
Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының
Конституциясы мен заңдарында жарияланған, кепiлдiк берiлетiн азаматтық,
саяси, экономикалық және әлеуметтiк құқықтар мен бостандықтарды барынша
толық иеленедi.
Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен.
6-бап. Шетелдiктердiң және азаматтығы жоқ адамдардың
құқықтық жағдайы
Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе,
шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасында азаматтар
үшiн белгiленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады, сондай-ақ
мiндеттердi мойнына алады.
Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2002.05.17. N
322 Заңымен.
7-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығының сақталуы
Қазақстан Республикасы азаматының республикадан тыс жерлерде тұруы
Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуға әкеп соқтырмайды.
Қазақстан Республикасы азаматының немесе азаматшасының республика азаматы
емес адаммен некеге тұруы, сондай-ақ мұндай некенi бұзуы азаматтықтың
өзгеруiне әкеп соқтырмайды.
8-бап. Қазақстан Республикасының азаматын басқа мемлекетке
беруге болмайтындығы
Республиканың халықаралық шарттарында өзгеше белгiленбесе, Қазақстан
Республикасының азаматын шет мемлекетке беруге болмайды.
Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен.
9-бап. Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегi
азаматтарды қорғау
Қазақстан Республикасы өзiнiң одан тыс жерлерде жүрген азаматтарын қорғауға
және оларға қамқорлық жасауға кепiлдiк бередi.
Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР Президентiнiң 1995.10.03. N 2477 Заң
күшi бар жарлығымен.
2-тарау Қазақстан Республикасы азаматтығын алу
10-бап. Азаматтық алу негiздерi
Қазақстан Республикасының азаматтығы:
1) тууы бойынша;
2) Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау нәтижесiнде;
3) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген негiздер мен
тәртiп бойынша;
4) осы Заңда көзделген өзге де негiздер бойынша алынады.
Ескерту. 10-баптың 3) тармақшасына өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен.
11-бап. Ата-анасы Қазақстан Республикасының азаматы
болып табылатын баланың азаматтығы
Бала туған кезде ата-анасының екеуi де Қазақстан Республикасының азаматы
болса, ол туған жерiне қарамастан Қазақстан Республикасының азаматы болып
табылады.
Ескерту. 11-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
12-бап. Ата-анасының азаматтығы әртүрлi болған
жағдайындағы баланың азаматтығы
Ата-анасының азаматтығы әртүрлi болып, бала туған кезде олардың бiреуi
Қазақстан Республикасының азаматы болған жағдайда бала:
1) Қазақстан Республикасының территориясында туса;
2) Қазақстан Республикасынан тыс жерде туса, бiрақ, ата-анасының немесе
олардың бiреуiнiң бұл кезде Қазақстан Республикасы территориясында тұрақты
тұрғылықты жерi болса, ол Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Ата-анасының азаматтығы әртүрлi болып, бала туған кезде олардың бiреуi
Қазақстан Республикасының азаматы болған жағдайда, егер осы кезде ата-
анасының екеуiнiң де Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұрақты тұрғылықты
жерi болса, Қазақстан Республикасынан тыс жерде туған баланың азаматтығы
ата-анасының жазбаша түрде бiлдiрген келiсiмi бойынша анықталады.
Бала туған кезде ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы азаматтығында
болып, ал екiншiсi азаматтығы жоқ адам болса, не оның азаматтығы белгiсiз
болса, бала қай жерде туғанына қарамастан Қазақстан Республикасының азаматы
болып табылады.
Баланың анасы азаматтығы жоқ адам болып, ал әкесi Қазақстан Республикасының
азаматы деп танылып, әкелiгi анықталған ретте 14 жасқа толмаған бала қай
жерде туғанына қарамастан Қазақстан Республикасының азаматы болады. Бұл
бала Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұрған ретте оның
азаматтығы ата-анасының жазбаша арызы бойынша анықталады.
Ескерту. 12-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
13-бап. Ата-анасы белгiсiз баланың азаматтығы
Ата-анасының екеуi де белгiсiз Қазақстан Республикасы территориясындағы
бала Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Ескерту. 13-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
14-бап. Азаматтығы жоқ адамдардың баласының Қазақстан
Республикасы азаматтығын алуы
Қазақстан Республикасы территориясында тұрақты тұрғылықты жерi бар,
азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасы территориясында туған
баласы Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Ескерту. 14-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
15-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдау
Шетелдiктер және азаматтығы жоқ адамдар олардың өтiнiштерi бойынша осы
Заңға сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдануы мүмкiн.
Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтiнiштер бойынша
шешiмдi Қазақстан Республикасының Президентi қабылдайды.
Ескерту. 15-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
16-бап. Қазақстан Республикасының азаматтығына
қабылдау шарттары
Қазақстан Республикасының азаматтығына:
1) Қазақстан Республикасының аумағында заңды негiзде кемiнде бес жыл
тұрақты тұратын не Қазақстан Республикасының азаматтарымен кемiнде үш жыл
некеде тұратын адамдар қабылданатын болады.
Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдаған кезде кәмелетке
толмағандардан, пайым қабiлетiн жоғалтқан не Қазақстан Республикасының
Президентi белгiлейтiн тiзбе бойынша кәсiптерге ие және талаптарға сай
келетiн адамдардан және олардың отбасы мүшелерiнен және Қазақстан
Республикасы алдында ерекше еңбек сiңiрген адамдардан, сондай-ақ Қазақстан
аумағынан кеткен адамдар мен олардың ұрпақтарынан, егер олар тарихи Отаны
ретiнде тұрақты тұру үшiн Қазақстан Республикасына қайтып оралған болса,
олардан осы тармақшаның бiрiншi абзацында көзделген шарттардың болуы талап
етiлмейдi; *
2) Қазақстан Республикасы азаматтарының iшiнде жақын туыстарының бiрi -
баласы (оның iшiнде асырап алған баласы), жұбайы (зайыбы) және ата-анасының
бiреуi (асырап алушысы), апа-қарындасы, аға-iнiсi, атасы немесе әжесi бар,
Қазақстан Республикасына тұрақты тұру мақсатымен келген, бұрынғы одақтас
республикалардың азаматтары, Қазақстан Республикасында тұру мерзiмiне
қарамастан, қабылданатын болады.
Мiндеттi әскери қызмет атқарып жүрген және Қазақстан Республикасы аумағында
орналасқан әскери қызметшiлердiң азаматтығы мәселелерi Қазақстан
Республикасының мемлекетаралық шарттарымен белгiленедi.
Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, өзгерiс енгiзiлдi- Қазақстан
Республикасының 2002.05.17. N 322; 2004.10.04. N 600 Заңдарымен.
17-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдаудан
бас тарту негiздерi
Егер Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтiнiш жасаушы
адам:
1) азаматқа қарсы халықаралық құқықта көзделген қылмыс жасаса, Қазақстан
Республикасының егемендiгi мен тәуелсiздiгiне әдейi қарсы шықса;
2) Қазақстан Республикасы территориясының бiрлiгi мен тұтастығын бұзуға
шақырса;
3) мемлекет қауiпсiздiгiне, халықтың денсаулығына нұқсан келтiретiн құқыққа
қарсы iс-әрекет жасаса;
4) мемлекетаралық, ұлтаралық және дiни араздықты қоздыратын болса,
Қазақстан Республикасы мемлекеттiк тiлiнiң қолданылуына қарсы әрекет
жасаса;
5) терроршылдық әрекетi үшiн сотталған болса;
6) сот ерекше қауiптi баукеспе деп таныса;
7) басқа мемлекеттiң азаматы болса, оның өтiнiшi қабылданбайды.
Осы баптың бiрiншi бөлiгi 7) тармақшасының ережелерi осы Заңның 16-бабының
бiрiншi бөлiгi 1) тармақшасының екiншi абзацында көрсетiлген және шетелдiк
азаматтықтан бас тарту туралы жазбаша өтiнiшпен iшкi iстер органдарына
жүгiнген адамдарға қолданылмайды. Жүгiнген адамдар Қазақстан
Республикасының азаматтығына қабылданған жағдайда мұндай жүгiну фактiсi
туралы ақпарат, олардың шетелдiк паспорттары шет мемлекетке жiберiледi.
Ескерту. 17-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасы Президентiнiң
1995.10.03. N 2477 Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
18-бап. Қазақстан Республикасы азаматтығын қалпына
келтiру
Бұрын Қазақстан Республикасының азаматы болған адамның өтiнiшi бойынша осы
Заң талаптарына сәйкес оның Қазақстан Республикасы азаматтығы қалпына
келтiрiлуi мүмкiн.
