Саяси ғылымның даму тарихы және негізгі кезеңдері
1.Ежелгі дәуірдегі саяси ілімдер.
2.Орта ғасыр мен Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси ойлар.
3.ХIХ ғасырдағы саяси ілімдер мен бағыттар.
4.ХIХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдағы саяси ілімдер.
2.Орта ғасыр мен Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси ойлар.
3.ХIХ ғасырдағы саяси ілімдер мен бағыттар.
4.ХIХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдағы саяси ілімдер.
Ежелгі Грецияның саяси ілімдер тарихында өте бай материалдар жинақталған. Антикалық дәуір ойшылдары қоғамдық өмірді, оның саяси құрылысын талдап, саяси сананы мифтен теорияға ауыстырады.Ежелгі грек ойшылдарының көрнекті өкілінің бірі-Платон б.з.д.427-347 жылдары өмір сүрді. Ол саяси ойларын “Саясат”,
“Мемлекет”,”Заңдар” атты еңбектерінде қарастырған.Мемлекет пен заңдарға деген
мұқтаждықты Платон адамдардың өздерінің қызығушылықтарын қанағаттандыруға, қоғамдық идеалға жақындатуға деген талпынуларымен түсіндірді.Платон пікір бойынша мемлекеттік құрылыстың “дұрыс” және “бұрыс” формалары кездеседі. Мемлекеттің дұрыс формасы-- тимократия /байлықты иеленуге талпынушылардың үстемдігі/, олигархия /азғана бай жауыздардың, қылмысқа жақындардың үстемдігі/, демократия /көпшілік билігі/, тирания /бір адам билігі/.
Платон мемлеекттің дұрыс және бұрыс формаларына ізгілікті мемлеектті қарсы
қояды .
“Мемлекет”,”Заңдар” атты еңбектерінде қарастырған.Мемлекет пен заңдарға деген
мұқтаждықты Платон адамдардың өздерінің қызығушылықтарын қанағаттандыруға, қоғамдық идеалға жақындатуға деген талпынуларымен түсіндірді.Платон пікір бойынша мемлекеттік құрылыстың “дұрыс” және “бұрыс” формалары кездеседі. Мемлекеттің дұрыс формасы-- тимократия /байлықты иеленуге талпынушылардың үстемдігі/, олигархия /азғана бай жауыздардың, қылмысқа жақындардың үстемдігі/, демократия /көпшілік билігі/, тирания /бір адам билігі/.
Платон мемлеекттің дұрыс және бұрыс формаларына ізгілікті мемлеектті қарсы
қояды .
Саяси ғылымның даму тарихы және негізгі кезеңдері.
1.Ежелгі дәуірдегі саяси ілімдер.
2.Орта ғасыр мен Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси ойлар.
3.ХIХ ғасырдағы саяси ілімдер мен бағыттар.
4.ХIХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдағы саяси ілімдер.
Ежелгі дәуірдегі саяси ілімдер.
Ежелгі Грецияның саяси ілімдер тарихында өте бай материалдар
жинақталған. Антикалық дәуір ойшылдары қоғамдық өмірді, оның саяси
құрылысын талдап, саяси сананы мифтен теорияға ауыстырады.Ежелгі грек
ойшылдарының көрнекті өкілінің
бірі-Платон б.з.д.427-347 жылдары өмір сүрді. Ол саяси ойларын “Саясат”,
“Мемлекет”,”Заңдар” атты еңбектерінде қарастырған.Мемлекет пен заңдарға
деген
мұқтаждықты Платон адамдардың өздерінің қызығушылықтарын
қанағаттандыруға, қоғамдық идеалға жақындатуға деген талпынуларымен
түсіндірді.Платон пікір бойынша мемлекеттік құрылыстың “дұрыс” және “бұрыс”
формалары кездеседі.
Мемлекеттің дұрыс формасы-- тимократия байлықты иеленуге
талпынушылардың үстемдігі, олигархия азғана бай жауыздардың, қылмысқа
жақындардың үстемдігі,
демократия көпшілік билігі, тирания бір адам билігі.
Платон мемлеекттің дұрыс және бұрыс формаларына ізгілікті мемлеектті
қарсы
қояды .Оның пікірі бойынша ізгілікті мемлеект мынадай белгілерге ие
болуы тиіс;
1)қорғау құралдарымен; 2) қоғам мүшелерін қажетті материалдармен жүйелі
түрде
жабдықтап тұру; 3) рухани және шығармашылық қызметтің жоғарғы деңгейде
дамуына жағдай жасау.Ол мемлеекттегі касталық құрылысты
дәріптейді.Қоғамдағы
адамдарды философ,билеушілер,сақшылар,тікелей өндірушілер деп
бөледі.Әрбір
сословие өзінің қабілеті келетін іспен айналысуы керек деп санаған.
Платон саяси ілімінде тоталитарлы бағыт анық сезіледі.
Аристотель б.з.д .384-322 ж.ж. Саяси ілімі “Саясат”, “Афиналық
полития”, “Этика”
“Риторика” деген еңбектерінде жинақталған. Ол саясақа кең мағына бере
отырып,
мемлеект- табиғи дамудың өнімі және пайда болуы жағынан отбасы мен
қауымдастыққа ұқсас деп санаған. Бірақ мемлекет қарым-қатынастың жоғарғы
формасы. Мемлеектке адамдар белгілі бір игілікке жету үшін бірігеді. Ол да
мемлекетті “дұрыс” және “бұрыс” формаларға бөлді. Дұрыс түріне
монархияны, аристократия мен политияны жатқызады.
Ал тирания, олигархия мен демократия мемлекеттің бұрыс түрі деп санады.
Мемлекеттің дұрыс түрінде әкімдер, халық, ел пайдасын ойлайды,билік қоғамға
қызмет етеді.Ал бұрыс түрінде олар өздерінің бас пайдаларын ойлайтын
көрінеді.
Ұлы ойшыл саяси басқаруда адам емес заң басқарғанын дұрыс көрді. Себебі,
әкім
қаншалықты жақсы болғанымен сезімге, ашу -ызаға берілмей қоймайды,ал заң
болса байсалдылығын, парасаттылығын жоймайды. Сонымен ежелгі грек
ойшылдары мемлекеттік құрылыстың әртүрлі формаларын мемлеект ісіне
азаматтардың
қатысуын талдап ғана қойған жоқ.Сонымен бірге, олардың идеялары саяси
ілімнің
әрі қарай дамуына жағдай жасады.
Орта ғасыр мен Қайта өрлеу дәуіріндегі саси ойлар.
Саяси ілімдер тарихында орта ғасырлар ойшылдарының еңбектері мен
идеяларының маңызы зор. Олар феодалдық қоғамдық-экономикалық құрылыспен
тығыз байланысты.Әрі олардың саяси тұжырымдары діни сипатта болды.
Солардың бірі, Аврелий Августин (354-430 ж.ж. )Христиан философиясының
негізгі қағидаларын дәріптеп уағыздаған.Ол “Құдай қала” туралы атты
еңбегінде саяси ой-пікірлерін білдірді.А.Августин барлық
әлеуметтік,мемлекеттік,құқықтық
ұйымдармен заңдар адам күнәсінің нәтижесі деп санады.Себебі оның ойынша
адамдарға баста екі жолмен өмір сүруге мүмкіндік берілген. Бірі құдай
жолымен
екіншісі адам жолымен. Біріншіні қалағандар құдаймен мәңгілік патшалық
құрып
бақытты өмір сүрсе, екіншілер жын-шайтандармен бірігіп азапқа түседі.
Фома Аквинский (1224-1247 ж.ж.) “Құдайшылдықтың жиынтығы деген
еңбегінде саяси биліктің үш элементін; мәнін, формасын және қолдана білуді
ажыратып көрсетті.Сонымен бірге, ол өз еңбектері арқылы арнайы заң
теориясын
жасады.Заңды мәңгілік, діни,табиғи және оң деп бөліп көрсетті.Құдай
жауыздық емес, қайырымдылықтың себебі. Сондықтан билікті құрайтынның
барлығы мейірімділіктен тұрады. Ф.Аквинский монархияны қолдады, себебі ол
заңға
сүйенеді деп есептеген.
ХV-ХVI ғасырлар аралығы Батыс Европада “қайта өрлеу дәуірі” деген атқа
ие.
