Ежелгі Вавилон мемлекеті мен құқығының қалыптасуы
1. Ежелгі Вавилон мемлекетінің қалыптасуы
2. Ежелгі Вавилон мемлекетінің қоғамдық құрылысы
3. Ежелгі Вавилонның мемлекеттік құрылымы
4. Ежелгі Вавилондағы құқық және Хаммурапи заңы
2. Ежелгі Вавилон мемлекетінің қоғамдық құрылысы
3. Ежелгі Вавилонның мемлекеттік құрылымы
4. Ежелгі Вавилондағы құқық және Хаммурапи заңы
Вавилон Тигр және Ефрат өзендерінің аңғарында орналасқан. Құнарлы да шұрайлы жерлер, сондай-ақ судың көптігі тұрғындардың жерді өңдеу кәсібіне өтуіне ертеден ықпал етті. Бұл елде қолөнер нашар дамыды, себебі өзен аралығында металл да, тас та болмады. Оның есесіне жері мейлінше құнарлы еді, сондықтан тұрғындар егіншілікпен, мал шаруашылығымен айналысты. Ну болып өскен қамыстың арасына саз балшық пен қамыстан лашық салды, өз төңірегін елді мекендерге айналдырды.
Қалаларда қолөнершілер тұрды, сауда қызу жүріп жатты. Оңтүстік өзен аралығындағы тұрғындар көршілес халықтардан металл, ағаш, тас алып тұрды, олардың орнына астық, құрма, жүн берді.
Вавилон айбынды, күшті мемлекеттің астанасы болып, алдыңғы Азияның өте ірі сауда, саяси және мәдени орталығына айналып, өзінің маңызын екі мыңжылдық дерлік уақыт бойына сақтап келді.
Қалаларда қолөнершілер тұрды, сауда қызу жүріп жатты. Оңтүстік өзен аралығындағы тұрғындар көршілес халықтардан металл, ағаш, тас алып тұрды, олардың орнына астық, құрма, жүн берді.
Вавилон айбынды, күшті мемлекеттің астанасы болып, алдыңғы Азияның өте ірі сауда, саяси және мәдени орталығына айналып, өзінің маңызын екі мыңжылдық дерлік уақыт бойына сақтап келді.
1. Кузинша. История Древнего востока.-М: Высшая школа, 1981-414б 216-245
2. Все мирная история І-том под ред Ю.П. Фразжцева-М: Полижиздат 1956б288-309
3. Мұхтарова А.Қ. «Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы »
4. В.И. Авдиев История древнего востока –М: Помтиздат,1948-б60-116б
2. Все мирная история І-том под ред Ю.П. Фразжцева-М: Полижиздат 1956б288-309
3. Мұхтарова А.Қ. «Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы »
4. В.И. Авдиев История древнего востока –М: Помтиздат,1948-б60-116б
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
Заң факультеті
Мемлекеттік құқықтық пәндер кафедрасы
Тақырыбы: Ежелгі Вавилон мемлекеті мен құқығының қалыптасуы
Қабылдаған: профессор Жетібаев Көпжасар
Мұстафаұлы
Орындаған: Алтынбеков Серік Бабахұлы
Тобы: ЗҚТ-015
Түркістан-2010 ж.
Жоспар:
1. Ежелгі Вавилон мемлекетінің қалыптасуы
2. Ежелгі Вавилон мемлекетінің қоғамдық құрылысы
3. Ежелгі Вавилонның мемлекеттік құрылымы
4. Ежелгі Вавилондағы құқық және Хаммурапи заңы
Вавилон Тигр және Ефрат өзендерінің аңғарында орналасқан. Құнарлы да
шұрайлы жерлер, сондай-ақ судың көптігі тұрғындардың жерді өңдеу кәсібіне
өтуіне ертеден ықпал етті. Бұл елде қолөнер нашар дамыды, себебі өзен
аралығында металл да, тас та болмады. Оның есесіне жері мейлінше құнарлы
еді, сондықтан тұрғындар егіншілікпен, мал шаруашылығымен айналысты. Ну
болып өскен қамыстың арасына саз балшық пен қамыстан лашық салды, өз
төңірегін елді мекендерге айналдырды.
Қалаларда қолөнершілер тұрды, сауда қызу жүріп жатты. Оңтүстік өзен
аралығындағы тұрғындар көршілес халықтардан металл, ағаш, тас алып тұрды,
олардың орнына астық, құрма, жүн берді.