Осы Заңның 16-бабының бiрiншi бөлiгi 1) тармақшасының ережелерi бұрын
Қазақстан Республикасының азаматтығында тұрған адамдарға қолданылмайды.
Ескерту. 18-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
3-тарау Азаматтықты тоқтату
19-бап. Азаматтықты тоқтату негiздерi
Қазақстан Республикасының азаматтығы:
1) Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығу;
2) Қазақстан Республикасы азаматтығынан айырылу салдарынан тоқтатылады.
20-бап. Азаматтықтан шығу
Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуға адамның осы Заңда белгiленген
тәртiппен жасаған өтiнiшi негiзiнде рұқсат етiледi.
Егер шығу туралы өтiнiш жасаушы адамның Қазақстан Республикасы алдындағы
мiндеттемелерiнiң немесе мүлiктiк мiндеттемелерiнiң орындалмағандары болып,
олармен азаматтардың немесе Қазақстан Республикасы территориясында
орналасқан кәсiпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың, қоғамдық
бiрлестiктердiң елеулi мүдделерi байланысты болса, Қазақстан Республикасы
азаматтығынан шығарудан бас тартылуы мүмкiн.
Егер шығу туралы өтiнiш жасаушы адам айыпкер ретiнде қылмысты жауапқа
тартылған болса не заң жүзiнде күшiне енген сот үкiмi бойынша жазасын өтеп
жүрсе, немесе ол адамның Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуы
Қазақстан Республикасының мемлекет қауiпсiздiгi мүдделерiне қайшы келсе,
Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуға жол берiлмейдi.
21-бап. Азаматтықтан айырылу
Қазақстан Республикасы азаматтығынан:
1) Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттарында көзделген реттердi
қоспағанда, адамның басқа мемлекетте әскери қызметке қауiпсiздiк қызметiне,
полицияға, юстиция органдарына немесе өзге де мемлекеттiк өкiмет және
басқару органдарына орналасуы салдарынан;
2) егер Қазақстан Республикасының азаматтығы көрiнеу жалған мәлiметтер
немесе жалған құжаттар табыс ету нәтижесiнде алынса;
3) Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттарында көзделген негiздер
бойынша;
4) егер Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұратын адам
дәлелсiз себептермен үш жыл бойы консулдық есепке тiркелмесе;
5) егер адам басқа мемлекеттiң азаматтығын алған болса, айырылады. *
Ескерту. 21-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Президентiнiң 1995.10.03. N 2477
Заң күшi бар жарлығымен, Қазақстан Республикасының 2002.05.17. N 322,
2004.10.04. N 600 Заңдарымен.
4-тарау Ата-анасы азаматтығын өзгерткен және асырап алған жағдайдағы
баланың азаматтығы
Ескерту. 4-тараудың тақырыбы өзгердi - Қазақстан Республикасының
2002.05.17. N 322 Заңымен.
22-бап. Ата-анасының азаматтығы өзгерген жағдайда
баланың азаматтығының өзгеруi
Ата-анасының азаматтығы өзгерiп, соның салдарынан екеуi де Қазақстан
Республикасының азаматы болған, не екеуi де Қазақстан Республикасы
азаматтығынан шыққан жағдайда тиiсiнше олардың 14 жасқа толмаған баласының
азаматтығы да өзгередi.
Егер баланың ата-анасының бiреуi белгiлi болса, осы ата-ананың азаматтығы
өзгерген жағдайда тиiсiнше 14 жасқа толмаған баланың азаматтығы да
өзгередi.
Ескерту. 22-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
23-бап. Ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы
азаматтығын алған ретте баланың Қазақстан Республикасы
азаматтығын алуы
Егер ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы азаматтығын алып, ал
екiншiсi басқа мемлекеттiң азаматы не азаматтығы жоқ адам болып қала берсе,
Қазақстан Республикасы территориясында тұратын 14 жасқа дейiнгi бала ата-
анасының осы туралы жазбаша өтiнiшi бойынша Қазақстан Республикасының
азаматтығын алуы мүмкiн.
Ескерту. 23-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - Қазақстан Республикасының 2002.05.17.
N 322 Заңымен.
24-бап. Ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы
азаматтығынан шыққан ретте баланың Қазақстан
Республикасы азаматтығының сақталуы
Егер ата-анасының бiреуi Қазақстан Республикасы азаматтығынан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz