Қызметкердің мемлекеттік немесеқоғамдық міндеттерді орындау кезіндегі кепілдіктері

І. Кіріспе ... ... ... ... 3
ІІ. Негізгі бөлім
1. Біліктілігін аттыруға және қайта даярлауға жіберілетін қызметкерлерге арналған кепілдіктер ... ...6
2.Қызметкерлердің еңбекті қорғау құқықтарының кепілдіктері ... ..14
3.Еңбек шартын жасасу кезіндегі еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау құқықтарына берілетін кепілдіктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
4. Еңбек қызметі процесінде қызметкерлердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау құқықтарына берілетін кепілдіктер ... ... ... .18
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... 21
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ...23

Кепілдік төлемдер мен қосымша ақылардың түсінігі және түрлері.
Жалақы жұмыс берушінің қызметкер алдыңдағы жалғыз ақшалай міндеттемесі емес. Қазақстан Республикасының еңбек заңдары бірқатар жағдайларда қызметкердің еңбек шығынымен байланысты емес, алайда кепілдік сипатқа ие төлемдерді төлеуді көздейді. Кепілдік төлемдер қызметкерлердің материалдық мүдделерін қорғау мақсаттарында көзделген және олардың жалақысын төмендетуге жол бермейді. Мұндай төлемдердің басты мақсаты-қызметкердің қалыпты өмір сүруіне жағдай жасау.
Кепілдік төлемдер ретінде заңда көзделген себепті жағдайларды қызметкердің өз еңбек міндеттерін іс жүзінде орындамаған уақытында төленетін төлемдер танылады. Олардың жалақыдан айырмашылығы мынада: жалақы еңбектің нәтижесінде төленсе, кепілдік төлемдереңбек және оның нәтижелері үшін төленбейді,заңдарда көзделген жағдайларда еңбекке ақы төлеуді кепілдейді. Кепілдік төлемдер мынадай жағдайдарда белгіленеді.
Қызметкердің мемлекеттік немесеқоғамдық міндеттерді орындау кезіндегі кепілдіктері

1.Ахметов А. Ахметов Г.
Еңбек құқығы Алматы –2006.22-б
2.Айымханова Н.
Қазақстан республикасының еңбек құқығы. Алматы “Жеті жарғы” 2002.10-б.
3.Айынханова Н.М.
Еңбек заңдарының негізгі ережелері
Алматы-1998
4.Шайбеков Д.К.Трудовое прово Республики Казакстан Алматы. 1996
5.Норов В.Н. Трудовое прово Республики Казахстан Алматы.2000
6.Абудярова Н.А.Конментарий к закону “О труде в Республики Казахстан” Алматы-2001.
7.Бейсенов С.Д.
Рынок и проблемы зонятости вРеспублике Казахстан Алматы-1992.
8.Нурганлиева Е.Н. Трудовое прово в ровых условиях хозяйство воние. Алматы-1990.
9.Ағдарбеков Т.
Құқық негіздері Алматы –2003.
10.Бақұлов
Мемлекет және құқық негіздері. Алматы-2003.
11.Баянов Е.
Мемлекет және құқық негіздері. Алмты 2004.
12.Ашитов Мемлекет және құқық негіздері.Алматы-2005.
13.Ағдарбеков Т. Құқық теориясы.
Алматы –2005.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
І.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ. Негізгі бөлім
1. Біліктілігін аттыруға және қайта даярлауға жіберілетін
қызметкерлерге арналған
кепілдіктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.Қызметкерлердің еңбекті қорғау құқықтарының кепілдіктері ... ..14
3.Еңбек шартын жасасу кезіндегі еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
құқықтарына берілетін
кепілдіктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
4. Еңбек қызметі процесінде қызметкерлердің еңбек қауіпсіздігі және
еңбекті қорғау құқықтарына берілетін кепілдіктер ... ... ... .18
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .21
ІV. Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...23

Кіріспе
Кепілдік төлемдер мен қосымша ақылардың түсінігі және түрлері.
Жалақы жұмыс берушінің қызметкер алдыңдағы жалғыз ақшалай
міндеттемесі емес. Қазақстан Республикасының еңбек заңдары бірқатар
жағдайларда қызметкердің еңбек шығынымен байланысты емес, алайда кепілдік
сипатқа ие төлемдерді төлеуді көздейді. Кепілдік төлемдер қызметкерлердің
материалдық мүдделерін қорғау мақсаттарында көзделген және олардың
жалақысын төмендетуге жол бермейді. Мұндай төлемдердің басты мақсаты-
қызметкердің қалыпты өмір сүруіне жағдай жасау.
Кепілдік төлемдер ретінде заңда көзделген себепті жағдайларды
қызметкердің өз еңбек міндеттерін іс жүзінде орындамаған уақытында
төленетін төлемдер танылады. Олардың жалақыдан айырмашылығы мынада: жалақы
еңбектің нәтижесінде төленсе, кепілдік төлемдереңбек және оның нәтижелері
үшін төленбейді,заңдарда көзделген жағдайларда еңбекке ақы төлеуді
кепілдейді. Кепілдік төлемдер мынадай жағдайдарда белгіленеді.
Қызметкердің мемлекеттік немесеқоғамдық міндеттерді орындау
кезіндегі кепілдіктері
Жұмыс беруші қызметкерді оның жұмыс орнын (қызметін) сақтай
отырып, мемлекеттік және қоғамдық міндеттерді орындау уақытына жұмыстан
босата алады.
Мерзімді әскери қызметін өтеп қайтадан қызметкердің нақ сол
әскерге шақырылган кәсіпорынға жұмысқа қабылдау кезінде басым құқығы
болады.
Байқап отырғанымыздай, Қазақстан Республикасы “Еңбек туралы” заңына
сәйкес жұмыс беруші қызметкерлі оның жұмыс орнын (қызметін) сақтай отырып,
мемлекеттік және қоғамдық міндеттерді орындау уақытына жұмыстан босата
алады. Бұл депутаттарды сайлау және олардың мәртебесі туралы заңдарға
сәйкес депутаттық міндеттерді орындауына қатысты орын алуы мүмкін.
Президентке үміткерлер, Парламент қатысты орын алуы мүмкін. Президентке
үміткерлер, Парламент және мәслихаттардың депутаттары өздері тіркелген
күннен бастап және сайлаудың қорытындысы жарияланғанға дейін жұмыстан
(әскери қызметтен, әскери жиындардан) босатылады. Бұл кездегі орташа айлық
жалақы мөлшеріндегі шығындар республикалық бюджеттің сайдауды жүргізуге
бөлінген қаражаты есебінен өтеледі. Үміткерлердің сайлауға қатысқан уақыты
олар өздері тіркелген күнге дейінгі мамандығы бойынша еңбек стажына
есептеледі. Жалпы әскери міндет туралы заңда көзделген міндеттерді
орындауға тартылған қызметкерлерге осы заңда көзделген кепілдіктер мен
жеңілдіктер беріледі.Мерзімді әскери қызметін өтеп қайтқан қызметкердің нақ
сол әскерге шақырылған кәсіпорынға жұмысқа қабылдау кезінде басым құқығы
болады.
Жұмыс уақытында мемлекеттік міндеттерді орындаудың өзге де
жағдайларына мыналарды жатқызуға болады: анықтама, алдын-ала тергеу
органдарының, прокурордың жыне соттың шақыруы бойынша осы органдарға куә,
жәбірленуші, сарапшы, маман, аудармашы, куәгер және тағы басқада ретінде
келу. Бұл жағдайда қызметкердің орташа жалақысын оны жұмыс уақытында осы
міндеттерге тартқан орган төлейді.