Қайта өрлеу дәуірінің саяси ойының жарқын жұлдызының бірі италиандық
Н.Макиавелли 1469-1527ж.ж болып табылады.Оның “Патша” 1513ж., “Тита
Ливлийдің бірінші декадасы туралы ой толғаныстар” 1519ж., “Флоренция
тарихы” 1532ж. т.б. Атты құнды еңбектері бар. Н. Макиавеллидің саяси ілім
тарихы дамуына қосқан үлестері;
1.схоластиканы бұзып, рационализм мен реализм негізін салды;
2.саясаттану ғылымының негізін салды;
3.феодалдық бытыраңқылыққа қарсы шығып , Италияда бір орталықтанған,
тұтас монархияның абсалюттік формасын қалыптастыру үшін күресті;
“мемлекет” және “республика” ұғымдарын енгізіп, оларға қазіргі заманғы
мән берді;
папалық тақ пен шіркеуді әшкереледі;
“мақсат әрбір тәсілді ақтайды” қағидасы бойынша қалайда мақсатқа жетуге
шақырады.
Табиғи құқық мектебінің ірі теоретигі нидерланд ғалымы Гуго Гроций 1585-
1645 ж.ж “Соғыс пен бейбітшілік туралы құқық. Үш кітап” 1625ж. атты
трактатында халықаралық құқықтың өзекті мәселелерін шешу мақсатын қойды.
Соғыс пен бейбітшіліктің теориялық мәселелерін шешу құқық ,әділеттілік,
олардың көздері,өмір сүру формасы, зерттеу әдістері сияқты жалпы
мәселелерді
қарастыруды қажет етті.Нәтижесінде Г.Гроций жаңа метадологияға
негізделген құқық пен мемлеекттің жалпы мәселелерін тиімді шешуші саяси-
құқықтық доктринаны қалыптастырады. Оның ілімінің бастама бөлімі-- адам
табиғаты, адамның әлеуметтік сапасы.
Г.Гроций пікірінше “табиғи жағдай” бір кездерде болған, онда мемлекет
те, жеке меншік те болмаған. Адамзаттың дамуы,алғашқы қарапайымдылығын
жоғалтуы, адамдардың қарым-қатынасқа талпынуы, ақылмен басқаруға деген
қабілеті мемлекетті құруда келісімге келуге итермеледі.Бұл мемлекет
шығуының
қоғамдық келісім теориясы еді. Г.Гроций “мемлекет дегеніміз құқық
дегеніміз құқық пен ортақ игілікті сақтау үшін құрылған, жетілген адамдар
одағы” -деп анықтама берді.Оның пікірі бойынша мемлекеттің белгісі жоғарғы
билік,
атрибуты-заң шығару, сот , лауазымды қызметке тағайындау, салық жинау,
соғыс және бейбітшілік мәселерін талдау,халықаралық келісімге келу.
Томас Гоббс 1588-1679 ж.ж. еңбектері “Левиафан немесе материя,
мемлекет формасы мен билігі” , “Азамат жөнінде “, “Дене туралы” , “Адам
туралы”.
Мемлекет пен құқық туралы ілімді Т.Гоббс геометрия сияқты тиянақты
ғылымға айналдыруға тырысты. Ол өз ілімін адам табиғаты мен құмарлығы
туралы ойлары писсимистік болды. Адамға бақталастық , даңқ, құмарлық,
сенімсіздік тән. Бұл құмарлықтар адамдарды жауластырады,”барлығының
барлығына соғыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1.Ежелгі дәуірдегі саяси ілімдер.
2.Орта ғасыр мен Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси ойлар.
3.ХIХ ғасырдағы саяси ілімдер мен бағыттар.
4.ХIХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдағы саяси ілімдер.
Ежелгі дәуірдегі саяси ілімдер.
Ежелгі Грецияның саяси ілімдер тарихында өте бай материалдар
жинақталған. Антикалық дәуір ойшылдары қоғамдық өмірді, оның саяси
құрылысын талдап, саяси сананы мифтен теорияға ауыстырады.Ежелгі грек
ойшылдарының көрнекті өкілінің
бірі-Платон б.з.д.427-347 жылдары өмір сүрді. Ол саяси ойларын “Саясат”,
“Мемлекет”,”Заңдар” атты еңбектерінде қарастырған.Мемлекет пен заңдарға
деген
мұқтаждықты Платон адамдардың өздерінің қызығушылықтарын
қанағаттандыруға, қоғамдық идеалға жақындатуға деген талпынуларымен
түсіндірді.Платон пікір бойынша мемлекеттік құрылыстың “дұрыс” және “бұрыс”
формалары кездеседі.
Мемлекеттің дұрыс формасы-- тимократия байлықты иеленуге
талпынушылардың үстемдігі, олигархия азғана бай жауыздардың, қылмысқа
жақындардың үстемдігі,
демократия көпшілік билігі, тирания бір адам билігі.
Платон мемлеекттің дұрыс және бұрыс формаларына ізгілікті мемлеектті
қарсы
қояды .Оның пікірі бойынша ізгілікті мемлеект мынадай белгілерге ие
болуы тиіс;
1)қорғау құралдарымен; 2) қоғам мүшелерін қажетті материалдармен жүйелі
түрде
жабдықтап тұру; 3) рухани және шығармашылық қызметтің жоғарғы деңгейде
дамуына жағдай жасау.Ол мемлеекттегі касталық құрылысты
дәріптейді.Қоғамдағы
адамдарды философ,билеушілер,сақшылар,тікелей өндірушілер деп
бөледі.Әрбір
сословие өзінің қабілеті келетін іспен айналысуы керек деп санаған.
Платон саяси ілімінде тоталитарлы бағыт анық сезіледі.
Аристотель б.з.д .384-322 ж.ж. Саяси ілімі “Саясат”, “Афиналық
полития”, “Этика”
“Риторика” деген еңбектерінде жинақталған. Ол саясақа кең мағына бере
отырып,
мемлеект- табиғи дамудың өнімі және пайда болуы жағынан отбасы мен
қауымдастыққа ұқсас деп санаған. Бірақ мемлекет қарым-қатынастың жоғарғы
формасы. Мемлеектке адамдар белгілі бір игілікке жету үшін бірігеді. Ол да
мемлекетті “дұрыс” және “бұрыс” формаларға бөлді. Дұрыс түріне
монархияны, аристократия мен политияны жатқызады.
Ал тирания, олигархия мен демократия мемлекеттің бұрыс түрі деп санады.
Мемлекеттің дұрыс түрінде әкімдер, халық, ел пайдасын ойлайды,билік қоғамға
қызмет етеді.Ал бұрыс түрінде олар өздерінің бас пайдаларын ойлайтын
көрінеді.
Ұлы ойшыл саяси басқаруда адам емес заң басқарғанын дұрыс көрді. Себебі,
әкім
қаншалықты жақсы болғанымен сезімге, ашу -ызаға берілмей қоймайды,ал заң
болса байсалдылығын, парасаттылығын жоймайды. Сонымен ежелгі грек
ойшылдары мемлекеттік құрылыстың әртүрлі формаларын мемлеект ісіне
азаматтардың
қатысуын талдап ғана қойған жоқ.Сонымен бірге, олардың идеялары саяси
ілімнің
әрі қарай дамуына жағдай жасады.
Орта ғасыр мен Қайта өрлеу дәуіріндегі саси ойлар.
Саяси ілімдер тарихында орта ғасырлар ойшылдарының еңбектері мен
идеяларының маңызы зор. Олар феодалдық қоғамдық-экономикалық құрылыспен
тығыз байланысты.Әрі олардың саяси тұжырымдары діни сипатта болды.
Солардың бірі, Аврелий Августин (354-430 ж.ж. )Христиан философиясының
негізгі қағидаларын дәріптеп уағыздаған.Ол “Құдай қала” туралы атты
еңбегінде саяси ой-пікірлерін білдірді.А.Августин барлық
әлеуметтік,мемлекеттік,құқықтық
ұйымдармен заңдар адам күнәсінің нәтижесі деп санады.Себебі оның ойынша
адамдарға баста екі жолмен өмір сүруге мүмкіндік берілген. Бірі құдай
жолымен
екіншісі адам жолымен. Біріншіні қалағандар құдаймен мәңгілік патшалық
құрып
бақытты өмір сүрсе, екіншілер жын-шайтандармен бірігіп азапқа түседі.