Вавилон айбынды, күшті мемлекеттің астанасы болып, алдыңғы Азияның
өте ірі сауда, саяси және мәдени орталығына айналып, өзінің маңызын екі
мыңжылдық дерлік уақыт бойына сақтап келді.
Вавилон туралы алғашқы мәліметтер, б.д.д. ІІІ мыңжылдықта, бұл қала
үлкен Шумер-Аккад патшалығының құрамына кіріп тұрған кезде және ежелгі
шумерлік атпен Кадингир деп аталған кезде шықты. Б.д.д. ІІІ мыңжылдықтың
аяғында амориттердің толып жатқан көшпелі семит тайпалары Месопотамияға
еніп, Аккад өлкесінің біраз бөлігін басып алды да, орталығын Вавилон етіп,
күшті мемлекет құрды. Шамамен алғанда, сол уақытта таулық эламиттер
тайпалары Шумер-Аккад патшалығының әлсіреуін пайдаланып, Месопотамияға
шығыс жақтан басып кірді. Шумерге берік орнығып, Ларсаны өздерінің негізгі
күшті қамалдарының біріне айналдырды. Шет жерліктер жаулап алған елдерін
өзара оңайшылықпен бөлісе алмады. Олардың арасында бәсеке-бақталастық
басталды. Бүкіл Месопотамияны жаулап үстемдік жүргізу үшін сөзсіз болатын
талас-тартыс қызды. Бұл тартыста Вавилон патшалығы жеңіп шықты да, аморит
әулеті орнықты (б.д.д. 1794-1795ж.). Вавилон-Аморит патшалығы Хаммурапи
тұсында ( б.д.д. 1792-1750ж.) өзінің гүлдену шағына жетті. Хаммурапи бүкіл
қос өзенді өзінің қол астына біріктіріп, ірі және күшті мемлекет құрды. Ол
заманның тарихы сақталып қалған көптеген құжаттардың арқасында бізге жақсы
мәлім болып отыр.
Ежелгі Вавилондық қоғамның ерекшелігі- патшалардың мемлекетті ірі
жер иеленуші мен құл иеленушіге айналдыруында. Патшаның жер қоры дін
орындары жерлерін мемлекеттің меншігіне айналдырудан және сондай-ақ жаулап
алу мен қауымдық жерлерді сатып алудан құралды. Қоғамның екінші ерекшелігі-
патшалық билік пен жеке иеленушілік биліктің күшеюіне қарамастан, қауымдық
құрылыстың сақталуында еді. Әрине, бұл жер шаруашылығының ирригациялық
жүйесіне байланысты болатын.
Вавилон халқының құқықтық жағдайы сол уақыттың негізгі
ескерткіштерінің бірі Хаммурапи патшаның заңдарында сипатталған. Халықты
негізінен еріктілер және құлдар деп бөлумен бірге бұл ескерткіш
еріктіліерді (авилум) еркек адам және (мушкенум) кішкене адам деп
сословиеге бөледі. Екеуі де байдан немесе кедейден бола беретін, құлды
ұстау, ұстамауын өздері шешетін, бірақ құқықтық қатынаста олардың арасында
айырмашылық едәуір еді. Мағлұматтың жетіспеуінен кеңестік әдебиеттерде
ерікті адамдарды бұл екі сословиеге бөлу туралы біртекті көзқарас
кездеспейді. Академик В.В. струве (мушкенум) Хаммурапи басып алған жердің
халқы да, ал (авилум)- басқыншылардың еліндегі құрметті азаматтар деп
есептейді. Ал прфессор И.М. Дьяконов (авилум) бұл әлеуметтік не қызмет
жағдайына байланыссыз, қайсыбір қауымда жер иеленуші қауім адамдары, ал
(мүшкенумдер) қоғамнан бөлек тұрды, тек патшаның жер участкелерін шарт
келісімімен иеленді дейді.
Қауымда жер иелену ғана адамды, оның әлеуметтік және қызмет
жағдайынан еріксіз, тең құқылы қылатын.
Қоғамда қаналушытап болды, мемлекеттің, ұжымның және жеке меншіктің
қарауындағылар құлдар саналды. Ежелгі Вавилонда құл иеленушілік қатты
дамыған жоқ, ол патриархты сипатта болды. Бұл құлдарға кейбір жеке және
заттық құқықтар берді.
Хаммурапи заманында Вавилонда ертедегі шығысқа тән қаталдық
қалыптасты. Ел басқау ісі қатаң тәртіпте бір орталыққа бағынды және бүкіл
жоғарғы билік заң шығарушы, орындаушы, сот және діни биліктің барлығы
патшаның қолында жинақталды. Хаммурапидің өзінің шенуніктерімен жазысқан
қатынас қағаздарына қарағанда, басқару ісінің әртүрлі тарауларына, атап
айтқанда, қолдан суландыру ісін ұйымдастыруға патшаның өзі басшылық еткен.
Атына жазылған әртүрлі даулы істер мен шағым арыздарды патшаның өзі қарады.
Бұл істер жөнінде патшаның өзі қарар шығарып, шенеуніктеріне тиісті
жарлықтар беретін. Тіпті ерекше жарлықтар арқылы күнтізбеге қажетті
түзетулер енгізді.
Ел билеу ісінде патша күрделі және бір орталыққа бағынған төрешілдік
аппаратқа сүйенді. Бір шенеуніктер орталық басқарманы, екінші біреулері
патшаның наместниктері ретінде, мысалы, Сиппар сияқты қалаларды меңгерді.
Шакканум дейтін жоғары атағы бар шенеуніктер, ал кішігірім қалалар мен
облыстарды рабианумдар басқарды.
Халық әртүрлі салықтар: егістіктен не мал төлеуінен, құрма
бақтарынан, күнжүт егістігінен және балықшы қауымдардан алынатын салықтарды
төлеуге міндетті болады. Осы салықтармен қатар күмістей алынатын ерекше
алымдар және заттай алынатын арнаулы патша алымдары төленді. Осы
кірістердің барлығы патша қазынасына түсіп, сарай мүлкін құрады, бұл мүлік
шіркеу мүлкімен бірге ерекше заңның қорғауында болды.
Сот билігі айрықша шенеуніктердің қолына жататын. Сот істері
шакканумға, рабианумға, аймақтық судьяларға және қаланың ақсақал және
дәулетті адамдарынан шыққан айрықша соттарға жүктелді.
Діни судьялары бірте-бірте өзінің маңызын жоғалтып, тек храмдағы
құдайлардың бейнелері алдында ант берген сөздерін қабылдаумен ғана
қанағаттанатын болды. Бірте-бірте сот істерін жүргізуден заңның алғашқы
нормалары шыға бастады, бұл нормалар бойынша судьялардың міндетіне ант
берген куәлардың көрсетулерін тек жәй ғана қабылдап қою емес, істі (өз
көзімен көріп, зерттеп, тексеру) жүктелді. Заңның арнаулы баптары өтірік
куә болған адамды айыпты етіп, жазалайды, ақырында, сот үкімін
өзгерткендігі үшін судьяны жазалап, оған талап етілген соманың мөлшерін 12
есе артық етіп айып салады және бұдан былай сот міндеттерін орындауға
рұқсат етпейді.
Ежелгі Вавилон құқығының маңызды ескерткіштерінің бірі болып
Хаммурапи патшаның заңдар жинағы деп есептеледі. Бұл ескерткішті 1901 жылы
француз ғалымы де-Морган Сузыдан тапқан. Бағананың жоғары бөлігінде тақта
патшалық құрып отырған күн құдайы Шамаштың алдында сальанатты кейіпте тізе
бүккен Хаммурапи патшаға осы заңдар жинағын тапсырып тұрғаны кескінделген.
Бұл сурет патша заңдары жинағының құдайдан шыққанын көрсетеді деген ойды
білдіреді. Кіріспе мен қорытындыда патша заңдары жоғарыдан жіберілген әділ
де өзгермейтін заңдар деп көрсетуге тырысады.
Заң жинағы 282 баптан тұрады. Қала алаңының қақ ортасындағы заңдар
бағанасы, осында өтетін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қ.А.Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
Заң факультеті
Мемлекеттік құқықтық пәндер кафедрасы
Тақырыбы: Ежелгі Вавилон мемлекеті мен құқығының қалыптасуы
Қабылдаған: профессор Жетібаев Көпжасар
Мұстафаұлы
Орындаған: Алтынбеков Серік Бабахұлы
Тобы: ЗҚТ-015
Түркістан-2010 ж.
Жоспар:
1. Ежелгі Вавилон мемлекетінің қалыптасуы
2. Ежелгі Вавилон мемлекетінің қоғамдық құрылысы
3. Ежелгі Вавилонның мемлекеттік құрылымы
4. Ежелгі Вавилондағы құқық және Хаммурапи заңы
Вавилон Тигр және Ефрат өзендерінің аңғарында орналасқан. Құнарлы да
шұрайлы жерлер, сондай-ақ судың көптігі тұрғындардың жерді өңдеу кәсібіне
өтуіне ертеден ықпал етті. Бұл елде қолөнер нашар дамыды, себебі өзен
аралығында металл да, тас та болмады. Оның есесіне жері мейлінше құнарлы
еді, сондықтан тұрғындар егіншілікпен, мал шаруашылығымен айналысты. Ну
болып өскен қамыстың арасына саз балшық пен қамыстан лашық салды, өз
төңірегін елді мекендерге айналдырды.
Қалаларда қолөнершілер тұрды, сауда қызу жүріп жатты. Оңтүстік өзен
аралығындағы тұрғындар көршілес халықтардан металл, ағаш, тас алып тұрды,
олардың орнына астық, құрма, жүн берді.
Вавилон айбынды, күшті мемлекеттің астанасы болып, алдыңғы Азияның
өте ірі сауда, саяси және мәдени орталығына айналып, өзінің маңызын екі
мыңжылдық дерлік уақыт бойына сақтап келді.
Вавилон туралы алғашқы мәліметтер, б.д.д. ІІІ мыңжылдықта, бұл қала
үлкен Шумер-Аккад патшалығының құрамына кіріп тұрған кезде және ежелгі
шумерлік атпен Кадингир деп аталған кезде шықты. Б.д.д. ІІІ мыңжылдықтың
аяғында амориттердің толып жатқан көшпелі семит тайпалары Месопотамияға
еніп, Аккад өлкесінің біраз бөлігін басып алды да, орталығын Вавилон етіп,
күшті мемлекет құрды. Шамамен алғанда, сол уақытта таулық эламиттер
тайпалары Шумер-Аккад патшалығының әлсіреуін пайдаланып, Месопотамияға
шығыс жақтан басып кірді. Шумерге берік орнығып, Ларсаны өздерінің негізгі
күшті қамалдарының біріне айналдырды. Шет жерліктер жаулап алған елдерін
өзара оңайшылықпен бөлісе алмады. Олардың арасында бәсеке-бақталастық
басталды. Бүкіл Месопотамияны жаулап үстемдік жүргізу үшін сөзсіз болатын
талас-тартыс қызды. Бұл тартыста Вавилон патшалығы жеңіп шықты да, аморит
әулеті орнықты (б.д.д. 1794-1795ж.). Вавилон-Аморит патшалығы Хаммурапи
тұсында ( б.д.д. 1792-1750ж.) өзінің гүлдену шағына жетті. Хаммурапи бүкіл
қос өзенді өзінің қол астына біріктіріп, ірі және күшті мемлекет құрды. Ол
заманның тарихы сақталып қалған көптеген құжаттардың арқасында бізге жақсы
мәлім болып отыр.
Ежелгі Вавилондық қоғамның ерекшелігі- патшалардың мемлекетті ірі
жер иеленуші мен құл иеленушіге айналдыруында. Патшаның жер қоры дін
орындары жерлерін мемлекеттің меншігіне айналдырудан және сондай-ақ жаулап
алу мен қауымдық жерлерді сатып алудан құралды. Қоғамның екінші ерекшелігі-
патшалық билік пен жеке иеленушілік биліктің күшеюіне қарамастан, қауымдық
құрылыстың сақталуында еді. Әрине, бұл жер шаруашылығының ирригациялық
жүйесіне байланысты болатын.
Вавилон халқының құқықтық жағдайы сол уақыттың негізгі
ескерткіштерінің бірі Хаммурапи патшаның заңдарында сипатталған. Халықты
негізінен еріктілер және құлдар деп бөлумен бірге бұл ескерткіш
еріктіліерді (авилум) еркек адам және (мушкенум) кішкене адам деп
сословиеге бөледі. Екеуі де байдан немесе кедейден бола беретін, құлды
ұстау, ұстамауын өздері шешетін, бірақ құқықтық қатынаста олардың арасында
айырмашылық едәуір еді. Мағлұматтың жетіспеуінен кеңестік әдебиеттерде
ерікті адамдарды бұл екі сословиеге бөлу туралы біртекті көзқарас
кездеспейді. Академик В.В. струве (мушкенум) Хаммурапи басып алған жердің
халқы да, ал (авилум)- басқыншылардың еліндегі құрметті азаматтар деп
есептейді. Ал прфессор И.М. Дьяконов (авилум) бұл әлеуметтік не қызмет
жағдайына байланыссыз, қайсыбір қауымда жер иеленуші қауім адамдары, ал
(мүшкенумдер) қоғамнан бөлек тұрды, тек патшаның жер участкелерін шарт
келісімімен иеленді дейді.