Мерзімді әскери қызметін өеп қайтқан қызметкердің нақ сол әскерге
шақырылған кәсіпорынға жұмысқа қабылдау кезінде басым құқығы болады. Оған
бұрынғы жұмысы немесе осы ұйымдағы басқа жұмыс ұсынылуы мүмкін.
Сайланбалы кәсіподақ органдарының мүшелері өз мүщелерінің мүдделері
қорғау мақсатында қоғамдық міндеттерді орындау үшін кәсіподақтық білім алу,
сьездердің, пленумдардың, төралқалардың, конверециялардың жұмысына қатысу
кезінде жұмысынан босатылады. Жұмыстан босату жағдайлары және еңбекке ақы
төлеу тәртібі ұжымдық шарттарда және келісімде көзделеді.
Медициналық тексеруден өту кезіндегі кепілдіктер.
Мерзімді медициналық тексеруден өту кезінде жұмыс берушінің есебінен
осындай тексеруден өтуге міндетті қызметкердің жұмыс орны мен орташа
жалақысы сақталады. Еңбектің қауіпсіздік жағдайын және кәсіптік фаурулардың
алдын ала қамтамасыз еру мақсатында жұмыс беруші қызметкерлерге қатысты
алдын ала (жұмысқа кіру кезінде) және мерзімді медициналық тексерулер
ұйымдастырулары қажет.
Міндетті мерзімді медициналық тексеруді келесі санаттағы
қызметкерлер өтуі тиіс.
-ауыр дене жұмысын немесе зиянды не қауіпті жағдайларда жұмыс істейтін
тұлғалар;
-кәмелетке толмаған қызметкерлер.
-тамақ өнеркәсібі ұйымдарындағы қызметкерлер;
-қоғамдық тамақтану және сауда саласындағы қызметкерлер:
-емдеу-сауықтыру және бала-бақша мекемелеріндегі қызметкерлер:
-білім беру мекемелеріндегі қызметкерлер;
-көлік және т.б. ұйымдарындағы қызметкерлер.
Мерзімді медициналық тексеруден өту кезінде осындай тексеруден өтуге
міндетті қызметкердің жұмыс орны (қызметі) мен орташа жалақысы сақталады.

1. Біліктілігін аттыруға және қайта даярлауға жіберілетін
қызметкерлерге арналған кепілдіктер.
Жұмыс беруші қызметкерді өндірістен қол үзіп, біліктілігін арттыруға
және қайта даярлауға жіберген кезде оның жұмыс орны (қызметі) мен орташа
жалақысы сақталады.
Бұл жағдайда біліктілікті көтеру ретінде екінші мамандыққа үйренуді,
кәсіби дайындықтан өтуді және т.б. білдіреді. Бұл жағдайда қызметкерлердің
жұмыс орны (лауазымы ) мен орташа жалақысы сақталады.
Өндірістен қол үзіп, біліктілігін арттыруға жіберілген қызметкердің
жұмыс орнының (қызметінің) сақталуы мынаны білдіреді: егер қызметкердің
біліктілігін көтеруі аяқталған соң жұмыс беруші оған бұрынғы жұмыс орнын
қамтамасыз ете алмаса, да өзара келісімнің негізінде мамандығы немесе
біліктілігі қызметкер біліктілігінен төмен емес басқа жұмыс (лауазым)
берілуі тиіс.
Қызметкерлерді басқа жерге оқуға жіберген жағдайда оқу орнына баратын
және қайтатын жол шығыны және жолда болған уақыттағы және оқу кезіндегі
тәулікақылар (егер тамақтану тегін болмаса) төленеді.
Сонымен қатар, жұмыс берушінің мүдделерін көздеген кадрлар дайындау
үшін жұмыс берушінің өз қаражаты есебінен қызметкерді оқытуға немесе оқуға
жіберуге құқығы бар. Бұл жағдайда жұмыс берушінің қаражаты есебінен оқыған,
біліктілігін арттырған немесе қайта даярлаудан өткен қызметкер сол жұмыс
берушіде тараптардың жеке еңбек шартында келіскен мерзімінде жұмыс істеуге
міндетті. Қызметкердің бастамасы бойынша немесе қызметкердің кінәсі
салдарынан жұмыс берушінің бастамасы бойынша жеке еңбек шарты бұзылған
жағдайда жұмыс берушіде тараптардың жеке еңбек шартында келіскен мерзімінде
жұмыс істеуге міндетті. Қызметкердің бастамасы бойынша немесе қызметкердің
кінәсі салдарынан жұмыс берушінің бастамасы бойынша жеке еңбек шарты
бұзылған жағдайда жұмыс берушіге қызметкер өзін оқытуға байланысты
шығындарды жұмыс істеу мерзімінің жұмыс істелмеген мерзіміне бара-бар
етіп, толығымен төлейді.
Ұжымдық шарттарды және келісімдерді жасасу кезінде келіссөздерге
қатысқаны үшін кепілдіктер.
Қолданыстағы заңдарға сәйкес, ұжымдық келіссөздерге қатысушы тұлғалар
бір жыл бойына үш айдан аспайтын мерзімге орташа жалақысы сақтала отырып
негізгі жұмысынан босатылады. Келіссөздерге қатысумен байланысты орын алған
шығындардың барлығы еңбек туралы заңдарда, ұжымдық шартта, келісімде
белгіленген тәртіп бойынша өтеледі.
Ақы төленетін жыл сайынғы еңбек демалысы кезіндегі кепілдіктер.
Бұл кепілдік қызметкердің ақы төленетін жыл сайынғы еңбек демалысының
барлық күндеріне таралады. Қазақстан Республикасы “Қазақстан
Республикасының еңбек туралы” заңына сәйкес қызметкерлерге кемінде
күнтізбелік он сегіз күн болатын ақы төленетін жыл сайынғы еңбек демалысы
беріледі. Еңбек демалысы үшін кепілді төлем еңбек демалысына шығардың
алдында,бірақ ол басталғанға дейін күнтізбелік үш күннен кешіктірмей
жүргізіледі. Жоғарыда аталған кепілді төлемдер саны бойынша да, мөлшері
бойынша да осымен шектелмейді. Ұжымдық және жеке еңбек шартында өзге де
кепілді төлемдер, сонымен қатар жоғарыда аталған кепілді төлемдерді
төлеудің өзге де жағдайлары көзделіп өтуі мүмкін. Алайда, барлық
жағдайларда олар еңбек заңдарында және келісімдерде анықталғаннан төмен
болмауы тиіс.
Кепілді төлемдер қосымша ақыларды білген жөн. Бұл жердегі айырмашылық
мынада: егер төлемдер қызметтен себепті жағдайлар бойынша босану кезі үшін
көзделсе, кепілді қосымша ақылар жалақыны негізсіз азайтудың алдын алу
мақсаттарында белгіленеді.
Кепілді қосымша ақылардың кейбір түрлерін қарастырып өтелік.
1.18 жасқа толмаған қызметкерлерге күнделікті жұмыстың қысқартылған
ұзақтығы кезінде төленетін қосымша ақылар. 18 жасқа толмаған қызметкерлерге
күнделікті жұмыстың қысқартылған ұзақтығы кезінде төленетін жалақы
күнделікті жұмыстың толық ұзақтығы кезінде тиісті санат қызметкерлерінің
жалақысындай мөлшерде төленеді. Кесімді жұмыстарға жіберген аталған
тұлғалардың еңбегі ересек адамдар үшін белгіленген қосымша ақымен қоса
төленеді.
2.Жұмыспен байланысты зақыммен немесе деңсаулыққа келтірілген өзге де
жарақатқа сәйкес жалақысы төмен жұмысқа уақытша ауысқан кездегі қосымша
ауысқан қызметкерлерге бұрынғы жалақысы мен жаңа жұмысындағы жалақы
арасындағы айырмашылық төленеді. Мұндай айырмашылық қызметкердің еңбекке
қабілеттігі қалпына келгенге дейін немесе еңбекке қабілеттігінен толығымен
айырылып мүгедектік тобы тағайындалғанға дейін төленеді.
3.Заңдарда қызметкердің денсаулық жағдайы бойынша жеңіл жалақысы төмен
жұмысқа ауысуы кезінде бұрынғы орташа жалақысының сақталуының немесе
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру бойынша жәрдемақылар төлеудің өзгеде
жағдайлары көзделген. Бұл ретте кепілді қосымша ақы бұрынғы жалақы мен жаңа
жұмыстағы жалқының арасындағы айырмашылықты құрайды.
4.Өндірістік қажеттілік немесе іркіліс жағдайларында басқа жұмысқа
уақытша ауысу кезіндегі қосымша ақылар. Өндірістік қажеттілік болған
дағдайда жұмыс берушінің қызметкерді оның келісімінсіз бір айға дейінгі
мерзімге еңбегіне атқаратын жұмысы бойынша, бірақ бұрынғы жұмысындағы
орташа айлық жалақысынан кем емес ақы төлей отырып, жеке еңбек шартында
келісілмеген және оның денсаулық жағдайына зақым келтірмейтін сол жердегі,
сол ұйымдағы басқа жұмысқа ауыстыруға құқығы бар. Бұл ретте кепілді қосымша
ақыны бұрынғы жұмысындағы орташа айлық жалақы мен жаңа жұмысындағы
жалақының арасындағы айырмашылық құрайды.
Іркіліс жағдайында жалақысы төмен ауысқан кезде еңбек нормаларын
орындайтын қызметкерлердің бұрынғы жұмысындағы орташа айлық жалақысы
сақталады, ал еңбек нормаларын орындамайтын немесе ақысы мерзімді төленетін
жұмысқа ауысқан қызметкерлер үшін тарифтік ставка (лауазымдық жалақы)
сақталады. Бұл жерде де кепілдіқосымша ақыны бұрынғы жұмысындағы орташа
айлық жалақы (немесе тарифтік ставка) мен жаңа жұмысындағы жалақының
арасындағы айырмашылық құрайды.
Өтемақылық төлемдер және олардың түрлері. Өтемақылық деп қызметкерге
еңбек міндеттерін оындаумен немесе басқа жерге жұмысқа ауысуы себепті
көшуімен байланысты шығындарды өтеу мақсаттарына ие төлемдер деп аталады.
Қызметтік іссапарлар кезіндегі өтемақылар.
Қызметтік іссапарларға жіберілетін қызметкерлерге:
1)іссапарда болған уақыты үшін тәулікақылар;
2)тағайындалған жерге барып-қайту жолы бойынша шығындары
3)тұрғын үй жай жалдау жөніндегі шығындары төленеді.
Қызметтік іссапар ретінде жұмыс берушінің өкімі бойынша қызметкердің
белгілі бір мерзімге қызметтік тапсырманы орындау үшін жұмыс орынан тыс
жерге жол жүруі танылады. Қызметтік іссапардың мерзімі, жолға кеткен
уақытты санамағанда 40 күнмен шектелген. Қызметкерлердің монтаждық,жөндеу
және құрылыс жұмыстарын жүргізу мақсаттарына арналған қызметтік іссапары 1
жылдан аспауы тиіс.
Еңбек қызметтері тұрақты жүріп – тұрумен байланысты қызметкерлердің
(мысалы, локомотив машинистерінің, алыс жерге жүретін автобус
жүргізушілерінің, ұшақтардың, кондукторлардың, жолсеріктердің және т.б.)
қызметтік істер бойынша (тұрғылықты жері мен жұмыс орнынан тыс) жолға жүруі
қызметтік іссапар болып табылмайды. Мұндай қызметкерлердің жалақысына
жолдағы шығындар үшін өтемақылар алдын ала енгізіледі.
Қызметтік іссапардың бүкіл уақытында қызметкерлердің жұмыс орны
(лауазымы) жыне орташа жалақысы сақталады.Сонымен қатар, оларға мыналар
төленеді:
1) іс-сапарда болған уақыт үшін тәулікақылар;
2) тағайындалған жерге барып-қайту жолы бойынша шығындары,
3) тұрғын үй-жай жалдау жөніндегі шығындары.
Тәулікақылар демалыс және мереке күндерін, кеткен және келген күнді
қосқанда, қызметтік іссапардың әтбір күні үшін төленеді. Егер қызметкер бір
күн ішінде өзінің тұрғылықты жеріне қайтып келу мүмкіндігіне ие болса, онда
қызметтік іссапар үшін төлемақылар төленбейді.
Қызметтік іссапар орнында болған уақыт қызметтік іссапар куәлігіндегі
қызметтік іссапар орнына кеткен және қызметік іссапар орнынан шыққаны
жөніндегі жазбалар арқылы анықталады. Егер қызметкер әр түрлі елді
мекендерге қызметтік іссапарға жіберілсе, онда елді мекенге келген және
одан кеткен күні туралы жазба әрбір елді мекенде жазылады және кәсіпорынның
мөрімен куәландырылады.
Қызметтік іссапарға кететін кезде қызметкерге жолға, тұрғын үйді
жалдауға кететін шығындардың және тәулікақылардың мөлшеріндегі сомадағы
ақшалай аванс беріледі. Қызметкер қызметтік іссапардан оралғаннан кейін үш
күн ішінде жұмсалған сомалар туралы аванстық есеп беруі тиіс, бұған
қызметтік іссапарлық куәлік, тұрғын үйді жалдағаны және жол шығындары
туралы құжаттар тіркеледі.
Қызметтік ұйыммен бірге басқа жердегі жұмысқа ауыстыру кезіндегі
шығындарды өтеудің тәртібі мен мөлшері тараптардың келісімімен белгіленеді.
Қызметкерді ұйыммен бірге басқа жердегі жұмысқа ауыстыру кезінде
оған өзін және отбасын, мүлкін көшіргеніне қатысты шығындар өтеледі.
Өтелетін шығындарға мыналар жатады.
-қызметкердің өзін, отбасын және мүлкін көшірудің құны:
-көшу кезіндегі уақыттың барлығы үшін тәүлікақылар:
-қызметкердің өзіне және оның отбасының әрбір көшетін мүшесіне
берілетін бір жолғы жәрдемақы;
-қызметкердің көшуден бастап жұмыс басталғанға дейінгі
жалақысы(тараптардың келісімі бойынша төленеді)
Егер жұмыс беруші қызметкердің көшуі үшін көлік берсе, онда жол жүру
және мүлікті көшіру құны төленбейді.
Әлеуметтік жәрдемақылар. Заңдардаеңбекке уақытша жарамсыздығы
бойынша, жүктілік және босану бойынша әлеуметтік жәрдемақылар,сонымен қатар
бала асырап әйелдерге (еркектерге) әлеуметтік жәрдемақылар тағайындау
көзделген.Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңының 85, 86, 87
баптары.
Еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақылар
тағайындау
Еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақылар жалпы
ауруларға байланысты (жарақат алуға, жүктілікті жасанды жолмен бұзуға,
карантинге байланысты, туберкулез немесе кәсіптік ауру себебінен уақытша
басқа жұмысқа ауыстырылған кезде) еңбекке уақытша жарамсыздық жағдайларында
және заңдарда белгіленген басқа да жағдайларда тағайындалады.
Байқап отырғанымыздай,еңбекке уақытша жарамсыздық бойынша әлеуметтік
жәрдемақылар жалпы ауруларға қатысты да, заңдарда көзделген өзге
жағдайларда да тағайындалады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.