Фома Аквинский (1224-1247 ж.ж.) “Құдайшылдықтың жиынтығы деген
еңбегінде саяси биліктің үш элементін; мәнін, формасын және қолдана білуді
ажыратып көрсетті.Сонымен бірге, ол өз еңбектері арқылы арнайы заң
теориясын
жасады.Заңды мәңгілік, діни,табиғи және оң деп бөліп көрсетті.Құдай
жауыздық емес, қайырымдылықтың себебі. Сондықтан билікті құрайтынның
барлығы мейірімділіктен тұрады. Ф.Аквинский монархияны қолдады, себебі ол
заңға
сүйенеді деп есептеген.
ХV-ХVI ғасырлар аралығы Батыс Европада “қайта өрлеу дәуірі” деген атқа
ие.
Қайта өрлеу дәуірінің саяси ойының жарқын жұлдызының бірі италиандық
Н.Макиавелли 1469-1527ж.ж болып табылады.Оның “Патша” 1513ж., “Тита
Ливлийдің бірінші декадасы туралы ой толғаныстар” 1519ж., “Флоренция
тарихы” 1532ж. т.б. Атты құнды еңбектері бар. Н. Макиавеллидің саяси ілім
тарихы дамуына қосқан үлестері;
1.схоластиканы бұзып, рационализм мен реализм негізін салды;
2.саясаттану ғылымының негізін салды;
3.феодалдық бытыраңқылыққа қарсы шығып , Италияда бір орталықтанған,
тұтас монархияның абсалюттік формасын қалыптастыру үшін күресті;
“мемлекет” және “республика” ұғымдарын енгізіп, оларға қазіргі заманғы
мән берді;
папалық тақ пен шіркеуді әшкереледі;
“мақсат әрбір тәсілді ақтайды” қағидасы бойынша қалайда мақсатқа жетуге
шақырады.
Табиғи құқық мектебінің ірі теоретигі нидерланд ғалымы Гуго Гроций 1585-
1645 ж.ж “Соғыс пен бейбітшілік туралы құқық. Үш кітап” 1625ж. атты
трактатында халықаралық құқықтың өзекті мәселелерін шешу мақсатын қойды.
Соғыс пен бейбітшіліктің теориялық мәселелерін шешу құқық ,әділеттілік,
олардың көздері,өмір сүру формасы, зерттеу әдістері сияқты жалпы
мәселелерді
қарастыруды қажет етті.Нәтижесінде Г.Гроций жаңа метадологияға
негізделген құқық пен мемлеекттің жалпы мәселелерін тиімді шешуші саяси-
құқықтық доктринаны қалыптастырады. Оның ілімінің бастама бөлімі-- адам
табиғаты, адамның әлеуметтік сапасы.
Г.Гроций пікірінше “табиғи жағдай” бір кездерде болған, онда мемлекет
те, жеке меншік те болмаған. Адамзаттың дамуы,алғашқы қарапайымдылығын
жоғалтуы, адамдардың қарым-қатынасқа талпынуы, ақылмен басқаруға деген
қабілеті мемлекетті құруда келісімге келуге итермеледі.Бұл мемлекет
шығуының
қоғамдық келісім теориясы еді. Г.Гроций “мемлекет дегеніміз құқық
дегеніміз құқық пен ортақ игілікті сақтау үшін құрылған, жетілген адамдар
одағы” -деп анықтама берді.Оның пікірі бойынша мемлекеттің белгісі жоғарғы
билік,
атрибуты-заң шығару, сот , лауазымды қызметке тағайындау, салық жинау,
соғыс және бейбітшілік мәселерін талдау,халықаралық келісімге келу.
Томас Гоббс 1588-1679 ж.ж. еңбектері “Левиафан немесе материя,
мемлекет формасы мен билігі” , “Азамат жөнінде “, “Дене туралы” , “Адам
туралы”.
Мемлекет пен құқық туралы ілімді Т.Гоббс геометрия сияқты тиянақты
ғылымға айналдыруға тырысты. Ол өз ілімін адам табиғаты мен құмарлығы
туралы ойлары писсимистік болды. Адамға бақталастық , даңқ, құмарлық,
сенімсіздік тән. Бұл құмарлықтар адамдарды жауластырады,”барлығының
барлығына соғыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz