Қазіргі дүние елдерінің көп түрлілігі

Жоспар
Кіріспе

1 ҚАЗІРГІ ДҮНИЕ ЕЛДЕРІНІҢ КӨП ТҮРЛІЛІГІ
2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДЫҢ ДҮНИЕ ЖҮЗІНІҢ САЯСИ КАРТАСЫНА ӘСЕРІ

Елдердің саны мен топтастырылуы. Қазіргі дүние жүзінің саяси картасында 230-дай ел мен территориялар бар, олардың басым көпшілігі — егемен мемлекеттер.
Сеңдер мұншама көп елді ең әуелі әр түрлі сандық белгілері бойынша топтастырып алу қажет болатынын білесіңдер. Елдерді топтастырудың ең көп тараған түрі — оларды территориясының көлемі мен халқының санына қарай топтастыру.
Территориясының көлемі жағынан ең үлкен 7 ел көзге түседі, олардың әрқайсысының ауданы 3 млн. км2-ден асады, бұлар қосыла келе, бүкіл құрлықтың жартысын құрайды.
Халқының саны жөнінен ең үлкен 10 ел көзге түседі, олардың әрқайсысында 100 млн.-нан астам адам тұрады, бұл елдердің халқы жер ша-ры халқының 3/5 бөлігін құрайды.
Саяси картада орташа және шағын елдердің саны басым. Әдетте, микро-мемлекеттер деп аталатын өте үсақ мемлекеттер де бар.
Елдерді географиялық орнының ерекшеліктеріне қарай топтас-тыру әдісі де жиі қолданылады. Осыған байланысты олар теңіз жағалауындағы, түбектердегі, аралдардағы, архипелагтардағы елдер болып. Теңізге шыға алмайтын елдер (олардың барлық саны 40 шақты) ерекше топқа жатады. Бұл олардың теңіз сауда жолы мен Дүниежүзілік мұхит байлықтарын пайдалануын қиындатады.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗІРГІ ДҮНИЕ ЕЛДЕРІНІҢ КӨП ТҮРЛІЛІГІН ҚАРАСТЫРАЙЫҚ

1. Елдердің саны мен топтастырылуы. Қазіргі дүние жүзінің саяси
картасында 230-дай ел мен территориялар бар, олардың басым көпшілігі —
егемен мемлекеттер.
Сеңдер мұншама көп елді ең әуелі әр түрлі сандық белгілері бойынша
топтастырып алу қажет болатынын білесіңдер. Елдерді топтастырудың ең көп
тараған түрі — оларды территориясының көлемі мен халқының санына
қарай топтастыру.
Территориясының көлемі жағынан ең үлкен 7 ел көзге түседі, олардың
әрқайсысының ауданы 3 млн. км2-ден асады, бұлар қосыла келе, бүкіл
құрлықтың жартысын құрайды.
Халқының саны жөнінен ең үлкен 10 ел көзге түседі, олардың
әрқайсысында 100 млн.-нан астам адам тұрады, бұл елдердің халқы жер ша-ры
халқының 35 бөлігін құрайды.
Саяси картада орташа және шағын елдердің саны басым. Әдетте, микро-
мемлекеттер деп аталатын өте үсақ мемлекеттер де бар.
Елдерді географиялық орнының ерекшеліктеріне қарай топтас-тыру
әдісі де жиі қолданылады. Осыған байланысты олар
теңіз жағалауындағы, түбектердегі, аралдардағы, архипелагтардағы елдер
болып. Теңізге шыға алмайтын елдер (олардың барлық саны 40 шақты) ерекше
топқа жатады. Бұл олардың теңіз сауда жолы мен
Дүниежүзілік мұхит байлықтарын пайдалануын қиындатады.
Біздің құбылмалы дүние: экономикасы дамыған және дамушы елдер.
Дүниежүзілік елдерін территориясының көлемі мен географиялық орнына,
сонымен бірге әлеуметтік-экономикалық даму деңгейіне қарай бір-бірінен
ажыратуға болады. Осы турғыдан алганда оларды басты екі турге
бөледі:
1. экономикасы дамыган елдер;
2) дамушы елдер.
Біріккен Ұлттар Ұйымы экономикасы дамыған елдердің .қатарына
Еуропаның, Азияның, Африканың, Солтүстік Американың, Австралия мен
Мүхиттық аралдардың шамамен 60 елін жатқызады. Олардың бәрінің экономикалық
және әлеуметтік даму деңгейі жоғары және жан басына келетін жалпы ішкі
өнім мөлшері де айтарлықтай мол. Алайда бұл елдер тобы іштей қарағанда
айтарлықтай әркелкі болып келеді және оның құрамынан төрт топшаны
бөліп керсетуге болады.
Олардың бірінші топшасын "Батыс елдерінің үлкен жетілігі" Оған АҚШ,
Жапония, ГФР, Франция, Ұлыбритания, Италия және Канада кіреді. Бұлар батыс
дүниесінің ірі экономикалық және саяси ісәрекетімен көзге түсетін жетекші
елдері
Дүниежүзілік жалпы ұлттық өнім мен өнеркәсіп өндірісінің 50 и
проценттен астамы, ауылшаруашылық өнімдерінің 25 проценттен астамы
жеткіліктің үлесіне келеді. Жан басына шаққанда жалпы ішкі өнім оларда 10
мың доллардан 20 мың долларға дейін жетеді.
Бұлардан гөрі орташа елдерді, ең алдымен Еуропа елдерін екінші топшаға
жатқызуға болады. Жекелей алғанда, әрқайсысының саяси және экономикалық
қуаты үлкен болмаса да, олар дүниежүзілік мәселелерде жалпы алғанда зор,
өскелең рөл атқарады. Олардың көпшілігі жалпы ішкі өнімді басына
есептегенде "үлкен жетілік" елдеріндегідей мөлшерде өндіреді.

Кеңес Одағының ыдырауы нәтижесінде 1991 жылдың соңында құрылған
Тәуелсіз Мсмлекеттер Достастығына (ТМД) кіретін елдерді айрықша топшаға
біріктіруге болады.
Біріккен Ұлттар Ұйымы барлық; қалған елдер мен территорияларды дамушы
елдерге жатқызады. Олардың бәрінің жер келемі құрлықтың жартысынан астамын
алып жатыр, мұнда дүние жүзі халқының жартысынан астамы шоғырланған,
Қытайды қоса есептегенде — дүние жүзі халқьгаың 70 проценттен астамын
құрайды. Дүние жүзінің саяси картасында бұл елдер экватордан солтүстікке
және әсіресе оңтүстікке қарай, Азияда, Африкада, Латын Америкасы мен
Мұхиттық аралдарда кең-байтақ белдеуді алып жатыр.

Олардың кейбіреулері (Иран, Таиланд, Эфиопия, Египет, Латын Америкасы
елдері және басқа бірқатар елдер) екінші дүниежүзілік соғысқа дейін-ақ
тәуелсіздік алған болатын. Бірақ көпшілігі тәуелсіздікті соғыстан кейінгі
кезеңде жеңіп алды. Бұл кезеңде 100-ге жуық жас тәуелсіз мемлекет құрылып,
олар, азаттық алған елдер деп аталды.
'Кейде "ушінші әлем" деп аталатын дамушы елдердің құбылмалы дуниесі
іштей де әртекті. Оларды бірнеше топшаға беледі.
Табиғи, экономикалық, адам қуаты өте күшті және көп ретте дамушы
елдердің көшбасында тұратын — Үндістан, Бразилия, Мексика секілді шешуші
елдер бірінші топшаны қүрайды.
Мысал. Бұл аталған үш ел қалған дамушы елдердің бәрі бірігіп ендіретін
өнеркәсіп енімін дерлік бере алады. Бірақ оларда жан басына ендірілетін
жалпы ішкі өнім экономикасы дамыған елдердегімен салыстырғанда айтарлықтай
төмен, ал Үндістанда, мысалы, небары 340 долларға тең.
Әдетте, жаңа индустриялық елдер деп аталатын аздаған мемлекеттер мен
территорияларды екінші, таяуда ғана пайда болған елдер топшасына жатқызуға
болады. 70—80-жылдары езге дамушы елдердің көпшілігін басып озған Корея
Республикасы, Тайвань, Гонконг, Сингапур — осы топшаның, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.