Қауымда жер иелену ғана адамды, оның әлеуметтік және қызмет
жағдайынан еріксіз, тең құқылы қылатын.
Қоғамда қаналушытап болды, мемлекеттің, ұжымның және жеке меншіктің
қарауындағылар құлдар саналды. Ежелгі Вавилонда құл иеленушілік қатты
дамыған жоқ, ол патриархты сипатта болды. Бұл құлдарға кейбір жеке және
заттық құқықтар берді.
Хаммурапи заманында Вавилонда ертедегі шығысқа тән қаталдық
қалыптасты. Ел басқау ісі қатаң тәртіпте бір орталыққа бағынды және бүкіл
жоғарғы билік заң шығарушы, орындаушы, сот және діни биліктің барлығы
патшаның қолында жинақталды. Хаммурапидің өзінің шенуніктерімен жазысқан
қатынас қағаздарына қарағанда, басқару ісінің әртүрлі тарауларына, атап
айтқанда, қолдан суландыру ісін ұйымдастыруға патшаның өзі басшылық еткен.
Атына жазылған әртүрлі даулы істер мен шағым арыздарды патшаның өзі қарады.
Бұл істер жөнінде патшаның өзі қарар шығарып, шенеуніктеріне тиісті
жарлықтар беретін. Тіпті ерекше жарлықтар арқылы күнтізбеге қажетті
түзетулер енгізді.
Ел билеу ісінде патша күрделі және бір орталыққа бағынған төрешілдік
аппаратқа сүйенді. Бір шенеуніктер орталық басқарманы, екінші біреулері
патшаның наместниктері ретінде, мысалы, Сиппар сияқты қалаларды меңгерді.
Шакканум дейтін жоғары атағы бар шенеуніктер, ал кішігірім қалалар мен
облыстарды рабианумдар басқарды.
Халық әртүрлі салықтар: егістіктен не мал төлеуінен, құрма
бақтарынан, күнжүт егістігінен және балықшы қауымдардан алынатын салықтарды
төлеуге міндетті болады. Осы салықтармен қатар күмістей алынатын ерекше
алымдар және заттай алынатын арнаулы патша алымдары төленді. Осы
кірістердің барлығы патша қазынасына түсіп, сарай мүлкін құрады, бұл мүлік
шіркеу мүлкімен бірге ерекше заңның қорғауында болды.
Сот билігі айрықша шенеуніктердің қолына жататын. Сот істері
шакканумға, рабианумға, аймақтық судьяларға және қаланың ақсақал және
дәулетті адамдарынан шыққан айрықша соттарға жүктелді.
Діни судьялары бірте-бірте өзінің маңызын жоғалтып, тек храмдағы
құдайлардың бейнелері алдында ант берген сөздерін қабылдаумен ғана
қанағаттанатын болды. Бірте-бірте сот істерін жүргізуден заңның алғашқы
нормалары шыға бастады, бұл нормалар бойынша судьялардың міндетіне ант
берген куәлардың көрсетулерін тек жәй ғана қабылдап қою емес, істі (өз
көзімен көріп, зерттеп, тексеру) жүктелді. Заңның арнаулы баптары өтірік
куә болған адамды айыпты етіп, жазалайды, ақырында, сот үкімін
өзгерткендігі үшін судьяны жазалап, оған талап етілген соманың мөлшерін 12
есе артық етіп айып салады және бұдан былай сот міндеттерін орындауға
рұқсат етпейді.
Ежелгі Вавилон құқығының маңызды ескерткіштерінің бірі болып
Хаммурапи патшаның заңдар жинағы деп есептеледі. Бұл ескерткішті 1901 жылы
француз ғалымы де-Морган Сузыдан тапқан. Бағананың жоғары бөлігінде тақта
патшалық құрып отырған күн құдайы Шамаштың алдында сальанатты кейіпте тізе
бүккен Хаммурапи патшаға осы заңдар жинағын тапсырып тұрғаны кескінделген.
Бұл сурет патша заңдары жинағының құдайдан шыққанын көрсетеді деген ойды
білдіреді. Кіріспе мен қорытындыда патша заңдары жоғарыдан жіберілген әділ
де өзгермейтін заңдар деп көрсетуге тырысады.
Заң жинағы 282 баптан тұрады. Қала алаңының қақ ортасындағы заңдар
бағанасы, осында өтетін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz